Szampon dla psa: kiedy warto stosować szamponoterapię?

Kiedy warto stosować szampon dla psa, a kiedy niekoniecznie?

Chyba każdy z właścicieli czworonożnych stworzeń choć raz zastanawiając się nad utrzymaniem czystości i higieny zwierząt zadał sobie pytanie:

czy pies potrzebuje kąpieli?

Jeżeli tak, to jak często i z użyciem jakich środków?

Czy szampon używany przez ludzi na co dzień nie będzie szkodliwy dla mojego psa?

Poza potrzebą utrzymania czystości zwierzęcia szampony i preparaty dla psa do stosowania na skórę zwierząt dają ogromne możliwości w leczeniu wszelkich dolegliwości dermatologicznych będących dokuczliwymi zarówno dla zwierząt, jak i dla ich właścicieli.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Jak często kąpać psa.
2. Od kiedy można stosować szampon dla psa.
3. Jaki jest najlepszy szampon dla psa alergika.
4. Jakie są rodzaje szamponów przeciwłupieżowych dla psa.
5. Jak wybrać szampon przeciwgrzybiczy dla psa.
6. Ile kosztuje szampon dla psa.

Codzienna higiena i utrzymanie czystości zwierząt nie jest trudna o ile ich skóra utrzymuje właściwe pH, a film skórny sprawnie spełnia swoją funkcję obronną przed czynnikami zewnętrznymi.

Nawet zdrowy naskórek (zarówno zwierząt jak i ludzi) na co dzień zasiedla flora bakteryjna, która chroni skórę przed namnożeniem się bakterii chorobotwórczych.

Jest jednak wiele schorzeń, które mogą zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie skóry, co może spowodować problemy w postaci:

• świądu,
• łuszczenia naskórka,
• łupieżu,
• grzybicy,
• łojotoku,
• nieprzyjemnego zapachu,
• wykwitów pierwotnych oraz wtórnych,
• obecności pasożytów.

Jak zbudowana jest skóra psa?

Skóra jest największym narządem organizmu.

Pełni funkcję bariery pomiędzy środowiskiem zewnętrznym, a wnętrzem ciała zwierząt.

Zabezpiecza organizm przed czynnikami fizycznymi, chemicznymi i mikrobiologicznymi.

Chroni także przed alergenami.

Wygląd skóry jest odzwierciedleniem stanu zdrowia zwierzęcia i prawidłowego żywienia.

Pod wpływem czynników wewnętrznych i zewnętrznych budowa skóry (i jej wytworów: włosów i pazurów) może zostać naruszona, co objawia się chorobami skórnymi, czyli dermatozami.

W takich sytuacjach szerokie spektrum możliwości dają nam mają kąpiele z użyciem środków leczniczych, takich jak szampony dla psa oraz odżywki lecznicze.

Skóra składa się z trzech warstw:

• naskórka,
• skóry właściwej,
• tkanki podskórnej.

Naskórek psa

Zewnętrzna warstwa skóry, pełni rolę ochronną organizmu zwierzęcia przed czynnikami zewnętrznymi jakimi są chorobotwórcze bakterie i grzyby.

Składa się z kilku warstw:

• warstwy podstawnej,
• warstwy kolczystej,
• warstwy ziarnistej,
• warstwy jasnej (występującej wyłącznie na opuszkach palcowych i płytce nosowej),
• warstwy rogowej.

Podstawową komórką naskórka jest keratynocyt. Występują tu także komórki barwnikowe – melanocyty oraz komórki Langerhansa biorące udział w reakcjach immunologicznych.

Najbardziej zewnętrzną jest warstwa rogowa złożona ze zrogowaciałych komórek – korneocytów.

Przestrzenie międzykomórkowe tej warstwy oraz jej powierzchnia nasączone są wydzieliną gruczołów łojowych i potowych tworząc tzw. film skórny.

Pełni on, w połączeniu z martwymi komórkami naskórka, rolę bariery fizycznej chroniącej skórę przed infekcjami.

Skóra właściwa

Podstawowym budulcem skóry właściwej są włókna:

• kolagenowe,
• siatkowate,
• elastynowe.

Dodatkowo w jej skład wchodzi substancja podstawowa, której rolą jest wiązanie skóry i magazynowanie wody oraz licznych komórek takich jak fibroblasty, melanocyty czy komórki tuczne.

Te ostatnie biorą udział w reakcjach alergicznych.

W skórze właściwej występują liczne naczynia krwionośne.

