Owczarek środkowoazjatycki: charakter i choroby [Lek wet Małgorzata Miłosz]

Owczarek środkowoazjatycki (Sredneasiatskaya Ovtcharka, Central Asian Sheepdog) należy do jednej z najstarszych ras na świecie.

Według licznych źródeł przodkowie tych psów, wśród których wymienia się przede wszystkim mastify tybetańskie, pojawili się już ok. 5000 lat temu na terenach Wielkiego Stepu w centralnej Azji, a za ich oficjalną ojczyznę uznaje się dziś Rosję. Genealogia nie jest dokładnie poznana i mówi się, że psy te ukształtowane zostały  nie przez człowieka, ale przez surowy klimat oraz ciągłą konieczność walki o przetrwanie z drapieżnikami, trochę na zasadzie naturalnej selekcji.

Wykształcona w nich przez wieki siła i odwaga, wykorzystywana była przez ludzi, którym psy te służyły jako stróże domostw oraz nieustraszeni i skuteczni obrońcy żywego inwentarza. Czworonogi te siały postrach szczególnie wśród wilków, zyskując tym samym przydomek “The Wolf Crusher”.

Przemierzały kilometry wraz z koczowniczymi plemionami, strzegąc tego, co najcenniejsze, czyli rodzin oraz transportujących dobytek wielbłądów i koni. Z czasem zaczęto użytkować je również jako psy wojskowe i patrolujące, a także trenować do walk psów.

W 1920 roku w ZSRR starano się ujednolicić rasę, jednak obecnie znany nam typ powstał również w Rosji, ale wiele lat później. Amerykański Kennel Club uznał wzorzec w 2001 roku. Dziś ałabaje są przede wszystkim psami stróżującymi, a popularnością cieszą się nie tylko w kraju rodzimym, ale i poza jego granicami.

Według klasyfikacji FCI owczarek środkowoazjatycki należy do grupy 2.

Owczarek środkowoazjatycki charakter

Ałabaje łatwo się aklimatyzują do trudnych warunków środowiskowych, co podyktowane jest ich pochodzeniem. Również konieczność walki o przetrwanie przed tysiącami laty odcisnęła na nich swoje piętno, przez co są niezwykle odważne, silne i niezależne.

Charakter psów może być nieco odmienny w zależności od tego, z jakiej linii się wywodzą i tak czworonogi te mogą mieć albo większe zapędy do walki, albo być bardziej zrównoważone i spokojne.

Owczarki środkowoazjatyckie potrzebują sporej dawki ruchu i najlepiej będą się czuły w domu z przynależącym do niego ogrodzonym terenem, który mogły będą patrolować. W końcu są świetnymi stróżami – czujnymi i nieufnymi, szybko oceniającymi sytuację i w razie potrzeby reagującymi z szybkością błyskawicy.

W stosunku do domowników są nawet nazbyt opiekuńcze, więc zapraszanie gości do domu może być w ich obecności kłopotliwe.

Dobrze dogadują się z innymi domowymi zwierzakami, jeśli są wraz z nimi od małego wychowywane. W przeciwnym wypadku tendencje dominacyjne mogą utrudnić wprowadzenie do rodziny nowego czworonoga.

Wymagają intensywnego szkolenia i wczesnej socjalizacji, gdyż niewłaściwie prowadzone mogą stać się nadmiernie podejrzliwe i mieć skłonności do agresji.

Owczarek środkowoazjatycki opis rasy

Owczarek  środkowoazjatycki to pies zaliczany do ras dużych o mocnej budowie i dobrze rozwiniętej muskulaturze.

Waga i wielkość

Wysokość w kłębie psa samca wynosi minimum 65 cm, a suk co najmniej 60 cm. Masa ciała dorosłego osobnika waha się w granicach od 40 do 50 kg.

Wygląd

• Głowa w kształcie prostokąta, masywna o płaskim czole i zaznaczonych łukach jarzmowych.
• Kufa średniej długości, głęboka, nieznacznie zwężająca się w kierunku nosa.
• Stop łagodny.
• Wargi grube, ciemno pigmentowane, lekko obwisłe.
• Trufla nosa barwy czarnej, u psów o jasnym umaszczeniu może być brązowa.
• Szczęki mocne i szerokie z kompletem mocnych i białych zębów.
  Siekacze ustawione w zgryzie nożycowym.
  Dopuszczalny jest też zgryz cęgowy lub nożycowy odwrócony.
• Uszy małe, trójkątne, osadzone nisko i opadające.
• Oczy rozstawione szeroko, okrągłe i ciemne o spojrzeniu skierowanym na wprost.
• Szyja krótka i umięśniona, pokryta luźną i grubą skórą tworzącą podgardle.
• Grzbiet prosty i mocny z dobrze zaznaczonym kłębem, szczególnie wyraźnym u osobników płci męskiej.
• Klatka piersiowa szeroka i głęboka.
• Brzuch podkasany.
• Lędźwie lekko wysklepione, przechodzą w szeroki i poziomy zad.
• Ogon osadzony wysoko, gruby u nasady i sierpowato wygięty. W krajach w których jest to dopuszczalne ogon jest kopiowany.
• Kończyny proste i równoległe. Łapy zwarte i owalne z grubymi opuszkami.

Umaszczenie

Okrywa włosowa prosta i twarda z gęstym podszerstkiem. Włos okrywowy może być krótki (3 – 5 cm) lub długi (7 – 10 cm), gdzie tworzy kryzę oraz pióra za uszami, na ogonie oraz tylnej stronie kończyn.

