Gronkowiec u psa: objawy, leczenie infekcji [zalecenia weterynarza]

Wielu właścicieli zwierząt z przerażeniem przyjmuje informację, że u ich psa wykryto gronkowca, kojarząc tę bakterię z ludzkim gronkowcem złocistym. Rzeczywiście, drobnoustroje te u ludzi mogą wywoływać poważne problemy zdrowotne, a w niektórych sytuacjach nawet stany zagrażające życiu.

Ale czy w przypadku psów rzeczywiście jest się czego obawiać?

Czy “gronkowiec” w wynikach badania mikrobiologicznego istotnie jest powodem do paniki?

Czy może jest to po prostu niewinna bakteria, wchodząca w skład mikroflory skórnej i śluzówkowej?

Opracowanie to ma na celu przybliżenie czytelnikowi zagadnienia związanego z bakteriami o dość odpychającej nazwie “gronkowce”.

Odpowiem na pytania, które opiekunowie zwierząt często zadają w gabinecie weterynaryjnym, a które – w większości przypadków – są jak najbardziej uzasadnione.

Postaram się choć trochę “oswoić” te mikroorganizmy, a skomplikowane różnice pomiędzy poszczególnymi gatunkami gronkowców przedstawić w formie nieco bardziej przystępnej.

Opiszę, które gatunki gronkowców stanowią realne zagrożenie dla zdrowia zwierząt i ludzi, w jaki sposób można się nimi zarazić, kto znajduje się grupie zwiększonego ryzyka oraz w jaki sposób uchronić się przed infekcją, wywołaną przez te drobnoustroje.

Mam nadzieję, że artykuł ten rozwieje wiele wątpliwości, związanych z infekcjami gronkowcowymi u psów.

Gronkowiec – co to jest?

Gronkowce, inaczej stafylokoki (łac. Staphylococcus) to rodzaj bakterii, których odkrycie miało miejsce w 1882 roku przez Sir Aleksandra Ogstona. Zaobserwował on w bezpośrednim preparacie pod mikroskopem Gram-dodatnie, kuliste, nieruchliwe bakterie o kształcie drobnych ziarenek (tzw. ziarniaki), które ułożone były w nieregularne skupiska, przypominające grona. Zaobserwowanymi mikroorganizmom nadał nazwę “staphylococci” – stafylokoki (gr. staphyle – grona, kokkos – ziarenko).

Już w dwa lata później inny badacz – Friedrich Julius Rosenbach wyhodował, wyizolował oraz zdefiniował dwa gatunki gronkowców:

1. Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty).
2. Staphylococcus albus (gronkowiec biały), który obecnie nosi nazwę Staphylococcus epidermidis.

W 1976 roku Václav Hájek wyodrębnił nowy gatunek gronkowców koagulazo-dodatnich – Staphylococcus intermedius (gronkowiec pośredni).

Jego nazwa odnosiła się do pewnych cech, łączących go z dwoma pozostałymi gatunkami – niektóre właściwości biochemiczne były typowe dla S. aureus, a z drugiej strony biała barwa kolonii przypominała raczej S. epidermidis.

Przez kilkadziesiąt lat szczepy gronkowców, które izolowane były od psów, a które wywoływały między innymi ropne gronkowcowe zapalenie skóry oraz zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego klasyfikowane były właśnie jako S. intermedius.

Jednak w 2005 roku, dzięki znacznemu postępowi, jaki dokonał się w dziedzinie biologii molekularnej dokonano zmian w klasyfikacji gronkowców i stwierdzono, iż schorzenia, które wcześniej przypisywano Staphylococcus intermedius, w przeważającej większości wywoływane są przez gatunek Staphylococcus pseudointermedius (gr. pseudes – fałsz).

Gronkowce są warunkowo tlenowymi (rosną w warunkach tlenowych oraz beztlenowych), Gram-dodatnimi ziarniakami, których głównym miejscem bytowania są skóra i błony śluzowe ssaków i ptaków.

W grupie gronkowców wyróżnia się ponad 50 gatunków.

Wszystkie gatunki gronkowców, które są izolowane od zwierząt są potencjalnie chorobotwórcze.

Niektóre z nich cechują się szerokim wachlarzem zjadliwości, możliwości atakowania wielu gatunków zwierząt oraz swoistości atakowanego miejsca.

Spośród wszystkich gatunków gronkowców niewielka ich liczba jest powszechnie izolowana z przypadków zakażeń u psów i kotów.

Ciekawe jest to, iż bakterie, które zaadaptowane są do określonego gospodarza (np. psa) mogą przez krótki czas zasiedlać organizm gospodarza, należącego do innego gatunku (np. człowieka) pod warunkiem, że kontakt pomiędzy nimi jest częsty i o ile dojdzie do zakażenia.

Gronkowce obecne są także w środowisku zewnętrznym, w którym przebywają zwierzęta – bez trudu izolowane są z gleby, przedmiotów, powietrza i wody, a także z różnych produktów pochodzenia zwierzęcego.

Pomimo, iż są to bakterie nieprzetrwalnikujące, gronkowce dobrze przeżywają z środowisku zewnętrznym, będąc jednymi z bardziej opornych na wysychanie i dezynfekcję drobnoustrojów.

Gronkowce cechują się niską zjadliwością i mogą one zasiedlać nieuszkodzony nabłonek zdrowych zwierząt, nie wywołując żadnych objawów choroby.

Oznacza to, że zwierzęta mogą być krótkotrwałymi lub stałymi subklinicznymi nosicielami gronkowców.

Ponieważ jednak bakterie te są drobnoustrojami oportunistycznymi, mogą one atakować nabłonek w momencie jego uszkodzenia.

Do upośledzenia bariery skórnej może dojść skutek:

• urazów nabłonk, np.:
  • nacięcia,
  • rany,
  • skaleczenia,
• innych zakażeń skóry, np.:
  • nużycy,
  • dermatofitozy,
• pewnych zaburzeń ogólnych lub miejscowych, np.:
  • łojotoku,
  • dysfunkcji tarczycy,
  • immunosupresji.

Właśnie dlatego uważa się, że choroba, wywołana przez gronkowce jest wynikiem zaburzeń równowagi organizmu gospodarza.

Charakterystyczną cechą chorób wywoływanych przez gronkowce jest tworzenie ropni, ponieważ główną linią obrony przed tymi bakteriami są leukocyty.

Klasyfikacja gronkowców

Gronkowce – ze względu na zdolność do wytwarzania koagulazy – zostały ogólnie podzielone na:

• gronkowce koagulazo-dodatnie (coagulase-positive staphylococci – CPS),
• gronkowce koagulazo-ujemne (coagulase-negative staphylococci – CNS).

Od zwierząt izolowanych jest co najmniej siedem gatunków gronkowców koagulazo-dodatnich, takich jak:

• Staphylococcus pseudointermedius,
• S. aureus,
• S. schleiferi subsp. coagulans,
• S. delphini,
• S. intermedius,
• S. hyicus,
• S. lutrae.

Szczepy koagulazo-ujemne:

• Koagulazo-ujemne szczepy Staphylococcus scirui są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie i izolowano je z błon śluzowych nozdrzy i jamy ustnej oraz owłosionej skóry psów.
• Staphylococcus epidermidis (epiderma – zewnętrzna powłoka, skóra) – koagulazo-ujemny komensal, bytujący na skórze i błonach śluzowych był izolowany u psów z dyskospondylozą (choroba ta najczęściej jest jednak wywoływana przez S. intermedius)
• Koagulazo-ujemne Staphylococcus schleiferi subsp. schleiferi i koagulazo – dodatnie S. schleiferi subsp. coagulans izolowano ze skóry psów cierpiących na nawracające ropne gronkowcowe zapalenie skóry.

Gronkowce koagulazo-ujemne przez długie lata uznawane były za bakterie nieszkodliwe, umiarkowanie lub zupełnie niepatogenne.

Niezmiernie często drobnoustroje te, izolowane z materiału biologicznego uzyskanego od chorych, traktowano jako zanieczyszczenie, bez większego znaczenia klinicznego.

Traktowano je jako mikroflorę saprofityczną, nie stanowiącą zagrożenia i nie wywołującą choroby.

Obecnie jednak wiadomo, iż gronkowce koagulazo-ujemne również mogą powodować poważne zachorowania u ludzi i zwierząt.

Grupa Staphylococcus Intermedius – SIG (Staphylococcus intermedius group)

Jak już wspominałam, szczegółowe badania gronkowców, występujących u psów i innych zwierząt doprowadziły do opisania w 2005 roku nowego gatunku Staphylococcus pseudointermedius.

Bakterie wcześniej izolowane i rozpoznawane jako S. intermedius w rzeczywistości należą do gatunku S. pseudointermedius.

Wraz z odkryciem tego gatunku, stworzono grupę SIG, w której wyodrębniono trzy, blisko spokrewnione gatunki gronkowców:

• S. pseudointermedius,
• S. delphini,
• S. intermedius.

Ich identyfikacja fenotypowa jest szczególnie trudna, ponieważ ich cechy fenotypowe często się pokrywają.

To sprawia duże trudności diagnostyczne, a identyfikacja konkretnego gatunku możliwa jest tylko dzięki zastosowaniu technik biologii molekularnej.

W 2007 roku przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przy użyciu technik biologii molekularnej dotyczące szczepów dotychczas rozpoznawanych jako S. intermedius.

Okazało się, że wszystkie izolaty, pochodzące od psów, kotów i ludzi należały do gatunku S. pseudointermedius.

Większość szczepów wyizolowanych od koni oraz gołębi hodowlanych należała do S. delphini.

Z kolei szczepy pochodzące od gołębi miejskich to w większości S. intermedius.

Obecnie wiemy, że to S. pseudointermedius jest dominującym gatunkiem gronkowców, występujących u psów. Sporadycznie występuje u innych gatunków zwierząt oraz u ludzi.

