Na pewno każdy z nas spotkał się lub widział sytuację, gdy pies skoczył na człowieka przednimi łapami. Czy wiesz, co pies chce przez to powiedzieć? Jak powinniśmy w takiej sytuacji reagować? Czy było to zachowanie agresywne czy może, wręcz przeciwnie, związanie jedynie pozytywnymi emocjami względem ludzi? Czytaj poniższy artykuł, żeby znaleźć odpowiedzi na te pytania.
Dlaczego psy skaczą na ludzi?
Powodów takiego zachowania może mieć kilka, choć z pewnością można stwierdzić, że skakanie psów na ludzi jest dość częste. Na pewno nie raz zdarzyło Ci się doświadczyć lub widzieć, gdy pies skakał na swojego opiekuna. Podczas analizy zachowania, zawsze należy dokładnie ustalić, co jest jego przyczyną na ludzi oraz jakie emocje towarzyszą zwierzęciu. Jeśli pominiesz ten element i od razu przejdziesz do wybierania gotowych rozwiązań, najprawdopodobniej Twoje działania nie przyniosą pożądanego skutku. Zachowanie, żeby było przez zwierzę powtarzane, musi przynosić mu jakieś korzyści. W tym przypadku koniecznie trzeba się zastanowić, jakie emocje oraz korzyści odczuwa pies ze skakania na ludzi i dlaczego to zachowanie się powtarza. Poniżej przyjrzymy się po kolei różnym przypadkom i ocenimy przyczyny takiego zachowania. W kolejnych akapitach dowiesz się, jak postępować w każdym przypadku, choć nie są to sztywne reguły – każdy przypadek jest inny i odpowiednio trzeba dopasować rozwiązanie. Na początku jednak zajmiemy się poznaniem przyczyn takiego zachowania.
Super, że jesteś! – radosne powitanie
Radosne i żywiołowe powitanie to zdecydowanie najczęstszy powód, dlaczego pies skacze na ludzi. Mogą to być domownicy, którzy wrócili z pracy, goście, ale też nowo poznane osoby czy nawet zupełnie nieznani ludzie. Jest to sposób okazania radości i sympatii, czyli w tym przypadku psu towarzyszą pozytywne emocje. Dlaczego akurat skaczą, a nie na przykład siadają? Prostym wytłumaczeniem jest po prostu różnica wzrostu – chcą być jak najbliżej nas, może polizać po twarzy. W przypadku, gdy stoimy najprostszym rozwiązaniem tego problemu przez psa jest skoczenie na nas, opierając dwie na naszym ciele, przez co są zdecydowanie wyżej niż na przykład na wysokości kolan. Dodatkowo pies radośnie witając się z nową emocją jest podekscytowany i po prostu wręcz roznosi go energia, a siedzenie jest statyczne, dlatego woli na nas skoczyć niż przy nas usiąść. Czy skakanie na ludzi jest próbą dominacji? Absolutnie nie. Czy niebezpieczne? To zależy. Wszystko jest związane z rasą – im większy pies, tym bardziej niebezpieczne może być skakanie oraz z reakcją ludzi, szczególnie nieznanych. Szczególnie niebezpieczna może być to sytuacja w przypadku osób starszych oraz dzieci. Czy trzeba oduczać tego psa? W tym przypadku również to zależy od sytuacji. Z behawioralnego puntu widzenia, jeśli Tobie, Twoim bliskim i napotkanym osobom to nie przeszkadza, to nie musisz. Osobiście jednak, jeśli Twój pies wita się bardzo żywiołowo, polecam nad tym popracować. Nigdy nie wiemy, czy pies nie skoczy za silnie na obcą osobę i nie zrobi jej krzywdy, albo czy nowy znajomy nie boi się psów. Nie ma konieczności oduczania tego psa, ale zdecydowanie warto.
O, będzie spacerek! – nadmierna ekscytacja
Bardzo często spotykam się z sytuacjami, gdy pies usłyszy magiczne słowo “spacerek” lub zobaczy, jak opiekun bierze do ręki smycz, tak się ekscytuje i cieszy, że potrafi skoczyć na ludzi. W tym przypadku psu towarzyszą bardzo podobne emocje jak w punkcie wyżej (radosnym powitaniu) – pies się cieszy, ze za chwilę nadejdzie jeden z najbardziej wyczekiwanych momentów w ciągu dnia. Często nasz psy nie są w stanie utrzymać na wodzy emocji, dlatego biegają i czasem dodatkowo skaczą. Taka sytuacja może się powtarzać w wielu okolicznościach, na przykład gdy przychodzi pora karmienia, choć przed spacerem jest bardzo częsta. Podobnie jak w poprzednim punkcie – nie ma silnej potrzeby korygowania takiego zachowania, ale jak najbardziej polecam.
