Appenzeller należy do grupy szwajcarskich psów górskich razem z berneńskim psem pasterskim, dużym szwajcarskim psem pasterskim i entlebucherem.
Z tym ostatnim oprócz wspólnego pochodzenia dzieli bardzo podobny wygląd, przez co do początku XX wieku obie te rasy uważane były za jedną.
Oficjalnie odrębny wzorzec appenzellera uznany został w 1914r. i napisany przez profesora Alberta Heima, znanego miłośnika tej rasy.
Co do genezy wszystkich ras szwajcarskich – opisano dwie teorie.
Pierwsza mówi o ich przywiezieniu do Szwajcarii przez Rzymian, a druga o ich pierwotnym istnieniu na tych terenach już za czasów epoki brązu, czyli aż kilka tysięcy lat temu.
Appenzeller swoją nazwę zawdzięcza regionowi, z którego się wywodzi, a mianowicie szwajcarskiemu kantonowi Appenzell.
Przez lata psy te były pomocnikami pasterzy strzegącymi stad pasących się zwierząt w pięknym otoczeniu zachodnich Alp i po dziś dzień możemy je tam spotkać dokładnie w tej samej roli.
Wykorzystywane były też niegdyś do ciągnięcia wozów przewożących towary od farmerów do miejskich handlarzy.
Prócz Szwajcarii, stosunkowo popularne są w Niemczech, natomiast w Polsce hodowli nie spotkamy zbyt często.
Najbardziej znanym przedstawicielem tej rasy jest obecnie fluffy.sumo, którego profil na Instagramie obserwuje na dzień dzisiejszy ponad 9 tysięcy osób.
Według klasyfikacji FCI Appenzeller należy do grupy 2.
Appenzeller charakter
Appenzellery są psami energicznymi, wesołymi i odważnymi.
Świetnie nadają się na psy stróżujące ze względu na swoją nieustępliwość i nieprzekupność.
W stosunku do nieznajomych ludzi oraz psów zachowują rezerwę.
Są pojętne, wszechstronne i łatwe w szkoleniu.
Wykorzystuje się je także w służbach ratowniczych i jako psich przewodników oraz jako psy pasterskie, ze względu na wybitne zdolności zaganiające.
Potrzebują dużej dawki zróżnicowanej aktywności, najlepiej na świeżym powietrzu.
Sprawdzą się doskonale w agility, flyballu, czy nawet ciągnięciu zimą sań z naszymi pociechami.
Ze względu na przystosowanie do życia w trudnych i chłodnych warunkach, są wytrzymałe na niskie temperatury i preferują tego typu klimat, zatem w gorące lato należy zapewnić im zacieniony azyl.
Bardzo lubią wszelkiego rodzaju zabawy, także z dziećmi i kontakt z opiekunami jest dla ich rozwoju bardzo ważny.
Mają ogromne pokłady energii i wigoru, więc muszą mieć stale zapewnione zajęcie.
Z nudów mogą pojawić się u nich zachowania destrukcyjne, dlatego należy poświęcać im dużo uwagi, szczególnie w młodym wieku.
Appenzeller wygląd
Appenzeller jest psem średniej wielkości o muskularnej sylwetce wpisanej w kwadrat.
Appenzeller wielkość
Wysokość w kłębie psa samca wynosi ok. 52 – 56 cm, a samicy ok. 50 – 54 cm.
Appenzeller waga
Masa psa to około 22 – 25 kilogramów.
Appenzeller opis rasy
- Głowa w kształcie klina z prawie płaską czaszką zwężającą się w kierunku umiarkowanie długiej kufy.
- Guz potyliczny, stop oraz bruzda czołowa słabo zaznaczone.
- Lusterko nosowe oraz wargi barwy czarnej u psów o czarnym umaszczeniu i brązowej u brązowych.
- Mocne zęby ustawione w zgryzie nożycowym. Dopuszczalny zgryz cęgowy oraz brak jednego lub dwóch P1 (pierwszych przedtrzonowców) i M3 (ostatniego trzonowca).
- Oczy w kształcie migdała ustawione nieco skośnie. U psów czarnych są one koloru brązowego lub ciemnobrązowego, a u psów brązowych przybierają barwę jasnobrązową.
- Uszy wysoko osadzone, trójkątne z zaokrąglonymi końcami, zwisające.
- Tułów masywny.
- Klatka piersiowa szeroka i głęboka.
- Grzbiet prosty, a zad krótki.
- Ogon średniej długości osadzony wysoko, w ruchu noszony zawinięty nad grzbietem lub na boku.
- Kończyny umięśnione, proste i równoległe, łokcie przylegające. Tylne kończyny z charakterystycznym kątowaniem, przez co są one dość strome.
