Dzisiaj poruszę kolejny ważny dla mnie temat, o który pyta wiele osób. Czy dziecko i pies pod jednym dachem to dobry czy zły pomysł? I tutaj odpowiem dyplomatycznie – to nie musi być zły pomysł, ale pod kilkoma warunkami.
Sytuacje życiowe są różne i musimy się do nich dopasowywać. Załóżmy, że mamy od kilku lat psa, ale postanawiamy powiększyć rodzinę i pojawia się dziecko, więc trzeba tę nowo powstałą relację ustawić z korzyścią dla psa i dla dziecka, oczywiście.
Znam też wiele osób, które bardzo chciałyby adoptować psa ze schroniska, ale w ich domu jest już dziecko i boją się jak ta relacja się rozwinie i czy nie będzie napięć między psem a dzieckiem albo czy pies nie zagrozi bezpieczeństwu dziecka.
Ale zacznijmy od podstaw. Mocno wierzę, że pies i dziecko mogą stworzyć szczęśliwy duet, jeżeli ustalimy w domu pewne reguły, których wszyscy domownicy będą się trzymać. W takiej sytuacji, gdy wszystko będzie jasne, będziemy zachowywać się w sposób odpowiedzialny, przewidywalny (wiadomo, że w przypadku dzieci to może być wyzwanie) i z poszanowaniem granic psa, to możemy stworzyć naprawdę fajną relację.
Zresztą dzieci wychowywane w harmonijny sposób z psami nabierają odporności, uczą się empatii wobec zwierząt, delikatności i odpowiedzialności, a w dorosłym życiu zwykle chcą mieć swojego psa, więc jest wiele plusów takiego rozwiązania.
Wiek dziecka
Oczywiście, aby powstała dobra relacja, obydwie strony muszą współpracować. Dlatego istotny jest tu wiek dziecka. Jeżeli mamy bobasa, to cała odpowiedzialność za jego zachowanie wobec psa spada na rodziców. Tak małe dziecko nie jest w stanie jeszcze zachowywać się w spokojny i cichy sposób przy psiaku, bo jest po prostu za małe.
Jeżeli jednak mamy już dziecko, które szybko się uczy i jest w stanie przyswoić sobie pewne reguły zachowań przy psie, to jak najbardziej możemy pracować nad taką relacją.
W obydwóch wypadkach kluczowe jest jednak bezpieczeństwo, więc starajmy się nie zostawiać psa i dziecka w jednym pomieszczeniu bez nadzoru. Nawet jeśli mamy super ułożonego, cierpliwego psa, to jeden nieopatrzny gest albo rzucenie zabawki może psa zestresować i może okazać swoje niezadowolenie.
Azyl psa
Kolejna istotna kwestia to stworzenie psu i dziecku osobnych stref odpoczynku, gdzie pies będzie mógł się udać, żeby się zrelaksować. Tam też będzie jego legowisko, zabawki i ewentualnie miski. Jest to strefa zarezerwowana dla psa, więc domownicy powinni uszanować to miejsce jako jego azyl i nie przeszkadzać mu tam.
Osobne zabawki
Aby nie prowokować psa do obrony zasobów, ważne jest, żeby zarówno dziecko jak i zwierzak mieli swoje osobne zabawki i nie mieli dostępu do nie swoich zabawek. To co bowiem może się wydawać urocze, czyli wspólna zabawa pluszakiem dziecka, może (choć oczywiście nie musi) przerodzić się w problem, gdy pies uzna pluszaka za swoją zabawkę i zacznie warczeć na domowników, którzy będą chcieli mu ją odebrać. Będzie to bowiem obrona zasobów. Jeżeli jednak zdarzy się już tak, że pies zabierze zabawkę dziecka, wymieniamy się z nim na coś równie atrakcyjnego np. jego własną zabawkę, lub smakołyk. Możemy też użyć komendy “zostaw” lub “puść”, jeśli pies je zna.
Miski psa
Miski to kolejny temat. Zazwyczaj miski stawiamy w kuchni lub salonie, w jakimś ogólnodostępnym miejscu. I zdarza się niekiedy, że gdy pies je, to nasz niemowlak raczkuje w jego stronę, bo jest ciekaw, co robi pies i podchodzi zbyt blisko misek albo wkłada rączki do miski czy próbuje pogłaskać psa. To nie jest oczywiście dobry pomysł, bo pies powinien jeść w spokoju i może się zestresować, że ktoś próbuje mu zabrać jedzenie i zacząć warczeć (to znowu obrona zasobu jakim jest jedzenie).
