Tomografia komputerowa u psa i kota: cena, przebieg, wskazania do TK

Badanie tomografem komputerowym jest uważane za jedno z najbardziej wartościowych badań obrazowych, stosowanych w medycynie ludzkiej, ale już na dobre zadomowiło się także w neurologii, ortopedii oraz onkologii psów i kotów.

W wielu przypadkach tomografia komputerowa może wnieść mnóstwo cennych informacji, których nie jesteśmy w stanie uzyskać za pomocą badania ultrasonograficznego czy standardowej radiografii.

Staje się ona coraz szerzej dostępna dla pacjentów weterynaryjnych, dlatego ważne jest uświadomienie sobie potencjału, jaki stanowi ten rodzaj badania obrazowego w rozpoznawaniu wielu chorób.

Tomografia komputerowa (TK, CT – z ang. Computed Tomography) to obrazowa metoda diagnostyczna, wykorzystująca promieniowanie jonizujące (rentgenowskie).

Aparat, wykonujący to badanie określany jest mianem tomografu.

Budowa tomografu

W skład aparatury, służącej do badania tomograficznego, wchodzą:

• Stół, na którym umieszcza się unieruchomionego pacjenta. Stół na czas badania wprowadzany jest do otworu okola.
• Gantra – inaczej okole, które zawiera lampę rentgenowską, matrycę detektorów oraz urządzenie umożliwiające rotację całego systemu wokół pacjenta.
  W zależności od stosunku detektorów względem lampy oraz ich liczby wyróżniamy 4 generacje tomografów.
  Obecnie stosuje się tomografy generacji III (w której układ detektorów oraz lampa rentgenowska poruszają się równocześnie wokół pacjenta) oraz IV (lampa obraca się, natomiast detektory pozostają nieruchome).
  Detektory służą do odbierania i przetwarzania promieniowania rentgenowskiego na sygnał elektryczny.
• Konsola operatora – służąca do sterowania tomografem, wyświetlania oraz zapisywania obrazów.

Jak działa tomograf komputerowy?

Przy wykonywaniu klasycznych radiogramów, nieruchoma lampa rentgenowska emituje szeroką wiązkę promieniowania jonizującego, skierowaną na badany obszar ciała.

Promienie rentgenowskie ulegają w różnym stopniu pochłanianiu, a te, które przejdą przez ciało pacjenta, “rzucają cień” na płaską kasetę, która absorbuje te promienie, a następnie ponownie emituje ich energię jako światło, wpływające następnie na kliszę fotograficzną.

W badaniu tomograficznym lampa rentgenowska porusza się wokół ciała pacjenta i przesuwa się tak, aby swoim zasięgiem objąć cały badany obszar.

W trakcie tego ruchu wypuszcza ona w kierunku pacjenta wiązkę promieni rentgenowskich, które kierowane są pod różnym kątem.

Promienie te odbierane są przez elektroniczne detektory, których zadaniem jest ciągłe śledzenie liczby promieni rentgenowskich, przechodzących przez ciało oraz kąta, pod jakim rzutowana jest wiązka.

Liczba promieni, dochodzących do detektora zmienia się w momencie, gdy wiązka przechodzi przez różne tkanki (a to z kolei uwarunkowane jest ruchem lampy).

Ponieważ podczas skanowania wykonywana jest duża liczba zdjęć rentgenowskich pod różnym kątem i w różnych płaszczyznach, w efekcie powstaje wiele warstw obrazu.

Badany obszar jest niejako “cięty na plasterki” przez promienie rentgenowskie (jak bochenek chleba, którego każda kromka może być wyjęta i przeanalizowana indywidualnie).

Dzięki sekwencyjnemu skanowaniu danego obszaru ciała możliwe jest uzyskanie obrazu bez nakładania się różnych struktur na siebie (co było jedną z ważnych niedogodności w konwencjonalnej radiografii).

Komputer automatycznie ocenia dane i – na podstawie stopnia osłabienia wiązki promieniowania przez różne tkanki – generuje obrazy poprzecznych przekrojów ciała pacjenta.

Następnie porównuje ze sobą te przekroje, sumuje je i wyświetla na monitorze, uwidaczniając tkanki oraz strukturę poszczególnych narządów.

Informacje, które uzyskiwane są za pomocą tego badania przechowywane są w pamięci komputera w postaci cyfrowych danych, a obraz następnie może być wyświetlany na ekranie lub wydrukowany.

Obraz taki stanowi mozaikę tysięcy maleńkich pikseli (65000 tysięcy pikseli w konwencjonalnym zdjęciu).

Każdy piksel ma przypisaną liczbę CT (mierzoną w jednostkach Hounsfielda).

Liczba CT to miara ilości wchłoniętej początkowej wiązki promieniowania rentgenowskiego w każdym punkcie badanego obszaru.

Różni się ona w zależności od gęstości tkanek.

Im tkanka ma większą gęstość, tym większa jest liczba CT, a zakres ten może wynosić od -1000 HU (dla powietrza) do 1000 HU (dla kości).

Tkanki miękkie mają średnio zero jednostek Hounsfielda.

Aby uzyskać dobrej jakości obraz danego obszaru ciała (zwłaszcza takiego, w którym wiele tkanek ma podobną gęstość, np. śródpiersie lub brzuch), wybierany jest wąski zakres liczb CT.