S. delphini został pierwotnie wyizolowany ze zmian ropnych występujących na skórze u delfinów. Występuje też u norek, gołębi hodowlanych i u koni.

S. intermedius jest obecnie najmniej poznanym gatunkiem z grupy SIG. Występuje on u gołębi miejskich.

Tak – w wielkim uproszczeniu – przedstawia się klasyfikacja gronkowców.

Nas jednak interesują przede wszystkim dwa gatunki:

• Staphylococcus pseudointermedius, którego ulubionym gospodarzem jest pies,
• Staphylococcus aureus – bakteria występująca przede wszystkim u ludzi.

Takie zróżnicowanie, na szczepy psie i ludzkie nie nie jest do końca precyzyjne, ponieważ – jak się za chwilę okaże – gronkowce te mogą bytować, a także wywoływać choroby u wielu gatunków zwierząt oraz u ludzi, zmieniając gospodarzy i przystosowując się do panujących warunków.

Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty

Co to jest mrsa i staphylococcus aureus?

Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty – to bakteria, która jest normalnym rezydentem skóry i dróg nosowych ludzi i niektórych zwierząt.

Naturalnym gospodarzem S. aureus są ludzie – zasiedla on przewody nosowe u około 30-40% zdrowych osób dorosłych (rzadziej inne miejsca), nie wywołując u nich poważnych chorób skóry.

Szacuje się, że co najmniej 10% zdrowych ludzi to stali nosiciele gronkowca złocistego, a 70-90% należy to tzw. nosicieli przejściowych.

MRSA lub Staphylococcus aureus oporny na metycylinę (methicillin-resistant Staphylococcus aureus) jest coraz częściej pojawiającym się patogenem bakteryjnym, który jest oporny na działanie wielu powszechnie stosowanych antybiotyków.

Szacuje się, że około 1,5% populacji może być nosicielami gronkowca złocistego opornego na metycylinę.

Lekarze weterynarii małych zwierząt są trzykrotnie bardziej narażeni na ryzyko nosowego nosicielstwa szczepów MRSA, z 4,4% wskaźnikiem nosicielstwa.

Istnieją także inne gatunki Staphylococcus, które również są oporne na metycylinę, jednak prawdopodobieństwo infekcji tymi bakteriami jest bardzo niewielkie.

Bezobjawowe nosicielstwo oraz coraz częściej obserwowane narastanie oporności na antybiotyki wśród szczepów gronkowca złocistego sprzyjają rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów nie tylko wśród ludzi, ale także zwierząt.

Zwierzęta mogą być zakażone lub mogą być nosicielami szczepów MSSA (wrażliwych na metycylinę – methicillin-sensitive S. aureus) oraz MRSA.

Istnieje możliwość przeniesienia gronkowca złocistego pomiędzy zwierzętami a ludźmi, dlatego też psy i koty mogą być potencjalnym rezerwuarem tego patogenu dla ludzi.

Jakie choroby powoduje gronkowiec złocisty?

W normalnych warunkach bakterie nie powodują poważnych chorób skóry, ani problemów zdrowotnych u ludzi i zwierząt.

Jednak w pewnych okolicznościach, gdy dochodzi do uszkodzenia powierzchni skóry (skaleczenia, zadrapania, ugryzienia, rany chirurgiczne) lub też zdolność organizmu do walki z chorobami zakaźnymi jest osłabiona lub całkowicie nieobecna (immunosupresja lub upośledzenie odporności), Staphylococcus aureus może zainfekować ranę i/lub wywołać chorobę.

W takim przypadku antybiotyki są niezbędne w leczeniu infekcji.

Gronkowiec złocisty uważany jest za główny chorobotwórczy gatunek, występujący u człowieka i może być odpowiedzialny za wiele poważnych zakażeń.

Infekcje występujące u ludzi można podzielić na:

• choroby skóry,
• choroby układu oddechowego,
• choroby układu moczowego,
• choroby przewodu pokarmowego,
• posocznice i ropowice,
• zapalenia sutków,
• ropne zapalenia stawów,
• zapalenie szpiku kostnego i kości,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• choroba Rittera,
• zespół wstrząsu toksycznego.

Jak mogę się zarazić staphylococcus aureus?

Te bakterie można znaleźć wszędzie wokół nas.

Pamiętaj, że Staphylococcus aureus i MRSA to patogeny odzwierzęce.

Oznacza to, że możesz przenieść bakterie na swojego psa, a twój pies na ciebie.

Gronkowiec ten jest także obecny w niektórych środowiskach, a ty lub twoje zwierzę możecie nabyć infekcję poprzez kontakt z takimi zakażonymi przedmiotami.

Ekspozycja na gronkowce może wystąpić na kilka różnych sposobów. Obejmują one:

• kontakt z zarażoną osobą,
• kontakt z zanieczyszczonym środowiskiem,
• niedawna hospitalizacja lub inwazyjne postępowanie medyczne (np. operacja, ciężka choroba, cewnikowanie, a nawet założenie wenflonu),
• kontakt ze zwierzętami domowymi lub innymi zwierzętami przenoszącymi bakterie.

Należy pamiętać, że sam kontakt z bakteriami (niezależnie od ich źródła) wcale nie oznacza, że dojdzie do zakażenia.

W rzeczywistości znaczna większość osób, narażona na Staphylococcus aureus nie rozwinie choroby.

Żeby bakterie mogły wywołać infekcję, musi być obecna inna choroba podstawowa, która osłabia układ odpornościowy lub też rana, stanowiąca wrota wejścia dla drobnoustrojów.

Czy mrsa jest niebezpieczny dla mnie?

W normalnych warunkach, gdy dana osoba jest zdrowa, MRSA nie powoduje znaczącej choroby.

Jeśli jednak u danego człowieka dojdzie do uszkodzenia skóry lub osłabienia układu immunologicznego (z różnych przyczyn, np. obecny nowotwór i towarzysząca chemioterapia, niedawna operacja, inwazyjna procedura medyczna, sterydoterapia, a nawet inna choroba, osłabiająca organizm), MRSA może powodować ciężkie lub zagrażające życiu choroby.

U ludzi zakażenia MRSA były i są nadal przyczyną bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych.

Ze względu na fakt, że coraz częściej pojawiają się poza-szpitalne infekcje MRSA, a dodatkowo istnieje możliwość przeniesienia szczepu na zwierzęta domowe, zakażenie to może być poważnym problemem, utrudniającym zwalczanie nie tylko infekcji gronkowcowej, ale także leczenie choroby podstawowej.

W przypadku zakażeń szczepami opornymi na wiele antybiotyków, niektóre leki przeciwbakteryjne, takie jak wankomycyna, teikoplanina oraz pochodne oksozalidyny, takie jak linezolid są jedynymi skutecznymi lekami w walce z gronkowcem złocistym opornym na metycylinę.

Kto znajduje się w grupie ryzyka?

Na zakażenie szczepami MRSA, określanymi jako szczepy szpitalne (HA-MRSA, hospital aquired MRSA) narażeni są:

• Przede wszystkim pracownicy służby zdrowia, którzy znajdują się w grupie o zwiększonym ryzyku nosicielstwa lub zakażeń gronkowcem złocistym.
• Zwiększone ryzyko kolonizacji tymi szczepami występuje także u osób, które były hospitalizowane lub też miały kontakt z takimi osobami, a także u ludzi, którzy w jakiś inny sposób mieli kontakt ze środowiskiem szpitalnym (np. rodzice, przebywający w szpitalu wraz z dzieckiem, wolontariusze itp.).
• Odsetek osób, u których izolowane były szczepy szpitalne wynosi 7,6-11,1 %.
• Częstsza kolonizacja tymi szczepami występuje także u lekarzy weterynarii oraz u personelu pomocniczego.

Osoby, które nie są związane ze środowiskiem szpitalnym zwykle są zakażeni lub też są nosicielami szczepów metycylinowrażliwych (methicillin-sensitive S. aureus – MSSA).

U takich osób mogą także występować szczepy metycylinooporne, które określane są mianem poza-szpitalnych (CA-MRSA, community-aquired MRSA).

Około 0,8-3,5 % zdrowych ludzi jest nosicielami szczepów CA-MRSA.

W jaki sposób rozpoznaje się kolonizację lub infekcję wywołaną przez mrsa?

U zwierząt, podobnie jak u ludzi materiał do badania na obecność S. aureus najczęściej pobiera się z przedsionka jamy nosowej, jednak gronkowiec może występować również w innych miejscach na błonach śluzowych lub skórze.

Materiał taki wysyła się do laboratorium, gdzie wykonywane jest badanie bakteriologiczne (trwające kilka dni) oraz określana jest antybiotykowrażliwość bakterii.

W jaki sposób leczy się mrsa u ludzi?

W leczeniu zakażeń wywołanych przez MRSA u ludzi stosuje się wankomycynę.

Stanowi ona niezmiernie ważny lek, który w wielu sytuacjach jest tzw. lekiem ostatniego wyboru.

Niestety, istnieją doniesienia, iż gronkowce nawet w obliczu tak ciężkiej artylerii nie dają za wygraną i uodparniają się na jej działanie.

W związku z tym wyróżnia się szczepy oporne na wankomycynę – VRSA (vankomycin-resistant Staphylococcus aureus) oraz szczepy o obniżonej wrażliwości na wankomycynę – VISA (vankomycin-intermediate S. aureus).

W medycynie ludzkiej notowane były epizody oporności na ten lek, a pierwszy taki przypadek odnotowano w 1997 roku.

Wyizolowano wówczas od niemowlęcia szczep metycylinoopornego gronkowca o obniżonej wrażliwości na wankomycynę.

Pomimo, iż odnotowano jedynie pojedyncze przypadki zakażeń szczepami VRSA, stanowią one jednak narastające zagrożenie, ponieważ może dojść do sytuacji, w której nie będzie już żadnego leku, skutecznego w walce z gronkowcami.

W jaki sposób pies zaraża się staphylococcus aureus?