Oczywiście niemowlak nie ma o tym wszystkim pojęcia, dlatego to rodzice powinni pilnować dziecka w porze karmienia psiaka, żeby nie doprowadzać do ewentualnych konfliktów.
Rozmowa z dzieckiem
Gdy dziecko jest już trochę starsze, warto rozmawiać z nim o tym, że pies jest żywym stworzeniem, ma swoje potrzeby i należy szanować jego granice i starać się w odpowiedzialny sposób nim opiekować.
Warto też spisać kilka reguł (i na przykład powiesić na lodówce), jak dziecko powinno się zachowywać przy psie, żeby wszyscy byli szczęśliwi.
Zasady obcowania z psem
Poniżej kilka reguł, które mogą okazać się pomocne:
- nie ciągniemy psa za ogon, ani za uszy,
- nie całujemy ani nie przytulamy się znienacka, bo pies może poczuć się zaskoczony i tym samym zagrożony,
- nie obejmujemy go za szyję, wieszając się na nim,
- nie podnosimy psa gwałtownie,
- nie głaszczemy go mocno po głowie, bezpieczniejsze miejsca to boki psa, brzuch, czy grzbiet; wbrew pozorom nie każdy pies lubi głaskanie po głowie,
- nie biegamy za psem i nie krzyczymy, “zachęcając” go do zabawy,
- nie zabieramy psu zabawek, ani jedzenia i nie podchodzimy do jego misek ani do legowiska psa,
- staramy się wykonywać tylko spokojne i delikatne gesty przy psie,
- nie podnosimy przy nim głosu,
- nie przeszkadzamy psu, gdy odpoczywa, ani nie wybudzamy go gwałtownie ze snu,
- nie zmuszamy go do zabawy, gdy nie ma na to ochoty.
Opieka nad psem
Jeżeli wiek dziecka już na to pozwala, to włączamy go w opiekę nad psem, żeby pogłębić ich więź. To uczy dziecko odpowiedzialności i opieki nad żywym stworzeniem.
Jak taka opieka mogłaby wyglądać?
- Prosimy dziecko, żeby nakładało psu karmę do miski i stawiało ją na ziemi, zachęcając psa do jedzenia.
- Prosimy, żeby dziecko pilnowało, żeby pies miał zawsze czystą wodę w misce.
- Możemy też razem z dzieckiem delikatnie wyczesać psa.
- Jeżeli dziecko lubi takie rzeczy, to możemy wspólnie uczyć psiaka prostych sztuczek typu siad, leżeć, aport czy wracanie na zawołanie.
Spacery
Spacery z psem to ważny temat. Zauważyłam, że wiele osób puszcza (nawet całkiem małe) dzieci same na spacery z psami. Czasami nic się nie dzieje, ale są sytuacje, gdy jest to naprawdę zły pomysł. Jeśli dziecko jest małe, a pies silny, to łatwo wyobrazić sobie sytuację, że pies rzuca się na coś, albo chce gdzieś pobiec i wyrywa dziecku smycz z ręki.
Ponadto jeżeli zdarza się, że pies nie lubi się z innymi psami albo ludźmi i jest agresywny na spacerze, to szanse, że dziecko sobie poradzi w razie konfliktu i zachowa zimną krew też nie są za duże.
Jeżeli z kolei trafił nam się tak zwany pies-odkurzacz, który uwielbia zbierać odpadki na spacerze, to jest możliwe, że dziecko nie zauważy momentu, gdy pies zje coś groźnego na spacerze i potem się rozchoruje.
Dlatego zdecydowanie zachęcam do spacerów dziecka i psa, ale pod nadzorem rodziców.
Mowa ciała psa
Wyczulmy też nasze dziecko na sygnały, które pies wysyła, gdy nie czuje się komfortowo i jest zestresowany. Gdy pies warczy, albo obnaża zęby, oblizuje się, odwraca głowę, podkula ogon, czy odsuwa się od nas, to znaczy, że nie czuje się dobrze i należy się odsunąć lub zmienić swoje zachowanie. Dla jego bezpieczeństwa i naszego też!
Kinderbal w domu
Ponadto, gdy do naszego dziecka przychodzą inne dzieci, to zapewniamy psu bezpieczne schronienie. Duże natężenie hałasu, nieprzewidywalne zachowania dzieci to dla każdego psa, nawet najodważniejszego, zbyt duże przeżycie!
