Przemieszczenie moczowodów (CEU – congenital ectopic ureter), nazywane inaczej ektopią, jest wrodzoną wadą rozwojową, będącą jedną z najczęstszych przyczyn nietrzymania moczu u szczeniąt. Może wystąpić u psów każdej rasy i mieszańców, jednak obserwuje się predylekcje rasowe u siberian husky, skye terrierów, foksterierów, nowofundlandów, welsh corgi, landseerów czy miniaturowych pudli.
Przemieszczenie moczowodów u psa przyczyny
Ektopia moczowodów powstaje na skutek zaburzenia embriogenezy i podejrzewa się, że może mieć tło genetyczne.
Prawidłowo moczowód biegnie od nerki do grzbietowej ściany pęcherza moczowego. W niej przebija się przez błonę mięśniową, biegnie dalej pod błoną śluzową i uchodzi w tzw. trójkącie pęcherza moczowego. W przypadku ektopii jego ujście zostaje przesunięte w kierunku tylnym, czyli doogonowym.
Wyróżniamy dwa rodzaje przemieszczenia moczowodu – zewnątrzścienne oraz wewnątrzścienne.
W ektopii zewnątrzściennej (pozaściennej) moczowód anatomicznie pomija pęcherz moczowy i uchodzi bezpośrednio do cewki moczowej, pochwy, macicy czy nawet prostnicy. W przypadku ektopii wewnątrzściennej (śródściennej) moczowody docierają do pęcherza moczowego w prawidłowym miejscu, jednak nie otwierają się do trójkąta, a biegną dalej pod błoną śluzową, tworząc tunel dochodzący do szyjki pęcherza, cewki lub macicy. Czasem moczowód taki może mieć kilka ujść w swoim przebiegu.
Wynikiem ektopii, na skutek pominięcia pęcherza jako magazynu zbierającego się moczu, będzie jego mimowolne wydalanie, obserwowane jako nietrzymanie moczu. Dodatkowo ektopii często towarzyszą także inne wady rozwojowe układu moczowego, takie jak niewydolność zwieracza cewki moczowej, hipoplazja nerek, wodonercze czy niedorozwój pęcherza moczowego.
Przemieszczenie moczowodów u psa objawy
Objawy ektopii moczowodów uzależnione są od tego, czy wada jest jedno, czy obustronna, gdzie uchodzi moczowód oraz czy istnieją dodatkowe wady układu moczowego. Symptomy wskazujące na możliwość wystąpienia ektopii to głównie nietrzymanie moczu obserwowane przez właściciela u szczenięcia w wieku od kilku tygodni do kilku miesięcy. Objawy te związane są z opisaną wyżej wadą ujścia moczowodów. Moczowody niejako pomijają pęcherz moczowy, a zatem i jego zwieracz, który fizjologicznie odpowiada za prawidłową mikcję. Opiekun zgłasza lekarzowi weterynarii mimowolne oddawanie moczu w trakcie snu przez zwierzaka, przy zmianie pozycji lub czasem bezwiedne jego kapanie podczas ruchu psa. Okolica zewnętrznych narządów płciowych również może być podrażniona, a sierść mokra. Objawy te mogą występować okresowo lub przez cały czas, niejednokrotnie od pierwszych dni życia szczenięcia.
Przemieszczenie moczowodów dużo częściej występuje u osobników płci żeńskiej.
Diagnostyka
Do diagnostyki ektopii moczowodów wykorzystuje się badanie nazywane urografią. Jest to badanie układu moczowego z wykorzystaniem jodowych środków kontrastowych. Po dożylnym ich podaniu wykonuje się zdjęcia RTG. Metodę tę łączy się również z pneumocystografią, czyli wypełnieniem pęcherza moczowego powietrzem, dla lepszego uwidocznienia struktur.
Dodatkową metodą diagnostyki jest endoskopia, która w przypadku dróg moczowych nazywana jest cystoskopią. Pozwala ona na dokładne obejrzenie cewki moczowej od wewnątrz oraz zlokalizowanie ujścia moczowodów.
Przemieszczenie moczowodów u psa leczenie
Jedyną metodą leczenia ektopii moczowodów jest zabieg chirurgiczny. Sposób jego wykonania dobierany jest przez operującego na podstawie rodzaju przemieszczenia. Nie bez znaczenia jest także występowanie dodatkowych wad rozwojowych. Przy przemieszczeniu zewnątrzściennym wykonuje się ureterocystoneostomię, czyli przeszczepia się moczowód na jego prawidłowe miejsce tak, by jego ujście znajdowało się obrębie trójkąta pęcherza moczowego. W przypadku przemieszczenia wewnątrzściennego zabieg polega na podwiązaniu lub resekcji dystalnej części przebiegającego ektopowo moczowodu i utworzenia otworu na wysokości trójkąta pęcherza moczowego. Procedura taka nosi nazwę neoureterostomii.
W przypadku dodatkowych wad eliminuje się je operacyjnie (np. w przypadku hipoplazji nerek) lub leczy farmakologicznie (niewydolność zwieracza cewki moczowej), jeżeli jest to oczywiście możliwe.
Profilaktyka
Ponieważ podejrzewa się tło genetyczne tej wady, zaleca się wykluczenie chorych osobników z rozrodu.
Rokowanie
Rokowanie w przypadku ektopii moczowodów uzależnione jest zasadniczo od rodzaju wady oraz towarzyszących jej innych anomalii układu moczowego. Po zabiegu chirurgicznym (biorąc pod uwagę ryzyko znieczulenia) osiąga się zadowalające wyniki w postaci całkowitego ustąpienia objawów klinicznych, z reguły już po około 7 dniach od operacji.
