Wiśniowe oko u psa: objawy i leczenie cherry eye [Lek wet Katarzyna Hołownia]

Posłuchaj wersji audio artykułu:

Psie oko ma bardzo złożoną budowę. Sama gałka oczna składa się z wielu, istotnych dla jej prawidłowego funkcjonowania struktur, które są niezbędne w procesie widzenia.

Powieki, wyposażone w gruczoły produkujące film łzowy, chronią oko przed uszkodzeniami i urazami. Istotnym elementem ochrony gałki ocznej jest trzecia powieka. Jest to ruchomy fałd błony śluzowej, wyposażony w chrzęstne rusztowanie, zapewniające stały kształt tworu. Trzecia powieka wysuwa się i zasłania gałkę oczną gdy dwie pozostałe powieki są zamknięte. Jej wysuwanie się może być objawem wielu schorzeń – począwszy od uszkodzenia gałki ocznej, poprzez stany zapalne wywołane przez bakterie, wirusy, skończywszy na chorobach ogólnoustrojowych, robaczycach jelitowych, działaniem niektórych toksyn, leków czy też zaburzeniach neurologicznych.

Sama trzecia powieka również ma swoje charakterystyczne jednostki i zespoły chorobowe. Jednym z nich jest wiśniowe oko “cherry eye” u psa.

Przyczyny cherry eye u psa

Tak jak wspomniałam, trzecia powieka jest niewielkim fałdem śluzówki. Jej wielkość zależy od rasy psa (i kota również, bo u nich także trzecia powieka występuje) – waha się od 2 do nawet 5 cm długości. Po wysunięciu przylega ściśle do gałki ocznej i zasłania ją w całości. Odpowiedni kształt zapewnia jej chrząstka w kształcie litery “T”.

Za poruszanie trzecią powieką odpowiada system drobnych włókien mięśniowych.

Trzecia powieka wyposażona jest też w grudki chłonne – ich powiększanie powoduje zapalenie spojówek, silny świąd i zaczerwienienie oka.

W głębi trzeciej powieki (dokładnie przy jej nasadzie), od strony gałki ocznej, leży gruczoł trzeciej powieki. Odpowiada on za produkcję łez, jest bardzo istotnym elementem trzeciej powieki, gwarantującym odpowiednie nawilżenie i ochronę gałki ocznej przed zanieczyszczeniami.

Przyczyny wypadnięcia gruczołu trzeciej powieki nie są do końca poznane. Ma na to wpływ kilka czynników. Głównym czynnikiem są wady i zaburzenia w budowie trzeciej powieki, które szczególnie często występują u ras do tego predysponowanych. Są to na przykład zbyt słabe połączenie gruczołu do trzeciej powieki i oczodołu, zbyt luźne przyleganie trzeciej powieki do gałki ocznej, zbyt płytkie położenie gałek ocznych w oczodołach.

Nie bez znaczenia są czynniki infekcyjne. Przewlekłe stany zapalne w obrębie gałki ocznej powodują znaczne rozpulchnienie spojówek. To może prowadzić do zmniejszenia światła przewodów wyprowadzających gruczołu trzeciej powieki, w efekcie do jego powiększenia, co również może predysponować do jego wypadnięcia. Zwichnięcie chrząstki i wszelkie uszkodzenia trzeciej powieki także mogą być przyczyną cherry eye u psa.

Warto zaznaczyć, że schorzenie najczęściej dotyczy tylko jednej gałki ocznej w tym samym czasie. Bardzo rzadko dochodzi do sytuacji, w której w obu gałkach ocznych mamy do czynienia z wypadniętym gruczołem trzeciej powieki, chociaż fakt wypadnięcia gruczołu w jednym oku nasuwa podejrzenie, że sytuacja powtórzy się w drugim oku.

Schorzenie ma tendencje do nawracania.

Predyspozycje i występowanie

Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki to głównie schorzenie psów młodych, do drugiego roku życia. W przypadku psów starszych, świadczy o współistniejących schorzeniach okulistycznych (na przykład jako objaw zespołu suchego oka). Nie ma badań odnośnie predysponowanej do wystąpienia tego schorzenia płci – choroba w równym stopniu dotyczy samic jak i samców.