W skórze znajdują się również liczne nerwy, zarówno motoryczne jak i czuciowe.

Receptory tych ostatnich pozwalają zwierzęciu odczuwać ciepło, zimno, dotyk, ból, ucisk oraz świąd.

Wytworami skóry są włosy, wyrastające z mieszków włosowych i pazury.

Włosy

Podstawowym składnikiem budulcowym włosów jest keratyna.

Ich kolor zależy od zawartości barwnika – melaniny.

Włosy pełnią funkcję ochronną przed urazami mechanicznymi, promieniowaniem słonecznym i szkodliwym wpływem promieni UV.

Ponadto zapobiegają wychłodzeniu organizmu.

W mieszkach włosowych znajdują się ujścia gruczołów łojowych oraz potowych.

Tkanka podskórna

Jej skład to w 90 % tkanka tłuszczowa oraz tkanka łączna.

Pełni rolę magazynu dla substancji energetycznych i odżywczych oraz chroni przed utratą ciepła.

Jest też swoistym amortyzatorem dla organizmu przy urazach mechanicznych.

Jak często kąpać psa i kiedy możemy zacząć?

Na pytanie jaki jest najlepszy moment na pierwszą kąpiel nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Właściciele, którzy pytają mnie kiedy mogą po raz pierwszy wykąpać swojego pupila często spotykają się z odpowiedzią: jak najpóźniej i jak najrzadziej, jednak w granicach zdrowego rozsądku.

Wszystko zależy od uwarunkowań i predyspozycji rasowych.

Zwykle z pierwszą kąpielą doradzam właścicielom, by wstrzymali się do minimum ukończenia 6 miesięcy przez szczeniaka, kiedy to wykonany jest pełen pakiet szczepień ochronnych i zwierzę ma w pełni wykształcony układ odpornościowy.

Są też wyjątki od tej reguły.

Wszelkie ubrudzenia, nieprzyjemny zapach, łupież czy pozlepianie sierści powodujące jakikolwiek dyskomfort zwierzęcia powinny zostać zażegnane wraz z jak najszybszą kąpielą!

Ważne by nie czekać również z pierwszą kąpielą, aż pies osiągnie pełną dojrzałość (zwykle ma to miejsce po ukończeniu 1 roku życia, choć istnieją różnice rasowe) gdyż najłatwiej pewne zachowania i nawyki wyrobić w zwierzęciu młodym, chętnym do poznawania świata przez zabawę.

W późniejszym wieku w zależności od usposobienia zwierzęcia pierwszy kontakt z wodą może skończyć się oporem i lękiem u psa.

Przy planowaniu częstotliwości stosowanych kąpieli powinniśmy uwzględnić takie uwarunkowania jak:

• rasa psa,
• typ budowy okrywy włosowej,
• pora roku,
• uwarunkowania osobnicze.

Zwierzęta z problemami skórnymi bądź tendencją do częstych zapaleń skórnych, a zwłaszcza psy z trudnodostępnymi miejscami do czyszczenia takie jak buldogi angielskie, buldogi francuskie, mopsy, shar pei z charakterystycznymi fałdami skóry, powinny być częściej kąpane.

Ważne jest również w jaki sposób przeprowadzić zabieg kąpieli w warunkach domowych.

Z podstawowych zasad należy pamiętać, iż:

1. Wanna powinna być zaopatrzona w matę antypoślizgową, dzięki czemu psy czują się bezpieczniej i stabilniej.
2. Woda do kąpieli powinna mieć temperaturę zbliżoną do ciepłoty wewnętrznej zwierzęcia tj. 38-39˚C.
3. Warto przed przystąpieniem do kąpieli zwierzę wyszczotkować, co umożliwi lepsze dotarcie szamponu do skóry na całej powierzchni zwierzęcia.
4. Po pierwszym spłukaniu piany i usunięciu zewnętrznych zabrudzeń, czynność należy powtórzyć.
5. Kąpiel zaczynamy od ogona stopniowo przechodząc w kierunku dogłowowym, z szczególną ostrożnością lub całkowitym pominięciem głowy w celu wykluczenia dostania się wody do uszu, oczu, nosa i pyska.
6. Substancja czynna zawarta w szamponach leczniczych powinna mieć kontakt ze skórą nie krócej niż 5-10 minut, dlatego po myciu wstępnym należy ponownie rozprowadzić szampon na skórze psa i wmasowywać go przez dłuższy czas.
7. Wycierając zwierzę po kąpieli należy przykładać ręcznik miejscowo, z wykluczeniem silnego energicznego tarcia ręcznikiem.
8. Psów z chorobami skóry nie należy suszyć suszarką, gdyż może to zbytnio przesuszyć skórę, nasilić świąd i zmiany skórne.

