Gorączka u kota

Zwierzęta domowe, żyjące w bliskim towarzystwie swoich właścicieli z reguły są przez nich bacznie obserwowane, co oczywiście pozwala szybko wychwycić wszelkie odstępstwa od przyjętej normy.

Inaczej mówiąc uważny posiadacz psa czy kota bardzo szybko zauważy, że jego pupil zachowuje się inaczej niż zwykle, co niejednokrotnie słusznie wzbudzi niepokój i spowoduje udanie się do najbliższej lecznicy weterynaryjnej.

Zwierzęta podobnie jak małe dzieci nie powiedzą nam bowiem, że źle się czują i coś im dolega ale jedynie swoim zachowaniem manifestują gorszą dyspozycję.

Już na początku zaryzykuję stwierdzenie, że większość chorób u naszych zwierząt towarzyszących, szczególnie tych zakaźnych i infekcyjnych zaczyna się bardzo niegroźnie wyglądającymi objawami.

To właśnie drobne, bardzo subtelne zmiany w zachowaniu, większa senność, unikanie ruchu, mniejsza aktywność fizyczna czy nieprzyjmowanie pokarmu czy wody może świadczyć o początku niejednej choroby ogólnoustrojowej.

Te często niespecyficzne objawy chorobowe, choć nie odpowiadają od razu na pytanie co dolega pacjentowi dostarczają jednak bardzo istotnych informacji:

że istnieje problem, z którym powinniśmy się udać po pomoc weterynaryjną.

Są bardzo czytelnym sygnałem, że w organizmie dzieje się coś niedobrego co absolutnie nie powinno być zbagatelizowane i co wymaga dalszej, wnikliwej diagnostyki.

Doskonałym przykładem tego wszystkiego o czym piszę jest dobrze wszystkim znany objaw gorączki czyli podniesionej temperatury ciała powszechnie kojarzony z infekcją bakteryjną czy wirusową.

W tym artykule postaram się w przejrzysty i jasny sposób wyjaśnić Ci Czytelniku czym jest gorączka, jakim chorobom towarzyszy, jakie są jej symptomy u kotowatych, czym ją leczyć.

W skrócie spróbuję przybliżyć wszystko to, co świadomy opiekun kota powinien wiedzieć o tym ważnym, niespecyficznym objawie chorobowym.

Temperatura ciała kota i metody jej pomiaru

Jak zmierzyć temperaturę u kota?

Już na wstępie musimy sobie jasno zdać sprawę, że w różnych miejscach organizmu kota temperatura będzie się różniła i nie jest wartością stałą.

Nikogo chyba nie zdziwi, że skóra czyli powłoka zewnętrzna organizmu będzie chłodniejsza od położonych głębiej, choćby w jamie brzusznej narządów wewnętrznych.

Ponadto skóra będzie wykazywała znaczne czasem wahania temperatury uzależnione od warunków środowiskowych podczas gdy przykładowo wątroba czy nerki charakteryzowały się będą stałością temperatury niezależną od otoczenia czyli będą stabilne termicznie.

W związku z tym przyjęto umownie, że za temperaturę ciała uznajemy tą mierzoną w odbytnicy, pochwie lub jamie ustnej a u człowieka w dole pachowym.

Inaczej moglibyśmy powiedzieć, że jest to temperatura wewnętrzna organizmu co jest oczywiście pewnym uproszczeniem medycznym.

Bardziej szczegółowo zaś możemy mówić o temperaturze rektalnej, waginalnej czy jamy ustnej co chyba najbardziej odpowiada homotermicznej czyli stałej temperaturze wnętrza ssaka.

Oczywiście z wiadomych wszystkim praktycznych względów raczej unikamy mierzenia temperatury w jamie ustnej u kota co będzie się wiązało z ryzykiem uszkodzenia samego termometru spowodowanego jego pogryzieniem.

Najczęściej zaś w praktyce weterynaryjnej wybieramy mierzenie temperatury w odbycie czyli określamy temperaturę rektalną.

Bardziej skomplikowaną metodą dostarczającą większej ilości danych jest termografia bazująca na promieniowaniu podczerwonym emitowanym przez organizm, przedstawiająca wynik jako obraz ciepłoty ciała zwierzęcia inaczej swoistą mapę temperatur.

I choć metoda ta jest z całą pewnością niezwykle nowoczesna i cenna diagnostycznie to nie znalazła powszechnego uznania w rutynowej praktyce weterynaryjnej a raczej w badaniach naukowych, pewnie ze względu na konieczność posiadania skomplikowanej aparatury pomiarowej.

Za normalną temperaturę wewnętrzną organizmu zdrowego kota mierzoną w odbytnicy przyjmuje się 38,0- 39,5 stopni Celsjusza (38-39 według innych źródeł).

Jak więc dokładnie widzimy zdecydowanie więcej niż w przypadku człowieka.

