W Polsce coraz więcej osób korzysta z usług behawiorystów czy zoopsychologów. Dzieje się tak przede wszystkim dzięki większej świadomości opiekunów, ale również dzięki szerszej dostępności takich usług. Może właśnie teraz myślisz nad tym, czy warto z takiej porady skorzystać? Zastanawiasz się, jak takie spotkanie z behawiorystą wygląda? A może chcesz się do takiego spotkania jak najlepiej przygotować, ale nie wiesz, jak? Czytaj poniższy artykuł, a dowiesz się, jak taka konsultacja wygląda i w jaki sposób możesz się do niej przygotować.
Na czym polega zawód behawiorysty/zoopsychologa?
Behawiorysta czy zoopsycholog (często nazwy te są używane wymiennie) ma na celu przede wszystkim pomóc opiekunom oraz ich zwierzętom. Można powiedzieć, że behawiorystą jest łącznikiem między światem psów a ludzkim – często pełni rolę “tłumacza”, który wyjaśnia to, co zwierzę nam komunikuje. Mimo tego, że psy nam towarzyszą od tysięcy lat, często mamy trudności z odczytaniem tego, co nam chcą przekazać, a taki specjalista wyjaśnia sposoby komunikacji psa i pomaga zrozumieć przyczyny zachowań problemowych, jeśli takie mają miejsce. Ten zawód wymaga dużej wiedzy z wielu dziedzin, doświadczenia i ciągłego poszerzania kompetencji, ponieważ wiedza na temat zwierząt rozwija się w błyskawicznym tempie. Oprócz wiedzy naukowej, specjalista również powinien mieć wysoki poziom empatii oraz znać podstawy psychologii ludzkiej, ponieważ przede wszystkim jest to współpraca z opiekunami zwierząt, a nie samymi psami. Często opiekunowie są sfrustrowani swoją sytuacją ze zwierzęciem, zmęczeni i obarczają się winą za to, że nie radzą sobie z danym problemem, behawiorysta powinien być tą osobą, która da wsparcie, wyjaśni i pomoże poprawić obecną sytuację lub rozwiać pewne wątpliwości.
Kiedy zwrócić się do behawiorysty z psem?
Konsultacja behawioralna ma przede wszystkim na celu rozwiązywanie problemów, choć nie tylko. Bardzo często ma na celu danie wskazówek odnośnie wychowania psa czy też pomocy w wyborze odpowiedniego zwierzaka do domu, dlatego możesz zwrócić się o pomoc, gdy zastanawiasz się nad adoptowaniem czy zakupem psa. Warto również umówić się na takie spotkanie, gdy masz pod opieką szczeniaka – jest to kluczowy czas, który ma wpływ na zachowanie psa w przyszłości, a behawiorysta na pewno da Ci wiele wskazówek odnośnie odpowiedniego wychowania zwierzaka. Poza tym możesz się też zgłosić z konkretnym problemem lub problemami, np. jeśli Twój pies ma trudności w kontaktach z innymi psami, nie potrafi zostać sam czy bardzo szybko się pobudza i ma problemy z wyciszeniem. Powodów może być całe mnóstwo, a dodatkowa dawka wiedzy na temat Twojego zwierzaka na pewno nie zaszkodzi, dlatego osobiście uważam, że jeśli już rozważasz konsultację behawioralną, to warto się na nią zdecydować.
Jak wybrać odpowiedniego behawiorystę?
Przede wszystkim zwróć uwagę na kompetencje danej osoby. Czy jest w tym kierunku wykształcona? Czy ma doświadczenie? Przeczytaj opinie w internecie, popytaj znajomych. W dzisiejszych czasach na rynku jest dostępnych wiele weekendowych kursów behawiorystów psów – takie kursy jednak na pewno nie powinny być podstawą do dawania sobie takiego tytułu. Zwróć uwagę, czy osoba, nad którą się zastanawiasz wciąż się kształci, uczestniczy w kursach i seminariach? Wiedza na temat zwierząt bardzo się zmienia, wiemy coraz więcej i są obalane mity, które obowiązywały przez wiele lat. Istotne, by behawiorysta czy zoopsycholog poszerzał wciąż swoją wiedzę. Poświęć nieco czasu na znalezienie odpowiedniej osoby – w końcu zapraszasz do swojego domu obcą osobę, która ma Ci w Twojej sytuacji pomóc.
Jak przebiega konsultacja behawioralna?
