Jak karmić psa i kota, aby zmniejszyć ryzyko problemów behawioralnych?

Mimo, że na pierwszy rzut oka nie wydaje się to być takie oczywiste, to nie tylko to, co zwierzę je, ale również jak je jest ściśle powiązanie z zachowaniem psa czy kota. W przypadku zaburzeń zachowania i w trakcie podjętej w tym kierunku terapii behawioralnej, bardzo często w grę wchodzi pewien aspekt modyfikacji sposobu żywienia. W poniższym artykule skupimy się nie tyle na tym, co zwierzę je, ale jak ten pokarm zostaje mu podany – ile razy w ciągu dnia, w jakich okolicznościach i czy są obecne przy tym inne zwierzęta.

Jak wygląda naturalny wzór przyjmowania pokarmu u psów i kotów?

Zanim przejdziemy do tego, jak powinno wyglądać karmienie, aby miało jak najlepszy wpływ na samopoczucie Twojego pupila, przyjrzyjmy się naturalnym zrachowaniom związanym z przyjmowaniem pokarmu. Musimy mieć świadomość, że wygląda to zupełnie inaczej u psów niż u kotów.

Psy są wszystkożercami, co oznacza, że w skład jego diety wchodzi zarówno pokarm zwierzęcy jak i roślinny. Ich układ pokarmowy przystosowany jest do spożywania dużych ilości jedzenia w sporych odstępach czasowych. Pokarm spożywany jest w szybkim tempie, kęsy odgryzane i w niewielkim stopniu przeżuwane. Jeśli w pobliżu jest więcej przedstawicieli gatunku, psy mają tendencję do szybszego jedzenia, jak również przyjmowania większych ilości pokarmu. Niektóre psy mają również tendencję do chowania pożywienia w celu późniejszej konsumpcji. Najprawdopodobniej jest to pozostałość po zachowaniu ich bliskich krewnych – wilków. Co interesujące, psy w odróżnieniu od wilków, rzadko wracają po ukryty pokarm, czyli głównie go chowają bez odkopywania.

Koty to tak zwani obligatoryjni mięsożercy, czyli innymi słowy muszą przyjmować pokarm zwierzęcy, żeby prawidłowo funkcjonować. Koty nie mogą prawidłowo funkcjonować na diecie wegetariańskiej – w ich organizmie dochodzi wtedy do niebezpiecznych niedoborów mających wpływ na funkcjonowanie organizmu. Koty mają stosunkowo wyższe zapotrzebowanie na białko niż psy. Z racji sposobu zdobywania pokarmu w naturze, czyli polowania na małe ofiarny (np. gryzonie, ptaki), koty jedzą wielokrotnie w ciągu dnia, ale małe ilości. Ich układ pokarmowy składa się z małego żołądka, względnie krótkich jelit i mają szybką przemianę materii. To wszystko, co wymusza jedzenie mniejszych porcji często w ciągu doby – w naturze koty jedzą około 10 posiłków dziennie. Co ciekawe, kot bezdomny może spożywać nawet około dwadzieścia razy dziennie! Instynkt łowiecki sprawia, że kot przyjmuje pokarm nawet, gdy nie jest głodny – wynika to z faktu, że w naturze nigdy nie wiadomo, czy i kiedy uda się zdobyć kolejną ofiarę. Zwierzęta te również są wrażliwe na temperaturę pokarmu i preferują posiłek o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała, czyli około 38°C. W związku z tym, że polują samotnie, również bez towarzystwa spożywają swoje posiłki.

Jak i kiedy karmić psa?

Patrząc na naturalny wzorzec przyjmowania pokarmu, łatwiej nam będzie zrozumieć, jak powinno wyglądać karmienie psa. Posiłki powinny być regularne i dostosowane do indywidualnych potrzeb zwierzęcia. Najczęściej stosuje się zasadę, że zwierzę dostaje karmę dla psa 2-3 razy w ciągu dnia. Co ważne, należy zabierać miskę po skończonym jedzeniu lub nawet, gdy pies nie zje wszystkiego. W innym wypadku zdarza się, że opiekunowie, którzy widzą, że pies nie zjadł karmy leżącej cały dzień w misce, mają tendencję do dokarmiania lepszymi smaczkami, żeby “pies nie był głodny”. W efekcie pies może specjalnie odmawiać pokarmu codziennego na rzecz smaczków, co może prowadzić do głodzenia się pupila. Zabierz miskę z niedojedzonym lub niezjedzonym jedzeniem po około 15 minutach, kiedy pies już od niej odejdzie – nawet jeśli zwierzę ominie jeden posiłek, to nie powinno mu to poważnie zaszkodzić. Dodatkowo, w ten sposób Twój pies się nauczy, że jedzenie jest dostępne o konkretnej porze i tylko przez jakiś czas, dzięki czemu powstanie pewien schemat (o ile wcześniej go nie było).