U ludzi takie wartości temperatury świadczą już o gorączce, u kota zaś są wyrazem prawidłowej temperatury wewnętrznej.

Za gorączkę u kota uznamy więc temperaturę powyżej 39,5, a z obniżoną temperaturą mamy do czynienia przy wartościach poniżej 37,5 (38).

Młode kociaki mogą mieć nieco wyższą temperaturę normalną stąd 39,5 nie jest jeszcze powodem do niepokoju oczywiście przy braku innych objawów klinicznych.

Co istotne z praktycznego punktu widzenia prawidłowa temperatura wewnętrzna podlega pewnym zmianom w zależności od pory dnia i nocy.

Otóż u kotowatych najwyższe jej wartości notowane będą wieczorem i w nocy a niższe w ciągu dnia a więc w czasie niższej aktywności.

Różnice dobowych wahań temperatury mogą sięgać nawet od 0,5 do 1 stopnia a więc mogą być znaczne.

Również inne czynniki fizjologiczne mogą wpływać na mierzoną temperaturę wewnętrzną.

Zwykłe pobieranie pokarmu i trawienie powoduje wzrost temperatury w zakresie nawet do 1 stopnia, podobnie jak ruja u kotek gdy pozostają one pod silnym wpływem estrogenów.

Pamiętajmy, że zarówno zbyt wysoka temperatura wewnętrzna jak i zbyt niska jest niezwykle niebezpieczna dla sprawnego funkcjonowania organizmu.

I tak stan hipertermii czyli wzrost temperatury powyżej prawidłowej wartości staje się bezpośrednim zagrożeniem dla życia gdyż powoduje denaturację białek (wartość graniczna powyżej 43,5).

Hipotermia czyli spadek poniżej wartości prawidłowej wszystkim dobrze kojarzy się z wychłodzeniem i zamarzaniem organizmu i jak wszyscy wiemy jest niezwykle niebezpieczna dla życia.

Z podstawowych fizjologicznych wiadomości musimy jeszcze pamiętać, że ośrodek kontrolujący utrzymanie prawidłowej temperatury w organizmie znajduje się w podwzgórzu.

Co to jest gorączka u kota?

Gorączka u kota jest pierwszym objawem chorobowym poznanym przez człowieka i kojarzonym powszechnie z infekcją i czynnikami zakaźnymi, która od niepamiętnych czasów utożsamiano z trwającą epidemią, zarazą. Gorączka jest podniesieniem temperatury wewnętrznej organizmu na wyższy poziom wynikający z przestawienia ciepłoty neuronów ośrodka termoregulacji w podwzgórzu do wyższych wartości przez obecne w ustroju substancje o właściwościach pirogennych czyli gorączkowych.

Co to jest gorączka u kota?

Inaczej mówiąc to te czynniki wyzwalają w organizmie wyższą temperaturę podnosząc poprzeczkę w obrębię ośrodka termoregulacji.

To właśnie na skutek obecności w krwi lub płynie międzykomórkowym pirogenów egzogennych dochodzi z kolei do uwolnienia pirogenów endogennych i powstania zjawiska podwyższonej temperatury ustroju.

Pirogenami egzogennymi są choćby endotoksyny uwalniane przez bakterie Gram-ujemne, toksyny bakteryjne czy białka wirusowe wyzwalające bardzo skomplikowane zmiany na poziomie nie tylko układu termoregulacji ale również układu odpornościowego.

Gorączkę zawsze musimy odróżnić od stanu hipertermii, gdyż mechanizmy ich powstawania są zdecydowanie inne.

Nieco bardziej szczegółowo wygląda to następująco.

Przy gorączce u kota temperatura podwzgórzowego wzorca jest podwyższana przez pirogeny podczas gdy hipertermia nie powoduje zmiany wzorca.

Mechanizmy fizjologiczne w gorączce prowadzą do zmniejszenia oddawania ciepła do otoczenia, wzrostu termogenezy drżeniowej co prowadzi w konsekwencji do podniesienia temperatury wewnętrznej.

W stanie hipertermii zaś organizm próbuje nieskutecznie oddać ciepło do otoczenia i tym samym obniżyć temperaturę będącą powyżej wzorca ośrodka termoregulacji.

Inaczej mówiąc w gorączce u kota mamy zachowaną sprawność i wydolność procesów termogenezy oraz oddawania ciepła do otoczenia a organizm kota nie broni się przed wyższą temperaturą.

Subiektywnie wręcz może nawet odczuwać zimno szczególnie w fazie narastania gorączki.

W hipertermii kojarzonej słusznie z przegrzaniem kot będzie bronił się przed wzrostem temperatury i subiektywnie odczuwał gorąco a mechanizmy odpowiadające za oddawanie ciepła będą niewydolne co przekładało się będzie na groźna dla życia temperaturę.