Dzięki temu, że może to być rozszerzone na dostępnej skali szarości, dwóm tkankom z tylko nieznaczną różnicą w gęstości mogą zostać przypisane różne odcienie szarości, przez co możliwe staje się ich rozróżnienie.

Podobnie, jak to ma miejsce w konwencjonalnej radiografii, tomografia komputerowa opiera się na różnicach w pochłanianiu promieniowania rentgenowskiego przez tkanki o różnej gęstości.

Tkanki o małej gęstości (np. płuca) są na obrazie czarne lub ciemnoszare, podczas gdy struktury o dużej gęstości (np. kości) są białe lub jasnoszare.

W obrębie pięciu głównych, konwencjonalnych grup struktur, tworzących określony kontrast radiograficzny (gaz, tłuszcz, tkanka miękka/płyn, kość, metal), możliwe jest różnicowanie tkanek miękkich od struktur cieniujących podobnie do płynów (np. można odróżnić mięśnie od ścięgien, a w czaszce – płyn mózgowo – rdzeniowy różni się od tkanki mózgowej i ostrego krwotoku).

Dzięki temu tomografia charakteryzuje się większą możliwością rozróżniania tkanek, niż klasyczne badanie rentgenowskie.

Główne różnice, pomiędzy konwencjonalnymi zdjęciami rentgenowskim, a obrazami uzyskanymi za pomocą tomografii komputerowej to:

• Każdy obraz TK przedstawia cienką część ciała pacjenta (“plaster”).
  Do ukazania konkretnej struktury lub jamy ciała konieczne jest więc uzyskanie wielu obrazów.
• Obrazy uzyskiwane podczas tomografii komputerowej są cyfrowe i składają się z wielu pikseli.
  Każdy z nich ma numer, opisujący tłumienie tkanki w tym konkretnym pikselu.
  Konwencjonalne radiogramy natomiast przedstawiają sumę tłumień we wszystkich nałożonych strukturach w obrębie grubości danego, prześwietlanego obszaru ciała.
• Powyższa cecha pozwala tomografii komputerowej na wykrycie różnic w gęstości tkanki, które są zbyt małe, aby były widoczne na konwencjonalnych radiogramach.

Na poniższym filmie możesz zobaczyć obraz z badania tomograficznego u psa

Na czym polega badanie tomograficzne u psa/kota?

Tomografia komputerowa jest badaniem obrazowym, które wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie w celu uzyskania przekrojowego obrazu wszystkich typów tkanek w skanowanym obszarze ciała.

Jest to metoda zdecydowanie bardziej czuła, niż konwencjonalna radiografia.

Podczas badania tomografem komputerowym lampa rentgenowska obraca się po dużym okręgu wokół badanego.

Cienka wiązka promieniowania rentgenowskiego przechodzi przez ciało i jest wychwytywana przez znaczną liczbę detektorów, umieszczonych wokół tego samego okręgu.

Komputer przyswaja wszelkie nabyte informacje o gęstości tkanek, przez które przeniknęły promienie rentgenowskie, a następnie wytwarza przekrojowy obraz każdej płaszczyzny przez ciało.

W trakcie skanowania ciała pacjenta lampa rentgenowska obraca się o 360° wokół niego w sposób ciągły.

W tym czasie pacjent jest stopniowo przesuwany przez otwór skanera, a ten ruch może odbywać się w postaci serii niewielkich przesunięć (tryb skanowania osiowego) lub w sposób ciągły (tryb skanowania helikalnego).

Zarówno wielkość badanego obszaru, jak i grubość tkanki, reprezentującej każdy obraz może być wybrana w sposób precyzyjny przez radiologa.

Przykładowo – otrzymanie obrazów, reprezentujących bardzo cienkie “plasterki” (1-2 mm) badanego obszaru jest wskazane, kiedy wymagane jest uzyskanie maksymalnej rozdzielczości małych struktur o wysokim kontraście, jak to ma miejsce np. przy badaniu kości ucha środkowego i wewnętrznego.

Alternatywnie – przy badaniu struktur o podobnym stopniu pochłaniania promieniowania (np. części mózgu, struktury jamy brzusznej) w celu ich rozróżnienia stosowana jest technika grubszych “plasterków” (o grubości 5-8 mm).

Grubsze plastry mogą być niezbędne, ponieważ rozpoznawanie małych różnic w tłumieniu zależy w głównej mierze od minimalizowania tzw. szumu w tych obrazach.

A to osiągane jest właśnie dzięki zastosowaniu grubszych plastrów z odpowiednio wyższą dawką promieniowania

W ogromnym skrócie można więc powiedzieć, iż podczas badania tomograficznego następuje produkowanie serii dwuwymiarowych zdjęć rentgenowskich, a następnie przetwarzanie danych przez komputer i rekonstruowanie trójwymiarowych obrazów oraz obrazów w różnych płaszczyznach.

Interpretacja obrazu

Każdemu pikselowi w obrazie TK przypisana jest liczba, określająca stopień tłumienia promieniowania rentgenowskiego przez daną strukturę ciała pacjenta.