Rasami, u których szczególnie często ta jednostka występuje są:

• buldogi angielskie,
• buldogi francuskie,
• bullmastify,
• dogi,
• nowofundlandy,
• spaniele,
• pekińczyki oraz ich mieszańce.

Schorzenie dotyczy też kotów, chociaż zdarza się to u nich bardzo rzadko. Predysponowaną rasą są koty birmańskie.

Wiśniowe oko u psa objawy

Schorzenie występuje dość nagle, najczęściej po spacerze, silnych emocjach lub intensywnej zabawie.

Opiekun zauważa różową masę tkankową, w kącie przyśrodkowym oka. Sama gałka oczna może się wydawać nieco cofnięta. Na samym początku, wypadnięty gruczoł nie przeszkadza psu w codziennym funkcjonowaniu, jednak w przypadku zignorowania schorzenia, może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Wypadnięty gruczoł nie produkuje łez w wystarczającej ilości, utrudnia też wysuwanie się trzeciej powiece. Gałka oczna nie jest chroniona w odpowiedni sposób – zbyt mało łez obecnych w worku spojówkowym sprawia, że pies czuje spory dyskomfort i suchość oka. Okolica oka może zacząć swędzieć, a drapanie może doprowadzić do mechanicznego uszkodzenia gałki ocznej. Mogą pojawić się nadkażenia bakteryjne.

Im dłużej właściciel zwleka z wizytą, tym objawy mogą być bardziej nasilone. Gruczoł może się powiększać, spojówki będą silnie zaczerwienione. Może pojawić się silny wypływ z oka.

Co ciekawe, zdarzają się sytuacje, w których gruczoł samoistnie wraca na swoje miejsce, bez interwencji lekarza. Mimo tego, nawet jednorazowe wypadnięcie gruczołu powinno skłonić do skontrolowania oka – tak jak wspomniałam, to schorzenie może nawracać.

Cherry eye diagnostyka

Sam obraz kliniczny zmiany jest na tyle charakterystyczny, że może nasunąć podejrzenie rozpoznania, zwłaszcza, jeśli wystąpiło u psa młodego.

W diagnozowaniu tego schorzenia należy wykluczyć jednostki chorobowe, w których cherry eye jest tylko objawem, a więc wspomniany przeze mnie wyżej zespół suchego oka, lub efekt działania niektórych leków.

Warto upewnić się, czy pies nie ma zwichniętej chrząstki trzeciej powieki, ani żadnych deformacji na migotce. Należy przyjrzeć się gałkom ocznym, sprawdzić, czy na ich powierzchni nie ma żadnych uszkodzeń lub wbitych ciał obcych. Cherry eye może pojawiać się w przebiegu niektórych nowotworów:

• chłoniaka,
• naczyniakomięsaka,
• gruczolaka,
• a także przy plazmocytarnym zapaleniu powiek.

Wiśniowe oko u psa leczenie

Wybór metody leczenia zależy od wieku psa i od szybkości reakcji właściciela. Jeśli do wypadnięcia doszło kilka minut – godzin przed wizytą lekarską, można zastosować leczenie farmakologiczne połączone z manualnym odprowadzeniem gruczołu na właściwe miejsce.

Polega ono na wprowadzeniu ogólnych leków przeciwzapalnych oraz kropli do oczu – również przeciwzapalnych, w połączeniu z preparatami antybiotykowymi, aby nie dopuścić do rozwoju powikłania bakteryjnego. Pies musi chodzić w kołnierzu, aby nie uszkodzić gałki ocznej. Terapia trwa 3-5 dni i jest zakończona sukcesem, jeśli przez ten czas gruczoł nie wypadnie ponownie.

Jeśli jednak do wypadnięcia gruczołu doszło kilka dni wcześniej, lub odprowadzenie manualne nie jest możliwe a w trakcie terapii farmakologicznej dochodzi do ponownego wypadnięcia gruczołu, należy rozważyć postępowanie chirurgiczne.

Zabieg odprowadzenia gruczołu trzeciej powieki powinien wykonać wykwalifikowany lekarz, mający doświadczenie w zabiegach okulistycznych. Pacjent powinien być odpowiednio przygotowany – konieczne jest zachowanie głodówki (w zależności od wieku zwierzęcia, od 5 – 12 godzin przed zabiegiem należy zabrać miskę z pożywieniem).

