Alergia na kota: co uczula i jakie koty są najlepsze dla alergików?

W dzisiejszych czasach można spotkać osoby z alergiami na wszystko – nikogo nie dziwi już alergia na pyłki, niektóre leki, czekoladę, ryby czy też roztocza, albo na gluten.

Czym jest alergia? Jak można dowiedzieć się na stronie Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, słowo “alergia” jest zbitkiem greckich wyrazów “allos” – inny oraz “ergos” – reakcja.

W dosłownym tłumaczeniu oznacza “inną reakcję”, nadmierną, nieadekwatnie silną do bodźca.

Tym właśnie jest alergia – nadmierną reakcją organizmu na jakiś niegroźny zwykle bodziec.

Organizm alergika traktuje go jako ogromne zagrożenie. Najczęściej uczulają roztocza kurzu oraz pyłki, ale obecnie wyróżnia się kilkadziesiąt tysięcy alergenów.

Objawy alergii można podzielić na:

• skórne:
  • wysypka,
  • świąd,
  • bąble,
• oddechowe:
  • duszność,
  • kaszel,
  • objawy astmatyczne,
• związane z przewodem pokarmowym:
  • biegunka,
  • trudności w trawieniu.

Przy silnej alergii może wystąpić reakcja anafilaktyczna, objawiająca się bardzo gwałtownie. Stanowi ona stan zagrożenia życia.

Objawem alergii na kota może też być:

• łzawienie oczu,
• zapalenie spojówek,
• nieżyt nosa,
• kichanie,
• katar.

Mechanizm reakcji alergicznej

W reakcjach alergicznych organizm produkuję immunoglobulinę E w dużej ilości.

W zdrowym i prawidłowo funkcjonującym organizmie, są one odpowiedzialne za alarmowanie organizmu o pasożytach jelitowych.

Gdy organizm ma kontakt z alergenem, cała armia immunoglobulin E wysyła sygnał do kolejnych komórek, odpowiedzialnych za reakcję alergiczną – do komórek tucznych (mastocytów).

Mają one za zadanie zaalarmowanie całego układu odpornościowego o potencjalnym zagrożeniu, odgrywają najważniejszą rolę w mechanizmach występowania alergii.

Dzięki nim aktywowane są bazofile, eozynofile, i limfocyty Th2 i to te komórki są odpowiedzialne za wystąpienie znanych nam objawów alergii.

Odpowiedź organizmu na alergen

Wyróżniane są dwa rodzaje odpowiedzi organizmu na alergen.

Reakcja natychmiastowa pojawia się w kilka chwil po kontakcie z alergizującą substancją.

Powstaje w wyniku degranulacji komórek tucznych (mastocytów) i uwolnienia w ten sposób histaminy i licznych cytokin.

Reakcje mogą być niewielkie i zlokalizowane na jednym obszarze ciała, na przykład pokrzywka lub swędzenie po głaskaniu kota.

Może też dotyczyć całego organizmu i wtedy nosi nazwę wstrząsu anafilaktycznego.

Reakcja późna występuje około 6 do 12 godzin po kontakcie z patogenem, a objawy przypominają reakcję natychmiastową.

Może wystąpić po ustąpieniu objawów reakcji natychmiastowej, lub niezależnie od niej. W tą reakcję są zaangażowane głównie immunoglobuliny IgE.

Alergia na kota

Alergia na kota jest bardzo często spotykana – występuje dwa razy częściej niż uczulenie na psy.

Nie ma jednej cząstki, która wywołuje alergię na kota, proces jest zdecydowanie bardziej złożony.

Przyczyną alergii na kota nie jest jego sierść, jak głosi popularny mit, a to co się na niej znajduje – mianowicie kilkanaście białek, produkowane przez:

• gruczoły łojowe w skórze,
• gruczoły okołoodbytowe,
• ślinianki.

Fel d1

Najsilniej alergizujące jest białko Fel d1 (sekretoglobina), znajduje się w kocim naskórku i jest najczęstszą przyczyną alergii na te puszyste stworzenia.

Jest drobną cząstką, mniejszą od roztoczy, może przez długi czas unosić się w powietrzu.

Z łatwością przyczepia się do tkanin, odzieży, mebli i dywanów.

Może być przeniesiona na butach.

Jego produkcja związana jest z aktywnością płciową i powiązana z testosteronem – niekastrowany samiec będzie wytwarzał zdecydowanie większą ilość tego białka niż samica (zwłaszcza po zabiegu sterylizacji).

Cząsteczek Fel 1d bardzo trudno pozbyć się ze środowiska.

Nawet kilka lat po odejściu pupila, są one obecne w mieszkaniu.

Ostatnie badania donoszą jednak, że nie wystarczy sam kontakt z tym białkiem. Do wystąpienia reakcji alergicznej niezbędna jest też obecność LPS – toksyny bakteryjnej.

Dopiero wspólnie, LPS oraz Fel 1d wywołują objawy silnej reakcji alergicznej u uczulonej osoby.