Pomimo, iż gronkowiec złocisty jest patogenem ludzkim, jednak u zwierząt obserwuje się wzrastającą liczbę przypadków zakażenia tym gronkowcem, z związku z tym mogą one stanowić ważny czynnik w rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów.

Zwierzęta zarażają się tym gronkowcem w ten sam sposób, co ludzie – przez kontakt z zainfekowaną osobą lub zwierzęciem, skażone środowisko lub niedawne inwazyjne procedury medyczne (zwłaszcza takie, w których nie przestrzega się zasad aseptyki).

Staphylococcus aureus stanowi mniej niż 10% izolatów pochodzących od zdrowych psów i kotów.

Jest on zaadaptowany przede wszystkim do ludzi, jednak okazjonalnie może kolonizować organizmy zwierząt.

Transmisja zarazków odbywa się przede wszystkim przez kontakt bezpośredni człowieka ze zwierzęciem, ale ważna może być także droga pośrednia – poprzez zanieczyszczone środowisko.

Gronkowiec może bowiem przebywać na wszystkich powierzchniach i sprzętach, które są używane przez domowników.

Dlatego też nie tylko bliski kontakt, ale także długie przebywanie w tym samym pomieszczeniu może zwiększać ryzyko zakażenia.

Oporny na metycylinę Staphylococcus aureus (MRSA, często nazywany “mersa”) może być przenoszony z ludzi na zwierzęta domowe – zakażenia takie nazywa się odwrotnymi antropozoonozami.

Przykładem takiej odwrotnej infekcji odzwierzęcej może być MRSA u psa, które rozwija się jako zakażenie pooperacyjne (gronkowce przedostały się np. z rąk chirurga lub ze sprzętu operacyjnego).

Odwrotną antropozoonozą może być także zakażenie skóry lub dróg moczowych, występujące u psa, na skutek kontaktu ze swoim właścicielem, który niedawno był hospitalizowany lub też pracuje w służbie zdrowia i ma częsty kontakt z bakteriami.

Skolonizowane lub zakażone zwierzęta domowe mogą następnie stanowić rezerwuar bakterii, ułatwiając w ten sposób ich przenoszenie na ludzi, kolonizację lub zarażanie, szczególnie jeśli mają oni upośledzony układ immunologiczny.

W różnych częściach świata szczepy MRSA izolowane były od psów z zakażeń przyrannych, z ran po zabiegu chirurgicznym (zwłaszcza ortopedycznym) oraz od zwierząt z nawracającymi, ropnymi zapaleniami skóry.

Szczególnie niebezpieczne szczepy Staphylococcus aureus izoluje się w szpitalach, gdzie mogą one wywoływać nawet stany zagrażające życiu (np. zespół posocznicowy).

Chociaż oporne na metycylinę szczepy S. aureus stanowią głównie źródło zakażeń szpitalnych, jednak ich zdolność przystosowania się do środowiska wzrasta, czego zauważalnym skutkiem są również zakażenia poza-szpitalne.

Szpitalne zakażenia MRSA związane są z drobnoustrojami opornymi na wszystkie powszechnie stosowane antybiotyki.

Zakażenia MRSA u psów są zwykle spowodowane przez poza-szpitalne szczepy gronkowców, które – w odróżnieniu od szczepów szpitalnych – oporne są najczęściej tylko na antybiotyki β- laktamowe, natomiast dobrze reagują na inne doustne antybiotyki.

Czy są jakieś czynniki predysponujące do zakażenia gronkowcem złocistym u psów?

Czynnikami predysponującymi do kolonizacji i/lub gronkowcem złocistym u psów są:

• wcześniejsze leczenie antybiotykami, często wielokrotne;
• dłuższy czas przebywania w lecznicy;
• zabieg chirurgiczny,
• sterydoterapia,
• chemioterapia,
• osłabienie układu immunologicznego.

Bardziej narażone na występowanie nosicielstwa lub zakażeń wywołanych przez gronkowca złocistego są zwierzęta, których właściciele mają stały kontakt ze środowiskiem szpitalnym lub lecznicami dla zwierząt.

Czy powinienem się martwić o swojego psa?

Ogólnie rzecz biorąc Staphylococcus aureus jest rzadką przyczyną infekcji u zwierząt.

Psy rzadko są nosicielami tego gronkowca jako składnika normalnej, bakteryjnej flory skórnej i śluzówkowej.

Gronkowce te preferują ludzi, chociaż zdarzają się sporadyczne przypadki infekcji wywołanych przez S. aureus u psów.

U zwierząt, podobnie jak u ludzi, Staphylococcus aureus może stanowić florę komensalną, jednak u zdrowych zwierząt występuje on zdecydowanie rzadziej niż u ludzi.

Może on powodować różnego rodzaju zakażenia, od łagodnych infekcji skórnych aż po ciężkie bakteriemie.

Istnieje jednak szczep Staphylococcus aureus, który jest oporny na wiele antybiotyków (np. penicylinę, amoksycylinę) powszechnie stosowanych w leczeniu infekcji skóry i związanych z nią chorób, zwiększając prawdopodobieństwo niepowodzenia leczenia.

Zwierzęta z MRSA powinny być leczone w szpitalu weterynaryjnym i odizolowane.

Co w sytuacji, gdy pies ma pozytywny wynik dla mrsa?

Porozmawiaj z lekarzem weterynarii, który pomoże Ci określić najlepsze postępowanie ze swoim psem, oparte na ryzyku zdrowotnym dla ciebie, twojej rodziny oraz zwierząt przebywających w gospodarstwie domowym.

Zwykle nie ma potrzeby pozbywania się zwierzęcia – pamiętaj, że zdrowi ludzie lub zwierzęta bardzo rzadko rozwijają chorobę w normalnych okolicznościach.

Ponadto MRSA jest wysoce przystosowany do ludzi, ale nie do innych gatunków zwierząt, dlatego też jeśli twoje zwierzę jest MRSA dodatnie możliwe, że pierwotnym źródłem infekcji twojego psa jesteś Ty lub ktoś w Twojego domu.

W sytuacji, gdy twój pies jest skolonizowany przez MRSA należy:

• myć ręce po każdym kontakcie ze swoim psem, a także po dotykaniu jego zabawek, legowiska, misek na wodę czy jedzenia;
• unikać kontaktu z nosem, pyskiem, okolicą odbytu psa;
• zakazać lizania po twarzy czy innych miejscach ciała, zwłaszcza takich, w których doszło do przerwania ciągłości skóry;
• unikać kontaktu psa z ludźmi (zwłaszcza chorymi, z immunosupresją, po leczeniu itp.);
• ograniczyć kontakty z innymi psami;
• natychmiast po wypróżnieniu się psa usuwać kał i wyrzucać go do specjalnie przeznaczonych koszy;
• nie pozwalać psu spać z łóżku;
• koce, legowiska i materiałowe zabawki powinny być regularnie prane.

W przypadku infekcji, wywołanej przez MRSA, lekarz weterynarii zaleci odpowiednie postępowanie terapeutyczne u Twojego psa.

Jeśli masz wątpliwości lub obawiasz się o zdrowie swoje lub któregoś z członków rodziny, koniecznie skonsultuj się z lekarzem medycyny i lekarzem weterynarii.

Rzeczywiście, zdarzają się sytuacje, w których obecność psa skolonizowanego lub zakażonego przez MRSA jest wysoce niebezpieczna.

Może to być na przykład obecność w domu osoby dorosłej lub dziecka z chorobą nowotworową, w trakcie lub po chemioterapii, z immunosupresją, po przeszczepie itp.

Z doświadczenia wiem, że w takich przypadkach nawet drobna infekcja bakteryjna może być szalenie niebezpieczna i wiązać się z poważnymi konsekwencjami.

Wiadomym jest, iż wówczas konieczne jest odizolowanie takich osób nie tylko od chorych zwierząt, ale także maksymalne ograniczenie kontaktu z chorymi ludźmi oraz ze środowiskiem ich przebywania.

Co mogę zrobić, aby ochronić siebie i swoją rodzinę?

Jeśli chodzi o kontakty ze zwierzętami, w każdym przypadku należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii, a także zachowywać podstawowe środki ostrożności w celu zminimalizowania przenoszenia się tych bakterii.

• Po zabawie lub innym kontakcie z psem, a także dotykaniu lub myciu jego misek z wodą lub jedzeniem, zabawek, legowiska itp. dokładnie umyj ręce ciepłą wodą z mydłem.
• Jeśli masz jakieś rany lub zadrapania utrzymuj je w czystości i przykryj opatrunkiem, szczególnie podczas obchodzenia się z psem.
• Nie dziel się jedzeniem ze swoim psem oraz unikaj jego kontaktu z twoimi rzeczami osobistymi, jak np. ręczniki.
• Nie dopuść do lizania twarzy lub ran.
• Unikaj bezpośredniego kontaktu psa ze skaleczeniami lub zadrapaniami i używaj rękawiczek do ich oczyszczania.
• Nie śpij z psem, jeśli masz upośledzoną odporność lub znajdujesz się grupie ryzyka.
• Podczas kontaktu z chorymi zwierzętami należy zastosować dodatkowe środki higieny osobistej w postaci środków odkażających do rąk, maseczek, rękawiczek jednorazowych itp.

Staphylococcus pseudointermedius

Co to jest mrsp i staphylococcus pseudointermedius?

Gronkowiec Staphylococcus pseudointermedius to bakteria powszechnie występująca na skórze, w jamie ustnej, w nosie lub przewodzie pokarmowym u 90% lub więcej zdrowych psów (a w mniejszym odsetku u zdrowych kotów).

Stanowi on składnik prawidłowej, fizjologicznej flory bakteryjnej skóry.

Zazwyczaj gronkowiec ten nie powoduje żadnych problemów, ale jest patogenem oportunistycznym, co oznacza, że jeśli zwierzę doświadczy jakichś obrażeń (np. przerwania ciągłości skóry, pogryzienia czy zranienia w innych okolicznościach) albo też zachoruje z innego powodu, bakteria ta może wykorzystać osłabiony układ odpornościowy organizmu i spowodować infekcję oraz chorobę.

