Łojotok u psa: jak go rozpoznać i leczyć? [Lek wet Katarzyna Hołownia]

Piękna, lśniąca i gładka sierść psa to marzenie wielu opiekunów.

Szacuje się, że przeciętny właściciel czworonoga wydaje rocznie na preparaty do pielęgnacji sierści (szampony dla psów, odżywki, spraye do rozczesywania) około 470 złotych. Są to dane uogólnione – każdy wie, że są zwierzęta, które wymagają bardziej i mniej intensywnej pielęgnacji skóry.

Jednak bardzo często, mimo stosowania różnych środków pielęgnacyjnych, opiekunowie zgłaszają problem przetłuszczającej się sierści – po pieszczotach lub zabawie, zauważalny jest wtedy nalot na dłoniach, skóra psa nieprzyjemnie pachnie, a włosy sklejają się w nieestetyczne, tłuste kosmki.

Są to objawy łojotoku. Postaram się opisać ten objaw kliniczny w poniższym artykule.

Co to jest łojotok?

Przede wszystkim warto zaznaczyć, że wyróżniamy łojotok oleisty (tłusty) pierwotny i wtórny. Oba rodzaje dają podobny obraz zmian, jednak postępowanie terapeutyczne jest różne.

Łojotok może też przybierać formę suchą. Łojotok suchy jest nazywany potocznie łupieżem psów, przeczytacie Państwo o nim w artykule: https://cowsierscipiszczy.pl/lupiez-u-psa/

Łojotok oleisty wtórny jest raczej objawem klinicznym innych chorób, takich jak:

• grzybica,
• leiszmanioza,
• ropne zapalenie skóry,
• reakcja alergiczna (na składniki pożywienia, atopię).

Może świadczyć o zaburzeniach hormonalnych i pojawić się na przykład w przebiegu niedoczynności tarczycy, nadczynności kory nadnerczy oraz cukrzycy. Pojawia się w przebiegu wielu chorób o podłożu immunologicznych, takich jak:

• pęcherzyca,
• toczeń,
• zapalenie gruczołów łojowych.

Jego obecność może sugerować inwazję pasożytów zewnętrznych. Predysponowane do wystąpienia łojotoku wtórnego są także zwierzęta cierpiące z powodu niedoboru składników pokarmowych, cynku i witaminy A.

Jeśli chodzi o łojotok oleisty pierwotny, jego przyczyną jest wrodzone, dziedziczne zaburzenie procesu keratynizacji naskórka oraz nadczynność gruczołów łojowych skóry. Rasami predysponowanymi do wystąpienia schorzenia są:

• amerykańskie cocker spaniele,
• bassety,
• west highland white terriery.

Nie zaobserwowano predyspozycji płciowych do wystąpienia tej jednostki chorobowej.

Pierwsze zmiany mogą być obserwowane u bardzo młodych zwierząt, jednak często do ujawnienia choroby dochodzi przy spadku odporności psa lub gdy wystąpi inne schorzenie, powodujące pogorszenie kondycji psa.

Miejsca szczególnie często objęte procesem łojotokowym to przestrzenie międzypalcowe, okolica twarzowa, krocze, szyja, pachy zwierzęcia. Na wystąpienie łojotoku narażone są wszelkie fałdy na ciele pupila.

Łojotok u psa objawy kliniczne

Zwierzęta dotknięte tym schorzeniem mają suchą, łamliwą sierść, pozbawioną połysku, często nastroszoną i niepoddającą się zabiegom stylizacji.

Włosy mogą być posklejane, pozlepiane, mogą filcować się i być odbarwione. Bardzo łatwo da się je usunąć. Cała sierść jest jakby pokryta lepkim nalotem, zauważalnym po pogłaskaniu pupila.

Dodatkowo pies ma specyficzny zapach, jakby zjełczałego tłuszczu.

Po rozchyleniu sierści, na skórze widoczne są duże ilości złuszczonego naskórka, łupieżu. Czasem może się na niej pojawić brunatny nalot. W niektórych miejscach mogą pojawiać się bezwłose ogniska nadmiernego łuszczenia, rogowacenia skóry, ze zmianami przypominającymi suche, łatwo odstające od ciała strupy. Zmiany mogą być swędzące – podrapanie ich powoduje zwiększenie rogowacenia, może pojawić się wysięk lub nadkażenia bakteryjne.

Skóra dotknięta łojotokiem jest bardzo wrażliwa na infekcje wywołane przez florę oportunistyczną. Bardzo często psy cierpiące z powodu zaburzeń rogowacenia, mają też miejscowe lub uogólnione zakażenia skóry wywołane aktywnością drożdżaków z rodzaju Malassezia, infekcje kanału słuchowego i nadprodukcję woskowiny w uszach.

