Chart polski jest jedną z pięciu uznanych przez FCI polskich ras, obok gończego polskiego, polskiego owczarka nizinnego, ogara polskiego i owczarka podhalańskiego. Swoje korzenie w Polsce ma również polski spaniel myśliwski, który dopuszczony jest do udziału w wystawach oraz rejestrowany w ZKwP, ale nie widnieje w rejestrach organizacji międzynarodowych.
Historia rasy chart polski
Chart polski to pies myśliwski, który pochodzi prawdopodobnie od chartów azjatyckich i pierwotnie służył do polowań, a na jego posiadanie należało mieć specjalne zezwolenie.
Głównym celem myśliwskim tych psów, ze względu na specyfikę rasy były ptaki z rodziny dropiowatych, do której należą największe współczesne ptaki latające – długość ich ciała sięga 102 cm, masa 16 kilogramów, a rozpiętość skrzydeł to ponad dwa metry.
Poza tym polskie charty niezastąpione były również w polowaniach na lisy, sarny, czy wilki, a łowy te wielokrotnie przedstawiali na obrazach znani malarze, tacy jak Juliusz Kossak, czy Jan Piotr Norblin.
Charty krótkowłose goniły zdobycz zaciekle i uparcie, zabijały ją, ale nie przynosiły jej myśliwemu, co było cechą charakterystyczną ich pracy.
Pies chart polski to stara rasa. Początki istnienia rasy chartów polskich datuje się na XII/XIII wiek, a kryzys, który doprowadził niemal do ich wyginięcia, na okres II Wojny Światowej.
Ostatecznie charty te zostały odratowane przez miłośników rasy, w szczególności Stanisława Czerniakowskiego, który to zapoczątkował współczesną ich hodowlę, a oficjalnie charty polskie uznane zostały przez FCI w 1989 roku.
Według klasyfikacji FCI chart polski należy do grupy 10.
Chart polski charakter
Chart polski to pewny siebie pies niezależny. Pies dystyngowany, zrównoważony i powściągliwy.
Pies chart polski przywiązuje się do opiekuna, najczęściej jednej osoby, a w stosunku do obcych jest nieco nieufny.
Chart polski ma zadatki na dobrego psa stróżującego i charakteryzuje go silny instynkt terytorialny.
Jak każdy chart, także chart polski lubi biegać i gonić, szczególnie to, co przed nim ucieka, dlatego psy te w dzisiejszych czasach świetnie sprawdzą się w wyścigach terenowych za przynętą. Chętnie pogonią także zdobycz na dworze, więc spuszczać je ze smyczy najbezpieczniej jest na ogrodzonym terenie czy wybiegu.
Charty nie są agresywne ani zaczepne, ale sprowokowane potrafią się odgryźć.
Psy rasy chart polski wymagają szkolenia i doświadczenia w prowadzeniu od osoby je posiadającej i choć są pojętne i karne, potrafią być również niezależne i uparte.
Wygląd chart polski
Chart polski to silny, muskularny pies i nie ma tak eleganckiej sylwetki, jak w przypadku innych chartów krótkowłosych.
Wielkość i waga charta polskiego
| Chart polski wielkość | Wysokość w kłębie chartów polskich wynosi 70 – 80 cm, samicy 68 – 75 cm. |
| Chart polski waga | Masa ciała chartów polskich to około 40 kg. |
Opis rasy chart polski
| Głowa | Chart polski ma głowę charakterystyczną dla grupy – długą i wąską. Dla tych chartów wzorzec przewiduje kilka ważnych proporcji tej części ciała, a są to: – stosunek długości mózgoczaszki do kufy, który wynosi 1:1, – stosunek długości głowy do wysokości w kłębie, który wynosi dla suk 36-38:100, a dla psów 37-39:100, – stosunek szerokości głowy do jej długości, który wynosi ok. 38:100, – stosunek obwodu kufy (przed oczodołami) do długości głowy, który wynosi 80:100. |
| Mózgoczaszka | Płaska, a stop i łuki nadoczodołowe słabo zaznaczone. |
| Kufa | Mocna, zwężająca się w kierunku wierzchołka nosa, ale zakończona raczej tępo. |
| Trufla nosa | Duża i wystająca poza wargi, umiejscowiona poniżej górnej linii kufy, czarna lub ciemna. |
| Szczęki | Mocne, a wargi suche i daleko rozcięte, mogą tworzyć niewielki fałd. |
| Zgryz | Nożycowy, ale dopuszczalny jest cęgowy. |
| Oczy | W kształcie migdała, wyraziste i czujne o barwie zależnej od umaszczenia. |
| Uszy | Średniej wielkości o miękkiej małżowinie, mogą być noszone różnie – załamane do przodu, tyłu, przylegające, postawione. |
| Szyja | Długa i muskularna, wznosi się od słabo zaznaczonego kłębu ku przodowi. |
| Grzbiet | Prosty, lekko wysklepiony w części lędźwiowej, która jest szeroka i mocna. |
| Klatka piersiowa | Głęboka i umiarkowanie szeroka, o długim mostku i dobrze wysklepionych żebrach. |
| Brzuch | Podkasany, a zad długi, muskularny i łagodnie opadający. |
| Ogon | Osadzony nisko, noszony całkowicie rozprostowany w spoczynku, w ruchu sierpowato zgięty. |
| Kończyny | Kończyny przednie o wąskim rozstawie, proste, muskularne i suche. Tylne lekko odstawione na boki, równoległe. |
| Łapy | Zwarte z dobrze wysklepionymi palcami. |
Ruch płynny i sprężysty o długim wykroku. Tylne kończyny mogą być stawiane zbieżnie, co jest cechą charakterystyczną dla tej rasy.