Tak też może się stać w sytuacji, gdy zwierzę leczone jest przy użyciu leków działających immunosupresyjnie.

MRSP czyli gronkowiec metycylinooporny Staphylococcus pseudointermedius (methicillin-resistant Staphylococcus pseudointermedius) jest formą gronkowca, która jest wysoce oporna na wiele antybiotyków, powszechnie stosowanych w leczeniu zakażeń bakteryjnych u psa i kota.

Gronkowce inne niż MRSP są wrażliwe na metycylinę.

Jakie choroby powoduje staphylococcus pseudointermedius?

Staphylococcus pseudointermedius może zainfekować każdą tkankę, jednak infekcje skóry oraz tkanek miękkich są najbardziej powszechne u psa, szczególnie gdy doszło do uszkodzenia powłoki skórnej (np. w wyniku alergii, intensywnego drapania, wilgotnego środowiska, ran, zabiegów operacyjnych itp.).

Zakażenia innych miejsc ciała oraz narządów są rzadsze, ale mogą być bardzo poważne.

Staphylococcus pseudointermedius to rodzaj gronkowca, który często odpowiada za ropne zapalenie skóry, zapalenie ucha i infekcje ran.

Jest to zdecydowanie najczęstsza przyczyna zakażeń gronkowcowych u zwierząt domowych i jest znacznie bardziej powszechna niż Staphylococcus aureus.

Ogólnie rzecz biorąc, większość bakterii S. pseudointermedius jest nadal wrażliwa na najczęściej stosowane antybiotyki beta-laktamowe.

Jak częsty jest mrsp u psów?

Zdrowe zwierzęta mogą być nosicielami MRSP (objawy gronkowca wówczas nie występują).

W jednym badaniu stwierdzono MRSP u 4,5% zdrowych psów, natomiast nowsze badania wykazują, że procent ten jest nawet większy.

Zakażenia wywołane przez Staphylococcus pseudointermedius opornego na metycylinę wydają się jednak znacznie wzrastać u zwierząt, zwłaszcza u psów.

Specjaliści dermatologii weterynaryjnej zgłaszają bardzo duży wzrost zakażeń skóry na tle MRSP (zwykle przejawiają się one w formie ropnych zapaleń skóry).

Również zakażenia po zabiegu stają się coraz bardziej powszechne i mogą być bardzo trudne do leczenia.

Czy ludzie mogą zarazić się MRSP?

Tak, ale wydaje się to dość rzadkie. Na świecie jest tylko kilka zgłoszonych zakażeń MRSP u ludzi.

Zakażenia ludzi wrażliwym na metycylinę S. pseudointermedius są również rzadkie, mimo iż właściciele psów są narażeni na te bakterie regularnie (jeśli nie codziennie).

Ta bakteria najwyraźniej nie jest dobrze przystosowana do wywoływania choroby u ludzi.

Chociaż ryzyko zakażenia nie jest zerowe, nie jest to poważny problem zdrowotny.

Przypadki izolowania S. pseudointermedius od ludzi zdarzają się naprawdę sporadycznie, jednak ciekawostką jest fakt, iż częściej gronkowce te stwierdza się u ludzi, mających stały kontakt z psami.

Ocenia się, że kolonizacja ludzi przez ten gatunek gronkowca wynosi około 1% (lub mniej). Z kolei u opiekunów psów bezobjawowe nosicielstwo występuje częściej i sięga 3,7% badanych osób.

Co ciekawe – u właścicieli zwierząt i ich psów izolowano szczepy gronkowca, charakteryzujące się identycznymi cechami genotypowymi.

Występowanie MRSP stwierdzano więc u zdrowych ludzi, a częściej dotyczyło osób, mających stałych kontakt z psami.

Problem ten dotyczy zwłaszcza lekarzy weterynarii, chociaż u właścicieli zwierząt odsetek występowanie MRSP może być jeszcze wyższy.

W wielu przypadkach jest to jednak przejściowy typ nosicielstwa, o czym świadczą badania, przeprowadzone na opiekunach psów po paru miesiącach od wyizolowania gronkowców.

W powtórnym badaniu często nie stwierdza się obecności tych szczepów bakterii. Inaczej może być w przypadku lekarzy weterynarii, u których występuje ciągła ekspozycja na szczepy MRSP pochodzące od pacjentów.

Niestety, istnieje wysokie prawdopodobieństwo błędnego rozpoznania S. pseudointermedius jako S. aureus lub gronkowców koagulazo-ujemnych (CNS- coagulase-negative staphylococci), stąd rodzi się obawa, iż wyniki badań dotyczące występowania S. pseudointermedius u ludzi są zaniżone.

Jak dochodzi do zarażenia mrsp u ludzi i zwierząt?

Transmisja MRSP może być wielokierunkowa – może on się przenosić pomiędzy psami a ludźmi, ale także pomiędzy ludźmi a psami.

Pomimo, iż nosicielstwo u ludzi zwykle jest przejściowe, jednak w sprzyjających okolicznościach może dojść do zakażenia.

Podobnie jak to ma miejsce przy kolonizacji, także i tu infekcje na tle MRSP częściej dotyczą osób mających częsty kontakt z psami.

Głównym źródłem Staphylococcus pseudointermedius opornego na metycylinę są zwykle zdrowe, skolonizowane zwierzęta bez oznak zakażenia.

MRSP jest prawdopodobnie przekazywany między zwierzętami przez bezpośredni kontakt.

Transmisja pośrednia (czyli taka, gdy osoba lub zwierzę nie dotyka obiektu lub powierzchni, która została zanieczyszczona MRSP przez inne zwierzę) jest teoretycznie możliwa, ale prawdopodobnie rzadka.

Ludzie najprawdopodobniej zarażają się poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym lub skolonizowanym zwierzęciem domowym.

Wykazano, że ludzie, którzy regularnie myją ręce po dotykaniu zwierząt domowych rzadziej są nosicielami S. pseudointermedius niż osoby, które nie myją regularnie rąk.

Może również wystąpić przenoszenie MRSP od ludzi na zwierzęta domowe, chociaż ryzyko jest prawdopodobnie bardzo niskie, ponieważ MRSP jest u ludzi bardzo rzadki.

Metycylinooporne szczepy Staphylococcus pseudointermedius mogą przetrwać w środowisku ograniczony czas, ale są podatne na najczęściej stosowane środki dezynfekcyjne (wcześniej należy wyczyścić powierzchnię lub sprzęt).

Jakie jest ryzyko kolonizacji lub infekcji wywołanej przez mrsp u ludzi?

Zagrożenie dla ogólnej populacji ludzi infekcją odzwierzęcą MRSP od zdrowych klinicznie psów jest niewielkie.

Ryzyko zakażenia (w skali od 1-10) wynosi 1-2.

Osoby z upośledzonym układem odpornościowym (pacjenci po przeszczepach, nowotworach lub zakażeni wirusem HIV) są bardziej podatne na wiele rodzajów zakażeń, w tym także tych przenoszonych przez zwierzęta domowe.

Chociaż większość lekarzy nie zaleca swoim pacjentom pozbywania się zwierząt domowych, należy przedsięwziąć środki ostrożności w celu zmniejszenia częstotliwości kontaktów, które mogą powodować przenoszenie patogenów (np. unikanie kontaktu z otwartymi ranami, kałem).

Należy także zminimalizować zdolność czynników zakaźnych do przerwania w gospodarstwie domowym (np. szybka i dokładna dezynfekcja potencjalnie skażonych powierzchni).

Osoby z obniżoną odpornością powinny unikać kontaktu ze zwierzęciem skolonizowanym lub zakażonym MRSP.

Niemowlęta i małe dzieci (w wieku poniżej 5 lat) są bardziej niż dorośli narażone na kontakt z patogenami, ze względu na intensywniejszy kontakt ze zwierzętami (zabawa, lizanie po twarzy, wkładanie do ust zabawek lub słodyczy, polizanych przez psa, częstsze dotykanie nosa i pyska psa itp.) oraz rzadsze mycie rąk po kontakcie ze zwierzęciem.

Tak bliski kontakt ze zwierzęciem u dzieci, których układ immunologiczny nie jest jeszcze do końca rozwinięty może zwiększyć ryzyko przeniesienia choroby.

Małe dzieci powinny być nadzorowane podczas zabawy ze zwierzętami, a osoba dorosła powinna zadbać o to, by po kontakcie z psem umyły dobrze ręce (zwłaszcza przed jedzeniem). Starsze dzieci należy nauczyć tego samego.

Dla tych grup ludzi ryzyko odzwierzęcej infekcji odzwierzęcej przez MRSP jest wyższe.

Czy są jakieś czynniki predysponujące do kolonizacji lub infekcji wywołanej przez mrsp?

Czynniki ryzyka MRSP u zwierząt domowych są nieznane.

Potencjalnym czynnikiem ryzyka jest leczenie antybiotykami.

Jakie są objawy gronkowca staphylococcus pseudointermedius u ludzi?

Ludzi i zwierzęta, u których występuje MRSP, ale bez żadnych objawów choroby uważa się za skolonizowanych przez gronkowca.

Gdy występuje zakażenie Staphylococcus pseudointermedius, pojawiają się objawy gronkowca, takie jak:

• zwiększenie ciepłoty zajętej tkanki,
• ból,
• obrzęk,
• wysięk (najczęściej ropny),
• gorączka.

Wcześniej zakażenia gronkowcowe pochodzące od psa kojarzone były z infekcją ran kąsanych.

Ostatnio coraz częściej zgłaszane (na szczęście sporadycznie) są przypadki zakażeń, które nie mają nic wspólnego z pogryzieniami, a dotyczą głównie zakażeń ran pooperacyjnych, zatok, serca po wszczepieniu rozrusznika u starszych osób, żylaków i owrzodzeń żylakowych oraz ropni mózgu.

