Jak wygląda konsultacja kociego behawiorysty?

Czy wiesz, kiedy warto zwrócić się do kociego behawiorysty o pomoc w sprawie kota? Zastanawiałeś się, jak się do takiego spotkania przygotować? Jak taka konsultacja będzie przebiegać i jak ustalany jest plan modyfikacji zachowania? Jeśli odpowiedziałeś chociaż na jedno pytanie twierdząco, poniższy artykuł jest dla Ciebie.

Co stanowi podłoże niewłaściwych zachowań kota?

Na początku warto się zastanowić, czym jest zachowanie niepożądane i niewłaściwe u kotów. Musisz wiedzieć, że duża część zachowań, uznawane przez opiekunów jako niewłaściwe, są naturalnym zachowaniem wśród kotów.

Należy do tego między innymi drapanie, znakowanie moczem czy wspinaczki. Zachowanie naturalne zaczyna być postrzegane jako niewłaściwe, gdy na przykład drapanie dotyczy naszej skórzanej kanapy, znakowane są ściany w naszych domach a nasze koty wspinają się po firankach.

Kot to drapieżnik – pogoń za zabawką dla kota przymocowaną do sznurka jest miłą zabawą, która pozwala realizować naturalne kocie potrzeby łowieckie, ale kiedy celem ataków padają nasze dłonie czy stopy, to oczywiście jest to zachowanie niepożądane. Nie oznacza to jednak, że nasz kot jest psychopatą i planuje na nas zamach! Bardzo ważne jest właściwe zdefiniowanie problemów, które pojawiają się jako efekt naturalnych zachowań. Należy pamiętać, że kot ma potrzebę demonstrowania swoich wzorców zachowania, ale można tak próbować aranżować przestrzeń oraz aktywności, by robił to w sposób odpowiedni i akceptowalny dla nas. Próba na przykład całkowitego oduczenia kota drapania w domu jest skazana na porażkę.

Brak dopasowania osobowości opiekun-kot

Czasem problemy między opiekunami a kotem mogą pojawiać się w wyniku niedopasowania osobowości. Zakup kota rasowego z hodowli czy przygarnięcie kota ma w sobie coś z loterii – nigdy nie wiemy, jaką osobowość będzie miało dane zwierzę. Możemy oczywiście przypuszczać, sugerując się na przykład rasą kota, ale nigdy nie ma na to gwarancji.

Jednym z najczęstszych przykładów niedopasowań jest uczuciowy opiekun i nie społeczny kot. Może się zdarzyć, że taki kot będzie prawdziwym samotnikiem, który potrzebuje przestrzeni i nie domaga się czułości. Nowy właściciel za to, zamiast uszanować potrzebę dystansu, spędza swój wolny czas uganiając się za kotem, nosząc i głaszcząc. To stałe skupienie uwagi i obecność opiekuna może być dla kota stresująca i powodować występowanie wielu problemów związanych z zachowaniem. Czasem też podczas konsultacji z behawiorystą opiekun mówi wprost, że chciałby, by kot był bardziej przyjazny i przytulaśny. Niestety, behawiorysta osobowości kota nie zmieni. W tym przypadku albo opiekun musi zacząć szanować potrzebę dystansu u kota albo trzeba zacząć szukać nowego domu dla zwierzęcia.

Drugim przykładem niedopasowania może być sytuacja wycofanego kota i głośnego domu. Jeśli nieśmiały, cichy kot trafi nowego środowiska, w którym dużo się dzieje, może mieć dużo trudności z aklimatyzacją w takiej przestrzeni. Może to spowodować ciągły stres, w efekcie również problemy zdrowotne, a nawet zamknięcie się w sobie. Osobowości kota nie zmienimy, ale poprzez nasze zachowanie możemy wpływać na to, by lepiej się czuł w swojej przestrzeni.