Szampon dla psa

Na rynku mamy szeroką gamę szamponów dla psów, jednak największe znaczenie ma skład tych preparatów i zawarte w nich substancje czynne.

W swoim artykule chciałabym przedstawić przykłady substancji wchodzących w skład szamponów leczniczych zalecanych w klinikach weterynaryjnych, w zależności od problemu z jakim boryka się nasz czworonożny przyjaciel.

W dalszej części artykułu znajdziesz kilka przykładów szamponoterapii mającej zastosowanie w medycynie weterynaryjnej.

Szampon dla psa alergika (przeciwświądowy)

Świąd jest najczęstszym i najbardziej typowym objawem alergii u psów.

Dodatkowo u psów z alergią pojawiają się zmiany skórne w postaci:

• rumienia,
• zapalenia skóry,
• wykwitów pierwotnych oraz wtórnych.

Uporczywy świąd powoduje drapanie, a nawet wydrapywanie przez psa dużych powierzchni skóry, co może prowadzić do powstawania ran.

Ponadto u psa alergika może pojawić się wyłysienie w okolicach oczu, łap oraz niejednokrotnie zapalenie uszu.

W zależności od alergenu możemy podzielić alergie psów na:

• Alergie pokarmowe – gdzie alergenem jest składnik spożywanej diety.
• Atopowe zapalenie skóry – czyli genetycznie uwarunkowana reakcja układu odpornościowego, polegająca na nieprawidłowej, nadmiernej reakcji organizmu na małe dawki alergenów inhalacyjnych lub kontaktowych wywołane przez pyłki, roztocza kurzu czy pleśnie i grzyby.
• Atopowe pchle zapalenie skóry (APZS), gdzie alergenem są pchły (zarówno ich jad jak i odchody).

Więcej na temat alergii i atopowego zapalenia skóry u psa możesz znaleźć w artykule “Alergia i atopowe zapalenie skóry u psa“.

W przypadku alergii u zwierząt najważniejszym jest aby ustalić źródło alergii.

U psów z alergią mają zastosowanie szampony o właściwościach przeciwświądowych i przeciwzapalnych stworzone na bazie:

• wyciągu koloidalnego z owsa,
• kwasów tłuszczowych,
• mocznika,
• gliceryny,
• mentolu.

Szampon dla psa z tej grupy może w swoim składzie zawierać naturalne substancje łagodzące takie jak:

• aloes,
• olejek z drzewa herbacianego,
• płatki owsiane.

Szampony dla psów alergików pomagają w:

• zmyciu z powierzchni ciała alergenów oraz substancji światotwórczych,
• nawilżeniu skóry co chroni przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi,
• ograniczeniu przylegania mikroorganizmów do skóry,
• wspomaganiu naturalnej obrony przeciwbakteryjnej skóry.

Przynoszą tymczasową ulgę zwierzęciu, jednak przy dalszym kontakcie z alergenem świąd i związane z nim nieprzyjemności szybko powrócą.

Pacjent z alergią powinien zostać dokładnie przebadany przez lekarza weterynarii i objęty terapią ogólną, wspartą szamponoterapią.

Szampon dla psa przeciwłojotokowy

Łojotok u psów jest wynikiem nadmiernej produkcji wydzieliny przez gruczoły łojowe znajdujące się z mieszkach włosowych.

Do przyczyn łojotoku należą:

• zaburzenia hormonalne:
  • zaburzenia tarczycy,
  • zaburzenia funkcji gruczołów płciowych.
• nieprawidłowo zbilansowana dieta i niedobory:
  • tłuszczu,
  • białka,
  • witaminy A,
  • siarki,
  • cynku,
  • selenu.
• wtórnie przy chorobach skóry takich jak:
  • nużyca,
  • świerzb,
  • alergia,
  • grzybica,
  • drożdżyca.

Możemy spotkać się z 2 postaciami łojotoku:

1. Łojotok suchy, gdzie włos staje się suchy, kruchy i matowy, a na zwierzęciu pojawiają się łuski.
2. Łojotok oleisty, przy którym włos staje się tłusty i wilgotny.