Te wartości określane są mianem liczb CT lub jednostek Hounsfielda (HU – Hounsfield Unit/ JH – jednostka Hounsfielda) i obejmują one szeroki zakres:

• przykładowo -1000 HU dla powietrza,
• 0 HU dla wody,
• 1000 HU dla istoty zbitej kości.

Obraz widziany na ekranie komputera może być dostosowywany w ten sposób, żeby ocenić szeroki zakres wartości tłumienia w badanej tkance (tzw. okno).

Jest to wyświetlane za pomocą stosunkowo niewielu poziomów szarości na monitorze.

Szerokie okno jest stosowane do wyświetlenia szerokiego zakresu tłumienia w strukturach kostnych lub zawierających powietrze (np. głowa, klatka piersiowa), podczas gdy wąskie okno musi być użyte do wyświetlenia bardziej ograniczonego zasięgu tłumienia, związanego z tkankami miękkimi (np. mózg, jama brzuszna).

Takie ukazywanie obrazów za pomocą wielu okien jest normalną praktyką, stosowaną w celu dokładnego zbadania różnych typów tkanek.

Właśnie dlatego tomografia może identyfikować różne rodzaje tkanek miękkich oraz płynów.

Przykładowo krew można odróżnić od przesięku, opierając się na ich liczbach CT.

Podobnie można odróżnić tkanki miękkie od niektórych płynów.

Zasady interpretacji obrazów TK są podobne do tych, stosowanych w klasycznej radiografii.

A więc i tu w opisie wyniku badania stosowane są podobne oznaczenia radiograficzne, jak:

• liczba,
• lokalizacja,
• rozmiar,
• kształt i marginesy,
• dodatkowo gęstość tkanki.

Określenia: hiperdensja, izodensja i hipodensja stosowane są do opisania względnego tłumienia badanych struktur w obrazach TK.

Zwykle wymagane jest 3-6 obrazów w płaszczyźnie poprzecznej, chociaż możliwe jest odtworzenie danych po uzyskaniu obrazów wyłącznie w płaszczyźnie strzałkowej, grzbietowej czy skośnej oraz rekonstrukcji trójwymiarowych.

W obrazowaniu metodą tomografii komputerowej również stosowane są środki kontrastowe, które mają jeszcze bardziej wzmocnić kontrast pomiędzy poszczególnymi strukturami oraz wspomóc zidentyfikować zmiany.

Artefakty

Niestety, podobnie jak to ma miejsce przy klasycznej radiografii, tak i tu pewne artefakty mogą wpływać na jakość obrazów TK, przez co utrudniają (a czasem uniemożliwiają) ich poprawną interpretację.

Poruszenie się pacjenta podczas skanowania powoduje rozmycie obrazu i zatarcie granic ocenianych struktur.

Z kolei przedmioty o wysokim stopniu tłumienia promieniowania rentgenowskiego (jak np. metalowe implanty) mogą powodować powstanie artefaktów smugowych.

Zalety badania tomograficznego u psa i kota

Typowe zdjęcia rentgenowskie przedstawiają trójwymiarowy obiekt jako obraz dwuwymiarowy.

Jednakże mają dość poważne ograniczenie, które utrudnia lub nawet uniemożliwia rozpoznanie pewnych zmian.

Otóż obrazy uzyskiwane za pomocą klasycznej radiografii często nakładają się na siebie.

Tomografia komputerowa rozwiązuje tego typu niedogodności diagnostyczne dzięki skanowaniu wiązką promieniowania wokół ciała pacjenta.

Kolejnym, ważnym ograniczeniem radiografii jest to, że za jej pomocą nie ma możliwości precyzyjnego rozróżnienia dwóch tkanek o podobnej gęstości, takich jak np. tkanka miękka i płyn.

Dzięki wąskiej wiązce promieniowania rentgenowskiego oraz zastosowaniu “okienkowania” technika tomograficzna może rozróżnić takie tkanki.

Badanie tomografem komputerowym jest nieinwazyjne i niebolesne dla pacjenta.

Tomografia umożliwia skrócenie czasu trwania badania, dzięki czemu ograniczone jest istotne narażenie pacjenta na promieniowanie jonizujące.

Dodatkowo – badanie to trwa znacznie krócej niż obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego.

Tomografia umożliwia zwiększenie zakresu skanu badanego rejonu, dzięki czemu podczas jednego badania możliwe jest uwidocznienie większego obszaru ciała.

Podczas jednego badania możliwe jest jednoczesne uzyskanie obrazów kości, tkanek miękkich i naczyń krwionośnych.

W przeciwieństwie do rezonansu magnetycznego, badanie to można wykonywać u pacjentów ze wszczepionymi urządzeniami, takimi jak płyty kostne, rozruszniki serca itp.

W przypadku dostępności tomografu, badanie to wykonywane jest szybko i w łatwy sposób, co ma duże znaczenie u pacjentów w stanie ciężkim oraz po wypadkach.

Umożliwia bowiem szybkie wykrycie stanów zagrażających życiu, co może uratować pacjentowi życie.

Tomografia umożliwia badanie w czasie rzeczywistym, dzięki czemu wykorzystywana jest do planowania zabiegów inwazyjnych, jak biopsja czy zabieg operacyjny.