Okrywa włosowa charta polskiego
Okrywa włosowa krótka, włos w dotyku sprężysty może mieć różną długość na różnych obszarach ciała psa. Po spodniej stronie ogona i tylnej stronie ud włos jest najdłuższy, na kłębie włos dłuższy, krótszy na bokach i najkrótszy na mostku i kończynach.
Umaszczenie
Chart polski jest psem, u którego dopuszczalne są praktycznie wszystkie umaszczenia, ale preferowane są osobniki bez pręgowania.
Krawędź powiek oraz wierzchołek nosa powinny być ciemne.
U psów jasno umaszczonych nos i oczy mogą mieć barwę jaśniejszą.
Chart polski pielęgnacja psa
Z racji posiadania krótkiego włosa, pielęgnacja charta polskiego nie należy do najbardziej czasochłonnych.
Ponieważ psy linieją, posiadanie charta polskiego tak czy tak wiąże się ich wyczesywaniem, optymalnie robimy to raz w tygodniu.
Charta polskiego kąpiemy w razie potrzeby i staramy się tego nie robić zbyt często. Reszta to podstawowe zabiegi, czyli okresowa kontrola uszu, pazurów i zębów, do których zwierzaka staramy się przyzwyczajać już od wczesnego szczenięctwa.
Chart polski najczęstsze choroby
Charty polskie są dość zdrową rasą, nieobarczoną przez genetyczne problemy zdrowotne, a przynajmniej nie ma dostatecznej ilości badań i statystyk, mogących jednoznacznie przyporządkować im skłonność do konkretnych schorzeń.
Wśród chorób z predyspozycją wymienia się przede wszystkim te, do których predysponowane są rasy z nimi spokrewnione, a należą do nich przede wszystkim:
Rozszerzenie żołądka ze skrętem
Charty polskie z racji głębokiej klatki piersiowej są predysponowane do skrętu żołądka.
Schorzenie to polega na poszerzeniu żołądka na skutek nagromadzenia się w nim dużej ilości pożywienia lub gazów.
Do rozszerzenia dochodzi najczęściej w wyniku zbyt szybkiego i łapczywego pobrania pokarmu “na raz”, zatem ryzyko jego wystąpienia jest większe u zwierząt karmionych raz dziennie.
Towarzyszyć mu może również skręt, który jest stanem nagłym.
Objawy
Rozszerzenie objawia się:
- niepokojem,
- odbijaniem,
- ślinotokiem,
- powiększeniem obrysu brzucha.
Przy skręcie chart polski bezskutecznie próbuje wymiotować, ma słabe tętno, tachykardię i blade błony śluzowe.
Leczenie
Przy skręcie żołądka niezbędna jest natychmiastowa pomoc, ponieważ pogłębiające się zaburzenia krążeniowo oddechowe prowadzić mogą do wstrząsu i śmierci charta polskiego.
Kardiomiopatia rozstrzeniowa u charta polskiego
Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) jest to choroba mięśnia sercowego, w której obserwujemy zmniejszenie grubości jego ścian, co prowadzi do osłabienia aktywności skurczowej i rozkurczowej serca.
Konsekwencją jest ogólna niewydolność krążeniowa.
Objawy
DCM może przebiegać w sposób bezobjawowy nawet przez kilka lat, gdyż mechanizm kompensacyjny organizmu jest wysoki i pozwala na utrzymanie prawidłowych funkcji krążeniowych przez stosunkowo długi czas.
W zaawansowanych stadiach pojawia się:
- kaszel,
- nietolerancja wysiłkowa,
- omdlenia,
- obrzęk płuc i/lub wodobrzusze.
Na rozpoznanie rozstrzeni pozwala echo serca, które umożliwia zmierzenie grubości ścian i przegrody międzykomorowej mięśnia sercowego.
Leczenie
Leczenie jedynie farmakologiczne – leki moczopędne, rozszerzające naczynia czy przeciw arytmiczne dobrane w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
U chartów polskich możemy mieć także do czynienia z fizjologicznymi szmerami sercowymi, które nie są u nich sygnałem świadczącym o chorobie, a raczej cechą osobniczą.