Nadwrażliwość na Fel 1d jest najbardziej popularna i najczęściej spotykana – cierpi na nią aż 87% przebadanych pacjentów z alergią na koty.

Najczęstszym i najgroźniejszym efektem nadwrażliwości na tą cząstkę jest astma, występująca u dzieci.

Może także powodować:

• nieżyt nosa,
• kaszel,
• drapanie w gardle,
• objawy skórne.

Fel 1d to nie jedyna cząsteczka, która działa uczulająco na osoby z nadwrażliwością na koty.

Inne alergeny związane z kotami to:

Fel 2d

Fel 2d – jest albuminą surowicy kota.

Nadwrażliwość na te białko wykazuje 4-23% osób, które są uczulone na koty.

Uczulenie na cząstkę Fel 2d może powodować reakcję krzyżową – chory będzie wykazywał alergię także na białka występujące u konia i psa.

Objawy uczulenia koncentrują się głównie na skórze i mogą to być:

• pokrzywka,
• swędzenie,
• atopowe zapalenie skóry.

Fel d4

Tym symbolem określana jest lipokalina.

Jest to alergen mięsa i sierści kota, dawniej uważany za główną przyczynę nadwrażliwości na te puszyste stworzenia.

Nadwrażliwość na to białko może dawać objawy krzyżowe alergii – chory jest też uczulony na sierść psa, królika, konia, odczuwa także nieprzyjemne objawy w obecności myszy i szczurów.

Lipokalina jest też obecna w mleku krowim.

Objawy alergii związanej z tym patogenem to głównie objawy związane z układem oddechowym:

• duszność,
• przyspieszenie oddechu,
• objawy astmatyczne.

Niektórzy pacjenci skarżyli się na nudności i bóle brzucha, po kontakcie z kotem.

W przebadanej grupie chorych, aż 47% z nich miało we krwi obecne przeciwciała sIgE, których obecność świadczy o nadwrażliwości na dany patogen.

Fel d5 i Fel d6

Fel d5 – czyli immunoglobulina A oraz Fel d6 (immunoglobulina M) są antygenami o mniejszym znaczeniu

Fel d7

Fel d7 – jest białkiem izolowanym z gruczołów językowych tylnych, czyli z brodawek okolonych Ebnera.

Daje krzyżową reakcję z antygenami psimi, zatem chory z nadwrażliwością na tą cząstkę będzie wykazywał reakcję alergiczną także na psy.

Fel d8

Fel d8 – jest alergizującym białkiem wykrywanym w kociej ślinie, zostało wyizolowane ze ślinianki.

Występuje także w pocie końskim.

Zespół wieprzowina – kot

Bardzo ciekawym zjawiskiem, którego nie można pominąć omawiając alergię na kota jest zespół wieprzowina – kot.

Ponad ⅓ osób, uczulonych na koty, doświadcza objawów alergii po zjedzeniu mięsa wieprzowego.

Główną przyczyną wystąpienia tego zespołu jest nadwrażliwość na lipokalinę (Fel d4).

Chorzy, uczuleni na koty, skarżą się na objawy żołądkowo – jelitowe krótko po zjedzeniu wieprzowiny.

Czasem, występują groźniejsze reakcje – przy silnej nadwrażliwości można zaobserwować duszność, nieżyt nosa i spojówek, nawet do 10 minut po posiłku.

Objawy alergii na kota

Objawy nadwrażliwości i reakcji alergicznej, spowodowanej kontaktem z kotem, bywają różne w zależności od tego, które białko wywołuje największą reakcję u chorego.

Ważnym aspektem jest też stopień nasilenia alergii.

• Może wystąpić:
• nieżyt nosa,
• kichanie,
• wodnisty katar,
• swędzenie i pieczenie, w miejscu kontaktu z kocią skórą,
• objawy związane z układem pokarmowym,
• atak astmatyczny,
• ciężkie reakcje anafilaktyczne (ten objaw występuje głównie po pogryzieniu przez kota).

Jeśli jednak takie objawy wystąpią nawet po kontakcie z osobą, która jest posiadaczem kota, a więc na swoich ubraniach może przenosić alergeny, świadczy to o silnej reakcji uczuleniowej.

Warto wtedy wykonać dodatkowe badania.

Czy to na pewno alergia na kota?

Tak jak wspomniałam, wiele alergenów daje reakcje krzyżowe.

Nie jest zatem pewnością, że pokrzywka po kontakcie z kotem faktycznie jest alergią na kota.

Dlatego, w przypadku występowania takich objawów alergicznych po kontakcie z kotami, dobrze jest zdecydować się na wykonanie testów diagnostycznych.

Można wykonać punktowe testy skórne. Badanie polega na podaniu niewielkich ilości alergenów na skórę i nakłuciu jej w obrębie kropli alergenu.

Wynik odczytuje się po odpowiednim czasie, a nadwrażliwość na patogen objawia się powstaniem zaczerwienienia lub bąbla.