Każdy specjalista ma swój sposób pracy, który wypracowuje najczęściej na podstawie doświadczenia – widzi, co się najlepiej sprawdza, a co niekoniecznie, w związku z tym nie zdziw się, jeśli Twoje spotkanie będzie wyglądało inaczej niż opis, który znajdziesz poniżej. Niektórzy behawioryści proponują od razu cykl kilku spotkań w pakiecie, inni proponują jedno spotkanie i później kontynuację spotkań według potrzeb. Wybierz to, co wydaje Ci się najlepsze dla Ciebie. Pakiet jest o tyle dobry, że zmotywuje Cię do wprowadzenia zmian (w końcu płacisz już za kolejne spotkanie), na kolejnym spotkaniu będzie okazja podpytać o inne kwestie, a specjalista dostanie odpowiedź, czy jego metody przyniosły skutek. Minusem jednak jest wyższa cena oraz ryzyko, że dany specjalista Ci nie podpasuje. Pojedyncze spotkanie z możliwością kontynuacji spotkań jest nieco bezpieczniejszą opcją. Zastanów się, jaka opcja jest dla Ciebie najlepsza.
Przed spotkaniem z behawiorystą – jak się do niego przygotować?
Z reguły jakieś konkretne przygotowania przed konsultacją behawioralną nie są konieczne. Z pewnością jednak spotkanie będzie przebiegało sprawniej, jeśli przypomnisz sobie szczegóły dotyczące problemowego zachowania lub kwestie, o które chcesz zapytać. Szczegóły, które Tobie mogą wydawać się błahe, mogą mieć kluczowe znaczenie, dlatego warto poświęcić chwilę na przypomnienie ich sobie przed konsultacją. Podczas spotkania często dochodzi stres, rozmawia się na różne tematy, więc niektóre kwestie mogą umknąć, dlatego jeśli chcesz, możesz sobie wynotować wcześniej najważniejsze dla Ciebie punkty. Jeśli masz jakieś filmiki, również je sobie przygotuj. Możesz też spytać o możliwość wysłania ich wcześniej, by behawiorysta mógł je na spokojnie obejrzeć przed spotkaniem. Szczególnie takie nagrania mają ogromne znaczenie w przypadku problemów związanych z samotnością (niszczenie rzeczy, szczekanie czy wycie). Często również wcześniej behawioryści proszą o wypełnienie formularza zgłoszeniowego – rodzaju ankiety, w której podaje się informacje dotyczące spotkania, dzięki temu oszczędza się również nieco czasu podczas samej konsultacji. Przed spotkaniem warto również zerknąć, kiedy były robione ostatnie badania profilaktyczne. Może to już czas zrobić badanie krwi? Generalnie badania krwi powinno się przeprowadzać minimum raz do roku. Często również specjaliści proszą o wykonanie konkretnych badań przed lub po spotkaniu.
Przebieg konsultacji behawioralnej
Przebieg samej konsultacji w dużej mierze zależy od tego, jaki jest jej cel i z jakim ewentualnym problemem mamy do czynienia. Zazwyczaj pierwsze spotkanie trwa około 2-2,5 godzin. Jeśli masz wątpliwości, ile będzie trwała Twoja konsultacja, zawsze możesz o to zapytać przed spotkaniem. Jest to dość długi czas, jednak niezbędny, by poznać szczegółowo dany problem lub rozwiać wątpliwości. Podczas takiego spotkania behawiorysta obserwuje psa najpierw w warunkach domowych, w których przebywa na co dzień, co pozwala precyzyjniej określić przyczynę danego problemu, a dodatkowo sprawia komfortowe warunki do przeprowadzenia wywiadu. Jeśli problem dotyczy spaceru, to często od razu behawioryści umawiają się na zewnątrz lub też wychodzą w trakcie spotkania. Zachowanie psów jest niezwykle złożone i bardzo wiele czynników ma na nie wpływ. Nie zdziw się więc, gdy usłyszysz pytania o dietę psa, ilość spacerów czy tego, ile czasu Twój pies śpi. Czasem na przykład przyczyna problemowego zachowania na spacerach może mieć również swoje źródło w tym, jak pies funkcjonuję w mieszkaniu. Najkorzystniej jest, gdy podczas wizyty są obecni wszyscy domownicy, ponieważ często różni domownicy mają różne spostrzeżenia i doświadczenia. W wywiadzie padają pytania o wiele różnych aspektów, m.in. o relacje psa z domownikami, innymi zwierzętami w domu (jeśli są), na spacerach, o dietę, ilość spacerów i inne informacje, na podstawie których określane zostają przyczyny danego zachowania. Staraj się odpowiadać jak najbardziej dokładnie na te pytania i przede wszystkim szczerze. Pamiętaj, że specjalista przychodzi po to by Ci pomóc, a nie po to by oceniać. Podczas takiej konsultacji behawiorysta zbiera możliwie jak najwięcej informacji, na podstawie których proponuje wstępny plan działania. Wywiad jest niezwykle istotny, podczas niego szuka się przyczyny danego zachowania, które najczęściej są złożone. Jest to kluczowe dla odpowiedniego dobrania planu pracy, ponieważ inaczej rozwiązuje się problemy spowodowane lękiem, a inaczej np. złością czy frustracją.