Appenzeller umaszczenie
Okrywa włosowa krótka, twarda i przylegająca z grubym i lśniącym włosem okrywowym oraz równie grubym podszerstkiem.
Na kłębie i grzbiecie sierść może być lekko falowana.
Maść tzw. trikolor o podstawowym kolorze czarnym lub brązowym i znaczeniach barwy:
- białej, na:
- głowie,
- brodzie,
- podgardlu,
- klatce piersiowej,
- końcówce ogona,
- łapach,
- rdzawej, nad:
- oczami,
- na policzkach,
- na piersi.
Appenzeller pielęgnacja
Pielęgnacja sierści appenzellerów jest mało wymagająca, aczkolwiek linieją one w sposób dość znaczny, dlatego należy je wyczesywać z częstotliwością minimum raz w tygodniu gumową szczotką.
Reszta to sprawy podstawowe, takie jak skracanie pazurów oraz sprawdzanie czystości uszu czy zębów.
Appenzeller choroby
Appenzellery są rasą stosunkowo zdrową i wytrzymałą, ale ze względu na wspólne pochodzenie psów szwajcarskich, możemy spodziewać się u nich podobnych problemów zdrowotnych, jak i u berneńczyków, entlebucherów czy dużych szwajcarskich psów pasterskich.
Najczęstszymi chorobami spotykanymi u appenzellerów są:
Dysplazja stawów biodrowych
Dysplazja stawów biodrowych (HD) jest to choroba dziedziczna i polega na nieprawidłowym ukształtowaniu i połączeniu struktur kostnych tworzących te stawy.
Może występować zarówno jednostronnie jak i obustronnie.
Do jej wystąpienia oprócz cech dziedzicznych przyczyniają się także czynniki środowiskowe, takie jak np. nieprawidłowe żywienie szczeniąt w fazie wzrostu, czy zbyt duża ilość i intensywność ruchu.
Pierwsze objawy widoczne są najczęściej u psów w wieku 6-12 miesięcy i są to:
- niechęć do ruchu,
- trudności we wstawaniu,
- częste pokładanie się,
- królicze skoki.
Jeśli powtarzające się urazy chrząstki stawowej nie są zbyt silne, przez pierwszych kilka lat choroba może przebiegać bezobjawowo, ponieważ dochodzi do zgrubienia torebki stawowej i wtórnej stabilizacji stawu przez otaczającą masę mięśniową.
W badaniu klinicznym widoczna jest bolesność podczas manipulacji kończynami w stawach biodrowych oraz często luźność stawów kolanowych.
Dla prawidłowej oceny dysplazji z oznaczeniem jej stopnia niezbędne jest wykonanie zdjęcia RTG w sedacji.
Wczesne wykrycie dysplazji daje więcej możliwości leczenia, przede wszystkim chirurgicznego.
Profilaktyczne RTG należy wykonać pomiędzy 4 a 6 miesiącem życia.
Leczenie dysplazji może być operacyjne lub paliatywne, w zależności od wieku, stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych oraz masy ciała.
Do najczęściej wykonywanych zabiegów operacyjnych należą:
- zespolenie spojenia łonowego,
- potrójna osteotomia miednicy (TPO),
- DARtroplastyka,
- resekcja główki kości udowej,
- operacje na mięśniu grzebieniowym i jego ścięgnie .
U psów starszych najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne w postaci leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych o różnym czasie działania i drodze podania.
Dysplazja stawu łokciowego
Dysplazja stawów łokciowych jest chorobą dziedziczną i polega na nieprawidłowym ukształtowaniu powierzchni stawowych stawów łokciowych.
Zalicza się do niej kilka podjednostek, które mogą występować w różnych konfiguracjach, a są to:
- Nieprzyrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy.
- Fragmentacja o wyrostka wieńcowego przyśrodkowego.
- Osteochondroza przyśrodkowego kłykcia kości ramiennej.
- Niedopasowanie powierzchni stawowych.
Wada uwidacznia się u szczeniaków kilkumiesięcznych.
Manifestuje się kulawizną o różnym nasileniu i dotyczyć może jednej lub obu kończyn przednich.
Stawy łokciowe mogą być bolesne i opuchnięte, zwłaszcza po wysiłku.
Do diagnostyki dysplazji stawów łokciowych wykorzystuje się RTG.
Zdjęcie rentgenowskie pozwala na wykrycie i ustalenie zmiany pierwotnej oraz określenie stopnia nasilenia zmian zwyrodnieniowych.
Leczenie opiera się z wyboru na zabiegu chirurgicznym, ewentualnie stosuje się leczenie zachowawcze w przypadkach z przeciwwskazaniem do znieczulenia.
Zabieg wykonuje się metodą artrotomii lub artroskopii w specjalistycznych lecznicach.
