Jak ocenić panujące relacje między kotami i jak wpłynąć na ich poprawę?

Liczba kotów mieszkających w naszych domach stale się zwiększa, a wiele z nas dzieli przestrzeń z więcej niż jednym kotem. Często pomiędzy zwierzętami mogą pojawiać się spięcia, których na pierwszy rzut oka możemy nie zauważyć. Czy Twoje koty żyją w zgodzie? A może są na wojennej ścieżce, mimo że nie dochodzi do bezpośrednich konfliktów? Przeczytaj poniższy artykuł, a dowiesz się, jak znaleźć odpowiedzi na te pytania. Dodatkowo dowiesz się też, jakie zastosować rozwiązania by poprawić relacje między zwierzętami.

Co dwa koty to nie jeden

Dlaczego decydujemy się na posiadanie więcej niż jednego kota? Przyczyn może być naprawdę wiele. Każdy kot jest inny, ma inny temperament i osobowość, dlatego przygarnięcie kolejnego zwierzęcia oznacza większą różnorodność, jeśli chodzi o charaktery. Dzięki temu możemy mieć kontakt z kotem, dopasowanym do naszego nastroju w danej chwili.

Innym powodem może być chęć zapewnienia kotu rezydentowi dodatkowego towarzystwa, zwłaszcza w sytuacjach, gdy opiekunowie wiele godzin spędzają poza domem. W ramach rekompensaty naszej nieobecności chcemy zaoferować towarzystwo innego zwierzęcia (choć wcale niekoniecznie musi tak być). Jeśli decydujemy się na adopcję kota, mamy dodatkowo poczucie czynionego dobra, co również jest silną motywacją do przygarnięcia nowego czworonoga. Decyzję o przyjęciu drugiego zwierzęcia pod swój dach trzeba jednak podejmować rozważnie, ponieważ może się zdarzyć, że koty się nie zaakceptują.

Musisz wiedzieć, że koty mają zupełnie inne potrzeby, jeśli chodzi o interakcje społeczne niż my. Oczywiście doskonale wiemy, że koty mają niezwykłe zdolności dostosowania się do życia w różnych warunkach i dzielić przestrzeń z osobnikami, które są zupełnie niespokrewnione i o innych temperamentach. Nie zawsze jednak jest to regułą i przybycie nowego kota o zupełnie innym temperamencie może być za dużo, co może skutkować zaburzeniami zachowania. Warto zatem pogłębić nieco wiedzę na temat kociej struktury społecznej, która w bardzo dużym stopniu różni się od naszej ludzkiej.

Koty to samotniki czy zwierzęta towarzyskie?

Uważa się, że koty to generalnie samotniki. Niemniej jednak potrafią tworzyć więzi z innymi osobnikami swojego gatunku. Są to zwierzęta bardzo terytorialne, które aktywnie bronią swojej przestrzeni. Samotnie polują i spożywają posiłki.

Koty na wolności zazwyczaj spotykają się rzadko, zazwyczaj w celu rozmnażania. Koty dziko żyjące potrafią jednak również żyć w grupach. Można tam zaobserwować dużo interakcji między osobnikami, a grupy kotów są bardzo zróżnicowane i elastyczne. W takim środowisku życie w grupie zapewnia efektywną obronę przed atakami, optymalny dobór partnera do rozrodu. Nie możemy jednak przekładać bezpośrednio zachowania kotów żyjących w dzikim środowisku do naszych mruczków, ponieważ są to zupełnie dwa różne światy.

W momencie, gdy bierzemy kota pod swój dach, zmieniamy układ grupy kociej. Sami decydujemy, kto z kim zamieszka, jakie osobniki będą dzieliły przestrzeń. Jeśli kot domowy jest wychodzący, to wprowadzamy go dodatkowo do środowiska, w którym najprawdopodobniej żyją już inne koty patrolujące okolicę. Może się okazać, że nasz kot ma terytorium w samym centrum terytorium innego kota. W takiej sytuacji zwierzęta muszą sobie poradzić z trudną dla obu kotów sytuacją i ustalić hierarchię. To, jaka sytuacja panuje na zewnątrz również, ma wpływ na funkcjonowanie zwierząt w naszych domach czy mieszkaniach, nawet kotów niewychodzących. Czasem konflikty na wewnątrz są powodem zaburzeń zachowania albo relacji pomiędzy kotami.