Gronkowce te doprowadzają także do bakteriemii w wyniku zakładania dożylnych kateterów.

Istnieją także doniesienia o zakażeniach wywołanych przez MRSP, takie jak np.:

• szpitalne zapalenia płuc,
• nawracające zapalenia zatok przynosowych,
• zakażenia u biorców szpiku kostnego.

Najczęściej pacjenci mają stały kontakt z psami.

Co się dzieje, gdy pies ulegnie zakażeniu mrsp?

U psa MRSP najczęściej powoduje infekcję skóry i uszu.

Może u nich również dojść do zakażenia rany, zakażenia miejsca operacji i innych rodzajów zakażeń.

Rzadko MRSP może powodować ciężką chorobę, taką jak martwicze zapalenie powięzi.

Chociaż zakażenia MRSP mogą być trudne do wyleczenia, dostępne dowody wskazują, że efekt leczenia powinien być podobny, jak w przypadku zakażenia szczepem wrażliwym na metycylinę, pod warunkiem, że MRSP zostanie szybko zdiagnozowane i natychmiast rozpocznie się właściwe leczenie.

Jeśli MRSP nie zostanie w porę rozpoznane i/lub zostaną zastosowane nieskuteczne antybiotyki możliwe jest, że dojdzie do rozwoju poważniejszej choroby.

Jakie są różnice między mrsp i mrsa?

Metycylinooporny Staphylococcus aureus (MRSA) jest oporną na antybiotyki formą S. aureus.

Chociaż S. aureus oraz S. pseudointermedius są spokrewnione, MRSA i MRSP są bardzo różne.

U ludzi MRSA jest może być poważnym problemem zdrowotnym, często wymagającym hospitalizacji, podczas gdy u zwierząt stanowi on jedynie marginalny problem.

Z kolei MRSP (metycylinooporny Staphylococcus pseudointermedius) u psa jest dość poważnym problemem zdrowotnym, ale zakażenia MRSP są u ludzi znacznie mniej powszechne.

MRSA może zarażać zarówno ludzi, jak i zwierzęta i może być stosunkowo łatwo przenoszony między ludźmi i zwierzętami w obu kierunkach.

Wydaje się, że MRSP może być również przenoszony ze zwierząt na ludzi, ale jest to prawdopodobnie rzadkie zjawisko.

Dlatego ryzyko chorób odzwierzęcych wywołanych przez MRSP jest niskie.

Jak diagnozuje się mrsp?

MRSP jest diagnozowany na podstawie bakteriologicznego, które trwa kilka dni.

Na podstawie samego obrazu infekcji nie da się stwierdzić, jakie bakterie są w nią zaangażowane.

Zakażenia wywołane metycilinoopornym szczepem gronkowca nie różnią się zasadniczo od tych, spowodowanych szczepem wrażliwym lub innymi bakteriami gronkowcowymi.

Jedynym sposobem na ich rozróżnienie jest badanie hodowlane oraz określenie wrażliwości na antybiotyki.

Przy rozpoznawaniu nosicielstwa istotne jest pobranie materiału z miejsc, które gronkowce szczególnie sobie upodobały, a więc ze skóry okolicy krocza oraz śluzówki jamy ustnej.

Jak leczone są infekcje wywołane przez staphylococcus pseudointermedius oraz mrsp?

Infekcja wywołana przez metycylinowrażliwe szczepy Staphylococcus pseudointermedius (MSSP):

• Środki przeciwbakteryjne stosowane w dermatologii weterynaryjnej obejmują: amoksycylinę z kwasem klawulanowym, cefalosporyny, fluorochinolony i linkozamidy. Terapia empiryczna może być skuteczna w zakażeniach wywołanych przez gronkowce wrażliwe na metycylinę, jednak w przypadku szczepów opornych na wiele leków konieczne jest badanie hodowlane oraz określenia wrażliwości na antybiotyki, zwłaszcza w przypadkach opornych.
• Większość zakażeń wywołanych przez gronkowce u psa może być skutecznie leczona przy użyciu amoksycyliny z kwasem klawulanowym lub cefalotyny.
• Niektóre infekcje psa, np. ropne gronkowcowe zapalenie skóry i niektóre formy zapalenia ucha zewnętrznego często wymagają powtarzanego i/lub długotrwałego leczenia przeciwdrobnoustrojowego. Trudne przypadki często leczone są fluorochinolonami i mogą wymagać ciągłego leczenia przez okres do 7 miesięcy.

Infekcja wywołana przez metycylinooporne szczepy Staphylococcus pseudointermedius:

• Leczenie przeciwbakteryjne musi opierać się na wiarygodnych wynikach badań wrażliwości bakterii. Istnieje ograniczona liczba leków, które można zastosować. Jednym ze skutecznych leków przeciwbakteryjnych, który jest aktywny przeciwko bakteriom Gram-dodatnim (w tym gronkowcom opornym na metycylinę) jest mupirocyna. W weterynarii czasami stosowana jest ona miejscowo jako lek stosowany w leczeniu ropnych zapaleń skóry psów.
• Wszystkie szczepy MRSP są oporne na antybiotyki beta-laktamowe (np. penicyliny, cefalosporyny), ale ze względu na to, że różne szczepy mogą jednocześnie być oporne na inne grupy antybiotyków, konieczne jest zbadanie antybiotykowrażliwości bakterii w celu dobrania optymalnego leku. Sięganie od razu po najsilniejszego antybiotyku do leczenia infekcji, podczas gdy dostępny (i skuteczny) jest bardziej powszechny lek może być bardzo niebezpieczne (i kosztowne), ponieważ MRSP lub inne bakterie w organizmie mogą stać się oporne, a wówczas może już nie być leku, który mógłby skutecznie leczyć infekcję.
• Miejscowe leczenie infekcji skóry i tkanek miękkich (np. nacinanie i płukanie ropnia) jest również często bardzo skuteczne i nie powinno być pomijane, nawet jeśli zwierzę leczone jest antybiotykami ogólnie.
• Ogólnie gronkowce oporne na metycylinę występujące u psów są wrażliwe na mupirocynę, rifampicynę, linezolid i wankomycynę, które są ważne w medycynie ludzkiej w leczeniu zakażeń MRSA lub reprezentują środki przeciwbakteryjne stosowane w ostateczności.
• Czasem szczep MRSP może być oporny na prawie wszystkie dostępne antybiotyki, co sprawia, że wybór odpowiedniego leku jest niezwykle trudny. W takich sytuacjach konieczna może być konsultacja lekarza weterynarii prowadzącego ze specjalistą chorób zakaźnych zwierząt w celu ustalenia najlepszego leczenia.

Kolonizacja przez metycylinooporne szczepy Staphylococcus pseudointermedius:

• Nie ma informacji o tym, czy, kiedy i jak wyeliminować MRSP ze skolonizowanych zwierząt. Ponieważ S. pseudointermedius ewoluował by żyć na psach i kotach, dekolonizacja tych zwierząt może być trudna lub niemożliwa. Terapia dekolonizacyjna z zastosowaniem antybiotyków nie jest zalecana dla zwierząt będących bezobjawowymi nosicielami MRSP- jest mało prawdopodobne, by była skuteczna i może prowadzić do dalszej oporności bakteryjnej na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Co powinienem zrobić, jeśli moje zwierzę jest skolonizowane przez mrsp?

• Ważne jest unikanie kontaktu z nosem, pyskiem lub okolicą odbytu psa, ponieważ są one głównym miejscem bytowania gronkowca.
• Nie pozwól swojemu zwierzakowi lizać twarzy, ani żadnego obszaru skóry (zwłaszcza skaleczonej).
• Psy z pozytywnym wynikiem MRSP powinny być wyprowadzane w miejscach o małym natężeniu ruchu – tam, gdzie jest mniejsze prawdopodobieństwo napotkania innych zwierząt oraz ludzi oraz przeniesienia gronkowca przez kontakt bezpośredni.
• MRSP może być obecny w kale, tak więc niezmiernie ważne jest bezzwłoczne usuwanie kału i wyrzucanie go do koszy przeznaczonych do tego celu.
• Chociaż znaczenie środowiska w transmisji MRSP jest niejasne, gronkowiec może przetrwać w środowisku przez jakiś czas. Zabawki i legowiska psów z pozytywnym wynikiem MRSP powinny być regularnie zmieniane, prane oraz czyszczone by zmniejszyć narażenie zarówno zwierząt, jak i ludzi na MRSP. Zanieczyszczone koce należy prać osobno.
• Dobrym pomysłem jest trzymanie psów skolonizowanych przez MRSP z daleka od łóżek ludzi.
• Higiena rąk pozostaje najważniejszym czynnikiem zapobiegawczym w przenoszeniu MRSP.

Jak długo mój pies będzie miał mrsp?

Nie ma informacji o tym, jak długo zwierzęta pozostają skolonizowane przez MRSP, ale prawdopodobnie możliwa jest długotrwała kolonizacja, ponieważ S. pseudointermedius jest dobrze przystosowany do życia na psach, w odróżnieniu od MRSA, które zwierzęta przypuszczalnie noszą przez krótki czas, jeśli zostaną skolonizowane.

Co powinienem zrobić, jeśli mój pies ma infekcję wywołaną przez mrsp?

Przede wszystkim uspokoić się.

Chociaż infekcje MRSP mogą być bardzo poważne, większość zwierząt można leczyć z powodzeniem.

Postępuj zgodnie z instrukcjami lekarza weterynarii.

Właściwe leczenie od samego początku jest bardzo ważne.

Upewnij się, że przestrzegasz wszystkich zaleceń dotyczących leczenia.

Zawsze zwracaj uwagę, czy dawkowanie i czas przyjmowania leków są dokładnie przestrzegane.

Szczególnie ważne jest, by całkowicie ukończyć pełny kurs antybiotykoterapii nawet, jeśli pies nie wykazuje już żadnych objawów klinicznych i wydaje się być całkowicie zdrowy.