Gorączka choć będzie przebiegała z podniesieniem temperatury to nie spowoduje jej przekroczenia do wartości śmiertelnej co może mieć miejsce w sytuacji hipertermii.

I co niezwykle istotne podanie leków przeciwgorączkowych wpływających na syntezę czynników zapalnych spowoduje spadek temperatury w sytuacji gorączki i nie zmieni jej w stanie hipertermii.

Temperatura letalna czyli śmiertelna nie zostaje przekroczona w gorączce dzięki działaniu kriogenów czyli substancji endogennych o hormonalnej naturze (np. interleukina 10, wazopresyna, czynnik martwicy nowotworu), które to regulują fizjologicznie ciepłotę ustroju obniżając temperaturę ośrodka termoregulacji.

Gorączka choć dla wielu może się to wydać dziwne jest swego rodzaju mechanizmem obronnym organizmu.

Podnosząc bowiem temperaturę wewnętrzną ustrój stwarza niejako gorsze warunki do rozwoju wnikających do niego z zewnątrz patogenów co jest zjawiskiem korzystnym w walce z infekcją.

Wiele bakterii czy wirusów zdecydowanie gorzej namnaża się w wyższej temperaturze a więc chory organizm podnosząc temperaturę utrudnia im rozwój i komplikuje życie.

Co ciekawe podniesienie temperatury ciała nie zawsze musi oznaczać stan chorobowy lecz wynikać choćby z sytuacji ciężkiego stresu.

Niejednokrotnie we własnej praktyce weterynaryjnej spotkałem się z sytuacją, gdy zestresowany kot, wyciągany z transportera miał ponad normalną temperaturę ciała a w domu, w przyjaznym środowisku zachowywał się zupełnie normalnie.

Mechanizmy odpowiedzialne za rozwój tego rodzaju gorączki stresowej wymagają aktywacji receptorów adrenergicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Biologiczne znaczenie gorączki u kota

Pewnie niejeden właściciel kota zadaje sobie pytanie po co w ogóle gorączka skoro wiążę się z uciążliwymi objawami.

Dziwne i co najmniej niezrozumiałe może wydać się więc stwierdzenie, że gorączka ma korzystne działanie w chwili trwania infekcji.

Podniesienie temperatury wewnętrznej nie tylko hamuje rozwój i namnażanie się chorobotwórczych patogenów czyli wirusów, bakterii czy pierwotniaków ale również stymuluje procesy zmierzające do ich niszczenia a więc usprawnia walkę z chorobą.

Dochodzi do pobudzenia zjawiska fagocytozy i szeregu innych reakcji odpornościowych czego wyrazem będzie szybsze pozbycie się choroby.

W stanie gorączki zmienia się sekrecja szeregu czynników hormonalnych z hormonem adrenokortykotropowym, wazopresyną, tyreoliberyną, endorfiną i melanotropiną na czele.

Wszelkie te modyfikacje możemy zaliczyć do tzw. reakcji ostrej fazy, która to jest wczesnym etapem obrony organizmu przed zakażeniem.

Wszystko to zaś po to aby sprawnie, szybko i co najważniejsze skutecznie pozbyć się patogenów przywracając tym samym stan homeostazy organizmu utożsamiany ze zdrowiem.

Jednocześnie jak już wspominałem istnieje szereg mechanizmów regulacyjnych utrzymujących gorączkę w pewnych bezpiecznych dla ustroju granicach.

Zmiana zachowania podczas gorączki

W stanie gorączki dochodzi również do licznych zmian natury behawioralnej przejawiających się w zmianie zachowania zwierzęcia.

I choć nam może wydawać się to bardzo niekorzystne i stanowić zarazem powód wizyty w lecznicy weterynaryjnej to z biologicznego punktu widzenia służy walce z chorobą.

Gorączkujący kot będzie wykazywał gorsze samopoczucie, stanie się mniej aktywny, ruchliwy, straci apetyt i będzie bardziej senny co jednak ma głęboki sens zmierzający do ochrony organizmu, jego rezerw energetycznych czy minimalizowania zagrożeń czyhających w otaczającym środowisku.

Taki kot chowając się w trudno dostępne miejsca nie będzie stanowił łatwego łupu dla innych większych od niego drapieżników.

Oczywiście wszelkie te zmiany są korzystne pod warunkiem niezbyt długiego trwania.

Z czasem bowiem zawsze dojdzie do wyczerpania rezerw organizmu i utraty zdolności do walki z chorobą.

Długotrwała gorączka często nieodłącznie związana z nieuleczalną chorobą prowadziła będzie stopniowo do postępującego wyniszczenia.

Gorączka jest więc wyraźnym sygnałem, że w organizmie toczy się coś złego i powinniśmy szybko spróbować określić przyczynę tego stanu rzeczy nie czekając aż kot poradzi sobie samodzielnie z chorobą.

Na kolejnej stronie dowiesz się przy jakich chorobach może u kota wystąpić gorączka.