Badanie tomograficzne zapewnia uzyskanie znacznie lepszego kontrastu, niż w przypadku standardowej rentgenografii (możliwość rozróżnienia poszczególnych części mózgu czy brzuśców mięśni jako odrębnych w obrazie TK).

Tomografia komputerowa jest metodą bardziej czułą w rozpoznawaniu lizy kości lub mineralizacji tkanek miękkich.

Ma to szczególne znaczenie przy diagnozowaniu zmian nowotworowych czy zakaźnych chorób kości.

W przypadku ostrych urazów, mających miejsce w złożonych obszarach ciała (jak głowa, czy kręgosłup) TK jest uznawana za standardową metodę diagnostyczną ze względu na eliminację nakładania się cieni.

Tomografia ułatwia także wykrywanie małych fragmentów lub sekwestracji kości, a także jest badaniem stosowanym do planowania zabiegów chirurgicznych (w tym ortopedycznych).
W połączeniu z mielografią jest stosowana do identyfikowania kompresji rdzenia kręgowego.

Zastosowanie tomografii komputerowej w diagnostyce psów i kotów

Badanie tomografem komputerowym umożliwia bardziej szczegółowe zobrazowanie tkanek i narządów niż konwencjonalna radiografia czy ultrasonografia.

Nader często lekarze weterynarii, po wyczerpaniu całego arsenału dostępnych badań, bezradnie rozkładają ręce, ponieważ nie są w stanie jednoznacznie wskazać przyczyny problemów zdrowotnych pacjenta, a pies lub kot z dnia na dzień czuje się coraz gorzej.

Badanie tomograficzne w takich sytuacjach może być bardzo dobrą alternatywą, zasadniczo przyspieszającą cały proces diagnostyczny.

Badanie tomografem komputerowym można zatem stosować:

• Jako alternatywę dla badania rentgenowskiego, zwłaszcza w przypadkach, gdy konieczne jest wykonanie serii zdjęć.
• Jako kontynuację diagnostyki, nawet jeśli wyniki badania radiologicznego i/lub ultrasonograficznego nie wykazały odstępstw od normy.
• W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, zaobserwowanych za pomocą radiografii lub ultrasonografii. W celu uzyskania większej ilości informacji zalecane jest wówczas wykonanie TK.
• W celu wskazania optymalnego miejsca przeprowadzenia biopsji zmiany, która została wykryta we wcześniejszych badaniach.
• W celu określenia zasięgu zmiany (najczęściej guzowatej) przed planowaną operacją lub radioterapią.

Z reguły konieczność przeprowadzenia badania tomograficznego określana jest indywidualnie dla każdego pacjenta, a decyzję opiera się także na takich czynnikach, jak koszty, dostępność tomografu, wygoda, dostępność innych metod obrazowania itp.

Wskazania do badania tomografem

Tomografia komputerowa jako badanie obrazowe konkuruje z rezonansem magnetycznym oraz ultrasonografią.

Wykazuje się ona wysoką skutecznością w rozpoznawaniu następujących rodzajów zaburzeń:

• zmiany rozwojowe,
• uszkodzenia urazowe,
• torbiele,
• guzy,
• krwiaki,
• zapalenia (wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze),
• choroby układu naczyniowego (naczyniaki, tętniaki, przetoki tętniczo-żylne, zatory, zespoły niedokrwienne),
• choroby układu chłonnego (powiększone węzły chłonne),
• zmiany degeneracyjne,
• patologiczne zwapnienia.

Dzięki możliwości zidentyfikowania nawet niewielkich patologii, głównymi “obszarami zainteresowań” tomografii komputerowej są:

• klatka piersiowa:
  • płuca,
  • opłucna,
  • śródpiersie,
• jama brzuszna:
  • wątroba,
  • trzustka,
  • śledziona,
  • przewód pokarmowy,
  • układ naczyniowy,
• mózg,
• przestrzeń zaotrzewnowa,
• układ kostny.

Badanie czaszki

Badanie tomograficzne szczególnie nadaje się do obrazowania głowy, ze względu na wysoki kontrast, zapewniony przez kości oraz struktury zawierające powietrze, a także dzięki temu, że obrazy przekrojowe eliminują problemy związane z nakładaniem się struktur (co stanowi ogromną przeszkodę w radiografii głowy).

Rozpoznanie urazów, złamań czaszki

Badanie to cechuje się większą (niż klasyczna rentgenografia) wrażliwością na wykrywanie złamań oraz krwotoku mózgowego.

Niewielkie złamania mogą być trudno wykrywalne lub niezauważalne na zdjęciach radiograficznych, jednak za pomocą tomografii komputerowej można je łatwo uwidocznić.

W ciągu pierwszych 24 godzin po urazie TK może wykryć krwotok do mózgu lub krwawienie podpajęczynówkowe.

Po tym czasie badanie rezonansem magnetycznym staje się bardziej przydatne w celu wykrycia krwawienia.

I chociaż MRI jest uważany za optymalne badanie do obrazowania mózgu, tomografia może stanowić pewną alternatywę, jeśli dostęp do rezonansu jest ograniczony lub też koszty muszą być zminimalizowane.

