Zwierzęta z Ukrainy: jak możesz im pomóc [porady behawiorysty]

W związku z obecną, niezwykle trudną sytuacją na Ukrainie, wiele osób musi opuścić kraj. Jest to doświadczenie głęboko traumatyczne, nie tylko dla ludzi, lecz również dla zwierząt.

Wiele osób nie wie, co zrobić ze zwierzętami, jak je przygotować, albo jak je zabezpieczyć w podróży, zminimalizować ich stres, a następnie jak pomóc im w adaptacji w nowym miejscu, albo w domu tymczasowym, do którego psiak trafia. Dlatego postanowiłam przygotować ten krótki przewodnik, być może okaże się on przydatny i ułatwi cały proces. Artykuł powstaje po polsku, ale wierzę, że osoby, które pomagają w ewakuacji mieszkańców Ukrainy i mogą się z nimi skomunikować, będą wyposażeni w tę wiedzę i będą mogli przekazać ją dalej. Dziękuję za wszystko co robicie!

Pamiętajmy też, że należy śledzić bieżące komunikaty, bo sytuacja szybko się zmienia i wymaga aktualizacji.

Przygotowanie psa do podróży

Sytuacja na Ukrainie jest wyjątkowa, dynamiczna i wymaga ogromnej mobilizacji ludzi i oczekiwania w napięciu, na to co się wydarzy. Dlatego czasami trudno jest się przygotować do ewakuacji, trzeba szybko reagować na zastaną sytuację i dostosowywać się. Jeśli jednak mamy szansę pomyśleć o dobrostanie psa, to postarajmy się przygotować jego “walizkę” z najbardziej niezbędnymi rzeczami. To oczywiście tylko moja propozycja, ale może stanowić dobry punkt wyjścia:

• Miska, woda oraz zapas karmy dla psa – to absolutna podstawa, bez której nie możemy się ruszać. Weźmy tyle, ile damy radę, nie wiadomo, kiedy uda się uzupełnić zasoby. Warto też pamiętać, że szybka zmiana karmy na inną, szczególnie gdy dochodzi stres w drodze, może powodować sensacje żołądkowe lub brak apetytu.
• Książeczka zdrowia psa, zarejestrowany chip i adresatka z namiarami na opiekuna psa i alternatywny kontakt, gdyby opiekun był pozbawiony telefonu w nowym miejscu. Jeśli pies przyjmuje jakieś leki, to postarajmy się również o uzupełnienie zapasu oraz ewentualne recepty.
• Komplet szelek i smyczy na zmianę. W podróży łatwo o uszkodzenia akcesoriów, więc zawsze warto mieć przy sobie zapasowy zestaw, żeby mieć psa pod kontrolę w trakcie chaosu ewakuacji.
• Pas do samochodu lub składany, miękki kontener do przewozu zwierząt. Aby zmaksymalizować bezpieczeństwo psa podczas transportu, powinien być przypięty specjalnym pasem, który wpina się w miejsce zwykłych pasów i przyczepia z drugiej strony do szelek, lub znajdować się w nieruchomym kontenerze. Jest to oczywiście już trudniejsze do zrobienia, szczególnie gdy bagaż jest ograniczony, ale na szczęście wiele osób, które oferuje transport ludzi wraz ze zwierzętami, ma w swoim samochodzie odpowiednie akcesoria. Jeśli pies cierpi na chorobę lokomocyjną, to psi aviomarin również może się okazać przydatny.

Przewóz zwierząt przez granicę od strony prawnej

W związku ze stanem wyjątkowym na Ukrainie, została wdrożona przez Główny Inspektorat Weterynarii tymczasowa procedura przemieszczania się zwierząt, które nie posiadają kompletu dokumentów weterynaryjnych. Ma to na celu usprawnienie i przyspieszenie procedur wjazdowych. Oto wytyczne Głównego Lekarza Weterynarii ze strony rządowej. W przypadku psów, kotów i fretek standardowo należało spełnić następujące warunki:

• Zwierzę zostało prawidłowo oznakowane za pomocą mikrochipa.
• Zwierzę zostało zaszczepione przeciwko wściekliźnie i ma ważną szczepionkę.
• Zwierzę posiada aktualny wynik badania serologicznego w kierunku oznaczenia miana przeciwciał przeciw wściekliźnie.
• Zwierzę powinno być zaopatrzone w ważny paszport wydany w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej lub posiada świadectwo zdrowia.