Przed zabiegiem należy koniecznie wykonać badanie krwi, a psy z ras lub hodowli obciążonych wadami serca warto zbadać kardiologicznie. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym (czyli pod narkozą), w połączeniu ze znieczuleniem miejscowym (aby właściwie uwidocznić całą trzecią powiekę i zwiększyć komfort psa po zabiegu).

Istnieje kilka metod odprowadzenia gruczołu:

1. Metoda kieszonki – lekarz wykonuje dwa nacięcia na gałkowej powierzchni spojówki i odpreparowuje niewielki fragment, tak, aby przykryć nim cały gruczoł. Następnie gruczoł chowany jest w powstałej w ten sposób kieszonce. Zaletą jest dość łatwa metoda wykonania. Wadą tej metody jest prawdopodobieństwo powstania cyst łzowych, gdy końce kieszonki zostaną zbyt ciasno ze sobą zbliżone i produkowana przez gruczoł wydzielina nie znajdzie odpływu.
2. Metoda kotwiczenia – polega na doszyciu wypadniętego gruczołu do okostnej oczodołu. Wadą metody jest często problem z dostępem do okostnej oczodołu, a także możliwość unieruchomienia całej trzeciej powieki. Zaletą – stabilne umocowanie gruczołu oraz brak zaburzeń w odpływie produkowanych łez.

W przypadku obu metod należy przestrzegać zasad ogólnych – używania bardzo cienkiego materiału szewnego, monofilamentowego oraz odpowiedniego układania szwów, aby nie drażniły gałki ocznej.

Po zabiegu należy koniecznie przestrzegać zaleceń lekarskich. Pies musi bezwzględnie chodzić w kołnierzu, aby nie uszkodzić szwów założonych w trzeciej powiece. Należy też zadbać o odpowiednie nawilżenie i higienę okolicy oka (przemywanie borasolem, płynem fizjologicznym). Koniecznie należy pilnować odpowiednich godzin podawania kropli nawilżających oraz z antybiotykiem.

Koszt zabiegu, niezależnie od wybranej przez lekarza metody może wahać się w granicach od 800 – 1200 złotych. Koszt leków, stosowanych po zabiegu może wynieść dodatkowo około 100zł.

Cherry eye u psa rokowanie

W przypadku cherry eye rokowanie zależy od wyboru terapii, wieku psa oraz czasu reakcji właściciela. Tak jak wspomniałam, wypadający gruczoł trzeciej powieki bardzo często, mimo zastosowanej terapii, wypada ponownie. Dużo większe szanse powodzenia terapii są, gdy zastosowana zostanie metoda chirurgiczna, a czas od wypadnięcia do zabiegu nie będzie przekraczał dwóch dni.

Możliwe powikłania obejmują głównie gałkę oczną – tak jak wspomniałam, może dochodzić do produkcji niewystarczającej ilości łez, co predysponuje do zakażeń bakteryjnych, wzmożonej podatności na infekcje i uszkodzenia gałki ocznej.

W przypadku zabiegów chirurgicznych, najczęstsze powikłanie ma związek z nieodpowiednio założonymi szwami – gdy węzełki są skierowane w kierunku gałki ocznej dochodzi do jej podrażnienia i drobnych uszkodzeń na powierzchni rogówki. Oko jest bolesne, spojówki obrzęknięte, może pojawić się znaczny wypływ, najpierw śluzowy, potem ropny, po powikłaniu bakteryjnym.

W przypadku notorycznego wypadania gruczołu trzeciej powieki, niektórzy lekarze weterynarii zalecają jego chirurgiczne usunięcie. Jest to zabieg, który może być rozważany tylko w przypadku bardzo silnej deformacji gruczołu, spowodowanej na przykład procesem nowotworowym. Z pewnością nie powinien być wykonywany rutynowo, ponieważ niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje – wszak gruczoł trzeciej powieki produkuje prawie 50% łez, po zabiegu należy dbać o odpowiednie nawilżenie gałki ocznej, stosując do końca życia psa odpowiednio dobrane preparaty.

Powikłaniem po usunięciu gruczołu trzeciej powieki może też utrata jej funkcjonalności – zaburzenia w nasuwaniu się na gałkę oczną. Gdy tylko jest to możliwe, warto próbować innych metod chirurgicznych.