Podczas jedzenia pies powinien mieć zapewniony spokój, ponieważ stres podczas jedzenia może spowodować niechęć do przyjmowania pokarmu lub odwrotnie – łapczywego i szybkiego jedzenia, co grozi zadławieniem. Częstym zjawiskiem w domu, gdzie występuje więcej zwierząt i występuje konkurencja do miski, jest zjadanie większej ilości pokarmu podczas posiłków, dlatego warto rozważyć osobne karmienie psów.

Jak i kiedy karmić kota?

Sposób karmienia kotów znacznie się różni od psów – koty powinny jeść małe posiłki często. Z praktyki jednak wiem, że często m.in. z wygody nie jest to respektowane przez właścicieli, którzy karmią swoje zwierzęta 2-3 razy dziennie dużymi porcjami. Generalnie zalecane jest podawanie około 5 posiłków dziennie, a 4 to zalecane minimum. Dlatego też, w przeciwieństwie do psów, nie jest zalecane zabieranie miski z niedojedzoną karmą. Może ona być dostępna przez dłuższy czas, ponieważ kot może do niej za jakiś czas wrócić. Oczywiście bywają takie koty, które się mają tendencję do objadania się i zjadają cały posiłek na raz – wtedy oczywiście należy kontrolować ilość pokarmu i nie pozwalać na przejadanie się. Ciekawym rozwiązaniem dla kotów są miski z możliwością ustawienia automatycznego otwierania się o konkretnych porach dnia i zablokowaniem dostępu poza nimi. Na rynku dostępne są również takie rozwiązania jak miski na chip, które otwierają się tylko dla danego kota, na którego chip są zakodowane. To również ułatwia sprawę, jeśli w domu jest kilka kotów, które mają różną dietę.

Należy pamiętać, że koty to z natury samotniki, które również jedzą w samotności. Oczywiście w większych grupach, jeśli pokarm podawany jest o konkretnych porach zwierzęta mogą jeść wspólnie, jednak generalnie nie jest to najlepsze rozwiązanie. Osobniki słabsze mogą unikać kontaktu z innymi jedzącymi kotami, aby uniknąć konfliktu i w efekcie zjeść mniej niż powinny. Dodatkowo, jedzenie w stresie, w obawie przed potencjalnym atakiem też może mieć skutki w zaburzeniach zachowania. Najlepiej, by miejsce, gdzie stoi miska było spokojne, ustronne i tak zlokalizowane, aby zwierzę mogło obserwować otoczenie. Chroniczny stres spowodowany nieprawidłowym karmieniem może mieć bardzo poważne skutki psychiczne i fizyczne. Co ciekawe, jeśli koty w domu mają stały dostęp do karmy, najczęściej wymijają się porami, o których przychodzą po pokarm – koty z natury unikają konfliktów.

Warto podawać też karmę dla kota w temperaturze pokojowej lub nieco wyższej – unikajmy karmienia z lodówki. Kotom, które z natury mają silny łańcuch łowiecki, warto również zapewnić “polowanie” przed zjedzeniem posiłku. Nie musi to być nic wyjątkowo trudnego – wystarczy chwila zabawy z kotem np. wędką, po czym nakierowanie na pożywienie.

W czym podawać karmę zwierzętom?

Miski dla zwierząt są tradycyjnym naczyniem, w którym podaje się pokarm. Najlepiej jest stosować miski ceramiczne lub z tworzywa – należy unikać metalowych, które mogą zmieniać smak pożywienia – szczególnie wrażliwe na tym punkcie są koty. Na rynku dostępne są również różnego typu miski spowalniające spożywanie pokarmu, które posiadają różnego typu wypustki, które powodują, że zwierzak więcej czasu spędza na posiłku.

Czynnikiem wzbogacającym życie naszych zwierząt jest również karmienie z zabawek, tzw. karmienie interaktywne. Można takie zabawki kupić lub zrobić je samemu. Podczas zabawy psy muszą osiągać sukces, czyli co jakiś czas powinno im się udawać wyjąć pokarm z zabawki. Należy taką zabawkę dostosować pod względem poziomu trudności i zawsze obserwować zwierzę, czy sobie z tym poradzi. Przykładami takich zabawek są kule-smakule, kongi czy też maty węchowe.