ALE! Aktualnie w wyniku nadzwyczajnej sytuacji związanej z konfliktem militarnym obostrzenia zostały złagodzone i minimalny wymóg jaki należy spełnić, to oznakowanie zwierzęcia chipem, któremu towarzyszy dokument potwierdzający wykonanie szczepienia przeciwko wściekliźnie nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem przemieszczenia się.

W celu ustalenia statusu zdrowotnego zwierzęcia towarzyszącego podróżnemu każdy podróżny, którego zwierzę nie spełnia jednego lub więcej wymagań, zobowiązany jest do wypełnienia stosownego oświadczenia.

Jeżeli podróżny jest w stanie wskazać miejsce pobytu zwierzęcia w Polsce, to uzupełnia odpowiednią rubrykę w oświadczeniu, a następnie dokumentacja jest przekazywana do powiatowego lekarza weterynarii i pies zostaje objęty w miejscu docelowym izolacją, aby wykonać niezbędne czynności, jak oznakowanie zwierzęcia, zaszczepienie go przeciwko wściekliźnie, pobranie krwi do badania serologicznego. Po uzyskaniu wyników zwierzę zostaje zwolnione z izolacji.

Jeżeli zaś podróżny nie jest w stanie wskazać adresu miejsca docelowego zwierzęcia w Polsce, to urzędowy lekarz weterynarii dokonuje oznakowania i zaszczepienia zwierzęcia w miejscu jego tymczasowego pobytu. Koszty czynności są pokrywane z budżetu państwa. 

Przekraczamy granicę i co dalej?

No właśnie. Osoby, które przekraczają granicę są często wycieńczone, niewyspane i zestresowane. Tak samo sytuacja wygląda z towarzyszącymi im zwierzętami.

Kluczowe jest zapewnienie wszystkim spokojnego miejsca, ciszy i spokoju, co oczywiście w prowizorycznych warunkach może być utrudnione, ale warto pamiętać, że dla psa przebodźcowanie, stres podróży, nowe zapachy, ludzie, wystrzały też oddziaływują w silny sposób i musi odespać ten stres.

Domy tymczasowe, schroniska, psie hostele

Wojna na Ukrainie wywołała ogromną falę wsparcia w krajach ościennych, w tym w Polsce. Dotyczy to nie tylko ludzi, ale również zwierząt. Wiele domów zarejestrowało się jako domy tymczasowe dla zwierząt przywożonych z Ukrainy, wiele schronisk oraz fundacji zajmujących się zwierzętami stara się również znaleźć dodatkowe miejsce oraz fundusze, aby przygarnąć porzucone lub zagubione na granicy zwierzęta.

Istnieje również silna społeczność złożona z behawiorystów, lekarzy weterynarii, Związków Kynologicznych czy hodowców, która oferuje za darmo swoje usługi, aby przystosować zwierzęta do nowego życia.

Ważne, że nie dotyczy to tylko psów i kotów, ale też mniejszych zwierząt, gadów czy hodowców, którzy mają pod opieką wiele zwierząt danej rasy. Są to często doświadczone miejsca, które rozumieją dany gatunek i mogą mu zapewnić profesjonalną opiekę i wsparcie.

Adoptujmy polskie psy ze schronisk

Tutaj chcę poruszyć bardzo ważne zagadnienie, o którym mówi środowisko, ale nie jest on wystarczająco wypromowany. Wszyscy chcemy pomóc psom z Ukrainy i jest to oczywiste i bardzo potrzebne. Ale warto pamiętać, że psy te są często po traumach, mogą być chore, dzikie, przerażone, mieć napady agresji, wynikające ze stresu, w związku z czym wymagają lepszego poznania i spokojnej adaptacji w nowych warunkach. Najlepiej gdy będzie się to działo pod okiem osób doświadczonych, wyposażonych w wiedzę, leki i możliwości, żeby psy przystosować, zanim znajdą nowe, docelowe domy.

Dlatego przekazuję tutaj gorący apel, żeby adoptować psy, które są już w schroniskach, są przygotowane do adopcji, opiekunowie wiedzą, że są zdrowe i jak reagują w konkretnych sytuacjach i w ten sposób zwalniamy miejsce dla psów z Ukrainy, które tego okresu przejściowego również potrzebują.

Paradoksalnie – ratując psa z Polski, pomagasz psu z Ukrainy.

Jak przyjąć psa pod swój dach, gdy mamy już psa?