Rozszerzenie i skręt żołądka
Do rozszerzenia żołądka dochodzi najczęściej na skutek zbyt łapczywego spożycia dużej ilości pokarmu, po zjedzeniu karmy łatwo fermentującej oraz po wysiłku fizycznym wykonanym w krótkim czasie po posiłku.
Rozszerzenie rozpoczyna się:
- wymiotami,
- niepokojem,
- dusznością.
Gdy żołądek skręci się wokół własnej osi dochodzi do zamknięcia zarówno wpustu, jak i odźwiernika.
Wówczas treść nie może zostać ani zwrócona, ani przesunąć się do dalszych odcinków przewodu pokarmowego.
Pies próbuje wymiotować, ślini się, dochodzi do powiększenia obrysu powłok brzusznych i zaburzeń krążeniowo – oddechowych.
Ucisku powiększonego narządu na naczynia i hamowanie przez niego ruchów przepony prowadzi do:
- obniżenia ciśnienia,
- niedokrwienia i wstrząsu,
- w konsekwencji do śmierci zwierzęcia.
W przypadku rozszerzenia wykonuje się płukanie żołądka lub, a przy skręcie niezbędny jest natychmiastowa operacja.
Do diagnostyki przydatne zdjęcie RTG, ukazujące charakterystyczny obraz skręconego narządu w postaci tzw. czapki świętego Mikołaja.
Postępujący zanik siatkówki (PRA)
Postępujący zanik siatkówki jest schorzeniem dziedzicznym.
Polega na stopniowej degeneracji siatkówki oka.
Pierwszym objawem jest najczęściej utrata widzenia po zmroku – pies staje się mniej aktywny i bardziej ostrożny na wieczornych spacerach, a z czasem zaczyna obijać się o przedmioty.
W trakcie trwania procesu chorobowego dochodzi do rozszerzenia źrenicy i zaniku naczyń krwionośnych siatkówki.
Staje się ona cienka i przebijać zaczyna przez nią błona odblaskowa.
Z czasem dochodzi do całkowitej utraty wzroku.
PRA potwierdza się badaniem okulistycznym za pomocą elektroretinografu.
Badanie to umożliwia ocenę reakcji receptorów na bodźce świetlne.
Jest to choroba nieuleczalna.
Ektropium i entropium
Ektropium jest to wada powiek, polegająca na ich wywinięciu się na zewnątrz.
Spojówka ulega wówczas odsłonięciu, czego skutkiem może być przewlekłe jej zapalenie, zwiększony wypływ łez oraz stan zapalny rogówki.
Leczenie opiera się na stosowaniu miejscowych preparatów nawilżających i pielęgnacyjnych oraz miejscowej antybiotykoterapii w stanach zaostrzenia.
Przy dużej wadzie wskazana jest korekcja chirurgiczna powiek.
Entropium jest wadą odwrotną do wyżej wymienionej.
Polega zatem na wwinięciu się fragmentu powieki “do środka” – w kierunku gałki ocznej, co wywołuje przewlekłe drażnienie rogówki przez rosnące na brzegu powiekowym rzęsy.
Często towarzyszy mu zapalenie spojówek, kurcz powiek i przewlekłe urazy rogówki.
Podobnie jak przy ektropium, leczenie polega na miejscowej terapii przeciwzapalnej przy nieznacznego stopnia wadzie, a w przypadku powtarzających się wrzodów rogówki, najlepszym rozwiązaniem jest zabieg i korekcja chirurgiczna.
Dla kogo Appenzeller będzie idealnym psem?
Appenzellery to psy wymagające.
Niezbędna jest im przede wszystkim duża ilość ruchu i zróżnicowane zajęcia rozwijające ich umysł i kondycję.
W wieku szczenięcym należy zadbać o odpowiednie ich szkolenie oraz socjalizację.
Psy te z natury są wobec obcych podejrzliwe, ale nie powinny być agresywne, ani w stosunku do nieproszonych gości, ani do innych zwierząt.
By zatem dogadały się na spacerze, czy zawodach z kumplami własnego gatunku, muszą być do tego przygotowane i nauczone pewnego rodzaju zachowań już od pierwszych miesięcy życia.
Najlepszym opiekunem dla nich będzie albo aktywny singiel, albo rodzina z dziećmi mieszkająca na przedmieściach, gdzie będą mogły sprawdzić się jako stróże.
Appenzellery są też dość hałaśliwe i szczekliwe, co jest kolejnym argumentem na to, że lepiej nie trzymać ich w mieszkaniu w centrum miasta.
Najszczęśliwsze będą mając zarówno możliwość swobodnego wybiegu (co przydaje im samodzielności), jak i bliskiego kontaktu z domownikami.
Pozwoli to na pełne pokazanie ich radosnego i żywiołowego charakteru, który jest niewątpliwie decydującą cechą przy wyborze odpowiedniej dla nas rasy.