Halo! Ja tu jestem! – chęć zwrócenia uwagi
Skakanie na ludzi przez psy może być również sposobem na zabicie nudy. Czasem nasi podopieczni nie mają zapewnionych odpowiedniej ilości aktywności czy czułości, a poprzez skakanie udaje im się zwrócić na siebie uwagę człowieka. Często zdarza się, że takie psy mają niezaspokojone naturalne potrzeby, między innymi za mało spacerów lub kiepska ich jakość pozostawia wiele do życzenia (tak zwane spacery na “szybkie siku i do domu”). Pies, który się nudzi sam znajduje sobie sposób na zapewnienie rozrywki, a skakanie i zaczepianie ludzi jest jednym z nich. Dodatkowo musisz wiedzieć, że jeśli nawet negatywnie reagujesz na zaczepki, pies może już dostawać to, czego chciał, czyli uwagę. Mechanizm działania jest bardzo podobny do naszego, ludzkiego – tak jak w przypadku dzieci – negatywna uwaga może być lepsza niż brak uwagi. Poprzez takie zachowanie zwierzę może Ci chce coś przekazać, np., że ma za mało aktywności w ciągu dnia, dlatego warto zastanowić się, dlaczego skakanie się powtarza i jak takiemu zachowaniu przeciwdziałać.
Lepiej tu nie wchodź – brak poczucia bezpieczeństwa lub lęk
Skakanie na ludzi nie zawsze jest związane z przyjemnymi emocjami i radością. Czasem może być powodowanie nieprzyjemnymi odczuciami, na przykład brakiem poczucia bezpieczeństwa lub strachem, a nawet lękiem. Kluczowa jest ocena, jakie emocje towarzyszą psu przed, w czasie i po skoku. W tym celu przyjrzyj się mowie ciała psa i jego mimice. Jeśli pies przed skokiem czujnie obserwuje ludzi i ma napięte mięśnie, to znak, ze się stresuje i coś jest nie tak. Takie skakanie może to być próbą zablokowania przejścia, uniemożliwienia wejścia gości do mieszkania lub na teren posesji. Może się tak zdarzyć mimo braku innych sygnałów, np. warczenia i innych zachowań agresywnych. W takim przypadku koniecznie należy podjąć działanie. Ignorowanie takiego zachowania i pozwalanie na prezentowanie go przez zwierzaka może mieć negatywne konsekwencje w przyszłości. Pies bowiem coraz bardziej może się denerwować obecnością ludzi i w pewnym momencie zacząć przechodzić do bardziej stanowczych sygnałów jak warczenie czy nawet ugryzienie.
Boję się, pomóż mi – strach przed niektórymi bodźcami
Może się zdarzyć, że pies skacze na swojego opiekuna podczas spaceru. W takim wypadku też koniecznie trzeba przyjrzeć się mowie ciała psa. Może świadczyć o ekscytacji (jak w punkcie powyżej), może jednak wiązać się ze stresem i poczuciem zagrożenia. Jeśli widzisz, że pies wskakuje na Ciebie, a widać po nim oznaki stresu, zwróć dokładnie uwagę, co obecnie się dzieje. Przyjrzyj się, czy idą jakieś psy, może jechał jakiś samochód, na przykład głośna koparka. A może za ogrodzeniem jakiś inny pies przeraźliwie szczeka? Bardzo ważne jest znalezienie przyczyny takiego zachowania. Takie skakanie na spacerze może być sygnałem, że pies się czegoś boi i po prostu nie chce dalej iść w danym kierunku. W tym przypadku również nie ignoruj takiego zachowania. Czytaj dalej, żeby się dowiedzieć, co w takim przypadku można zrobić.
Jak sobie radzić ze skakaniem?
Jeśli już wiesz, z jakiej przyczyny pies skacze na ludzi, możesz się zastanowić i wybrać odpowiednie rozwiązanie. Pamiętaj jednak, że nie ma złotego środka. Jedno rozwiązanie może zadziałać na jednego psa, na drugiego już nie. Jeśli mimo starań, niepożądane zachowanie się utrzymuje, koniecznie skontaktuj się z wykwalifikowanym behawiorystą lub zoologiem zwierzęcym. Taki specjalista na pewno przekaże Ci odpowiednie wskazówki odnośnie pracy z psem, żeby niepożądane zachowanie wyeliminować.