Unikaj kontaktu z zainfekowanym obszarem. Jeśli to możliwe, zakażona okolica lub część ciała powinna być przykryta lub zabandażowana, aby zmniejszyć ryzyko przeniesienia i zanieczyszczenia środowiska.

Należy bardzo uważnie przestrzegać wszystkich instrukcji wykonywania opatrunków, uzyskanych od lekarza weterynarii.

Jeśli chcesz zmienić opatrunek, wykonuj to w rękawiczkach.

Umyj ręce. Higiena rąk na bazie wody i mydła lub też przy użyciu odkażacza do rąk na bazie alkoholu jest najprostszym i najbardziej praktycznym sposobem zapobiegania przenoszeniu MRSP między zwierzętami i ludźmi.

Zasadniczo kolonizacja MRSP jest rzadka u zdrowych zwierząt domowych, ale możliwe jest, że Twój pies jest nosicielem tego szczepu.

Dlatego higiena rąk jest ważna dla każdego po kontakcie ze zwierzęciem, a szczególnie istotna jest u osób, które mają osłabiony układ odpornościowy. Jest to kluczowe zwłaszcza po kontakcie z psem z aktywną infekcją MRSP, ponieważ wówczas ryzyko przeniesienia gronkowca jest większe.

Ścisła kwarantanna nie jest konieczna.

MRSP jest szeroko rozpowszechniony w populacji psów, więc agresywne środki ograniczające kontakt z zakażonych psem nie są wskazane.

Należy jednak zachować zdrowy rozsądek, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo przeniesienia na inne psy i ludzi poprzez:

• Unikanie większych skupisk psów w sytuacji, gdy infekcja u psa jest jeszcze aktywna.
• Pies powinien na spacerach znajdować się pod ciągłą kontrolą (na smyczy) tak, by uniemożliwić mu kontakt z innymi zwierzętami.
• Należy bezzwłocznie usuwać kał po wypróżnieniu się chorego zwierzęcia, ponieważ gronkowiec może znajdować się również w kale.
• Trzymaj swojego psa z dala od ludzi oraz zwierząt z osłabionym układem odpornościowym.

Załóż, że bakteria bytuje również na innych częściach ciała zwierzęcia, nie tylko tam, gdzie ma infekcję.

Dlatego należy również przestrzegać podstawowych zaleceń higienicznych, które stosowane są również dla skolonizowanych zwierząt.

Jak mogę zapobiec zarażeniu mojego psa przez mrsp?

Nie można całkowicie zapobiec narażeniu na MRSP u zwierząt domowych, ponieważ jest on przenoszony przez znaczną liczbę zdrowych klinicznie zwierząt (a także przez niektóre zdrowe osoby).

Właściciele zwierząt domowych oraz personel weterynaryjny może zostać skolonizowany przez MRSP, a zatem personel pracujący w lecznicy weterynaryjnej powinien mieć świadomość ryzyka szpitalnej transmisji MRSP.

Czynniki ryzyka kolonizacji i zakażenia MRSP u zwierząt domowych nie są dobrze znane. Jednym ważnym krokiem w zapobieganiu pojawienia się MRSP jest rozsądne i odpowiedzialne stosowanie antybiotyków.

Antybiotyki powinny być stosowane wyłącznie w sytuacji rzeczywistej potrzeby, najlepiej po zbadaniu wrażliwości bakterii na leki przeciwdrobnoustrojowe.

Zawsze postępuj zgodnie z zaleceniami tak skrupulatnie, jak to tylko możliwe. Podawaj właściwą dawkę antybiotyku we właściwym czasie i ukończ cały kurs antybiotykoterapii (chyba, że lekarz weterynarii zaleci inaczej).

Stosuj antybiotyki tylko wtedy, gdy są naprawdę potrzebne i tylko wtedy, gdy lekarz weterynarii zaleci ich stosowanie.

Należy unikać profilaktycznego stosowania antybiotyków.

Konieczne jest również zachowanie rygorystycznych procedur higienicznych w celu zapobiegania przekazywania MRSP.

Staphylococcus intermedius

Co to jest mrsi i staphylococcus intermedius?

Staphylococcus intermedius jest bakterią bardzo blisko spokrewnioną ze Staphylococcus pseudointermedius.

MRSI oznacza oporny na metycylinę szczep Staphylococcus intermedius, podobnie jak MRSP.

Staphylococcus intermedius był wcześniej uważany za najważniejszy gatunek gronkowca u psów i kotów. W ostatnich latach ustalono, że to, co wcześniej było identyfikowane jako Staphylococcus intermedius, w rzeczywistości jest gatunkiem Staphylococcus pseudointermedius, a sam S. intermedius jest w istocie niezwykle rzadki.

Żeby odróżnić S. intermedius od S. pseudointermedius konieczne jest przeprowadzenie testów molekularnych. Ponieważ identyfikacja jest tak trudna, niektóre laboratoria wciąż jeszcze zgłaszają izolację S. intermedius od psów i kotów.

Jest niemalże pewne, że bakterie te to właściwie S. pseudointermedius.

Na szczęście, to rozróżnienie nie ma wpływu na sposób leczenia infekcji tymi gronkowcami.

Ponieważ w starszych źródłach literaturowych gatunek S. intermedius opisywany jest jako główna przyczyna schorzeń dermatologicznych u psów, należy wziąć poprawkę, iż zapewne chodzi o gatunek S. pseudointermedius.

Niestety, obecnie – poza wzmiankami o izolacji tego gronkowca od gołębi miejskich – niewiele jest danych na temat występowania gatunku Staphylococcus intermedius u zwierząt

Staphylococcus pseudointermedius został po raz pierwszy opisany jako nowy gatunek koagulazo-dodatni w 1976 roku (wówczas jeszcze nosił nazwę S. intermedius).

Jest on składnikiem normalnej mikroflory psów, a także głównym patogenem oportunistycznym, który odpowiedzialny jest za typowe infekcje skóry u psów.

S. pseudointermedius został również znaleziony u wielu innych zwierząt i może czasem powodować ciężkie zakażenia u ludzi.

Jak wspominałam przy opisie tego patogenu, w ostatnich latach zmieniło się podejście do identyfikacji tego gatunku.

Niezależne grupy badawcze wykazały, że izolaty zidentyfikowane fenotypowo jako Staphylococcus intermedius składają się z trzech różnych gatunków, w tym S. intermedius, S. pseudointermedius i S. delphini, które razem reprezentują grupę S. intermedius (SIG – Staphylococcus intermedius group).

Co istotne – odkryto, że to S. pseudointermedius, a nie S. intermedius jest powszechnym czynnikiem etiologicznym ropnego zapalenia skóry u psów oraz że S. delphini może mieć większe znaczenie kliniczne niż dotychczas sądzono.

Inne gatunki gronkowców izolowane od ludzi i zwierząt

Staphylococcus schleiferi

Staphylococcus schleiferi subsp. coagulans, bakteria koagulazo-dodatnia, rzadziej powoduje ropne gronkowcowe zapalenie skóry i zapalenie ucha zewnętrznego u psów i kotów.

Gronkowiec ten bardzo rzadko powoduje zakażenie człowieka.

Właściwości fenotypowe tego gronkowca są bardzo podobne do S. pseudointermedius, dlatego może on być omyłkowo identyfikowany jako S. intermedius lub S. pseudointermedius.

Staphylococcus schleiferi subsp. schleiferi to bakteria koagulazo-ujemna i dlatego może zostać błędnie zgłoszona przez laboratorium diagnostyczne jako “niepatogenna”, jeśli rodzaj gronkowca nie zostanie określony.

Ten gronkowiec niezbyt często powoduje piodermię i zapalenie ucha u psów, ale ma wysoki poziom oporności na metycylinę. Jednak nie jest tak oporny na wiele leków jak MRSP.

Bakteria ta jest częścią normalnej flory skórnej u ludzi i może powodować pooperacyjne infekcje skóry i tkanek miękkich. Zakażenie odzwierzęce S. schleiferi spp. jest niezwykle rzadkie.

Staphylococcus epidermidis jest najczęściej izolowanym gatunkiem bakterii z powierzchni ciała człowieka.

Jest to koagulazo-ujemny gronkowiec, który najczęściej kolonizuje skórę pach, głowy oraz przedsionek nosa człowieka. Niegdyś uznawany za niegroźny, obecnie opisywany jest jako “drobnoustrój na granicy patogenności i komensalizmu”.

W ostatnich latach nastąpił wzrost częstości zakażeń wywołanych przez S. epidermidis.

Może mieć to związek z coraz powszechniejszym używaniem inwazyjnego sprzętu medycznego, takiego jak: porty naczyniowe, cewniki, implanty czy protezy stawowe, przez które mogą przenosić się bakterie.

Zakażenia wywołane przez ten gatunek gronkowca dotyczą głównie osób o obniżonej odporności, np. pacjentów poddawanych chemioterapii, po transplantacji, przewlekle chorych lub osób w podeszłym wieku.

S. epidermidis odpowiada za około 70% zakażeń powiązanych ze stosowaniem cewników urologicznych i naczyniowych.

Oporność na antybiotyki wśród gronkowców

Co to jest oporność na antybiotyki?

Być może słyszałeś o wzroście oporności na antybiotyki w ciągu ostatnich kilku – kilkunastu lat.

Spowodował on pojawienie się dość kłopotliwego wyzwania w leczeniu zakażeń bakteryjnych zarówno w medycynie ludzkiej, jaki weterynaryjnej.

Kłopot ten polega na tym, iż bakterie nabywają pewnych cech, które chronią je przed antybiotykami, wcześniej uznawanymi za skuteczne.

Narastanie oporności na antybiotyki wśród gronkowców to niepożądane i niestety coraz częstsze zjawisko.

Znaczącym z punktu widzenia klinicznego problemem, związanym z leczeniem zakażeń gronkowcowych jest ich oporność na antybiotyki beta-laktamowe.