Skany TK mózgu zapewniają wprawdzie mniej szczegółów anatomicznych niż obrazy MRI, jednak mogą umożliwić wykrycie:

• krwotoku wewnątrzczaszkowego,
• wodogłowia,
• guzów wewnątrzczaszkowych.

Badanie TK mózgu umożliwia zobrazowanie większości guzów mózgu; badanie to jednak jest mniej czułe niż rezonans magnetyczny dla guzów, stanów zapalnych i chorób naczyń krwionośnych.

Dlatego też do badania mózgu preferowaną metodą pozostaje obrazowanie metodą MRI.

Rezonans cechuje się znacznie większą rozdzielczością kontrastu dla tkanek miękkich oraz większą czułością w wykrywaniu drobnych zmian nowotworowych, zapalnych i naczyniowych.

Ta alternatywa jest jednak związana z większymi kosztami, a także dłuższym czasem uzyskiwania obrazu, który dla tomografii komputerowej stanowi około 5 minut, a dla MRI – w przybliżeniu 30-40 minut.

TK jest bardzo czuła w wykrywaniu makrogruczolaków przysadki mózgowej.

Choroby jamy nosowej i zatok

Tomografia komputerowa generalnie identyfikuje większość głównych grup chorób nosa, a więc pomaga rozróżnić nowotwór od nieżytu nosa, jest także badaniem poprzedzającym biopsję.

Wnosi ona więcej informacji niż konwencjonalna radiografia, a zwłaszcza tych dotyczących rokowania oraz planowania leczenia.

Ze względu na lepsze obrazowanie kości, ma także większe zastosowanie niż rezonans magnetyczny w przypadku chorób nosa.

Skany tomograficzne ukazują drobne szczegóły małżowin nosowych, dzięki czemu niewielkie zmiany wewnątrznosowe lub ogniska niszczenia kości przez procesy nowotworowe, które mogły zostać przeoczone na typowych radiogramach, w tym badaniu zostają wyraźnie uwidocznione.

Zatoki czołowe są zwykle włączane do badania TK nosa, ponieważ gromadzenie się płynu, pogrubienie śluzówki i zmiany w kościach często występują wtórnie do chorób jamy nosowej.

Jeśli podejrzewane jest również naciekanie mózgu przez proces chorobowy, wykonywane jest badanie TK z zastosowaniem kontrastu.

W przypadku podejrzenia rozprzestrzeniania się choroby, do badania włączane są także zagardłowe węzły chłonne.

Bakteryjnemu zapaleniu jamy nosowej z reguły towarzyszy rozlany wysięk pomiędzy małżowinami jamy nosowej oraz niewielka ilość płynu w zatokach.

Grzybicze zapalenie błony śluzowej jamy nosowej daje podobny obraz, ale dodatkowo można zaobserwować obszary lizy małżowin oraz obecne ogniska złuszczania.

Zmiany nowotworowe najczęściej przedstawiają się jako ogniskowe, destrukcyjne masy w jamie nosowej.

Ocena ucha środkowego/wewnętrznego

Dzięki zastosowaniu tomografii komputerowej możliwe jest uzyskanie wielu szczegółowych informacji, dotyczących anatomii ucha.

Głównym wskazaniem do badania tomograficznego ucha jest wykazanie, które struktury są zaangażowane w proces chorobowy (a więc doprecyzowanie, czy problem dotyczy ucha środkowego czy wewnętrznego), a dzięki temu dobór odpowiedniej metody leczniczej (np. ablacja kanału słuchowego, osteotomia puszki bębenkowej itp).

Przy zapaleniu ucha środkowego płyn obecny jest w puszce bębenkowej.

Jeśli stan staje się przewlekły, puszka staje się pogrubiona i stwardniała.

Różnicowanie guzów ucha od zapalenia (przy niszczeniu puszki bębenkowej)

Ocena gruczolaków przysadkowych (macroadenocarcinoma).

Gruczolaki przysadkowe są obecne w około 10 % przysadkowego hiperadrenokortycyzmu.

Rozpoznanie guza tarczycy

Identyfikowanie przyczyny wytrzeszczu oczu

Badanie kręgosłupa

Tomografia często jest stosowana do badania kręgosłupa, zwłaszcza u zwierząt z podejrzeniem wypadnięcia krążka międzykręgowego, złamania lub nowotworu.

Rozpoznanie przepukliny /zwyrodnienia krążka międzykręgowego (w odcinku lędźwiowo-krzyżowym)

Generalnie rzecz biorąc, preferowaną metodą do oceny problemów z kręgosłupem jest rezonans magnetyczny.

W przypadku obrazowania za pomocą tomografii komputerowej niezbędne jest podanie środka kontrastowego do przestrzeni podpajęczynówkowej (tak jak w mielografii) po to, by zarysować rdzeń kręgowy i zwizualizować ewentualne uszkodzenia.

Wyjątkiem jest odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa.

W tej okolicy, wokół korzeni nerwowych znajduje się spora ilość tłuszczu zewnątrzoponowego, dzięki czemu możliwe jest zobrazowanie uszkodzeń w tym miejscu bez użycia kontrastu.

Dobrze zobrazowane natomiast mogą być guzy, obejmujące trzony kręgów.

Obrazowanie klatki piersiowej

Tomografia komputerowa służy do obrazowania wszystkich struktur klatki piersiowej z wyjątkiem serca, które w tym badaniu wydaje się być rozmyte.