Relacje między kotami bywają skomplikowane. Często zdarza się, że w domach, w których mieszka więcej kotów tylko pozornie panuje rzeczywista zgoda. Fakt, że koty nie walczą otwarcie ze sobą nie jest gwarancją poprawnych stosunków. Konflikty kocie bardzo często prowadzone są na inne sposoby, między innymi poprzez tak zwaną agresję bierną. Często koty uczą się akceptować niewygodą dla nich sytuację i zachowują konieczny poziom tolerancji dla optymalnego funkcjonowania.

Nowy kot w domu – czy wszyscy będą szczęśliwi?

Zdarza się, że ciężko nam zrozumieć, że wprowadzenie do domu kolejnego kota możemy nie pomóc naszemu rezydentowi, a nawet zaszkodzić. Kocięta i młode koty są bardzo towarzyskie i bardzo dużo czasu spędzają na interakcjach z przedstawicielami swojego gatunku, przede wszystkim z tymi, które są w podobnym wieku. Takie interakcje są niezwykle ważne, ponieważ dzięki temu kociak nabywa kompetencji społecznych, czyli uczy się komunikacji z innymi przedstawicielami swojego gatunku i zasad życia w grupie. Relacje między kotami zmieniają się z biegiem czasu – kształtująca się osobowość kota ma wpływ na stosunki z innymi zwierzętami. W wyniku tego może zmienić się panująca przyjazna atmosfera, niezależnie czy zwierzęta są spokrewnione czy nie. Zazwyczaj pierwsze problemy w grupie pojawiają się mniej więcej w momencie osiągnięcia, czyli pomiędzy osiemnastym miesiącem a czwartym rokiem życia. Najczęściej koty przyjmują wtedy jedną z trzech strategii:

Podtrzymanie pozytywnych relacji i zachowań typowych dla kociaków.
Lekceważenie obecności innych kotów.
Unikanie innych lokatorów.

Czasem jednak niezgodność z innymi zwierzętami mieszkającymi w tym samym domu może prowadzić do strachu przed innymi kotami, niechęci, a nawet do wyprowadzki (jeśli kot jest wychodzący).

Sprawdź, czy Twoje koty są na wojennej ścieżce

Osiągnięcie harmonii przez grupę kotów bywa trudne. Kocie relacje są niezwykle skomplikowane i mogą się zmieniać, na co ma wpływ również środowisko, w jakim żyją. Dzięki obserwacji swoich kotów można mniej więcej ocenić, czy koty tworzą grupę socjalną i mają dobre relacje między sobą. Jest to między innymi wspólnie spanie i odpoczynek, czyli koty śpią blisko siebie lub razem, jednocześnie się dotykając. Wzajemna pielęgnacja sierści jest kolejnym dowodem na pozytywne relacje – koty szczególnie chętnie myją sierść pobratymcom w miejscach, gdzie pielęgnacja jest utrudniona, np. uszy. Koty tworzące grupę socjalną ocierają się o siebie w celu wymiany zapachów i stworzenia jednego, wspólnego zapachu grupy. Podczas witania koty przyjacielsko pomrukują oraz potrafią wspólnie się bawić.

Jeśli Twoje zwierzęta tworzą taką grupę socjalną oraz panuje spokój to gratulacje. Świadczy to o tym, że Twoje koty pasują do siebie pod względem osobowości i mieszkają w przyjaznym środowisku. Jeśli takie zachowań nie zauważyłeś, ale mimo to panuje spokój, to dowód na to, że mimo braku silnych więzi koty akceptują swoją obecność.

Może się również zdarzyć jednak, że Twoje zwierzęta prowadzą między sobą konflikt. Niekoniecznie wszystkie osobniki w grupie, ale możliwe, że na przykład jeden z nich. To, że Twoje koty się nie biją niestety nie zawsze oznacza, że żyją w harmonii i zgodzie. Z punktu widzenia kota otwarty atak nie jest korzystną strategią przetrwania, zamiast tego wybierają inne działania. Nie przywiązuj się jednak bardzo mocno do poniższej listy, ponieważ nie zawsze takie zachowania muszą świadczyć o burzących się relacjach i konflikcie, czasem może być to pokazanie demonstracji swojego miejsca w hierarchii grupie. Poniżej wypisuje przykłady zachowań, które powinny jednakże wzmóc Twoją czujność:

jeden kot zajmuje pozycie w przejściu jednocześnie blokując swobodny ruch innych członków grupy, np. staje na schodach prowadzących na piętro mieszkania,
jeden kot uniemożliwia dostęp do ważnych zasobów, np. kuwety lub karmy dla kota,
koty nie chcą się bawić w obecności pozostałych członków grupy,
gdy jeden z kotów wchodzi do pomieszczenia, pozostałe pospiesznie go opuszczają,
jeden kot potrafi zmusić do opuszczenia danego miejsca lub pomieszczenia poprzez wpatrywanie się,
koty się unikają, za wyjątkiem sytuacji, w których są zmuszone (np. wspólne karmienie),
koty nie śpią i nie odpoczywają blisko siebie,
zdarzają się przypadki znakowania mieszkania moczem (najczęściej powierzchni pionowych) i załatwiania się poza kuwetą,
jeden z osobników nadmiernie się pielęgnuje,
jeden z kotów cierpi na nawracające zapalenie pęcherza,
pojawiają się liczne miejsca znakowania poprzez drapanie.

W przypadku, gdy jednak takie problemy się pojawią, nie poddawaj się. Trzeba podjąć różne kroki w celu poprawy sytuacji, czasem niewielkie zmiany w naszych domach wystarczą, by poprawić relacje między zwierzętami. Zawsze warto również poradzić się doświadczonego behawiorysty, który może doradzić, co robić w danej sytuacji. Jest to niezwykle korzystne, ponieważ często osoba “z zewnątrz” ma świeże spojrzenie na sytuację

Jak unikać problemów w grupie kotów?

Zastanawiając się, jak odpowiednio poprawiać relacje między kotami, przede wszystkim musisz spojrzeć na ich podstawowe potrzeby. Należy do nich między innymi możliwość odpoczynku, zaspokojenia głodu, pragnienia, miejsce do załatwiania potrzeb fizjologicznych, kontakt z opiekunem, zabawa i stymulacje ze środowiska. Jeśli widzisz niektóre z zachowań mogących świadczyć o zaburzonych relacjach lub też chcesz poprawić jakość funkcjonowania swoich zwierzaków, koniecznie przeczytaj poniższe punkty.

Zapewnij kotom miejsca schronień na kilku poziomach wysokości. Dzięki temu będą one mogły obserwować otoczenie z różnych punktów wysokości. W razie potrzeby mogą tam również uciec. Lokalizacja schronienia na wysokości daje kotu dodatkowe poczucie bezpieczeństwa.
Koty potrzebują swojej przestrzeni, dlatego zorganizuj możliwość spędzania czasu w samotności. Legowisk w spokojnych miejscach powinno być do najmniej tyle, ile mieszka kotów, nic nie stoi na przeszkodzie, by było ich więcej. Pisząc legowisko nie mam konkretnie na myśli posłania, które ma w sklepie podpis “dla kota”, często wystarczy jakiś kocyk położony na półce w szafie.
Miski z jedzeniem rozmieść w różnych miejscach w mieszkaniu. Koty nie lubią towarzystwa podczas jedzenia. Co więcej, dominujący kot może blokować dostęp do miski i odganiać od niej koty, co może skutkować niedojadaniem przez niektóre osobniki. Rozwiązaniem może być ustawienie w różnych miejscach misek tak, by każdy osobnik miał swobodny dostęp.
Unikaj karmienia kotów w tym samym czasie. Koty z natury polują i zjadają ofiary samotnie. Jedzenie w tym samym czasie, a co gorsze tuż obok siebie lub wszystkie z jednej miski jest bardzo niekomfortowe dla kotów.
W różnych miejscach rozstaw miski z woda lub poidełka, żeby zachęcić zwierzęta do częstego picia, szczególnie, gdy są karmione suchą karmą. Dobrze jest miskę z wodą umieścić w innym, oddalonym miejscu od miski z pokarmem.
Zapewnij kotom odpowiednią liczbę miejsc do drapania. Drapanie jest naturalnym zachowaniem kotów, a zapewnienie odpowiedniej liczby drapaków zapobiegnie niszczeniu mebli w mieszkaniu. Drapaki zlokalizuj w pobliżu legowisk, wejść oraz wyjść, w miejscach często odwiedzanych przez koty. Więcej o drapaniu oraz drapakach przeczytasz w innych artykułach.
Zapewnij odpowiednią liczbę kuwet. Generalnie zasada co do liczby kuwet wynosi tyle, ile jest kotów plus jedna dodatkowa, czyli jeśli w domu żyją 2 koty, to powinniśmy zapewnić im dostęp do trzech kuwet. Muszą być one zlokalizowane w różnych miejscach – trzy kuwety ustawione w rzędzie nie spełniają swojego zadania. Musisz tak zorganizować przestrzeń, że na wypadek, gdy jeden kot by blokował dostęp do jednej kuwety, drugi osobnik musi mieć możliwość skorzystania z innej. Nawet najbardziej agresywny i dominujący kot nie będzie w stanie zapanować nad dostępem do wszystkich kuwet jednocześnie.
Dbaj o czystość kuwet i zwróć uwagę, czy są odpowiedniej wielkości, czyli czy kot może swobodnie się w niej obrócić i wykonać wszystkie czynności związane z załatwianiem się (czyli między innymi zakopanie odchodów). Kuwety najlepiej wypełnij drobnym żwirkiem, jak najbardziej przypominającym piasek.
Zastosuj kocie feromony, które mogą łagodzić napięcie między kotami i wpływają pozytywnie na nastrój. Feromony, które możemy kupić w sklepach zoologicznych to odpowiedniki naturalnych kocich substancji zapachowych, które sprawiają, że zwierzęta są spokojniejsze.