Nadmierne oczekiwania opiekunów i brak zrozumienia

Opiekunowie decydując się na kupno czy przygarnięcie kota, mają co do niego konkretne oczekiwania. Szczególnie możemy się z tym spotkać czytając opisy ras, w których często możemy znaleźć opisy zachowań, które wcale nie muszą być zgodne z osobowością i charakterem naszego pupila. Nie spodziewaj się ponadto po kocie, że będzie cicho siedział na kanapie, dniami i nocami czekając jedynie na powrót właściciela (może i niektóre koty się tak zachowują, ale najczęściej po pewnym czasie pojawiają się problemy emocjonalne). Kot ma wiele potrzeb, które należy mu zaspokoić, między innymi zabaw w polowanie czy bezpiecznych miejsc kryjówek. Nie oczekuj również, że koty zrezygnują z drapania, polowań czy wspinania po meblach – wszystkie te czynności należą do repertuaru naturalnych zachowań kotów. To, co możemy zmodyfikować, to okoliczności prezentowania tych zachowań.

Koci terapeuta często pełni funkcję łącznika między światem kocim a naszym ludzkim. Często kot i człowiek nie rozumieją wysyłanych do siebie nawzajem sygnałów, podczas wizyty behawiorysta stara się tłumaczyć te sygnały.

Przykładem takiego porozumienia może być złość opiekuna, gdy kot załatwia się poza kuwetą. Zamiast odczytać to jako wiadomość od kota, że na przykład coś jest nie tak (np. dojście do kuwety jest blokowane przez drugiego kota), zwierzę oceniane jest jako wredne. Kot również może nie rozumieć sytuacji, gdy opiekun nie reaguje na wysyłane przez niego sygnały dyskomfortu, gdy człowiek tuli zwierzę zbyt długo, co może prowadzić do drapania czy pogryzienia. Nasze gatunki mają różne potrzeby związane z bliskością, a my często narzucamy się kotom. Behawiorysta może pełnić rolę “tłumacza” z języka kociego na ludzki.

Kiedy zwrócić się do kociego behawiorysty?

W przypadku, gdy zauważysz coś niepokojącego lub niewłaściwego w zachowaniu kota, warto szukać pomocy. Pierwszym krokiem zawsze powinna być wizyta u lekarza weterynarii. Bardzo wiele problemów behawioralnych ma podłoże medyczne i ich przyczyną może być na przykład ból. Jeśli Twój kot na przykład nagle atakuje bez żadnego oczywistego powodu lub nagle przestaje załatwiać się w kuwecie (mimo, że do tej pory zawsze to robił), koniecznie skontaktuj się z lekarzem weterynarii. Istnieje wiele przyczyn, które mogą mieć wpływ na zmianę kociego zachowania. Mogą to być na przykład:

Bardzo często pomoc lekarza weterynarii sprawia, że zwierzę wraca do zdrowia, a sytuacja do normy.

Po wykluczeniu przez lekarza weterynarii zdrowotnych przyczyn zaistniałej sytuacji, trzeba poszukać przyczyn natury psychicznej. Możesz samemu poszukać przyczyny i próbować rozwiązać problem, choć osobiście polecam skorzystanie z pomocy specjalisty. Behawiorysta, jako osoba doświadczona, mająca szeroką wiedzę na temat zachowania i potrzeb kotów, może zwrócić uwagę na ważne aspekty, których Ty możesz po prostu nie zauważyć. Czasem dany problem może rozwiązać się sam, zazwyczaj jednak po jakimś czasie powraca, dlatego najlepiej wcześniej podjąć odpowiednie kroki. Odkładanie w czasie może spowodować utrwalenie się danego niepożądanego zachowania, przez co problem może być trudniejszy do rozwiązania.

Musisz wiedzieć, że kot nigdy nie robi na złość i nie jest niegrzeczny. Jeśli coś jest nie tak, to stara się poradzić sobie z tą sytuacją na swój sposób, często przez nas niezrozumiały. Idealnym przykładem może być załatwianie się na łóżko opiekunów podczas ich nieobecności. Często spotykam się z przeświadczeniem, że kot robi to “na złość” swoim domownikom. Po dokładnym przyjrzeniu się jednak panującej sytuacji okazuje się, że przyczyny tego zachowania są zupełnie inne jak na przykład stres, konflikt z innym kotem czy problem z niedopasowaną kuwetą.

Jak wybrać odpowiedniego behawiorystę?