Klatka kenelowa
Jeżeli pies korzysta z klatki kenelowej jako swojego bezpiecznego azylu, to staramy się nie zamykać go w niej, gdy dziecko biega luzem. Gdy dziecko podbiegnie do klatki i np. zacznie wkładać ręce, albo wrzucać zabawki, czy uderzać z hukiem w pręty, to pies się może zestresować, a nie będzie miał możliwości ucieczki. To będzie dla niego bardzo trudna i frustrująca sytuacja.
Równo rozdzielana miłość
Pamiętajmy, że narodziny dziecka to również ogromna zmiana dla samego psa. Dotychczas cała uwaga i miłość koncentrowała się na nim, a tymczasem pojawia się nowy domownik i pies ma już tej uwagi siłą rzeczy znacznie mniej. Spacery mogą stać się krótsze, a “psi rodzice” mogą już nie mieć tyle czasu co wcześniej na beztroskie zabawy w parku.
Dlatego istotne jest, żeby w miarę możliwości równo rozdzielać miłość i brać pod uwagę fakt, że dla psa to też jest duża zmiana.
Nauka podstawowych komend
Jeżeli spodziewamy się dziecka albo wiemy, że będziemy w gościach w miejscach, gdzie są dzieci, to warto, żeby pies miał opanowane kilka przydatnych poleceń, które ułatwią nam kontakty. Do takich podstaw, które pies zazwyczaj jest w stanie w relatywnie szybkim czasie opanować należy:
- przywołanie (komenda “do mnie”), gdy pies zbyt mocno bawi się z dzieckiem, albo biegnie w jego stronę z impetem,
- “odejdź”, gdy pies na przykład próbuje wskakiwać do łóżeczka czy wózka,
- “zostaw” gdy pies zabiera zabawkę dziecka albo ubranko,
- “na miejsce”, gdy chcemy, żeby pies poszedł na swoje legowisko,
- prosty “siad”, żeby uspokoić emocje psa i dać sobie dodatkową przestrzeń.
Kiedy dołączyć psa do rodziny z dzieckiem?
To również częste pytanie. Z mojego doświadczenia i obserwacji wynika, że próba opieki nad nowym psem i nowonarodzonym dzieckiem może być trudna. Dziecko wymaga czasu, pełnego poświęcenia uwagi i pracy, ale to samo dotyczy psa. Prozaiczny brak czasu i problemy logistyczne (czyli jak wyjść z psem i dzieckiem równocześnie, gdy na przykład okazuje się, że pies się boi wózka albo płaczu dziecka) mogą stać się dużą przeszkodą i w takich sytuacjach lepiej odłożyć tę decyzję na później, gdy będziemy mieć więcej czasu i przestrzeni życiowej.
Ewentualne problemy
Oczywiście jak przy każdej zmianie może być tak, że pojawią się pewne problemy i stres. Może się okazać, że pies będzie próbował bronić dziecko, albo będzie się bał jego płaczu lub będzie na nie szczekał, czy próbował na spacerze non stop zaglądać do wózka albo w niedelikatny sposób wskakiwać na bobasa. Nad tym warto zawsze pracować. Wielu trenerów i behawiorystów w swojej pracy zawodowej zajmuje się właśnie takimi problemami i pomaga w ułożeniu dobrej relacji na linii dziecko-pies, więc można korzystać z ich wiedzy i wsparcia.
Pies jako prezent dla dziecka
Na koniec chciałabym jeszcze poruszyć bardzo ważny aspekt. Niestety nadal zdarza się tak, że pies jest traktowany jako dobry prezent dla dziecka, jako zachcianka, a tymczasem jest to żywe stworzenie. To się często źle kończy – dziecko szybko nudzi się psem i na rodziców spada ciężar opieki i wychodzenia z psem, albo układania szczeniaka. To rodzi dużo frustracji i konfliktów, które odbijają się na psie. Zdarza się też tak, że dziecko jest wobec psa niedelikatne i traktuje go jako kolejną zabawkę, przez co zwierzę cierpi, dlatego bardzo gorąco zachęcam do wnikliwej analizy, czy pies jest dobrym pomysłem. W końcu zostanie z nami na wiele lat i powinien być równoprawnym członkiem rodziny.
Podsumowując – pies i dziecko jak najbardziej mogą stworzyć fajny duet, jeżeli zastosujemy się tylko do kilku reguł, dziecko będzie w wieku, gdy jest w stanie wziąć odpowiedzialność za swoje działania i rozumie ich konsekwencje, a my jako rodzice będziemy czuwać nad wszystkim. Powodzenia!