W przypadku łojotoku również należy zgłosić się do lekarza weterynarii w celu ustalenia źródła choroby oraz polepszenia komfortu życia zwierzęcia.

W szamponoterapii o działaniu przeciwłojotokowym najszersze zastosowanie mają substancje o działaniu keratolitycznym i keratoplastycznym, odtłuszczającym i oczyszczającym mieszki włosowe takie jak np.

• dziegieć,
• salicylan sodu,
• glukonian cynku,
• pirydoksyna,
• siarczan selenu,
• siarka,
• kwas salicylowy.

Główną funkcją łoju jest:

• zapewnienie skórze elastyczności,
• ograniczenie utraty wody,
• utrzymanie prawidłowego nawodnienia.

Właśnie dlatego w przypadku zaburzeń w funkcjonowaniu gruczołów łojowych bardzo ważne jest jednoczesne stosowanie środków nawilżających, takich jak:

• gliceryna,
• glikol propylenowy,
• mocznik,
• kwas mlekowy.

Zaleca się również stosowanie środków zmiękczających, jak:

• lanolina,
• olejki,
• parafina,
• woski.

Dodatkowym wsparciem przy zaburzeniach skóry objawiających się łojotokiem może okazać się stosowanie doustne witaminy A.

Właściwości szampanów przeciwłojotokowych to przede wszystkim:

• usuwanie płatków łupieżu, który często pojawia się przy łojotoku (więcej na temat łupieżu znajdziesz w artykule “Łupież u psa“),
• regulacja procesów keratynizacji,
• regulacja produkcji łoju,
• przywrócenie równowagi mikroflory skóry,
• zmniejszenie świądu.

Szampon antybakteryjny dla psów

Bakteryjne choroby skóry, to zazwyczaj różne typy ropnego zapalenia skóry (piodermie).

Są one jednymi z najczęstszych chorób skóry rozpoznawanych u psów, gdyż towarzyszą innym problemom dermatologicznym, jako powikłanie choroby podstawowej takich jak na przykład:

• alergie,
• choroby wewnętrzne (zwłaszcza niedoczynność tarczycy czy nadczynność kory nadnerczy),
• łojotok i stany zapalne gruczołów łojowych,
• pasożyty,
• wahania hormonalne,
• predyspozycje anatomiczne (fałdy skórne)
• nieprawidłowe działanie układu odpornościowego.

Najczęściej izolowanym ze zmian ropnych patogenem, jest gronkowiec jak Staphylococcus intermedius oraz Staphylococcus pseudointermedius.

W początkowej fazie choroby jedynym objawem mogą być:

• świąd (nadmierne drapanie się psa),
• rumień,
• miejscowe łysienie,
• wykwity skórne.

Dodatkowo mogą pojawić się krosty i zmienia się zapach skóry w zainfekowanych miejscach.

Jeśli chodzi o skład szamponów antybakteryjnych to ich receptura opiera się na składnikach o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym takie jak:

• chlorheksydyna,
• nadtlenek benzoilu,
• mleczan etylu,
• jodopowidon.

Aby kąpiel w szamponie dla psa z chlorheksydyną była skuteczna należy po zmoczeniu sierści przez 10 minut wmasowywać pianę szamponu w skórę zwierzęcia, a dopiero po tym czasie spłukać i osuszyć zwierzę bez użycia suszarki.

Dodatkowo preparaty zawarte w szamponach antybakteryjnych charakteryzują się działaniem łagodzącym i obniżającym pH tak, by stworzyć środowisko niekorzystne dla bytowania i namnażania się drobnoustrojów chorobotwórczych.

W przypadku piodermii należy pamiętać, iż sama szamponoterapia to za mało.

Konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.

Dlatego też niezbędna jest konsultacja lekarsko-weterynaryjna w celu określenia przyczyny pierwotnej i wdrożenia terapii wielokierunkowej.

Szampon przeciwgrzybiczy dla psa

Grzybicę skóry u psów wywołują dermatofity z rodzaju:

• Microsporum,
• Trichophyton,
• Epidermophyton.

Do zakażenia może dojść na skutek bezpośredniego, jak i pośredniego kontaktu z grzybem.