Jeśli planujesz zwiększyć liczbę kotów z Tobą mieszkających odpowiednio się zastanów. Musi to być odpowiedzialna i przemyślana decyzja, ponieważ w innym przypadku może to doprowadzić do poważnych konfliktów. Są różne sposoby oraz techniki pomagające wprowadzić kota, które są opisane w innym dostępnym na Co w Sierści Piszczy artykule. Mamy pewną wiedzę na temat tego, jak tworzyć grupy kotów lub ją powiększać, rady znajdziesz poniżej.

Wybieraj koty ze sobą spokrewnione, a jeśli to możliwe, to od razu z jednego miotu, czyli na przykład brata lub siostrę. Nie zaleca się wybierania dwóch braci, ponieważ samce po pewnym czasie mogą zacząć rywalizować ze sobą, choć nie jest to regułą – relacje mogą się ułożyć na różne sposoby.
To, że zatrzymasz kociaki z miotu Twojej kotki nie jest gwarancją na to, że unikniesz w konfliktów. Po zakończeniu okresu wychowawczego kocica żegna się z młodymi, więc mogą pojawić się problemy.
Jeśli chcesz przygarnąć dorosłego kota, dowiedz się jak najwięcej o jego osobowości (o ile to możliwe). Najlepiej jest unikać łączenia w grupie kotów o skrajnych osobowościach, na przykład pewnych siebie z nieśmiałymi. Nowy, pewny siebie kot najprawdopodobniej pogłębi nieśmiałość rezydenta zamiast dodać mu śmiałości. Jeśli to możliwe, wybierz zwierzę, które ma opinię przyjacielskiego i ma dobre relacje z innymi zwierzętami.
Jeśli Twój kot od małego był w Twoim domu sam szanse na akceptację nowego domownika są mniejsze niż w sytuacji, gdy zwierzęta od zawsze żyły w grupie.
Dostosuj odpowiednio liczbę kotów do wielkości swojego mieszkania lub domu. Nie ma konkretnych wytycznych, ile kotów może mieszkać na konkretnej powierzchni. Niemniej jednak każdy osobnik potrzebuje swojej przestrzeni i dostępu do zasobów, dlatego trzymanie kilku kotów w małym mieszkaniu nie jest rozsądne. Szczególnie istotne jest to w przypadku kotów niewychodzących, których całe terytorium ogranicza się do mieszkania lub domu.
Unikaj częstego powiększania grupy kotów. Ustalenie stosunków i hierarchii między kotami wymaga czasu, a pojawienie się każdego nowego członka może zaburzyć panującą harmonię.

Podsumowanie

Łączenie kotów w grupy jest nie lada wyzwaniem i konflikty między zwierzętami często się zdarzają. Jeśli widzisz niepokojące oznaki burzenia się harmonii lub też jej brak, warto podjąć różne działania mające na celu poprawę sytuacji. Jeśli sytuacja jest trudna lub się pogarsza szczerze zachęcam do konsultacji z doświadczonym behawiorystą. Uważnie dobieraj koty do swojej grupy, ponieważ może się zdarzyć, że w mieszkaniu będzie o jednego kota za dużo, co zburzy całą panującą harmonię. Czasem w takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem konfliktu bywa znalezienie nowego domu dla jednego kota z grupy. Mam jednak nadzieję, że dzięki powyższym radom uda się takich sytuacji uniknąć i w pełni cieszyć się towarzystwem swoich kotów!