Sposób na radosne powitanie, nadmierną ekscytację i chęć zwrócenia uwagi
W tym akapicie opiszę możliwe zastosowania do pierwszych trzech możliwych powodów skakania na ludzi. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie mogą pasować do sytuacji. Każdy pies jest inny, każda sytuacja również, dlatego musisz swojego pupila obserwować i odpowiednio dobrać rozwiązanie.
Daj psu alternatywę (zabawę lub inne zajęcie)
Pies, który od szczeniaka witał się ze wszystkimi skacząc i mu na to pozwalano, kompletnie nie rozumie sytuacji, gdy w pewnym momencie opiekunowie z tego powodu się złoszczą. Kluczem tu jest jasna komunikacja. Musisz wiedzieć, że pozwolenie małemu psu na skakanie sprawi, że będzie takie zachowanie kontynuował jak dorośnie. Najlepiej w takim przypadku po prostu zapobiegać i od małego nie pozwalał na takie zachowanie. Czy jeśli Twój dorosły pies skacze, to jest za późno na oduczenie go tego? Absolutnie nie. Co więc możesz zrobić?
Jednym z rozwiązań jest propozycja zachowania alternatywnego, czyli jakiegoś w zamian. Chodzi w tym o to, żeby pies mógł swoje emocje przekierować na coś innego. Przykładem takiego zachowania może być chwila zabawy. Dobrym rozwiązaniem jest i kilka chwil wspólnego przeciągania się lub innej zabawy, idealnie, jeśli wcześniej nauczysz psa witania się z Tobą od razu z zabawką (ewentualnie my możemy mieć ją ze sobą). Dzięki temu emocje psa opadną, po zabawie pies poczuje satysfakcję, a dodatkowo umacniają się relacje z opiekunem. Po zakończonej zabawie pies powinien czuć satysfakcję, dlatego po zabawie warto w pobliżu mieć smaczki, które wymienimy zza zabawkę po zakończeniu wspólnej aktywności.
W szkoleniach psów często praktykuje się też ćwiczenie, w którym pies podczas wchodzenia gości ma wykonywać komendę “siad”. Jest to jednak nieco trudniejsza sprawa, cały proces nauki jest dość długi, a pies musi być chętny do współpracy. Co jest jednak kluczowe w tym zadaniu, musisz też zwalniać psa z komendy, tzn. dawać sygnał, że już nie musi tego zadania wykonywać. Do tego warto wykorzystać na przykład słowo “koniec”. Zacznij od prostych zadań – poproś, żeby pies siedział w miejscu sekundę czy dwie Następnie wydłużaj czas i zacznij ćwiczyć w różnych rozproszeniach i różnych miejscach. Powoli zwiększaj poziom trudności – poproś by domownik wyszedł do domu i po chwili do niego wrócił. Pies nie powinien być aż tak podekscytowany, więc powinien być w stanie wytrzymać w komendzie. Za każde dobrze wykonanie pochwal psa i nagrodź smaczkami. Jeśli pies nie jest w stanie usiedzieć, zignoruj to i cofnij się kilka kroków wcześniej. Gdy pies jest w stanie spokojnie witać domowników, w kolejnym etapie możesz zaprosić nowe osoby jednocześnie ćwicząc z psem pozostanie w miejscu. Dawaj psu komendę anim goście wyjdą oraz gdy już wchodzą. Takie ćwiczenie jednak jest często dla psów bardzo trudne do wykonania. Wszystko zależy od osobowości psa i chęci wykonywania komend. Niektóre są po prostu tak podekscytowane, że nie potrafią z aktywności biegania i skakania przekierować się na siedzenie. Dlatego te ćwiczenia polecam psom, które chętnie ćwiczą, współpracują z ludźmi i nie emocjonują się aż tak bardzo.
Do ćwiczeń możesz wykorzystać również inne zachowanie, zadanie czy komendę. Może to być komenda wyszukiwania jakiejś zabawki, np. “znajdź misia” – wcześnie oczywiście należy psa tego zachowania nauczyć. Z doświadczenia mogę powiedzieć, że w przypadku psów mocno ekscytujących się i emocjonalnie reagujących na gości bardziej sprawdzają się zajęcia dynamiczne jak zabawa, szukanie zabawek niż statyczne jak siad.