Czynnikami predysponującymi do rozwojowi infekcji są między innymi:

• niesprzyjające warunki środowiskowe – rozwojowi grzybic sprzyja wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza,
• duże zagęszczenie zwierząt jak np. w schroniskach czy hodowlach zwierząt,
• mechaniczne uszkodzenia ciała u psa jak otarcia, zadrapania, rany otwarte,
• dieta uboga w:
  • białko,
  • nienasycone kwasy tłuszczowe,
  • miedź,
  • żelazo,
  • siarkę,
  • witaminę A,
  • witaminy z grupy B,
• osłabiona bariera immunologiczna np. u zwierząt młodych, w starszym wieku lub ciężarnych,
• obecność pasożytów.

Więcej informacji na temat grzybicy znajdziesz w artykule “Grzybica u psa i kota”

Składniki szamponów o działaniu przeciwgrzybiczym to przede wszystkim ketokonazol i mikonazol , które w połączeniu z chlorheksydyną wykazują silne działanie grzybostatyczne na większość grzybów i drożdży chorobotwórczych jak Malassezia pachydermatis.

Szampon przeciwgrzybiczy dla psa może też zawierać związki siarki, selenu czy dziegieć.

Szampony te poza działem grzybobójczym, stabilizują pH skóry oraz zapobiegają jej osuszeniu poprzez pozostawienie cienkiej warstwy tłuszczowo-białkowej.

Zawarte w preparacie łagodne środki myjące pozwalają na ich częste stosowanie w celu zapobiegania nawrotom chorób wikłanych grzybami.

Szampony do codziennej pielęgnacji sierści

Poza szamponami leczniczymi, które zostały powyżej wymienione i opisane, mamy na rynku szeroką gamę preparatów do stosowania u psów na co dzień.

Wybierając szampon dla psa warto dobrać preparat odpowiedni dla tej rasy psów z uwzględnieniem typu okrywy włosowej.

Przyjmując to jako kryterium podziału szamponów możemy wyszczególnić szampony dla ras:

• krótkowłosych,
• długowłosych,
• gładkowłosych,
• szorstkowłosych.

Dodatkowo należy pamiętać, iż u zwierząt w wieku szczenięcym będziemy stosować inne preparaty niż u psów dorosłych.

Również kolor sierści może być wyznacznikiem przy wyborze środków do pielęgnacji zwierząt.

Czy można kąpać psa w szamponach ludzkich?

Zdecydowanie nie wolno kąpać psa w szamponie dla ludzi!

Skóra psów ma pH inne niż skóra ludzi.

Dlatego też psy po kąpieli z użyciem szamponu przeznaczonego dla ludzi mogą reagować podrażnieniem lub nawet zmianami alergicznymi.

Ile kosztuje szampon dla  psa?

Cena szamponów leczniczy na rynku jest bardzo zróżnicowana, co zależy od składu, objętości opakowania, producenta czy właściwości jakie ma spełniać preparat.

Cena szamponów oraz odżywek o właściwościach leczniczych oscyluje między 20 a 90 zł za 200 ml.

Należy jednak pamiętać, iż są to środki o działaniu leczniczym i nie są to preparaty przeznaczone do codziennego stosowania.

Należy więc stosować je zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii.

Podsumowanie

W przypadku chorób skóry u psa bardzo ważna jest konsultacja lekarsko weterynaryjna.

Szamponoterapia może przynieść rezultaty tylko wówczas, gdy zostanie postawiona właściwa diagnoza. Pomocne w ustalaniu przyczyn problemu skórnego są badania dodatkowe, takie jak:

• cytologia skóry,
• zeskrobina skóry pod kątem obecności pasożytów,
• biopsja,
• trichogram, czyli badanie mikroskopowe włosa,
• wymazy i posiewy w celu wykonania bakteriologii z antybiogramem i/lub mykologii z mykogramem,
• badania krwi w kierunku chorób endokrynologicznych,
• testy alergiczne śródskórne.

Wyeliminowanie przyczyny problemów skórnych, właściwie zastosowana terapia ogólna, determinacja właściciela i skrupulatna szamponoterapia przynoszą spektakularne efekty leczenia.

Nierzadko są to jednak terapie długofalowe, a nawet stosowane dożywotnio w pewnych odstępach czasowych.

Zmiany skórne mogą mieć charakter nawracający, dlatego jeszcze raz podkreślam ważność początkowej dokładnej diagnoza, by wiedzieć co leczymy i móc zapobiec kolejnym nawrotom choroby.

Jeżeli masz jakiekolwiek pytania bądź Twój pupil zmaga się z problemami skórnymi i chciałbyś zasięgnąć rady z dziedziny szamponoterapii, nie wahaj się i napisz do mnie!

Postaram się udzielić odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.