Szczególnie użyteczne są obrazy płuc, często bowiem ujawniają zmiany (np. przerzuty), które w standardowym zdjęciu rentgenowskim były niewidoczne lub też niemożliwe do szczegółowej oceny, dotyczącej zasięgu zmiany (takie informacje znacznie ułatwiają planowanie przed zabiegowe).

Badanie to jest więc dużo czulsze niż konwencjonalna radiografia.

Wprowadzenie nowych osiągnięć w obrazowaniu klatki piersiowej pozwoliło zrewolucjonizować tę metodę diagnostyczną i sprawiło, że nawet niewielkie nieprawidłowości w obrębie płuc mogą zostać wykryte niezależnie od zmian, które występują podczas ruchów oddechowych.

Zawdzięczamy to zdolności aparatu do bardzo szybkiego skanowania za pomocą skanerów spiralnych, a także możliwości uzyskania bardzo cienkich “plasterków” (tomografia komputerowa o wysokiej rozdzielczości).

Dzięki skanerom spiralnym cała klatka jest skanowana w ciągu zaledwie jednego oddechu.

Tomografia komputerowa o zwiększonym kontraście jest zwykle stosowana w celu określenia stopnia zaawansowania nowotworu oraz do identyfikacji guzów w śródpiersiu.

Badanie klatki piersiowej za pomocą TK umożliwia:

• Ocenę miąższu płuc.
  W tym celu stosuje się tomografię o wysokiej rozdzielczości.
  Cienkie plasterki (o grubości 1,5 mm) poprawiają rozdzielczość, co zasadniczo ułatwia rozpoznawanie oraz określenie zasięgu procesu chorobowego.
  Dzięki temu choroby płuc mogą być rozpoznawane z większą dokładnością, niż ma to miejsce przy standardowej radiografii.
  Najczęstszym wskazaniem do przeprowadzenia TK klatki piersiowej jest podejrzenie przerzutów nowotworowych w płucach.
• Określenie stadium nowotworu.
• Ocenę guza w obrębie śródpiersia lub płuc oraz przedoperacyjne określenie zasięgu guza lub masy, zakresu inwazji naczyń oraz przerzutów.
  Tomografia komputerowa jest bardzo przydatną metodą, pozwalającą odpowiedzieć na wiele bardzo ważnych pytań w przypadku rozpoznania guza.
  Określa między innymi pochodzenie zmiany (a więc miejsce, z którego guz się wywodzi), daje informacje na temat marginesów zmiany, odpowiada na pytania:
  czy guz nacieka ważne struktury, czy obecne jest niszczenie kości oraz czy możliwe jest jego chirurgiczne usunięcie.
  Uzyskanie tego typu informacji w badaniu TK znacznie ułatwia planowanie przedoperacyjne oraz precyzuje rokowanie.
• Identyfikację nieurazowej (spontanicznej) odmy opłucnowej.

Obrazowanie jamy brzusznej

Do oceny jamy brzusznej u zwierząt nadal preferowaną metodą jest badanie ultrasonograficzne, stąd też badania z użyciem tomografu są stosunkowo rzadkie w porównaniu z usg (ze względu na niższe koszty oraz wygodę).

Tomografia komputerowa nie daje dużej przewagi w diagnozowaniu większości chorób jamy brzusznej, ale zdarzają się oczywiście wyjątki.

TK jest bardzo przydatna do obrazowania struktur jamy brzusznej, które są trudne do uwidocznienia za pomocą ultrasonografii, takie jak trzustka lub krezka.

Jama miedniczna to także jedno z miejsc, które sprawia pewne trudności w badaniu za pomocą ultradźwięków, dlatego też to właśnie tomografia komputerowa jest tym narzędziem diagnostycznym, które jest bardzo przydatne do rozpoznawania zmian (wliczając guzy) w tym obszarze.

Podobnie, jak w przypadku badania klatki piersiowej, tak i tu badanie TK ma duże znaczenie w ocenie guza, jego zasięgu oraz stopnia naciekania sąsiednich struktur.

Ocena naczyń, np. rozpoznawanie połączeń wrotno-systemowych

Ocena moczowodu

Badanie tomograficzne umożliwia rozpoznawanie ektopowych moczowodów oraz jest użyteczne do lokalizowania i potwierdzenia kamieni moczowodowych lub innych przyczyn niedrożności moczowodów.

Choroby nadnerczy

Ocena układu mięśniowo- szkieletowego

Wykrywanie drobnych, minimalnie przemieszczonych lub niecałkowitych złamań za pomocą konwencjonalnej radiografii może zależeć od takiego ułożenia pacjenta, by wiązka promieni rentgenowskich była równoległa do szczeliny złamania.

Bez wcześniejszego podejrzenia lokalizacji złamania i takiego ustawienia pacjenta, by je wykryć na zdjęciu, uwidocznienie drobnego pęknięcia może być kwestią szczęścia, a czasem nawet dobrej jakości rentgenogram może nie zobrazować zmian.

W pewnych obszarach ciała (np. w czaszce lub kręgosłupie) kształt oraz złożoność rusztowania kostnego mogą powodować powstanie efektu nakładania, co może ukrywać (zwłaszcza drobne) pęknięcia lub złamania.