Oporność wynika z obecności genu mecA w obrębie gronkowcowej kasety chromosomalnej (SCCmec – staphylococcal casette chromosome mec), a szczepy niosące ten gen noszą nazwę MRSP (methicillin-resistant Staphylococcus pseudointermedius) i podobnie jak MRSA (methicillin-resistant Staphylococcus aureus) są zwykle wielo-lekooporne, ze względu na to, że SCCmec zawiera często – oprócz genów oporności na beta-laktamy, również geny oporności na inne antybiotyki i chemioterapeutyki.

Oporność gronkowców na poszczególne rodzaje antybiotyków:

• Oporność gronkowców izolowanych od zwierząt na rifampicynę obserwowana jest bardzo rzadko.
• Oporność na cefalosporyny pierwszej generacji (cefaleksin, cefadroksil), antybiotyki β-laktamowe, syntetyczne penicyliny (oksacylinę, dikloksacylinę, amoksycylinę z kwasem klawulanowym), gentamycynę tobramycynę, enrofloksacynę, mupirocynę, bacytracynę i polimyksynę B jest rzadka (mniej niż 5% izolatów).
  Jeśli podejrzewa się zakażenie gronkowcami, a nie ma wyników posiewu i badania antybiotykowrażliwości, powinny one być antybiotykami pierwszego wyboru.
• Oporność na sulfonamidy z trimetroprimem, chloramfenikol, i tyrozynę jest stosunkowo rzadka (6-19% izolatów).
• Oporność na linkomycynę, klindamycynę i erytromycynę jest częstsza (20-37% izolatów).
• Oporność na penicylinę, ampicylinę, amoksycylinę, neomycynę i tetracykliny jest najczęstsza (40-83% izolatów).
  Te antybiotyki nie powinny być stosowane w leczeniu zakażeń gronkowcowych, chyba, że wyizolowane szczepy wykazują na nie wrażliwość lub nie stwierdzono wytwarzania β-laktamazy.

Oporny na metycylinę Staphylococcus pseudointermedius (MRSP) jest najczęstszym gatunkiem Staphylococcus opornym na penicylinę, który występuje u małych zwierząt.

MRSP jest często oporny na wiele leków.

Ta oporność szczepów MRSP na tak wiele leków jest bardzo poważnym problemem w medycynie weterynaryjnej.

Oporności na metycylinę towarzyszy z reguły oporność na:

• sulfametoksazol z trimetoprimem,
• gentamycynę,
• erytromycynę,
• klindamycynę,
• fluorochinolony,
• tetracyklinę.

Stwierdzono, że szczepy pochodzące z Ameryki Północnej często wrażliwe są na chloramfenikol, rifampicynę i amikacynę, ale w Europie częściej występuje oporność na chloramfenikol, a wrażliwość na minocyklinę.

Ciekawostką jest fakt, że psie izolaty Staphylococcus aureus są bardziej oporne na antybiotyki niż S. pseudointermedius.

Skąd wzięła się oporność na antybiotyki gronkowców u psów?

Powszechnie wiadomo, że rosnąca odporność na środki przeciwdrobnoustrojowe wiąże się z szerokim wykorzystywaniem lub nawet nadużywaniem tych antybiotyków w praktyce weterynaryjnej.

Leki przeciwdrobnoustrojowe często przepisywane są “na wyrost”, “na wszelki wypadek” lub też “osłonowo”.

W wielu przypadkach rzeczywiście istnieje konieczność profilaktycznego wprowadzenia antybiotyku, ale wymaga ona dokładnego przemyślenia i przeanalizowania przypadku.

Najczęstszymi przyczynami leczenia przeciwbakteryjnego u psów są:

• infekcje skóry i ran,
• zapalenie ucha zewnętrznego,
• infekcje dróg oddechowych
• infekcje dróg moczowych.

W ostatnich latach szczególną uwagę zwrócono na oporność na środki przeciwbakteryjne bakterii pochodzących od zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego.

Gronkowce izolowane od zwierząt są uważane za stosunkowo wrażliwe na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Jednak badania wrażliwości na leki przeciwbakteryjne ujawniły znaczny wzrost rozpowszechnienia gronkowców opornych na metycylinę izolowanych od zwierząt.

Ponieważ u zwierząt stosuje się te same leki przeciwbakteryjne, które stosowane są w leczeniu zakażeń u ludzi, wzrastająca tendencja antybiotykooporności bakterii, wywołujących infekcje u ludzi ma zasadniczy związek z coraz częstszą antybiotykoopornością szczepów pochodzących od zwierząt.

Dlatego niezmiernie ważne jest, by zamiast empirycznego leczenia zakażeń zwierząt antybiotykami, wykonać badanie bakteriologiczne z określeniem antybiotykooporności.

Szczepy Staphylococcus aureus, które są oporne na wiele antybiotyków stanowią ogromne zagrożenie dla zdrowia publicznego i sprawiają duże trudności w leczeniu ludzi i zwierząt.

Zakażenia gronkowcowe u psów

Patogeneza zakażeń gronkowcowych u psa

Znajomość patogenezy zakażeń, wywoływanych przez gronkowce nadal jest niepełna.

Z pewnością istnieje wiele zasadniczych przyczyn predysponujących do rozwinięcia się ropnego zakażenia skóry u psów, jednak nie jest znane konkretne zaburzenie, które pozwala wniknąć gronkowcom ani też nie występuje jeden jedyny element bakteryjny, który przyczynia się do rozwoju choroby i uszkodzenia tkanek.

Zjadliwość drobnoustrojów może być elementem wpływającym na to, czy rozwinie się choroba, czy też nie.

Zależy ona od obecności specyficznych składników otoczki komórkowej bakterii, enterotoksyn i enzymów, które wszystkie razem lub oddzielnie mogą powodować wiele różnorodnych skutków w organizmie gospodarza, a w konsekwencji umożliwiać inwazję bakterii do tkanek.

Przebadano gronkowce z grupy Staphylococcus pseudointermedius wyizolowane od chorych i zdrowych psów i wykazano niewielkie zróżnicowanie genetyczne pomiędzy tymi szczepami.

Nie udało się też określić, czy organizmy psów są zasiedlane przez subpopulacje zjadliwych i niezjadliwych gronkowców.

Bakterie gronkowcowe mogą produkować różne egzotoksyny, które wpływają na układ immunologiczny zwierzęcia.

Koagulaza to enzym, wytwarzany przez większość gronkowców o ważnym znaczeniu klinicznym.

Wiąże ona fibrynogen i ścina osocze.

Staphylococcus aureus, S. pseudointermedius oraz trzy inne gatunki gronkowców często produkują koagulazę i są zwykle bardziej chorobotwórcze w porównaniu z gatunkami, które jej nie produkują.

Jednak koagulazo-ujemne gronkowce, które są składnikami normalnej flory bakteryjnej, są także zdolne do wywołania choroby u zwierząt z obniżoną odpornością lub z towarzyszącą chorobą podstawową.

Proteina A, białko zewnątrzkomórkowe lub związane z komórką bakteryjną produkowane przez niektóre szczepy S. pseudointermedius może potęgować zjadliwość zarazków.

Kompleks polisacharydowy otoczki i węglowodanowa warstwa pokrywająca powierzchnię komórek (glikokaliks) produkowane przez wiele szczepów gronkowców również mogą zwiększać zjadliwość.

Gronkowce mają zdolność do wiązania materiałów biologicznych stosowanych w chirurgii jako implanty, co często prowadzi do zakażenia ogólnego.

Istotnym czynnikiem, wpływającym na rozwój takiego zakażenia jest zdolność gronkowców Staphylococcus epidermidis do przeżycia w makrofagach.

W przypadku zapalenia wsierdzia wykazano, że gronkowce wywołujące chorobę produkowały czynniki bakteryjne, takie jak adhezyny i toksyny, które umożliwiały inwazję wewnątrzkomórkową i wiązanie się do powierzchni wsierdzia.

W ludzkich szczepach Staphylococcus aureus powszechnie występują plazmidy, które mogą być nośnikami genów, odpowiedzialnych za czynniki zjadliwości i oporność na:

• penicylinę,
• ampicylinę,
• amoksycylinę,
• linkomycynę,
• erytromycynę,
• tetracykliny,
• chloramfenikol,
• cefalosporyny,
• kanamycynę,
• gentamycynę.

Inne szczepy gronkowców rzadko posiadają plazmidy i w większości przypadków to geny chromosomalne odpowiadają za oporność na antybiotyki.

U psów które chorują na ciężkie gronkowcowe zapalenie skóry sporadycznie izoluje się gronkowce oporne na wiele antybiotyków.

Z reguły psy te były wcześniej leczone wieloma środkami przeciwbakteryjnymi.

W jaki sposób gronkowce zasiedlają organizm psa?

U psów dominującym gatunkiem gronkowców wśród wszystkich bakterii wchodzących w skład prawidłowej mikroflory jest Staphylococcus pseudointermedius.

Najczęściej zasiedla on skórę i błony śluzowe.

Suki przekazują szczeniętom gronkowca w ciągu 8 godzin po porodzie.

Początkowo zasiedlane są przede wszystkim błona śluzowa jamy ustnej i nosowej, następnie bakterie lokują się na skórze brzucha.

Ciekawe jest to, że nasilenie kolonizacji u suk ma wpływ na poziom kolonizacji u szczeniąt.

Na szczenięta przenoszonych jest wiele genotypów bakterii, ale dominuje i utrzymuje się tylko jeden lub dwa.

U dorosłych psów gronkowce lokalizują się w wilgotnych miejscach, takich jak błona śluzowa nosa, odbytu oraz bardziej zakryte okolice, takie jak przestrzenie między palcami, kanał słuchowy.

Tego typu duże populacje rzeczywiście zasiedlają te miejsca, w odróżnieniu od mniej licznych populacji bakterii, które wykrywane są na powierzchni skóry i okrywy włosowej tylnej części ciała (wskazują one raczej na zanieczyszczenie lub przejściową kolonizację).