Jest to metoda, która może dawać rozbieżne wyniki, w zależności od rodzaju alergenów stosowanych w danym laboratorium.

Inną metodą na potwierdzenie alergii są testy, wykonane na próbce krwi – określa się ilość swoistych przeciwciał IgE, oraz sprawdza się reakcję na konkretne białka, wywołujące reakcję alergiczną.

Rasy kotów dla alergików

Istnieją rasy kotów, które uczulają zdecydowanie mniej.

Ba, niedawno naukowcy ogłosili, że udało im się stworzyć kota hipoalergicznego, jest to kot Ashera.

Firma, której udało się to osiągnąć przyznaje, że u 95% osób uczulonych na koty, reakcja alergiczna nie występuje po kontakcie z kotem Ashera.

Rasa ta, jest opisywana jako najdroższy kot świata, cena za jednego osobnika jest zawrotna.

Powstał w wyniku krzyżówki serwala, kota bengalskiego i kota domowego.

Kot Ashera jest majestatycznie pięknym stworzeniem, jego waga dochodzi do 12 kilogramów, może mierzyć do 120 cm, kiedy stoi na tylnych kończynach.

Są też inne rasy kotów, które wywołują zdecydowanie mniejszą lub mniej nasiloną reakcję alergiczną.

Przykładem jest kot syberyjski.

Przebadano wielu przedstawicieli tej rasy na obecność białka Fel d1, które wywołuje najsilniejszą reakcję uczuleniową u osób z nadwrażliwością.

Okazało się że mają go bardzo mało w swojej sierści i niewiele w ślinie, stąd jest zalecany jako towarzysz dla alergika.

Inne rasy, które nie wywołują tak silnej reakcji alergicznej (z powodu mniejszej ilości Fel d1 w swoim organizmie) to na przykład:

• kot jawajski,
• kot balijski,
• kot bengalski,
• neva masquerade.

Kotami, które jeszcze do niedawna były polecane dla osób cierpiących z powodu alergii były koty ras bezwłosych – sfinksy (Peterbald, doński, kanadyjski).

Brak sierści jest atutem.

Tak jak wspomniałam wcześniej, alergizujące białko Fel d1 ma bardzo drobną strukturę i może unosić się w powietrzu.

Dlatego alergicy czują się najgorszej w okresie, gdy ich pupile linieją.

Koty bezwłose nie są jednak w zupełności hipoalergiczne.

Fel d1 nadal znajduje się w ich ślinie i naskórku, jednak z powodu braku sierści nie unosi się w powietrzu.

W tym wypadku, kąpanie kota może przynieść alergikowi ulgę przy nasilających się objawach nadwrażliwości.

Z podobnego powodu, dla alergików polecane są rasy Cornish rex oraz Devon rex.

Ich sierść jest bardzo krótka, zatem nawet jeśli linieją to w niewielkim stopniu.

Przed zakupem kota, który alergizuje w mniejszym stopniu, warto sprawdzić, czy nie będzie on wywoływał reakcji uczuleniowej u konkretnego alergika.

W tym celu dobrze jest wybrać się do hodowli, z której kot ma być kupiony i spędzić z nim trochę czasu.

Reakcja alergiczna może wystąpić natychmiast, lub po kilku godzinach od kontaktu z patogenem. Alergik będzie zatem wiedział, czy kot danej rasy jest dla niego czy też nie.

Co zrobić, jeśli okaże się, że masz uczulenie na swojego kota?

Ciężko jest żyć z ciągłym katarem, a liczne ataki astmatyczne stanowią realne zagrożenie dla życia.

Można znaleźć opinie mówiące, że obecność kota i przebywanie z nim powoduje zmniejszenie objawów alergii.

Jest to mit.

W niektórych przypadkach, przy silnej alergii, częsta ekspozycja na alergen może wywołać zaostrzenie objawów i objawy astmatyczne, które są realnym zagrożeniem życia alergika.

Jeśli masz alergię na kota, ważne aby zachowywać szczególną higienę w kontaktach ze zwierzęciem. Częste mycie rąk to absolutna podstawa.

Warto często wietrzyć dom, odkurzać, myć podłogę prać legowiska na których śpi kot, jego kocyki i posłanie.

Usuwamy wtedy resztki kociej sierści i naskórka, zmniejszając ilość alergenów w środowisku.

Dobrym pomysłem jest ograniczenie dostępu do sypialni – materac i pościel są świetnym składowiskiem alergenów. Meble tapicerowane również mogą zatrzymywać dużą ilość alergenów, ale ciężko jest powstrzymać kota przed wchodzeniem na kanapę.

Należy pamiętać, że częste szczotkowanie kotów, które posiadają okrywę włosową, również zmniejsza ilość alergenów w środowisku życia.

Dowiedziono też, że samice mają mniej alergenów na swojej skórze, a także że kastracja znacząco ogranicza ilość alergizującego białka Fel d1 w kociej ślinie i naskórku.

Po zakupie kota warto zdecydować się na jego kastrację.