Chart szkocki: charakter, pielęgnacja i choroby deerhoundów

Chart szkocki nazywany “królewskim psem Szkocji” nie jest obecnie zbyt popularną rasą nawet w kraju jego powstania.

Pies ten wyglądem przypomina wilczarza irlandzkiego, ale jest od niego nieco mniejszy i drobniejszy.

Podobieństwo ów sugeruje,  że czworonogi te miały wspólnego przodka, jakim był prawdopodobnie chart brytyjski.

Pierwsze wzmianki na temat deerhoundów znaleźć można w traktacie z XVI wieku “History of Scottland”, w którym opisywane są one jako duże i kędzierzawe greyhoundy, wykorzystywane do polowań na jelenie i daniele.

Stąd też ich przydomek deerhound – od ang. deer (jeleń) i hound (pies gończy).

Rasa była w rozkwicie przez kilkaset lat, gdyż bogaci arystokraci, którzy jako jedyni mogli pozwolić sobie na zakup i utrzymanie tych kosztownych zwierząt, ubóstwiali polowania jako formę rozrywki.

Niestety już w XVIII wieku, kiedy to zlikwidowano system klanowy, wprowadzono na szeroką skalę broń palną, a także przerzucono się na hodowle zwierząt, karczując lasy i przekształcając je w pastwiska, charty te zaczęły znikać z powierzchni ziemi w szybkim tempie.

Do odbudowy rasy w największym stopniu przyczynił się pisarz i poeta szkocki Walter Scott, ogromny miłośnik psów.

Jego ulubieniec – Maida, opisywany w niektórych źródłach jako deerhound, był prawdopodobnie jego mieszańcem, niemniej jednak Scott żarliwie nawoływał do odrestaurowana tej rasy.

W Edynburgu postawiono Scottowi pomnik z Maidą u boku  dla upamiętnienia głębokiej przyjaźni i wzajemnego oddania człowieka i psa.

Deerhoundy udało się uratować i dziś możemy je podziwiać w całej okazałości, niestety na polskich ulicach niezmiernie rzadko.

Według klasyfikacji FCI chart szkocki należy do grupy 10.

Chart szkocki charakter

Deerhound jak każdy w zasadzie chart jest elegancki i powściągliwy.

W swojej egzystencji zachowuje balans pomiędzy szaleńczym biegiem z zawrotną prędkością a dystyngowanym wypoczynkiem na kanapie.

Psy te bardzo przywiązują się do opiekunów i nie lubią zostawać zbyt długo i zbyt często same.

Są niezależne,  inteligentne i robią to, co chcą i kiedy chcą.

Żeby tę samowolę trzymać w ryzach, należy je poddać konsekwentnemu szkoleniu, najlepiej już od szczenięctwa, gdy małe czworonogi chłoną wszystko jak gąbka.

Uchodzą one za łatwe w treningu, gdyż są posłuszne i karne, ale wymagają zróżnicowanych zadań, gdyż szybko się nudzą.

Kolejną rzeczą jaka lubią robić to uprawiać każdą w zasadzie aktywność na powietrzu od szybkich biegów po wolne spacery.

Jako szczenięta są bardzo żywotne, radosne  i potrzebują tego ruchu więcej, ale z wiekiem trochę się opanowują.

Deerhoundy mają jeszcze jedna miłość – jedzenie.

Oczywiście nie to, które leży w misce, ale to, które jest na naszych talerzach, dlatego trzeba uważać na zostawianie w ich zasięgu (a są wysokie) własnego obiadu, bo za chwile możemy go już nie mieć 😉

Jak wygląda deerhound?

Chart szkocki jest psem o dostojnej i eleganckiej, a zarazem mocnej sylwetce.

Wysokość

Wysokość w kłębie psa samca wynosi minimum 76 cm przy masie ok. 45,5 kg, a samicy 71 cm.

Waga

Dorosły chart szkocki osiąga wagę ok. 36,5 kg.

Opis rasy

• Głowa płaska, szeroka między uszami, pokryta delikatnym włosem.
• Kufa zwęża się ku przodowi i zakończona jest czarną trufla nosa.
• Obfite wąsy i widoczna broda.
• Stop niezaznaczony.
• Oczy ciemne, lekko wypukłe, z ciemną oprawą.
• Uszy osadzone wysoko, noszone pół stojące lub załamane do tyłu, pokryte krótkim, miękkim włosem, im mniejsze, tym lepsze.
• Szczęki mocne, zgryz nożycowy.
• Szyja długa i umięśniona może być okolona gęstą kryzą.
• Klatka piersiowa głęboka i proporcjonalnie szeroka, lędźwie wysklepione, a zad pochyły.
• Ogon długi, zwężający się ku końcowi, pokryty obficie włosem, naturalnie wygięty.
• Kończyny proste, dobrze kątowane, szeroko rozstawione.
• Palce wysklepione i zwarte.

