Zapalenie pęcherza u psa: jak je rozpoznać i leczyć?

Zapalenia dolnych dróg moczowych, tzw. wyprowadzających, czyli pęcherza i cewki moczowej, są dość częstą dolegliwością nękająca naszych czworonożnych podopiecznych.

Choroby pęcherza moczowego zazwyczaj przebiegają łącznie z zapaleniem cewki moczowej, ale nierzadko także obejmują swym zasięgiem moczowody czy miedniczki nerkowe.

Stany zapalne wyprowadzających dróg moczowych można podzielić na podstawie czynnika wywołującego na: infekcyjne i jałowe, oraz według ich przebiegu na:

• zapalenia ostre i niepowikłane,
• ostre i powikłane
• przewlekłe i nawracające.

Przyczyny choroby

Przyczyną większości stanów zapalnych w obrębie dolnych dróg moczowych są bakterie.

Zwykle do zakażenia dochodzi drogą wstępującą, czyli pochodzącą z:

• pochwy,
• napletka,
• prostaty,
• jelita grubego,
• odbytu,
• czy też skóry.

Przerost i zapalenie prostaty są częstą przyczyną kłopotów z układem moczowym u dojrzałych i starszych psów.

W wydzielinie z gruczołu krokowego znajdują się substancje o działaniu przeciwinfekcyjnym, które zanikają w trakcie zapalenia prostaty, co powoduje, że gruczoł staje się ogniskiem infekcji dla układu moczowego.

Rzadziej do zakażenia dochodzi drogą zstępującą, czyli za pośrednictwem krwi lub limfy z innych narządów w organizmie (na przykład z zaniedbanej jamy ustnej z obecnym stanem zapalnym).

Bakterie atakujące drogi moczowe należą najczęściej to tzw. uropatogennych, czyli mających możliwość przytwierdzania się do błony śluzowej dróg moczowych, wnikania w nią i jej uszkadzania.

Do bakterii najczęściej wywołujących zakażenia dróg moczowych należą:

• E.coli,
• Proteus spp.,
• gronkowce,
• paciorkowce.

Możliwe są także infekcje naturalnie występującymi bakteriami w organizmie, podczas obniżenia odporności organizmu, czy to ogólnej czy też miejscowej.

Osłabienie odporności pełni dużą rolę w rozwoju infekcji wtórnych oraz istnieniu tendencji do nawrotów.

Większą predyspozycją do zachorowania charakteryzują się starsze zwierzęta.

Także znaczenie mają inne choroby sprzyjające rozwojowi zakażeń układu moczowego takie jak:

• cukrzyca,
• nadczynność kory nadnerczy,
• choroby macicy i prostaty,
• kamienie moczowe.

Również zastój moczu czy to ostry (spowodowany nagłą niedrożnością dróg wyprowadzających), czy też przewlekły oraz niepełne opróżnianie pęcherza przy jego porażeniu (spowodowane zaburzeniami neurologicznymi, mogącymi wynikać na przykład z urazów kręgosłupa czy też choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa) zwykle prowadzą do zakażeń dróg moczowych.

Zapalenie pęcherza u psa objawy

Czasami zapalenie dolnych dróg moczowych nie wywołuje poważnych objawów i może zostać przeoczone przez opiekuna zwierzęcia.

Również może zdarzyć się, że opiekun psa bagatelizuje częstsze oddawanie moczu czy popuszczanie, lub też objawy tłumaczy podeszłym wiekiem lub zaburzeniami w zachowaniu psa.

Zwykle jednak zapaleniu dróg moczowych towarzyszą mniej lub bardziej nasilone objawy.

Dość charakterystycznymi objawami towarzyszącymi chorobom dolnych dróg moczowych są zaburzenia w oddawaniu moczu.

Może to być:

• częstomocz,
• bolesne oddawanie moczu,
• kropelkowanie,
• zaburzenia w kontroli nad oddawaniem moczu,
• krwiomocz.

Zwierzę może interesować się okolicą ujścia cewki moczowej, na przykład wylizywać ją.

W poważnych, ostrych przypadkach dochodzi do rozwoju zaburzeń ogólnych:

• pies może być osowiały,
• może mieć osłabiony apetyt,
• pojawia się gorączka,
• mogą dołączyć się wymioty i bolesność w okolicy jamy brzusznej.