Jeżeli decydujemy się na adopcję psa (czy to z Polski czy z Ukrainy), a sami psa już posiadamy, to musimy zawsze pamiętać, że dla psa-rezydenta to też jest często duże przeżycie i warto w sensowny sposób takie zapoznanie przeprowadzić.

Poniżej kilka prostych reguł, żeby wszystko przebiegało w jak najbardziej komfortowych warunkach:

1. Psy powinny poznać się na neutralnym gruncie, dużym terenie, gdzie nie dojdzie do konfliktu na tle terytorialnym, bronienia zasobów etc. Postarajmy się zaaranżować (najlepiej w dwie osoby, żeby każda miała po jednym psie) spacer równoległy, gdzie psy w pewnej odległości od siebie, na luźnej smyczy, będą mogły sobie pospacerować i gdy poczują taką potrzebę, zbliżą się do siebie. Pamiętajmy też, że psy relaksują się węsząc, więc dajmy im taką możliwość. Nie zmuszajmy ich do kontaktu, każdy pies ma inne granice, temperament i potrzeby socjalizacyjne, więc dajmy im czas i przestrzeń.
2. W domu – tutaj starajmy się przewidywać potencjalne konflikty i unikać ich przed czasem. Często do kłótni między zwierzakami dochodzi z powodu zabawek, misek z jedzeniem, legowiska czy opiekuna, więc zadbajmy o to, żeby psy miały swoje zabawki, przestrzeń, były karmione najlepiej w osobnych pokojach i żeby nasza uwaga i miłość była równo rozdzielana między obydwa zwierzaki. To z pewnością ułatwi adaptację.
3. Ewentualne problemy – te mogą pojawić się zawsze i warto się na nie psychicznie nastawić. Każda zmiana generuje stres i jest to naturalne. Jeśli jednak nie będziemy w stanie sobie poradzić, to pamiętajmy, że wielu behawiorystów oferuje pomoc pro bono w social mediach albo na specjalnie do tego stworzonych forach i miejscach, warto więc szukać namiarów w internecie. Niektórzy oferują pomoc w domu opiekuna, inni on-line, ale wszyscy chcą pomóc!

Konkretne adresy i miejsca, gdzie można szukać pomocy i ją zaoferować

Jak już wspomniałam na początku artykułu, sytuacja jest niezwykle dynamiczna, zmienna i trzeba na bieżąco ją śledzić. Na dzień pisania artykułu te miejsca czy fundacje oferują pomoc w zorganizowaniu szeroko pojmowanej pomocy dla zwierząt, więc warto śledzić ich poczynania w social mediach albo kontaktować się z nimi bezpośrednio. Oczywiście sprawdźmy najpierw, czy mają możliwość rozmowy, bo wiem, że jest w tej chwili ogromna ilość pracy do wykonania i zadań do skoordynowania, więc próbujmy też poszukiwać informacji, jak najmniej obciążając koordynatorów i oferujmy konkretną i szczegółową pomoc, jeśli sami chcemy pomóc, każde wsparcie jest aktualnie na wagę złota!

• Grupa na facebooku “Pomoc dla zwierząt w Ukrainie”.
• Grupa na facebooku “Kynolodzy kynologom w Ukrainie”.
• Fundacja Viva Interwencje  – zbiórka rzeczy, funduszy i karmy dla schroniska w Korabiewicach przyjmującego psy z Ukrainy.
• DIOZpl – zajmują się transportem zwierząt z terenów zagrożonych.
• Fundacja Judyta – zgłoszenie domu tymczasowego, zbiórki darów.
• Fundacja Dobrych Zwierząt – rejestracja domów tymczasowych, przewóz zwierząt.
• Co Pies na to – wsparcie behawioralne.
• Schronisko na Paluchu w Warszawie – pomoc weterynaryjna, czipowanie, szczepienia za darmo.
• Dolnośląski Inspektorat Ochrony Zwierząt / Ratujemy Zwierzaki – zbiórki finansowe.
• Animal Rescue Patrol – wspiera służby weterynaryjne na granicy.
• Fundacja Centaurus – organizacja transportów, zbiórka finansowa.

To oczywiście nie wszystkie miejsca, jest pełno zbiórek w internecie (zawsze weryfikujmy je pod kątem uczciwości i transparentności!), tworzą się nowe grupy pomocowe, dlatego warto aktualizować swoją wiedzę i pomagać, jeśli tylko mamy taką możliwość. Trzymajmy się wszyscy w tym trudnym czasie i okażmy solidarność ludziom i zwierzętom!