Neofilia i neofobia – co to takiego?

Neofilia to preferowanie przez zwierzęcia pokarmu, z którym wcześniej nie miało do czynienia – zarówno psów jak i kotów. Zjawisko to dotyczy pokarmu, który był porównywalny jeśli chodzi o smakowitość od poprzedniego (przy podaniu mniej atrakcyjnego pokarmu zjawisko to nie zachodzi). Neofilia może trwać u zwierząt przez długi czas i można ją wykorzystać np. do podawania leków w pokarmie. Nie u wszystkich osobników neofilia występuje – szczególnie jeśli chodzi o koty, które z natury bywają wybredne.

Neofobia to przeciwieństwo neofilii – czyli niechęć do przyjmowania “nowego” pokarmu. Zjawisko to jest częściej obserwowane u kotów. Takie zachowanie może być spowodowane tym, że w naturze lepiej nie ryzykować nieznanego dotąd pokarmu ze względu na potencjalne ryzyko i lepiej jest go po prostu nie przyjmować.

Sposoby na zmianę diety

W przypadku jeśli chcemy zmienić dotychczasową dietę zwierzęcia trzeba mieć na uwadze, że wymaga to czasu i cierpliwości. Należy zwierzę obserwować, jeśli występuje neofobia, nie można go do niczego zmuszać. Podejście “jak zgłodnieje to w końcu zje” jest bardzo złym rozwiązaniem, który może powodować stres i w efekcie zaburzenia zachowania. Zmiana karmy zawsze powinna następować stopniowo.

Polecane są metody mieszania, czyli w pierwszym etapie do dotychczasowej karmy dodajemy około 30% karmy nowej. W przypadku kotów nawet jedna trzecia to może to być za dużo, więc warto nawet mniejsze ilości dosypywać do karmy. W kolejnym etapie mieszamy w proporcjach nowa – stara pół na pół. Gdy zwierzę akceptuje i zjada taki pokarm, przechodzimy na 30% starej karmy, na samym końcu możemy wprowadzić nową karmę.

Trudno powiedzieć, ile czasu zajmie cały proces zmiany pokarmu – wszystko zależy od indywidualnych cech zwierzęcia, jak również rodzaju karmy. Koty zazwyczaj są dużo bardziej wrażliwe na zmianę diety niż psy. Warto podczas zmiany karmy wprowadzić probiotyk, który wspiera okres zmiany i pomaga w przystosowaniu się organizmu zwierzęcia do nowego źródła energii.

Musisz pamiętać, żeby przy zmianie karmy obserwować swoje zwierzę, czasem mogą pojawić się niepożądane objawy ze strony układu pokarmowego jak np. biegunki, zaparcia czy wymioty. Jeśli objawy takie się nasilają należy zgłosić się do lekarza weterynarii. Jeśli niechęć do nowego pokarmu jest znaczna, a musi zostać wprowadzony (np. ze względów zdrowotnych), można spróbować podawać małą ilość nowego pokarmu do wody pitnej zwierzęcia – to pomoże w powolnym przestawianiu się.

Koprofagia, czyli skłonność do zjadania odchodów

Właściciele psów często skarżą się na to, że ich psy mają skłonność do zjadania odchodów czyli koprofagii. Zjawisko to jest dla nas oczywiście odrażające i wiąże się zarówno z bardzo dużym ryzykiem jakim może być między innymi zarażenie pasożytami czy zatrucie pokarmowe, jak również z nieprzyjemnym zapachem z pyska naszego pupila. Niestety zjawisko dość częste u psów i jest to pewną normą. Wynika to najprawdopodobniej z tego, że zwierzęta te są przyzwyczajone do zjadania różnych napotkanych rzeczy, a odchody są niestety bardzo atrakcyjne dla psów. Sposobem na oduczenie zjadania psa odchodów jest wyuczenie komendy lub jeśli to nie jest skuteczne – założenie kagańca. W przypadku, gdy pies ma tendencję do zjadania odchodów, warto w jego dietę włączyć probiotyki, by wspomóc jego układ trawienny.

A co z trawą?

Jeśli chodzi o psy – nie jest do końca pewne, dlaczego zjadają one trawę, jednak jest to naturalne zachowanie. Prawdopodobnie psy zjadają trawę w przypadku mdłości lub też by sprowokować wymioty. W każdym razie jeśli zwierzę tak się zachowuje, nie należy mu tego zabraniać – nawet jeśli zje trawę, którą za chwilę zwróci w postaci wymiotów to jest to naturalna reakcja obronna organizmu. Jest też teoria, że spożywanie roślin zielonych może być objaw pewnych niedoborów w organizmie. W każdym razie, jeśli Twój pies zjada trawę – pozwól mu na to.