Obecnie dostępność usług behawiorystów czy zoopsychologów w Polsce jest coraz większa. Jak wybrać odpowiednią osobę? Poniżej znajdziesz kilka wskazówek.

Po pierwsze, zwróć uwagę na kwalifikacje oraz doświadczenie. Przyjrzyj się, jakie wykształcenie ma dana osoba. Zadaj sobie trochę trudu i sprawdź, na jakiej podstawie nazywa się behawiorystą czy zoopsychologiem. Teraz w Polsce można znaleźć nawet weekendowe kursy, po których osoby mogą się tytułować behawiorystą – takich “specjalistów” lepiej unikać. Zobacz, jakie dana osoba ma doświadczenie, ile lat zajmuje się zwierzętami. Jeśli jest taka możliwość, to sprawdź, czy bierze udział w szkoleniach i seminariach, ponieważ wiedza na temat terapii zaburzeń zachowania zwierząt bardzo prężnie się rozwija. To, że ktoś zajmuje się zwierzętami od 20 lat nie musi być gwarancją jakości, ponieważ na przykład może posiadać wiedzę na temat zachowań zwierząt sprzed 30 lat i się nie szkolić. Osoba posiadająca mniejsze doświadczenie, ale najnowszą wiedzę na temat terapii może czasem być lepszym wyborem. Ponadto warto wziąć pod uwagę inne kryteria, które znajdziesz poniżej.
Zwróć uwagę, czy po zakończeniu konsultacji specjalista również jest dostępny. Czy jest możliwe utrzymanie kontaktu? Jest to bardzo istotne, ponieważ jeśli pojawią się dodatkowe zmiany, może pojawić się potrzeba modyfikacji planu terapii. Dodatkowo, czując wsparcie będziesz spokojniejszy, że w zasięgu telefonu jest ktoś, kto zna problem i może pomóc. Taki spokój opiekunów jest również bardzo potrzebny, ponieważ koty odczytują nasze emocje i Twój spokój może również przenosić się na Twojego pupila.
Dowiedz się, czy behawiorysta zapisuje instrukcje planu pracy i/lub czy wysyła raport po konsultacji. Duża ilość informacji, jaka zostaje przekazana przez behawiorystę powinna znaleźć się w pisemnym raporcie, zawierającym najważniejsze zalecenia. Plan pracy na piśmie ma bardzo duże znaczenie, ponieważ bardzo trudno może być zapamiętać wszystkie wskazówki przekazane podczas spotkania.
Warto dowiedzieć się, jaki jest koszt pierwszej wizyty i kolejnych. Oczywiście ceny mogą się bardzo różnić, dlatego warto zapytać o to przed podjęciem decyzji o spotkaniu. Nie musisz wybierać najtańszego lub najdroższego specjalisty, wybierz tego, który wzbudza w Tobie największe zaufanie i wywołał pozytywne wrażenie.

Polecam poświęcić trochę czasu na znalezienie specjalisty. Warto zadzwonić do kilku osób, dowiedzieć się o ceny oraz o sposób pracy. Wtedy będziesz mógł najrzetelniej wybrać odpowiadającą Ci opcję. Behawiorysta powinien dać Ci poczucie bezpieczeństwa oraz wzbudzać zaufanie – w końcu będziesz z nim dzielił się częścią swojego życia i relacjami ze zwierzętami.

Jak przygotować się do wizyty kociego behawiorysty?

Generalnie nie musisz jakoś szczególnie się przygotowywać do wizyty. Jeśli jednak to zrobisz, wyniesiesz z niej z pewnością więcej pożytku.

Przed wizytą wynotuj sobie lub przypomnij ważne daty i zdarzenia. Upewnij się z resztą domowników, którzy będą obecni na konsultacji, co do kolejności wydarzeń. Spieranie się podczas wizyty jest niepotrzebną stratą czasu, a dodatkowo może być krępujące dla wszystkich.

Jeśli masz małe dzieci, warto poprosić o pomoc, by ktoś się nimi zaopiekował na czas konsultacji. Konsultacja w obecności małych dzieci jest oczywiście możliwa i często ma miejsce, ale przerywanie spotkania w celu ich uspokojenia lub dania zajęcia bardzo rozprasza i wybija z rytmu.