Umaszczenie

Okrywa włosowa gruba sztywna i strzępiasta.

Na tułowiu, szyi i kończynach włos ostry, a na przedpiersiu, brzuchu i głowie bardziej miękki.

Maść ciemna niebiesko szara, odcienie szarości, pręgowana, piaskowa, rudo płowa z czarnymi znaczeniami.

Dopuszczalne białe znaczenia na piersi, końcówce ogona i palcach.

Pielęgnacja i żywienie

Sierść deerhoundów przeważnie nie sprawia problemów pielęgnacyjnych, ale u niektórych egzemplarzy może mieć większe tendencje do plątania się.

Zwykle wyczesujemy psa 2-3 razy w tygodniu za pomocą szczotki lub metalowego grzebienia.

Ponieważ linienie jest u tej rasy skąpe, jest to bardzo ważna czynność, gdyż  inaczej trudno będzie pozbyć się martwego włosa, co prowadzić może do problemów z wentylacją skóry i tym samym schorzeń dermatologicznych.

Kąpiel psa jedynie w razie potrzeby.

Jeśli pies będzie wystawowy lub chcemy żeby po prostu dobrze się prezentował, sierść należy trymować – można to zrobić samemu, albo po prostu oddać psa w ręce specjalisty, czyli groomera.

Poza tym standardowo – okresowo sprawdzamy stan pazurów, czystość uszu i higienę zębów, a do ich czyszczenia i obcinania pazurów przyzwyczajamy psa od pierwszych tygodni życia.

Żywienie psa zależy od aktywności fizycznej, która w znaczący sposób koreluje z zapotrzebowaniem na składniki odżywcze.

Trenującym  psom wzbogacamy karmę o źródło wysokiej jakości białka, najczęściej w postaci dodatku mięsa.

Wskazana jest suplementacja witamin, minerałów i innych składników, na które zapotrzebowanie u psów sportowych jest wyższe, takich jak:

• L-karnityna,
• glukozamina,
• chondroityna,
• witamina E,
• wapń,
• fosfor.

Choroby chartów szkockich

Zespolenie wrotno oboczne

Zespolenie wrotno-oboczne to patologiczne połączenie pomiędzy naczyniami żylnymi układowymi a żyłą wrotną, co skutkuje przepływem krwi z przewodu pokarmowego, trzustki i śledziony bezpośrednio do krążenia ogólnego z pominięciem wątroby.

Substancje toksyczne, bakterie czy kwasy żółciowe zamiast przejść przez wątrobę, gdzie ulegają metabolizmowi i detoksykacji, płyną do głównych naczyń żylnych, wywołując objawy encefalopatii wątrobowej.

Psy z wrodzonym zespoleniem wrotno-obocznym charakteryzują się wolniejszym wzrostem niż pozostałe szczenięta w miocie, może wystąpić u nich:

• polidypsja,
• poliuria,
• biegunka,
• apatia.

W moczu takich zwierząt często wytracają się kryształy moczanów amonu.

Objawy neurologiczne, takie jak niezborność czy drgawki pojawiają się po spożyciu pokarmu.

W badaniach laboratoryjnych krwi zwraca uwagę nieznaczny wzrost aktywności enzymów wątrobowych (AST, ALT i ALP), oraz podwyższony  poziom amoniaku i kwasów żółciowych po posiłku.

Do ostatecznego rozpoznania choroby i ustalenia rodzaju zespolenia niezbędne jest badanie USG z przepływami.

Leczenie może być objawowe lub lepiej chirurgiczne, gdyż pozwala ono zlikwidować przyczynę.

Leczenie zachowawcze to głównie dieta niskobiałkowa i doustna laktuloza w celu obniżenia pH i zmniejszenia wchłaniania amoniaku z przewodu pokarmowego.

Takie leczenie pozwala wydłużyć życie psa nawet o kilka lat.

Zamknięcie operacyjne to zabieg specjalistyczny, odbywający się w odpowiednio do tego przygotowanych ośrodkach.