U kotów jedzenie trawy jest zupełnie naturalnym zachowaniem i pomaga w pozbyciu się zalegającej sierści z organizmu, która trafia tam poprzez pielęgnację. Koty bardzo dużo czasu spędzają na myciu się, dlatego naturalną reakcją jest zwrócenie połkniętej podczas tego procesu sierści, a trawa to ułatwia. Kotom niewychodzącym zaleca się również zapewnienie w domu dostępu do świeżej trawy.

Zagrożenia związane z nieprawidłowym podawaniem karmy

Zwierzęta nie są w stanie same określić faktu, że pokarm nie zaspokaja wszystkich jego potrzeb żywieniowych – zjada to, co zostaje mu podane. Czasem pojawiają się jednak pewne sygnały, które powinny wzmóc naszą czujność.

Podczas jednej z ostatnich konsultacji Klienci skarżyli się, że ich dwa z ich trzech kotów zaczęły strasznie kraść w kuchni. Codziennie zdarzały się takie incydenty jak wylizywanie masła, sosu z makaronu czy oblizywanie niezakręconego kartonu z mlekiem. Przykładem ekstremalnym było, gdy na blacie rozmrażała się wołowina na kolację, a jeden z kotów dostał się do jeszcze zamrożonego mięsa i zjadł kawałek!

Od razu po tej relacji spytałam o dietę – odpowiedzieli, że pokarm, który dostają jest taki jak zawsze, dlatego zaczęliśmy szukać innych powodów takiego zachowania. Po jakimś czasie jednak okazało się, że przez nieuwagę jednego z domowników, koty dostawały karmę bogatą w zboża, bez porównania gorszej jakości niż zwykle. Karma była przesypywana do pojemnika, a kształt granulek idealnie przypominał “oryginał”, więc opiekunka podająca pokarm kotom nie zauważyła różnicy. Po powrocie do poprzedniej karmy dla kotów, bogatej w białka i bezzbożowej, problemy z kradzieżą praktycznie już się nie zdarzają. W tym wypadku rozwiązaniem na problem behawioralny był po prostu powrót do właściwej diety.

Przekarmienie jest bardzo dużym problemem wśród zwierząt. Opiekunowie są podatni na żebranie zwierząt o pokarm, co nasi podopieczni doskonale wykorzystują. Konsekwencje przyjmowania zbyt dużej ilości kalorii mają poważne konsekwencje zdrowotne – zwiększenie masy ciała powoduje nadwagę i otyłość. Z wyniku tego może dochodzić do przeciążenia stawów kończyn i kręgosłupa. Dodatkowo dochodzi niekorzystny wpływ na układ krążenia, większe ryzyko zachorowania na:

• cukrzycę,
• nowotwory,
• choroby serca,
• choroby trzustki.

Co więcej, niewiele osób zdaje sobie sprawę, że może mieć poważne konsekwencje behawioralne, czyli nadreaktywność, niechęć do działania, apatię. Oczywiście należy pamiętać, by przy zmniejszaniu ilości pokarmu nie popaść w skrajność – wtedy może się pogłębić np. zjawisko koprofagii. Co więcej, może też się pojawić zjadanie innego znalezionego pokarmu na spacerze, jak śmieci lub też może to prowadzić do obrony zasobów (głodne zwierzę będzie aktywniej broniło swoje jedzenie przez innymi).

Dbajmy o nasze zwierzęta i zwracajmy uwagę nie tylko na to co, ale też jak przyjmuje pokarm.

Psy i koty żyją razem z nami w domach i jesteśmy za nie odpowiedzialni. Naszym zadaniem jest zapewnienie prawidłowej diety i podawanie pokarmu w odpowiedni sposób. Moment przyjmowania pokarmu powinien służyć do dostarczania składników niezbędnych zarówno do prawidłowego funkcjonowania organizmu pod względem fizycznym i psychicznym. Czas spożywania pokarmu możemy wykorzystać dodatkowo na stymulację na przykład poprzez karmienie interaktywne. Zapewnijmy naszym zwierzętom odpowiednie warunki na spokojne spożywanie pokarmu, aby ten moment w ciągu dnia był jednym z przyjemniejszych i pozbawionym stresu.