Ignoruj skakanie i poświęć psu uwagę, gdy jest spokojny
Po co pies skacze? Żeby mieć uwagę. A co, jeśli tej uwagi nie dostanie? Będzie to dla niego sygnał, że skakanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Jednym z rozwiązań na nadmierne skakanie jest ignorowanie skaczącego psa. Ignoruj swojego pupila, odwróć się tyłem lub bokiem. Nie wydawaj żadnych dźwięków, dodatkowo możesz założyć ręce na piersi. Jeśli pies podbiega z kolejnej strony, znów się odwróć. Poczekaj aż pies się uspokoi. Jeśli takie ignorowanie nie skutkuje, możesz również wyjść z mieszkania. Jeśli pies na Ciebie skacze, kiedy wchodzisz do domu, po prostu odwróć się i wyjdź na zewnątrz lub do innego pomieszczenia. Wróć, jak pies się uspokoi. Kiedy wszystkie cztery łapy Twojego pupila będą na podłodze, wtedy się do niego zwróć i przywitaj. Jeśli znów podskoczy, powtórz ignorowanie. Innym sposobem jest też zupełne ignorowanie psa przez kilka minut po przyjściu i dopiero po około 3-5 minutach przywitać się z psem, gdy ten już jest spokojniejszy.
Co ważne, podczas tych ćwiczeń nie odzywaj się do psa podczas ignorowania. Chodzi o to, że nawet jeśli mówisz “Nie wolno”, “Nie skacz”, “Skończ wreszcie”, to wbrew pozorom też poświęcasz psu swoją uwagę! Pies Cię słyszy i wie, że do niego się zwracasz. Wyjątkiem jest wypowiedzenie krótkiej komendy korygującej “nie” w momencie skoku, która sprawi, że pies będzie wiedział, że zrobił coś nieodpowiednio.
Po prostu ukucnij
Tak jak już pisałam wcześniej, jednym z przyczyn skakania na ludzi, jest chęć bycia bliżej twarzy opiekuna (a nie jego nóg!). Czasem wystarczy po prostu ukucnięcie i krótkie spokojne przywitanie. Dzięki temu pies nie ma powodów do skakania, bo jesteśmy na jego poziomie. Pomocne jest również powiedzenie komendy “koniec” świadczącej, że już czas na przywitanie się minął, po czym wstajemy i zajmujemy się swoimi sprawami nie zwracając uwagi na psa. Znam co najmniej kilka psów, którym taki sposób pomógł, szczególnie dotyczy to psiaków ras małych.
Czego unikać podczas tych ćwiczeń?
Podczas ćwiczeń nie utrudniaj psu zadania poprzez emocjonalne mówienie do niego. Jeśli Ty jesteś bardzo podekscytowany/podekscytowana i mówisz do psa podniesionym, radosnym tonem, nie licz na to, że pies chętnie będzie wykonywał komendę siad. Jeśli pracujesz nad zmianą zachowania, musisz psu pomóc – mów do niego łagodnie, cicho lub ogranicz mówienie na rzecz delikatnego dotyku. Nasze zachowanie bardzo udziela się psom.
Przykładem może być moja znajoma, która ma dwa psy i mieszka w domu z ogrodem. Po powrocie do domu i zaparkowaniu samochodu, już z ogrodu zaczyna krzyczeć do dwóch psiaków, które w tym czasie są w domu: “tak, już jestem!”, “cześć kochane psiaki”. Już to zachowanie mocno nakręca jej podopiecznych, które w tym czasie zaczynają szczekać w domu (słychać je na podwórku). Wchodząc do domu również radośnie woła swoje psy, jednocześnie żywiołowo się z nimi witając i pozwalając im na wskakiwanie na siebie. Moja znajoma jednak nie nazwałaby tego “zachowaniem niepożądanym”, ponieważ sama lubi ten rytuał powitania 😉
Podałam ten przykład po to, żeby pokazać jak bardzo nasza reakcja może wpływać na zachowanie naszych zwierząt. Dlatego jeśli dla Ciebie skakanie i żywiołowe powitanie jest zachowaniem niepożądanym, nie pobudzaj dodatkowo swojego psa, tylko zwracaj się do nich spokojnie.
Unikaj wykonywania ćwiczeń jedynie samodzielnie. Ćwicz również z innymi ludźmi, bo w przeciwnym wypadku pies może nauczyć się, że faktycznie na Ciebie nie można skakać, ale na innych już tak. Angażując do ćwiczeń innych domowników, znajomych, rodzinę, uczysz psa odpowiednich zachowań, niezależnie od tego, kto przychodzi.