Osteosarcoma

Kostniakomięsaki to nowotwory złośliwe kości umiejscawiające się najczęściej w miejscach intensywnego wzrostu, takich jak przynasady kości długich.

Produkują one tkankę kostnawą, chrząstkę lub kość.

Zmiany te potrafią rozwijać się długo w sposób niezauważony, a w fazie objawowej występuje kulawizna, bolesność przy omacywaniu, wyczuwalne lub widoczne wyniosłości kostne i miejscowe obrzmienie.

Przy KM kręgosłupa dominują objawy neurologiczne.

Do wykrywania zmian służy biopsja tkanki kostnej lub badanie histopatologiczne fragmentu tkanki oraz badania obrazowe, które pozwalają zarówno na wykrycie jak i ocenę zaawansowania zmian.

W badaniu RTG, rezonansie lub tomografii sprawdza się także obecność przerzutów w klatce piersiowej.

Istnieje kilka podtypów guzów nowotworowych, ale rokowanie jest złe w każdym przypadku, gdyż są one agresywne i często ulegają rozsiewowi po całym organizmie.

Podstawową metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny usunięcia zajętej kości, czyli amputacji.

Dodatkowo, jako metodę spowalniającą rozwój przerzutów stosuje się chemioterapię.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Kardiomiopatia rozstrzeniowa to choroba serca, w której grubość ścian mięśnia sercowego ulega zmniejszeniu, co powoduje osłabienie aktywności skurczowej i rozkurczowej i w konsekwencji prowadzi do niewydolności krążeniowej.

DCM może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat, a nawet doprowadzić do nagłej śmierci sercowej.

W miarę rozwoju choroby w pierwszej kolejności zwraca uwagę kaszel, który ze sporadycznego przechodzi w przewlekły, nietolerancja wysiłkowa, a dalej obrzęk płuc i/lub wodobrzusze.

W rozpoznaniu niezbędne jest zdjęcie RTG i przede wszystkim badanie ultrasonograficzne serca, które pozwala na pomiar grubości ścian tego narządu.

Leczenie farmakologiczne jest różne w zależności od stopnia zawansowania choroby i zasadniczo polega na stosowaniu leków moczopędnych, rozszerzających naczynia i przeciw-arytmicznych.

Młodzieńcze zapalenie kości

Młodzieńcze zapalenie kości to choroba występująca u wielu psów ras dużych i olbrzymich.

Enostoza, bo tak inaczej jest nazywane, może mieć wiele przyczyn, a najczęściej wymienia się przyczyny:

• genetyczne,
• hormonalne,
• autoimmunologiczne,
• metaboliczne.

Nadmiar wapnia w diecie powoduje jego nadmierne odkładanie się w kościach długich, co skutkuje  wzrostem aktywności osteoblastów i fibroblastów, a spadkiem osteoklastów.

Opóźnienie przebudowy kości prowadzi do zmniejszenia średnicy otworów troficznych, przez które do jamy szpikowej wnikają naczynia.

Na skutek zaburzenia odżywienia kości dochodzi do obrzęku i bolesności kości długich.

Najczęściej obserwuje się naprzemienną kulawiznę kończyn oraz ból przy ich omacywaniu.

Na ostateczne rozpoznanie pozwala diagnostyka RTG w połączeniu z obrazem klinicznym.

Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych/przeciwbólowych, ograniczeniu ruchu i korekcie diety.

Cystynuria

Cystynuria jest związana z dziedzicznym zaburzeniem transportu cystyny w drogach moczowych – zmniejszone jest jej wchłanianie zwrotne w kanalikach nerkowych, co powoduje jej nadmierne wytrącanie się w moczu, przeważnie kwaśnym.

Gromadzące się z czasem w moczu kryształy mogą organizować się w kamienie, prowadząc do niedrożności cewki moczowej oraz przewlekłych stanów zapalnych pęcherza moczowego.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to choroba endokrynologiczna, polegająca na zmniejszonym wydzielaniu hormonów, których udział w przebiegu procesów metabolicznych całego organizmu jest niezbędny.

Najczęściej powodowana jest przez limfocytarne zapalenie tarczycy, jej zanik, lub zmiany nowotworowe.

Objawy niedoczynności są bardzo różnorodne, często subtelne i rozwijają się powoli, przez co mogą pozostać przez długi czas niezauważone przez właściciela czworonoga.