Tomografia jest bardziej czuła w wykrywaniu takich uszkodzeń, ponieważ wykorzystanie wielokierunkowej wiązki promieniowania rentgenowskiego oraz przekrojowy charakter obrazów eliminuje problem nakładania się.

Rozpoznanie guzów tkanek miękkich w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego

Badanie to dokładnie obrazuje marginesy guza, co zasadniczo ułatwia planowanie zabiegu chirurgicznego oraz ewentualną radioterapię.

Niemniej jednak tomografia komputerowa jest mniej wrażliwa na wykrywanie uszkodzeń tkanek miękkich.

Badanie usg oraz rezonans magnetyczny mają większe możliwości obrazowania tkanek miękkich i są do tego celu zalecane.

Rozpoznawanie dysplazja łokciowej u psów

Tomografia jest użyteczna do potwierdzenia złamania wyrostka przyśrodkowego dziobiastego (medial coronoid process) w łokciu, umożliwiając zobrazowanie fragmentów MCP.

Są one bardzo trudne do wizualizacji za pomocą klasycznej rentgenografii, natomiast za pomocą TK można je łatwo wykryć.

Identyfikowanie oznak niepełnego kostnienia kłykcia kości ramiennej

Zaburzenia rozwojowe układu kostnego

Czy badanie tomograficzne u psa/kota wymaga znieczulenia?

Tak, aby wykonać badanie pacjenci muszą być poddani krótkotrwałej premedykacji, a czasem nawet znieczuleniu ogólnemu.

Podobnie, jak ma to miejsce w przypadku klasycznej radiografii, odpowiednie pozycjonowanie pacjenta ma olbrzymie znaczenie dla jakości uzyskanych wyników.

Pomimo, iż czas ekspozycji dla skanu TK konkretnego obszaru ciała może być naprawdę krótki (np. 30 sekund), pacjent musi pozostać całkowicie nieruchomy podczas badania.

W wielu przypadkach konieczne jest wykonanie powtórnego skanu po dożylnym podaniu środka kontrastowego, w dokładnie tym samym położeniu.

Dlatego badanie tomograficzne trwa zwykle kilka minut, a zwierzęta są znieczulone.

Na szczęście okres znieczulenia jest krótki, a nad bezpieczeństwem pacjenta czuwa anestezjolog.

W trakcie skanowania znieczulone zwierzęta są zwykle monitorowane spoza pomieszczenia, w którym trwa badanie.

Pacjenci nie są ręcznie unieruchamiani, jednakże w przypadku zwierząt w stanie krytycznym, które wymagają ciągłego monitorowania, może być konieczne, by osoba, czuwająca nad znieczuleniem pozostała przy pacjencie w czasie badania.

Czy są jakie skutki uboczne znieczulenia?

Większość pacjentów nie wykazuje skutków ubocznych, lub też są one niewielkie.

Niektóre zwierzęta mogą być trochę senne po znieczuleniu, przejawiać lekkie zaburzenia chodu i koordynacji, a nawet mogą pojawić się wymioty.

Niemniej jednak anestezja zawsze powinna być traktowana poważnie, zwłaszcza u pacjentów w stanie ciężkim.

Po podaniu środków znieczulających mogą pojawić się poważne reakcje, jak stany alergiczne, zaburzenia sercowo-naczyniowe, czy inne niepożądane sytuacje, jednak są one na szczęście rzadkie.

Dlatego tak ważne są wstępne badania, dopuszczające pacjenta do przeprowadzenia badania.

U pacjentów z problemami sercowymi może być wymagane dokładne badanie kardiologiczne, kwalifikujące pacjenta do znieczulenia ogólnego.

Czy do badania wymagane jest podawanie środków kontrastowych?

Badania kontrastowe, takie jak urografia dożylna, mielografia lub portografia, mogą (i często są) wykonywane w połączeniu z badaniem tomograficznym.

Środek kontrastowy, podany dożylnie ma tendencje do gromadzenia się w zmianach naczyniowych, krwotocznych lub obrzękowych, co pomaga w ich identyfikacji.

Kumulacja kontrastu może uwidocznić marginesy dużych zmian, dzięki czemu zostaną one dokładnie zdefiniowane.

Niejednokrotnie w rozpoznawaniu guzów nowotworowych lepsze zobrazowanie uzyska się po podaniu kontrastu.

Środek kontrastowy w takich przypadkach podawany jest dożylnie.

Kontrast jest względnie bezpieczny, jednakże mogą wystąpić poważne reakcje alergiczne.

Czy badanie tomografem komputerowym jest bezpieczne?

Samo badanie to bardzo bezpieczna procedura.

Pamiętać jednak należy, że jest to technika rentgenowska, która wykorzystuje promieniowanie jonizujące.

O zagrożeniach płynących z jego działania czytelnik może dowiedzieć się z artykułu poświęconemu badaniu rentgenowskiemu.

Faktem jest jednak, że w przypadku badania tomograficznego, dawka promieniowania jonizującego, jaką otrzymuje pacjent jest wyższa niż w przypadku wykonywania klasycznego rentgenogramu.