Brak poczucia bezpieczeństwa, strach lub lęk
W przypadku gdy psy skaczą na ludzi ze strachu, lęku lub braku poczucia bezpieczeństwa, odradzam działanie na własną rękę. Najlepiej jest skorzystać z pomocy wykwalifikowanego behawiorysty zwierzęcego. Specjalista pomoże znaleźć odpowiednie rozwiązanie, doradzi, jak pracować nad zwiększeniem pewności siebie psa. Bardzo istotne tutaj jest identyfikacja, w jakich konkretnie sytuacjach pies tak reaguje na gości. Przyczyną może być bowiem nie tyle sama obecność gości, co konkretne zachowania przychodzących osób – gestykulacja, sposób poruszania się czy mówienia. Często odpowiednie poinstruowanie opiekuna, jak powinni się zachowywać goście wystarcza, by pies odzyskał pewność siebie i zaakceptował obecność innych ludzi.
W przypadku skakania na spacerze najprościej jest po prostu sytuacji stresujących dla psa unikać. Nie próbuj “stawiać im czoła” na własną rękę, ponieważ to może pogorszyć sytuację. Po pierwsze, znajdź przyczyny takiego zachowania, gdzie i kiedy jest szczególnie nasilone. Możliwe, że pies boi się konkretnego mijanego psa za płotem, jakiejś ulicy (bo tam kiedyś na przykład przejechała głośna śmieciarka). Staraj się zmieniać trasy spacerów. Jeśli pies skacze na Ciebie ze strachu, naucz się odczytywać wysyłane przez niego sygnały, reaguj i na znak, że pies się boi po prostu to uszanuj i idźcie w innym kierunku. To wzmocni Waszą więź, ponieważ pupil będzie się czuł bezpieczniej. Jeśli nie wiesz, co wywołuje taką reakcję i jak pracować z psem, również skonsultuj się ze specjalistą, który udzieli niezbędnych wskazówek.
Czego nie robić w przypadku skakania psa na ludzi?
Prawdopodobnie słyszałeś/słyszałaś o innych “szybkich” metodach oduczenia psa skakania na ludzi. Jedną z nich jest nadeptywanie psu na tylne łapy (te, na których pies opiera się na podłodze), ściskanie przednich (które są oparte na człowieku) lub też korekta z pomocą pociągnięcia smyczy. Tych metod NIE stosuj! Poniżej podam Ci kilka powodów, dlaczego takie zachowanie jest szkodliwe i jakie negatywne konsekwencje może przynieść.
Po pierwsze, może to być niebezpieczne dla psa. Przydeptanie tylnych łap, ściskanie przednich lub silne pociągnięcie smyczą może powodować uszkodzenia ciała zwierzęcia. Dodatkowo, powoduje wywołanie negatywnych emocji, ponieważ wiążą się one z bólem, a przecież nie chcemy naszym podopiecznym zadawać cierpienia. Takie działania również mogą doprowadzić do wyuczonych negatywnych skojarzeń z ludźmi, którzy w ten sposób reagowali. Co gorsze, może doprowadzić nawet do strachu, lęki oraz wystąpienia zachowań agresywnych. Jeśli uczysz psa, żeby nie skakał za pomocą smyczy, uczysz go takiego zachowania tylko, gdy jest na smyczy. Większość psów nie ma smyczy całą dobę, dlatego szanse, że takie zachowanie pojawi się, gdy pies nie będzie na smyczy są ogromne. Co więcej, te wszystkie sposoby powodują pogarszanie się relacji z opiekunem. Pies czuje ból, strach, obawia się negatywnych konsekwencji. Może faktycznie nie prezentować takiego zachowania, ale jest to spowodowane strachem i obawą przed negatywnymi emocjami, a nie o to chodzi w relacjach z naszymi psami. Wszyscy chcemy, żeby nasze więzi były jak najlepsze, dlatego nie stosuj takich rozwiązań.
Podsumowanie
Psy mogą skakać na ludzi z wielu różnych powodów. Twoim zadaniem jest rozpoznanie przyczyn oraz emocji za nimi stojącymi. Jeśli wiążą się z tym pozytywne emocje, a zachowanie Ci nie przeszkadza, nie musisz niczego z tym robić, choć zdecydowanie warto to zmienić. W innym przypadku, jeśli Twojemu psu towarzyszy strach, poczucie zagrożenia i brak poczucia bezpieczeństwa, zacznij działać jak najszybciej. Jeśli sobie nie radzisz, skorzystaj z pomocy behawiorysty zwierzęcego, który na pewno pomoże ten problem rozwiązać.