Wśród objawów najczęściej wymienia się:

• apatię,
• bradykardię,
• zmiany skórne,
• nawracające zapalenie uszu,
• łojotok,
• otyłość,
• zwiększone pragnienie i wydalanie moczu,
• brak rui,
• osłabienie mięśni.

Rozpoznanie ustala się na podstawie badania stężenia hormonów tarczycowych (T4, fT4) i uwalnianej przez przysadkę tyreotropiny (TSH) we krwi.

Leczenie jest prowadzone do końca życia i polega na doustnym podawaniu lewotyroksyny w odpowiednio dostosowanej dla pacjenta dawce, podlegającej okresowej weryfikacji, na podstawie badań kontrolnych.

Nadwrażliwość na anestetyki

Nadwrażliwość na środki stosowane w znieczuleniu jest cechą uwarunkowaną genetycznie i dotyczy większości chartów.

Najczęściej wymienianym lekiem, na który zwierzę może niewłaściwie zareagować jest tiopental.

Nadwrażliwość związana jest ze spowolnionym metabolizmem tego barbituranu, przez co jego działanie utrzymuje się dłużej i jest silniejsze, niż powinno mieć to miejsce.

Podczas znieczulenia psa z nadwrażliwością  dochodzi do objawów depresji oddechowo-krążeniowej, spadku temperatury ciała, a nawet do śmierci.

Rozszerzenie i skręt żołądka

Do rozszerzenia żołądka ze skrętem predysponowane są przede wszystkim psy ras dużych z głęboką klatką piersiową, czyli cała grupa chartów.

Rozszerzenie rozwija się najczęściej na skutek spożycia jednorazowo i łapczywie dużej ilości pokarmu, a także po wysiłku fizycznym wykonanym w krótkim czasie po jedzeniu.

Wpływ ma również rodzaj pokarmu oraz funkcja motoryczna żołądka.

W przypadku ostrego rozszerzenia żołądka obserwuje się:

• niepokój,
• wymioty,
• zianie,
• powiększenie powłok brzusznych.

Jeśli dojdzie do skrętu, sytuacja staje się dużo poważniejsza – zwierzę ślini się, próbuje (bezskutecznie) wymiotować i ma duszność.

Na skutek ucisku na naczynia oraz hamowania ruchów przepony dochodzi do obniżenia ciśnienia krwi, niedokrwienia i wstrząsu, który zakończyć się może nawet śmiercią zwierzęcia.

Natychmiastowy zabieg chirurgiczny jest wówczas jedyną opcją ratunku.

Dla kogo chart szkocki?

Posiadanie charta wiąże się z pewnymi formalnościami, a ściślej – na posiadanie psa z tej grupy (w tym i deerhounda) wymagane jest specjalne pozwolenie wydawane przez właściwe terytorialnie jednostki administracyjne.

Konieczność ta związana jest z kontrolą liczebności chartów oraz ich ewentualnego wykorzystywania przez kłusowników, gdyż na dzień dzisiejszy, polowanie z udziałem chartów jest zabronione.

Podstawą prawną tej decyzji jest art. 10 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie oraz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie warunków i sposobu hodowania i utrzymywania chartów rasowych oraz ich mieszańców.

Deerhound jest psem łagodnym i przyjaznym.

Nadaje się zarówno na towarzysza rodziny, jak i psa typowo wyścigowego.

Łatwo adaptuje się do warunków otoczenia i może być utrzymywany w mieszkaniu pod warunkiem zapewnienia dostatecznej ilości ruchu.

Charty szkockie uchodzą za najłatwiejsze do ułożenia wśród wszystkich chartów, ale potrzebują treningu cierpliwego i zróżnicowanego.

W domu spokojne i leniwe na torze wyścigowym to prawdziwe demony.

Najlepiej sprawdzają się w tzw. coursingu czyli wyścigu za przynęta.

Nie wykazują agresji w stosunku do ludzi i innych zwierząt, a ich nastawienie jest raczej przyjazne.

Ze względu na wrodzony instynkt łowiecki, ze smyczy spuszczamy je na terenie ogrodzonym.

Wszelkie formy ruchu są dla tych psów wskazane nie tylko dla ich rozwoju fizycznego, ale i psychicznego.

Myśląc zatem o deerhoundzie musimy rozważyć, czy dysponujemy wystarczającą ilością czasu i energii, by zapewnić mu odpowiednie warunki do wspólnego życia.