W kolejnej części spotkania ma miejsce podsumowanie i ustalenie planu działania. Behawiorysta tłumaczy, jakie są jego zdaniem przyczyny danego zachowania, jak można spróbować je zmienić i proponuje plan pracy. Omawia proponowane metody, często z praktycznymi przykładami, które ułatwiają później samodzielne ich zastosowanie. I tutaj duża prośba – jeśli Twój specjalista zaproponuje Ci plan działania, a Ty wiesz, że będziesz mógł mieć trudności z jego wdrożeniem, od razu daj znać podczas tych ustaleń. Dzięki temu możliwe będzie zaproponowanie innego wyjścia. Zazwyczaj też, jeśli dasz znać po jakimś czasie, że masz problemy z wdrożeniem jakiegoś punktu, behawiorysta proponuje alternatywne rozwiązanie. Nie zdziw się również, jeśli jednym z zaleceń będzie wykonanie badań zwierzęciu, np. krwi czy moczu. Stan zdrowotny oraz zachowanie są bardzo silnie ze sobą związane i mogą mieć ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie psa. Czasem zaleceniem może być również włączenie suplementacji lub też farmakoterapii – wszystko zależy od konkretnego przypadku. Podsumowanie ze spotkania możesz dostać od swojego specjalisty od razu lub w postaci raportu, najczęściej w przeciągu kilku dni. Czasem możesz się spotkać z tym, że behawiorysta daje zarówno podsumowanie pod koniec spotkania jak również później przygotowuje raport – każdy opracowuje swój własny system.
Na koniec mam prośbę (i myślę, że większość specjalistów się ze mną zgodzi i do mojego apelu przyłączy) – po spotkaniu daj znać specjaliście, czy udało Ci się wdrożyć plan pracy i czy wskazówki zadziałały. Brak odpowiedzi od klientów jest jedną z najbardziej frustrujących elementów tego zawodu. Jeśli plan nałożony przez specjalistę był zbyt trudny i nie udało się go wdrożyć – postaraj się to przekazać. Behawioryści proponują najlepsze ich zdaniem metody i plan pracy, ale jeśli nie mają tzw. feedbacku, skąd mają wiedzieć, że coś nie zadziałało, a coś przyniosło natychmiastowy skutek? Z tego też między innymi powodu wiele specjalistów decyduje się na cykl spotkań – wtedy mają pewność, że feedback otrzymają. Również odpowiedź od klientów, którzy są zadowoleni z usług jest bardzo satysfakcjonująca i świadomość, że poprawiło się dobrostan zwierzęcia oraz życie osób, które zaufały specjaliście jest niesamowicie budujący i motywujący do dalszej pracy.
Podsumowanie
Świadomość opiekunów psów na temat zachowań zwierząt jest coraz większa, co sprawia, że również coraz więcej osób korzysta z usług behawiorysty. Warto poświęcić chwilę przed wyborem odpowiedniej osoby, do której zwrócisz się o pomoc i radę. Pamiętaj również, że behawiorysta przychodzi po to, żeby pomóc, nie po to, by oceniać. Wszyscy popełniamy czasem błędny i nawet, jeśli specjalista Ci zasugeruje, że coś można robić lepiej, nie bierz tego do siebie. Behawioryści chcą przede wszystkim dobra dla ludzi oraz dla zwierząt. Pamiętaj też, że w niektórych przypadkach jedna konsultacja nie zapewnia rozwiązania problemu i czasem potrzebne jest wiele spotkań. Dodatkowo zmiana zachowania zazwyczaj przebiega stopniowo, dlatego nie spodziewaj się efektu “dotknięcia magicznej różdżki”, które rozwiążą wszystkie problemy. Co więcej, to na Tobie, jako Opiekunie psa, leży odpowiedzialność za ćwiczenia i wpływ na zmianę zachowania, behawiorysta przychodzi po to, by Ci dać pewne wskazówki i zaproponować metody działania. Cytując Małego Księcia “stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś” i jeśli potrzebujesz oraz masz możliwość skorzystania z pomocy specjalisty, warto z konsultacji behawioralnej skorzystać.