Nadwrażliwość na anestetyki
Wśród leków przeznaczonych do znieczulania psów, najczęściej wśród chartów wymienia się nadwrażliwość na tiopental, jako następstwo niskiej aktywności cytochromu P-450, który odpowiada za metabolizm wielu substancji leczniczych, w tym barbituranów.
Jego spowolnione działanie powoduje, że tiopental utrzymuje się w organizmie dłużej i podany w standardowej dawce wywoływać może reakcje w postaci depresji krążeniowo oddechowej, hipotermii, a nawet śmierci.
W praktyce weterynaryjnej zatem leki z tej grupy, jako podwyższonego ryzyka, nie są u chartów polskich rutynowo stosowane w anestezji.
PRA
Postępujący zanik siatkówki (PRA) jest określeniem całej grupy chorób dziedzicznych oczu, których istotą jest postępująca degeneracja siatkówki oka w części centralnej (CPRA) lub na całej powierzchni (GPRA).
Degeneracja czopków i pręcików prowadzi najpierw do upośledzenia widzenia po zmroku, a następnie za dnia.
W przebiegu choroby dochodzi do rozszerzenia źrenicy, zaniku naczyń siatkówki oraz jej ścieńczenia.
Diagnostyka choroby opiera się na badaniu wykonywanym z użyciem elektroretinografu.
Pozwala ono na ocenę reakcji receptorów powstałą w odpowiedzi na stymulację bodźcami świetlnymi.
Ponieważ jest to choroba nieuleczalna, chore charty polskie oraz nosiciele powinni być wykluczani z hodowli.
Zwichnięcie rzepki u charta polskiego
Zwichnięcie rzepki polega na przemieszczeniu się rzepki na boczną lub przyśrodkową stronę bloczka kości udowej i może występować tylko w jednej lub obu kończynach na raz.
Istotą predyspozycji do wypadania rzepki jest deformacja anatomiczna, polegająca na nieustawieniu w jednej linii osi przebiegu mięśnia czworogłowego i rzepki oraz osi bloczka kości udowej, jak to ma miejsce w kolanie prawidłowym.
Przy napięciu mięśnia czworogłowego układ, w skład którego wchodzą mięsień, rzepka i więzadło rzepki, ulega wyprostowaniu i rzepka przemieszczana jest wówczas poza bloczek.
Objawy
Najczęstszy zgłaszany objaw to pojawiająca się nagle “chwilowa” kulawizna, ustępująca, gdy rzepka “wskoczy” na swoje miejsce.
W badaniu klinicznym wyczuwalne jest wypadanie rzepki przy ruchach biernych zginania i prostowania kończyny.
Występują cztery stopnie nasilenia zmian:
- Rzadko występująca kulawizna i przemieszczenie rzepki pod naciskiem.
- Przejściowa kulawizna.
- Stała kulawizna – rzepkę można nastawić manualnie, ale wypada ona samoistnie.
- Stała kulawizna – rzepka jest stale poza bloczkiem i nie można jej nastawić.
Leczenie
Przypadki łagodne można leczyć za pomocą zabiegów fizjoterapeutycznych, a stany zaawansowane wymagają leczenia operacyjnego.
Ponieważ chart polski jest jakby nie było chartem, możemy się u niego spodziewać nieco innych parametrów morfologii, czy biochemii krwi, jak np.:
- większe MCV,
- wyższy hematokryt i stężenie kreatyniny,
- niższa liczba płytek krwi,
- niższe stężenie hormonów tarczycowych.
Dla kogo chart polski będzie idealną rasą psa?
Charty polskie nie cieszą się zbyt dużą popularnością nawet w naszej ojczyźnie, a na obecną chwilę w rejestrze ZKwP znajdziemy tylko jedną hodowlę oferującą szczenięta charta polskiego, zatem zdobycie psa z rodowodem może nie być wcale takie proste.
Myśląc o charcie polskim, należy pamiętać o podstawowym przeznaczeniu tych psów oraz specyficznych cechach charakteru (pies ma silny instynkt łowiecki), które sprawiają, że chart polski nie jest rasą dla każdego. Poza tym chart polski wymaga zezwolenia.
Chartów polskich raczej nie poleca się nowicjuszom, a osobom doświadczonym, które z cierpliwością i konsekwencją będą potrafiły ułożyć tego uparciucha.
Mimo że charty polskie to psy pojętne i inteligentne czasem instynkt i samodzielne działanie wygrywają, przez co mogą one być nieustępliwe i zawzięte w swoich działaniach.
W polowaniach cechowała charta polskiego zaciętość i wytrwałość, zatem tego też możemy się po nich spodziewać, gdy pogonią za czymś, co je zainteresuje.
Nie ma większych przeciwwskazań do utrzymywania ich w mieszkaniu, przy zapewnieniu odpowiedniej ilości ruchu.
Decydując się na charta polskiego, warto wykorzystać jego potencjał wyścigowy i przygotowywać go do zawodów, które w Polsce cieszą się coraz większym zainteresowaniem, lub samemu uprawiać sport ciesząc się z towarzystwa energicznego kompana.