Gronkowce, znajdujące się na końcu włosa stanowią zanieczyszczenie, pochodzące najczęściej z populacji zasiedlającej błony śluzowe.

Uważa się, że to właśnie śluzówka jest miejscem zanieczyszczenia dla skóry.

Psy z ropnym zakażeniem skóry mają znacznie większą gęstość populacji S. pseudointermedius w błonach śluzowych niż inne zdrowe, domowe zwierzęta.

Dodatkowym dowodem na to, iż śluzówki są głównym miejscem bytowania gronkowców i z nich rozprzestrzenia się zakażenie jest fakt, iż po ograniczeniu liczebności bakterii na błonie śluzowej (po podaniu kwasu fusydowego na śluzówki), zmniejszała się populacja bakterii na skórze.

Jakie choroby mogą wywoływać zakażenia gronkowcowe u psów?

Gronkowce koagulazo-dodatnie najczęściej izolowane są z powłok ciała psów cierpiących na ropne gronkowcowe zapalenie skóry.

Mogą one zaatakować każdy narząd lub narządy, jednak najczęściej wykrywane są w ropniach i infekcjach skóry, oczu, uszu, drogach oddechowych i moczowo-płciowych, kościach oraz stawach.

Najczęściej izolowanym gatunkiem gronkowców psów jest Staphylococcus pseudointermedius, który wykrywany jest w:

• ropnym zapaleniu skóry,
• zapaleniu ucha zewnętrznego,
• stanach zapalnych kości i kręgosłupa,
• bakteriemii,
• zapaleniach spojówek,
• kamicy moczowej,
• a także w zapaleniach zastawek serca i zapaleniu osierdzia.

Gronkowce mogą także towarzyszyć wielu innym stanom chorobowym, jak np. oparzeniom skóry, wstrząsowi toksycznemu czy zapaleniu powięzi.

Jak rozpoznaje się zakażenia gronkowcowe?

Zakażenia gronkowcowe rozpoznaje się na podstawie:

• Wstępnego badania cytologicznego wymazu pobranego z kanału słuchowego, ze skóry lub błon śluzowych lub za pomocą biopsji punktowej krost, czyraków czy ropni. W badaniu widoczne są granulocyty obojętnochłonne i ziarniaki ułożone (pojedynczo lub parach) w krótkie łańcuchy lub rzadkie, nieregularne grona.
• Badania bakteriologicznego próbek pobranych za pomocą wymazu lub biopsji punktowej.
• Badania bakteriologicznego krwi lub badania moczu.
• Badania bakteriologicznego aspiratów z dróg oddechowych.
• Badania bakteriologicznego bioptatu, pobranego z miejsc głęboko położonych (np. fragmenty kości z przypadków dyskospondylozy).

Gronkowce w pobranych próbkach przeżywają do 48 godzin, jeśli są przechowywane w niskiej temperaturze (4°C) i jeśli są pobrane na odpowiednie podłoże transportowe.

Ze względu na coraz częstsze występowanie u psów patogennych szczepów metycylinoopornych gronkowców (MRSP oraz MRSA) konieczne staje się dokładne rozpoznawanie gatunków w obrębie tej grupy gronkowców.

Istnieją pewne cechy biochemiczne gronkowców koagulazo-dodatnich, izolowanych u psów, które pozwalają na wstępną identyfikację S. pseudointermedius, jednakże żadna z cech fenotypowych nie pozwala na właściwe rozpoznanie gatunków w grupie SIG.

Ostateczna identyfikacja dokonywana jest dzięki zastosowaniu metod biologii molekularnej.

W praktyce – w celu ułatwienia pracy laboratoriów – przyjęto, iż szczepy gronkowców pochodzące od psów o cechach fenotypowych uznawanych za typowe dla gatunku S. intermedius można rozpoznawać jako S. pseudointermedius bez wykonywania dodatkowych badań molekularnych.

Uzasadnieniem takiego postępowania jest fakt, iż inne gatunki z grupy SIG u psów praktycznie nie występują.

Z kolei gronkowce izolowane od innych gatunków zwierząt o cechach fenotypowych S. intermedius można rozpoznać jedynie jako należące do grupy SIG (chyba, że wykona się diagnostykę molekularną).

Metody typowania genetycznego w obrębie gatunku S. pseudointermedius:

• technika elektroforezy w zmiennym polu elektrycznym (PFGE, pulsed field gel electrophoresis);
• typowanie z ustaleniem sekwencji nukleotydowej fragmentów wybranych genów metabolizmu podstawowego komórki (MLST, multilocus sequence typing);
• “spa-typing” – typowanie na podstawie polimorfizmu powtarzalnych regionów genu spa, kodującego białko A;
• dla szczepów opornych na metycylinę określa się typ gronkowcowej kasety SCCmec.

Wykrywanie oporności na metycylinę u szczepów S. pseudointermedius przeprowadza się za pomocą metod fenotypowych oraz genotypowych.

Gronkowiec u psa leki

W terapii zakażeń gronkowcowych stosowane jest leczenie antybiotykami:

• amoksycylina z kwasem klawulanowym w dawce 12,5-20 mg/kg m.c. doustnie co 8-12 godzin;
• oksacylina w dawce 22 mg/kg m.c. doustnie co 8 godzin;
• cefaleksin lub cefadroksil w dawce 22 mg/kg m.c. co 12 godzin;
• klindamycyna 11 mg/kg m.c. doustnie co 24 godziny;
• chinolony (np. enrofloksacyna) w dawce 5 mg/kg m.c. doustnie co 24 godziny;
• erytromycyna w dawce 10-15 mg/kg m.c. doustnie co 8 godzin;
• chloramfenikol w dawce 15-25 mg/kg m.c. doustnie, dożylnie lub podskórnie co 8 godzin;
• sulfonamidy z trimetoprimem w dawce 22 mg/kg m.c. doustnie co 12 godzin.

Jeśli u psa występuje głębokie, ropne gronkowcowe zapalenie skóry, a był on wcześniej leczony antybiotykami z powodu zakażenia gronkowcami, konieczne jest wykonanie posiewu.

Szczepy Staphylococcus pseudointermedius wrażliwe na metycylinę z reguły dobrze poddają się leczeniu przy użyciu powszechnie stosowanych antybiotyków oraz chemioterapeutyków.

Zdarza się wprawdzie oporność na penicylinę oraz amoksycylinę, jednak z reguły nadal dobrze reagują na cefalosporyny, amoksycylinę z kwasem klawulanowym, fluorochinolony, klindamycynę oraz sulfonamidy.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku chorób wywołanych przez szczepy metycylinooporne Staphylococcus pseudointermedius, które cechują się wielo-lekoopornością.

Tutaj konieczne jest dobranie odpowiedniego leku na podstawie wyników antybiogramu.

W leczeniu infekcji wywołanych przez metycylinooporne szczepy Staphylococcus pseudointermedius skuteczne mogą być:

• rifampicyna,
• minocyklina,
• chloramfenikol,
• amikacyna,
• wankomycyna.

Jednak wiele z tych leków nie jest zarejestrowanych do stosowania w weterynarii lub też nie ma rejestracji dla psów i kotów.

Dodatkowo Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała dokument dotyczący oporności drobnoustrojów, w którym niektóre z tych leków, które są skuteczne w leczeniu infekcji wywołanych przez MRSP zostały zaliczone do grupy tzw. niezwykle istotnych antybiotyków, które powinny być zarezerwowane wyłącznie do stosowania w medycynie ludzkiej.

Oporność na wankomycynę nie została jak dotąd udokumentowana w medycynie weterynaryjnej, jednak niezmiernie istotne jest wspomniane wcześniej stanowisko WHO; dlatego też panuje pogląd, iż stosowanie wankomycyny powinno być zarezerwowane do leczenia zakażeń u ludzi, które wywołane są przez szczepy MRSA.

W przypadku leku o nazwie linezolid nie notowano jak dotąd oporności wśród szczepów Staphylococcus pseudointermedius, ale i on jest głównie stosowany do leczenia zakażeń na tle MRSA u ludzi.

Nie ma zakazu stosowania go w medycynie weterynaryjnej, dlatego może on znaleźć zastosowane do skutecznego leczenia infekcji wywołanych przez MRSP u psów. Jego wadą jest wysoka cena.

Zagrożenie dla zdrowia publicznego

Ze względu na fakt, iż istnieje możliwość przenoszenia się bakterii na człowieka i wystąpienia poważnych komplikacji zdrowotnych, zakażenia gronkowcowe u zwierząt stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Jest ono związane głównie ze zwierzętami wykorzystywanymi do produkcji żywności, jednak niebagatelne znaczenie ma także kolonizacja zwierząt towarzyszących przez różne gatunki gronkowców.

Infekcje gronkowcowe przyczyniają się także do poważnych strat ekonomicznych, zwłaszcza w przemyśle mleczarskim.

Staphylococcus aureus, stanowiąc główny czynniki etiologiczny zapalenia wymienia, przedostaje się mleka krów i innych przeżuwaczy.

Jednym z najważniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego jest jednak antybiotykooporność.

Obniża ona skuteczność leczenia, zwiększa jego koszty, a dodatkowo stwarza ryzyko niepowodzenia terapii w przypadku takich procedur medycznych, jak:

• transplantacje,
• chemioterapia nowotworów,
• zabiegi chirurgiczne.

Podsumowanie

Gronkowce u psów stanowią zwykle fizjologiczny element mikroflory skórnej i śluzówkowej, nie stanowiąc zagrożenia dla zdrowia zwierzęcia, ani ludzi.

Ponieważ jednak mają one potencjał wywołania zakażeń, zwłaszcza u osobników chorych lub osłabionych, należy zachowywać podstawowe zasady higieny osobistej (mycie rąk) oraz higieny pomieszczeń i sprzętów (czyszczenie, dezynfekcja).

Dzięki temu znacząco ograniczymy możliwość transmisji bakterii pomiędzy zwierzętami a człowiekiem.