Diagnostyka chorób pęcherza moczowego

Choroby dotyczące układu moczowo-płciowego mają zbliżone do siebie objawy i często bez dodatkowej diagnostyki, tylko na podstawie objawów i wyników badania klinicznego, trudno jest jednoznacznie i trafnie postawić rozpoznanie.

Nietrzymanie moczu może wynikać zarówno z zapalenia pęcherza jak i posterylizacyjnego nietrzymania moczu czy też zaburzeń neurologicznych.

Przyczyną krwiomoczu, ropomoczu i zapalenia pęcherza może być:

• infekcja,
• choroby prostaty, macicy, pochwy,
• zmiany rozrostowe w obrębie pęcherza,
• kamienie moczowe,
• zapalenie worka napletkowego,
• urazy dróg wyprowadzających mocz,
• ciała obce,
• objawy uboczne podawanych leków.

Tak więc w przypadku podejrzenia choroby dróg moczowych niezbędne są dodatkowe badania, a na początek wykonanie badania ogólnego moczu.

W poważniejszych przypadkach, w sytuacjach niejednoznacznych, u zwierząt z objawami ogólnymi, zatrzymaniem oddawania moczu, przy przewlekłych lub nawracających zapaleniach zwykle należy poszerzyć diagnostykę o:

• posiew moczu,
• badania krwi,
• badania obrazowe (radiologia, ultrasonografia).

Badanie ogólne moczu

Mocz nawet “na oko” dla opiekuna psa może być widocznie nieprawidłowy, dlatego często opiekunowie przychodzą do lekarza, zobaczywszy coś niepokojącego.

Mocz często jest mętny, czerwonawy czy nawet brunatny, może bardzo brzydko pachnieć.

Próbkę należy pobrać do czystego pojemniczka, najlepiej przeznaczonego do tego celu, starając się odrzucić pierwsze porcje moczu, a wyłapać środkowy strumień.

Pierwszy strumień moczu jest zanieczyszczony krwią, bakteriami i innymi komórkami pochodzącymi z cewki moczowej, pochwy czy prostaty.

W wynikach z laboratorium przy zapaleniu układu moczowego może być obecny:

• ropomocz,
• bakteriomocz,
• białkomocz,
• obecność krwi,
• obfity osad aktywny,
• czasami znajdują się kryształy.

Odczyn moczu niejednokrotnie przechodzi w obojętny, a nawet zasadowy.

Co ważne, nie zawsze złe wyniki moczu (bakteriomocz, ropomocz, krew w moczu) korelują z objawami u psa ze strony dróg moczowych, i odwrotnie – nie każdemu zapaleniu dróg moczowych towarzyszy poważny ropomocz czy hematuria, pomimo obecnych objawów i choroby.

Posiew moczu

Przy nawracających, przewlekłych czy też ciężkich ropnych, krwotocznych zapaleniach zaleca się wykonanie posiewu moczu.

Rekomendowaną drogą pobrania próbki jest nakłucie pęcherza, ponieważ wówczas mocz nie zawiera zanieczyszczeń z cewki moczowej oraz zewnętrznych narządów moczowo – płciowych.

Jeśli jest to niemożliwe lekarz weterynarii wykona w jałowy sposób cewnikowanie pacjenta.

Ostateczną metodą, niestety możliwe są wówczas wyniki zafałszowane, jest pobranie próbki od zwierzęcia oddającego mocz.

Warto jest wcześniej kilka razy przepłukać srom czy worek napletkowy roztworem odkażającym.

Należy pobierać mocz poranny, środkową porcję strumienia do jałowego pojemniczka, a następnie niezwłocznie dostarczyć próbkę do laboratorium lub lecznicy weterynaryjnej.

Badania obrazowe (ultrasonografia, radiografia)

Mogą one dostarczyć informacji o:

• ewentualnej obecności wad rozwojowych,
• rozrostów nowotworowych,
• istnieniu nacieków zapalnych,
• obecności w moczu osadu mogącego być skrzepami czy też kryształami lub kamieniami moczowymi.

W badaniu ultrasonograficznym oceniana jest ściana pęcherza moczowego, jej grubość oraz prawidłowość budowy.