Jeśli Twój kot lub koty są wychodzące (czyli mają swobodę wychodzenia na zewnątrz), to na czas spotkania postaraj się, by zwierzaki były w domu. Jeśli koty będą w domu to behawiorysta dodatkowo będzie miał możliwość obserwacji między kotami a opiekunami oraz między zwierzętami. Czasem, w przypadku przede wszystkim nieśmiałych kotów, możliwe, że specjalista nawet nie będzie widział zwierząt, które ukryją się gdzieś pod łóżkiem. W takim przypadku behawiorysta opiera się głównie na relacjach opiekunów i obserwacji środowiska życia zwierzęcia.

Możesz sobie wcześniej przygotować papier i coś do pisania, jeśli chcesz robić notatki podczas spotkania. Czasem warto zapisać sobie kilka kwestii nie czekając na pisemny raport. Jeśli nie masz takiej potrzeby, po prostu usiądź i słuchaj – wszystkie najważniejsze informacje będą zapisane w raporcie. Niektórzy behawioryści również sami sporządzają najważniejsze notatki, które dają od razu pod koniec spotkania.

Na koniec najważniejsza kwestia – nie denerwuj się przed wizytą behawiorysty w Twoim domu. Pamiętaj, że on przychodzi po to, żeby Ci pomóc, a nie obwiniać czy oceniać. Podejdź do całej sytuacji spokojnie, behawiorysta ma być Twoim wsparciem i pomóc rozwiązać zaistniały problem. Zapewniam Cię, że jest to osoba, która miała styczność z wieloma podobnymi przypadkami do Twojego.

Jak wygląda kocia konsultacja behawioralna?

Koci psycholog będzie musiał prawdopodobnie spędzić 2-3 godziny w Twoim domu. W tym czasie będzie zadawał mnóstwo pytań, w tym wiele niezwiązanych bezpośrednio z problemem. Nie odbieraj tego w żadnym wypadku, jako wścibskość czy ciekawość. Zaburzenie zachowania jest zawsze bardzo złożone i wiele różnych aspektów się na nie składa. Im bardziej dokładne będą odpowiedzi, tym łatwiej będzie znaleźć przyczynę problemu.

Jakich pytań możesz się spodziewać? Przede wszystkim przygotuj się na pytania o początki występowania problemu, jak wygląda niepożądane zachowania, jak często się pojawia itp. Behawiorysta zapewne spyta również najprawdopodobniej o pochodzenie Twojego zwierzęcia, tryb życia, dietę, relacje z innymi zwierzętami i ludźmi czy ulubione aktywności Twojego zwierzaka.

Na spotkaniu postaraj się skoncentrować i przedstawić całą sytuację z jak największą starannością. Jeśli przyjdzie Ci do głowy coś, co może być istotne, a specjalista o to nie spytał, nie wstydź powiedzieć – takie informacje często mogą być kluczowe dla znalezienia przyczyny powstania problemowego zachowania.

Często opiekunowie kotów ignorują lub bagatelizują pewne kwestie, które dla kociego specjalisty mogą mieć bardzo duże znaczenie podczas analizowania przypadku. Jednym z przykładów może być blokowanie zasobów jednemu kotu przez drugiego. Jest to rodzaj agresji biernej, które przez opiekunów często określane są słowami “przecież kot tylko patrzy”. Czasem zdarza się jednak, że takie wpatrywanie się może być niezwykle istotne do diagnozowania przypadku i wprowadzaniu trafnych zaleceń w planie działania. Najkorzystniej, jeśli podczas spotkania ze specjalistą obecni są wszyscy domownicy. Może się zdarzyć, że na przykład jeden domownik zaobserwuje pewne kluczowe sytuacje do rozwiązania problemu, których inni się będą świadomi.

Jeśli udało Ci się przygotować zgodnie ze wskazówkami, wszystko najprawdopodobniej podczas spotkania pójdzie sprawnie i pod koniec spotkania otrzymasz wyjaśnienie, co jest przyczyną danego zachowania zwierzęcia oraz odpowiedni plan działania.