Najniższe dawki promieniowania pacjent otrzymuje podczas badania głowy i szyi, natomiast podczas badania klatki piersiowej i jamy brzusznej są one wyższe.

Bezpośrednie zagrożenie może wynikać z konieczności przeprowadzenia anestezji u zwierząt, poddanym badaniu.

Aby zminimalizować ryzyko, związane ze znieczuleniem ogólnym, przed badaniem tomograficznym należy ocenić stan nerek, wątroby i serca.

Pewien stopień ryzyka związany jest także z dożylnym podawaniem środków kontrastowych.

Tomografia u psa i kota: przeciwwskazania

Przeciwwskazania do przeprowadzenia tego typu badania wiążą się głównie z koniecznością zastosowania anestezji oraz ewentualnego podania dożylnych środków kontrastowych.

U pacjentów w stanie krytycznym, z zaawansowaną chorobą ogólnoustrojową w pierwszej kolejności należy dążyć do ustabilizowania stanu tak, aby możliwe było podanie leków anestetycznych.

Ze względu na szkodliwe działanie promieniowania jonizującego na płody, suki i kotki ciężarne nie powinny być badane z wykorzystaniem tomografii komputerowej.

Przygotowanie psa/kota do badania

Przede wszystkim należy przeprowadzić wszelkie testy diagnostyczne, które są potrzebne do oceny procesów chorobowych, leżących u podstaw istniejącego stanu patologicznego u pacjenta.

Należy też wykonać badania, kwalifikujące pacjenta do znieczulenia ogólnego.

Ze względu na konieczność zastosowania znieczulenia ogólnego do badania TK konieczne jest, by pacjent do badania był na czczo.

Nie powinien jeść minimum 8 godzin przed badaniem, wodę należy natomiast odstawić na 2 godziny przed badaniem.

Z reguły lekarz weterynarii, kierujący pacjenta do badania tomograficznego wystawia skierowanie, w którym ujęty jest cel badania, a także krótko przedstawiona historia choroby.

Dobrze jest, jeśli lekarz napisze także o przebytych lub trwających chorobach, które mogą stanowić przeciwwskazanie do podania środka kontrastowego (np. wcześniejsze reakcje uczuleniowe po dożylnym podaniu preparatów, cukrzyca, niewydolność nerek itp.).

Zawsze przed badaniem powinien być określony poziom kreatyniny w surowicy krwi.

Jak długo trwa badanie tomografem?

Samo badanie trwa z reguły 10-20 minut, jednak przygotowanie pacjenta, wprowadzenie do znieczulenia oraz odpowiednie ułożenie może wydłużyć ten czas o kolejne 10-20 minut.

Na pełne badanie, obejmujące przygotowanie pacjenta, jego znieczulenie, procedurę skanowania, wybudzenie należy zarezerwować sobie ok. 1,5 – 2 godzin.

Tomografia komputerowa u psa i kota cena

Badanie tomograficzne to wydatek rzędu 400-600 zł, a więc rzeczywiście jest dość kosztowne.

Dlaczego krótkie badanie kosztuje aż tyle?

Skanery tomograficzne są bardzo drogie w zakupie, instalacji i użytkowaniu.

Dodatkowo tomografia jest badaniem, wymagającym ścisłej, ukierunkowanej i specjalistycznej wiedzy, którą dysponują jedynie wysoko wyspecjalizowani radiolodzy weterynaryjni.

Do tego dochodzi koszt związany ze znieczuleniem ogólnym, podaniem kontrastu oraz ordynowaniem leków.

Jeśli weźmie się pod uwagę wszystkie te czynniki, koszt badania jest naprawdę uzasadniony.

Tomografia komputerowa jest więc zdecydowanie droższym badaniem, niż rentgenografia konwencjonalna, ale jednocześnie tańszym, niż obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego.

Podsumowanie

Podsumowując, obrazowanie metodą tomografii komputerowej stanowi obecnie rewelacyjną alternatywę diagnostyczną, znacznie ułatwiającą rozpoznawanie różnorodnych zmian patologicznych, a w szczególności tych nietypowych i trudnych do wykrycia konwencjonalnymi metodami obrazowymi.

Badanie to jest stosunkowo bezpieczne dla pacjenta, nie wywołuje traumatyzacji tkanek i trwa krótko, stąd też jest jest obecnie coraz powszechniej stosowane w diagnostyce psów i kotów.

I nawet fakt, iż tomografia komputerowa nie jest tanim badaniem, nie przeszkodził jej w zyskaniu ogromnej popularności w neurologii, ortopedii oraz onkologii psów i kotów.

Koszty, związane z badaniem niejednokrotnie zwracają się w późniejszym planowaniu przedoperacyjnym (np. dzięki eliminacji konieczności przeprowadzenia reoperacji w celu “docięcia” guza), a w przypadku niektórych nieoperacyjnych nowotworów pozwala na podjęcie decyzji o odstąpieniu od zabiegu chirurgicznego.

Jest to więc pewnego rodzaju inwestycja, która często zwraca się nie tylko w formie wymiernej: finansowej i czasowej, ale – przede wszystkim – w bardziej subtelnym wymiarze emocjonalnym (np. zaoszczędzenie zwierzęciu stresu i dyskomfortu, związanych z niepotrzebnym zabiegiem chirurgicznym).