Ponadto można wykluczyć zmiany chorobowe w obrębie prostaty oraz macicy, które mogą także być przyczyną zapalenia dróg moczowych.

Obrazowane są także nerki i oceniana jest ich budowa.

Badania obrazowe radiologiczne (rtg, tomografia) obrazują kamienie moczowe, ewentualne zmiany rozrostowe lub też mogą być zalecone w przypadku podejrzenia zaburzeń w oddawaniu moczu wynikających z chorób neurologicznych.

Specyficzne testy na przykład oznaczenia hormonów w krwi, mogą zostać zalecone przez lekarza podejrzewającego choroby endokrynologiczne, mogące być przyczyną zaburzeń w obrębie układu moczowego.

Również zalecenie konsultacji z kardiologiem i zmierzenia ciśnienia krwi mogą wynikać z możliwości wystąpienia nieprawidłowości w obrębie nerek i dróg moczowych, będących powikłaniem niewydolności krążenia.

Powikłania stanów zapalnych pęcherza moczowego

Powikłania czy też nawroty choroby przede wszystkim wynikają z zaniedbania w leczeniu i zbyt późnym udaniu się po poradę do lekarza weterynarii oraz nieprzestrzeganiu zaleceń, na przykład zbyt krótkim podawaniu leków.

Z łagodnego zapalenia pęcherza może rozwinąć się poważna choroba nerek.

Poważne powikłania bardzo ciężko się leczy i czasami może nie dojść do pełnego wyzdrowienia.

Należy tu więc wymienić:

• refluks moczu z pęcherza do moczowodów i nerek, powodując zapalenie nerek,
• głębokie stany zapalne ściany pęcherza moczowego, a nawet jego martwicę,
• zaburzenia ogólne pojawiające się wraz z rozwojem mocznicy,
• porażenie pęcherza moczowego,
• wtórne do infekcji bakteryjnych, tworzenie się kryształów i kamieni struvitowych,
• rozedmowe zapalenie pęcherza moczowego.

Dlatego też, aby uniknąć powikłań i szybko wyleczyć zwierzę, tak ważne jest szybkie przyprowadzenia psa do lekarza, postawienie diagnozy i wprowadzenie leczenia.

Zapalenie pęcherza u psa leczenie

Pamiętajmy, że zawsze jeśli objawy dotyczą układu moczowego należy wykonać badanie ogólne moczu. Nie jest to drogie czy skomplikowane badanie, a pozwala na uniknięcie błędów w leczeniu.

Ciężar właściwy moczu, obecność białka, krwi, leukocytów, glukozy, ketonów, wałeczków, ocena osadu moczu to bardzo ważne parametry pomagające postawić prawidłową diagnozę i wprowadzić odpowiednie leczenie.

W niepowikłanych przypadkach zapalenia dolnych dróg moczowych zwykle wystarcza terapia odpowiednim antybiotykiem podawanym co najmniej przez 14 dni.

W poważnych przypadkach należy leczyć choroby wikłające zapalenie pęcherza lub je wywołujące.

Może to być na przykład karma o odpowiednim składzie zmieniająca odczyn moczu co ułatwia rozpuszczanie się kryształów. Można także stosować odpowiednio dobrane suplementy diety dla psa.

Przy obecności kamieni moczowych, torbieli prostaty czy macicy może być niezbędne postępowanie operacyjne.

Jeśli zaburzenia w obrębie dróg moczowych wynikają z chorób ogólnych, endokrynologicznych, neurologicznych, zakaźnych, bardzo ważne jest jest leczenie podstawowej przyczyny.

Zawsze pod koniec terapii warto jest skontrolować stan dróg moczowych wykonując ponowne badanie ogólne moczu, a najlepiej także posiew moczu.

Wyniki badania moczu są niezbędne do oceny przebiegu terapii, czy zastosowane leczenie przyniosło skutek i czy nie należy go przedłużyć lub też skorygować.

Podsumowanie

W przypadku nawrotów choroby, leczenie należy rozpoczynać od wykonania posiewu moczu.

Zwykle rokowanie jest pomyślne i w większości niepowikłanych przypadków zapalenia pęcherza moczowego dochodzi do szybkiej poprawy, pod warunkiem zastosowania odpowiedniego czasu terapii.