Czasem jednak nie udaje się znaleźć bezpośredniej przyczyny zachowania i na to też powinieneś być przygotowany. Behawiorysta jednak nie zostawi Cię na przysłowiowym lodzie i z pewnością zaproponuje plan działania do poprawienia sytuacji. Program zmiany zachowania zawsze jest dostosowywany indywidualnie, zależny od natury problemu i praktycznych uwarunkowań Twojego mieszkania.

Często jednym z elementów planu działania jest wprowadzenie zmian w środowisku życia kota, czyli po prostu wprowadzeniu nowych atrakcji dla kota w mieszkaniu. Jeśli na przykład kot załatwia się w nieodpowiednim miejscu, możliwe, że behawiorysta zaleci zmianę kuwety, miejsca jej ulokowania i sposobu czyszczenia.

Często elementem terapii jest również poświęcenie większej ilości czasu z kotem. Przygotuj się na sporo pozycji zmian w środowisku życia kota.

Kiedy plan zostanie już opracowany, koniecznie przedyskutuj z behawiorystą te punkty, do których masz wątpliwość. Czasem niektóre pomysły mogą być zawiłe, więc nie przejmuj się, jeśli nie zrozumiesz od razu tego, co behawiorysta ma na myśli. Jeśli wiesz, że czegoś nie będziesz w stanie zrobić, powiedz to wprost, wtedy behawiorysta najczęściej postara się dać alternatywę lub zmodyfikować plan działania. Wiedz, że behawiorysta chce jak najlepiej, ale niezwykle ważne jest, by plan był możliwy do wykonania przez opiekunów. Jest to swojego rodzaju kompromis, dlatego nie wstydź się negocjować warunków, ponieważ znalezienie optymalnego rozwiązania, realnego do zrealizowania, jest podstawą sukcesu.

Pod koniec spotkania terapeuta prosi o poinformowanie go w najbliższym czasie na temat poczynionych postępów lub ich braków. Niektórzy terapeuci będą się kontaktować w poszczególnych etapach, inni zdadzą się na Twoje wyczucie lub też poproszą o kontakt w danym terminie. Wszystkie metody są dobre, najważniejsze, by terapeuta zapewniał stałą pomoc przez co najmniej kilka tygodni po konsultacji.

I na koniec jedna z ważniejszych kwestii – daj odpowiedź specjaliście na temat postępów. Może dla niektórych wydaje się to oczywiste, jednak w zawodzie behawiorysty czy zoopsychologa bardzo często spotykamy się z brakiem odpowiedzi, najczęściej w przypadku, gdy wszystko poszło zgodnie z planem i problemowe zachowanie zostało zminimalizowane. Brak jednak odpowiedzi bywa deprymujący, ponieważ nie mamy informacji, czy zaproponowany plan działania przynosi spodziewane skutki.

Jeśli nie widzisz poprawy, również skontaktuj się z terapeutą – w takim przypadku z pewnością postara się zmodyfikować plan pracy. Behawioryści, nawet ci najbardziej doświadczeni, mogą czasem pewne kwestie przeoczyć lub coś może zostać niedopowiedziane w wywiadzie. Jeśli nie udało Ci się wprowadzić zmian, również warto o tym poinformować – dla behawiorystów nawet taka informacja jest cenniejsza niż jej brak.

Podsumowanie

Jeśli widzisz niepokojące zachowanie u swojego kota, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. W pierwszej kolejności udaj się do lekarza weterynarii, żeby wykluczyć przyczyny zdrowotne. Jeśli zostaną one wyeliminowane, a problemowe zachowanie nadal się pojawia, skorzystaj z usługi behawiorysty. Nie odkładaj tej decyzji, ponieważ im dłużej kot prezentuje zachowanie problemowe, tym bardziej może ono zostać utrwalone i tym trudniej będzie je zmodyfikować lub wyeliminować. Na pewno podczas wizyty behawiorysty dowiesz się wielu ciekawych rzeczy, będzie również okazja na zadanie pytań odnośnie kociej natury, ale przede wszystkim jest to szansa na poprawienie dobrostanu i samopoczucia Twojego pupila.