Diagnostyka łojotoku psów

Obraz zmian zauważalnych w badaniu klinicznym jest dość charakterystyczny. Należy jednak stwierdzić, czy łojotok jest schorzeniem pierwotnym, czy wywołanym przez inne jednostki chorobowe.

W tym celu warto wykonać podstawowe badanie krwi, wraz z oznaczeniem poziomu hormonów tarczycy.

Należy też koniecznie zadbać o prawidłową profilaktykę przeciwko pasożytom zewnętrznym, wybierając środek o szerokim spektrum – nie zawsze przecież pasożyty skóry są zauważalne w pobranej zeskrobinie.

W przypadkach wątpliwych, warto zdecydować się na wykonanie zeskrobiny z najbardziej zmienionych obszarów. W pobranym w ten sposób materiale zauważalne będą przede wszystkim złuszczone komórki skóry w bardzo dużej ilości. Wiele z nich będzie wykazywało objawy wadliwego rogowacenia. Włosy widoczne pod mikroskopem będą miały odstające łuski, mogą być połamane a wokół nich zauważalne będą odlewy mieszków włosowych.

Łojotok u psa leczenie

Terapia łojotoku powinna obejmować wykluczenie możliwych przyczyn (wymienionych przeze mnie wyżej), a oprócz tego – postępowanie miejscowe i uogólnione.

Jeśli chodzi o terapię ogólną, warto rozpocząć ją od doboru odpowiedniej karmy dla psa. Najlepiej, aby była to dieta hipoalergiczna, z wysoką zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, witaminami A, E, cynkiem i selenem. Kwasy tłuszczowe i witaminę A warto podawać też codziennie w formie suplementów diety dla psa.

Terapia miejscowa powinna obejmować kąpiele w szamponach przeciwłojotokowych. Idealny szampon przeciwłojotokowy powinien zawierać w swoim składzie związki o działaniu keratolitycznym oraz keratoregulujące. Są nimi siarka, selen, dziegieć oraz kwas salicylowy. Nadtlenek benzoilu, stosowany jako dodatek do szamponów wspomaga oczyszczanie ujść gruczołów łojowych.

Nie bez znaczenia jest też odpowiednie wykonanie kąpieli – po wstępnym oczyszczeniu, należy dokładnie rozprowadzić preparat i zostawić go na skórze, przez 10-15 minut, aby substancje w nim zawarte mogły zadziałać. Niezbędne jest stosowanie odpowiednich emolientów, aby zadbać o prawidłowe nawilżenie skóry, zwłaszcza po kąpielach – substancje przeze mnie wymienione mogą działać wysuszająco na skórę.

Kąpiele należy przeprowadzać nawet co 2-5 dni, w zależności od stanu skóry psa, a w miarę postępu w leczeniu, ich odstępy można wydłużać.

Należy pamiętać o zapobieganiu i leczeniu możliwych powikłań, związanych z osłabieniem skóry. Pupil powinien być regularnie kontrolowany pod kątem występowania nadkażeń bakteryjnych, zwłaszcza w miejscach uszkodzenia skóry. Koniecznie należy dbać o higienę uszu, czyszcząc uszy – w zależności od stanu i intensywności produkcji woskowiny, codziennie lub co kilka dni (oczywiście używając preparatu do czyszczenia uszu, który wlewa się do kanału słuchowego; do czyszczenia uszu nie wolno używać patyczków higienicznych!).

Szczególną higienę należy zachować w miejscach predysponowanych do wystąpienia ognisk łojotokowych.

W przypadkach bardzo zaawansowanych, gdzie łojotok występuje z uogólnionym świądem i przeczulicą skóry, należy rozważyć terapię przeciwświądową. Jeszcze kilka lat temu, w przypadku wystąpienia łojotoku zalecane było szybkie wprowadzenie leczenia sterydowego, obecnie stosuje się je tylko w wyjątkowych przypadkach. Również w skrajnych przypadkach rozważana jest terapia retinoidami oraz kalcitriolem.

Rokowanie

Rokowanie zależy od przyczyny wystąpienia łojotoku.

W przypadku łojotoku wtórnego, po opanowaniu przyczyny pierwotnej wystąpienia schorzenia, rokowanie jest raczej pomyślne. Oczywiście należy regularnie kontrolować jakość sierści pupila, aby nie dopuścić do nawrotu choroby.

W przypadku łojotoku pierwotnego rokowanie jest ostrożne. Psy, u których wystąpił łojotok pierwotny nie powinny być dopuszczone do rozrodu.

Należy pamiętać, że pies u którego raz wystąpiły zaburzenia w keratynizacji, jest predysponowany do nawrotu schorzenia. Dlatego w przypadku poprawy stanu skóry po zmianie pożywienia, warto stosować karmę specjalistyczną przez kilka miesięcy po ustąpieniu objawów. Sierść psa powinna być regularnie pielęgnowana, wyczesywana. Należy też regularnie używać odpowiednich dla pupila kosmetyków.