Dopuszczalne różne rodzaje umaszczeń:

• czarne,
• białe,
• brązowoszare,
• szare,
• rude,
• słomkowe,
• pręgowane,
• srokate i nakrapiane.

Pielęgnacja ałabaja

Pielęgnacja owczarków środkowoazjatyckich jest mało skomplikowana. W okresie linienia staramy się je wyczesywać jak najczęściej, gdyż zrzucają wówczas ogromne ilości martwego włosa na raz.

W razie potrzeby urządzamy psu kąpiel, skracamy pazury, czyścimy uszy oraz szczotkujemy zęby. Do tych wszystkich czynności przyzwyczajamy psa od małego.

W żywieniu ałabajów stosować możemy karmy gotowe dl psa, przeznaczone dla psów ras dużych lub przyrządzać psu posiłki sami, pamiętając o ich właściwym zbilansowaniu.

Ze względu na predyspozycje do skrętu żołądka  dzienną dawkę pokarmową rozdzielamy na minimum dwa podania.

Owczarek środkowoazjatycki choroby

Dysplazja stawów biodrowych

Dysplazja stawów biodrowych (HD) jest chorobą występującą przede wszystkim u  psów ras dużych i olbrzymich.

HD polega zasadniczo na nieprawidłowym ukształtowaniu i połączeniu struktur wchodzących w skład stawu biodrowego.

Oprócz skłonności genetycznych jej wystąpieniu sprzyjają także tzw. czynniki środowiskowe np. nieprawidłowe żywienie szczenięcia czy zbyt intensywne ćwiczenia w okresie wzrostu kośćca. Szczenięta rodzą się z prawidłowymi stawami biodrowymi, a schorzenie rozwija się stopniowo, na skutek zaburzenia  równowagi pomiędzy wzrostem i rozwojem tkanek twardych i miękkich.

Luźność i przewlekłe zwichnięcia stawów prowadzą do stanów zapalnych, bolesności i deformacji główki kości udowej i panewki kości biodrowej. Pierwsze objawy HD widoczne mogą być już u psów kilkutygodniowych.

W przypadku przewlekłych uszkodzeń chrząstki dochodzi często do zgrubienia torebki stawowej i wtórnej stabilizacji stawu, przez co oznaki choroby zauważymy dopiero u psów dorosłych w wieku ok. 5 lat i więcej. Główne objawy nasuwające podejrzenie dysplazji to:

• niechęć do ruchu,
• preferowanie pozycji leżącej,
• sztywny chód,
• zaniki mięśni,
• królicze skoki.

Do diagnostyki dysplazji wykorzystuje się badanie kliniczne, przeprowadzane najczęściej na zwierzęciu uspokojonym oraz RTG w sedacji. Zaleca się wykonywanie profilaktycznych zdjęć RTG u psów bez objawów HD w wieku ok. 6 miesięcy dla oceny budowy stawów biodrowych.

Metody leczenia różnią się w zależności od wieku psa, jego masy ciała oraz stopnia zaawansowania choroby. Stosuje się metody farmakologiczne, chirurgiczne, fizjoterapię oraz korekcję diety.

Do najczęściej stosowanych technik operacyjnych należą: resekcja główki kości udowej, pektinektomia i potrójna osteotomia miednicy. W terapii HD wykorzystywane są także komórki macierzyste oraz osocze bogatopłytkowe.

Dysplazja stawów łokciowych

Dysplazja stawów  łokciowych jest wadą rozwojową, polegającą na nieprawidłowym wykształceniu powierzchni stawowych stawów łokciowych lub tylko jednego z nich.  Zalicza się do niej kilka podjednostek, które mogą występować niezależnie od siebie:

1. Nieprzyrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy (UAP).
2. Fragmentacja przyśrodkowego wyrostka dziobiastego (FCP).
3. Osteochondroza przyśrodkowego kłykcia kości ramiennej (OCD).
4. Niedopasowanie powierzchni stawowych (EI).

Objawy choroby pojawiają się najczęściej u szczeniąt w wieku od 6 do 12 miesięcy, a są to:

• kulawizna,
• sztywny chód,
• opór lub bolesność w trakcie zginania i prostowania kończyn w łokciach,
• opuchlizna chorego stawu.

Do diagnostyki choroby niezbędne jest badanie ortopedyczne oraz RTG w różnych projekcjach.

Leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny wykonywany metodą zależną od rodzaju zmian. W przypadku przeciwwskazań do operacji stosuje się leczenie zachowawcze.

Rozszerzenie i skręt żołądka

Ostre rozszerzenie żołądka polega na nagłym powiększeniu jego objętości na skutek nagromadzenia się w nim dużej ilości pokarmu gazów lub płynów.

Najczęściej dotyczy psów ras dużych i olbrzymich. Na ryzyko wystąpienia skrętu najbardziej narażone są zwierzęta karmione raz dziennie, pochłaniające posiłek łapczywie oraz spożywające pokarm łatwo fermentujący.

Również intensywna aktywność fizyczna, wykonana w krótkim odstępie czasu po jedzeniu sprzyja rozszerzeniu. Do najczęściej obserwowanych objawów należą:

• próby wymiotów,
• ślinotok,
• szerokie rozstawienie kończyn przednich,
• powiększenie obrysu brzucha,
• zasinienie błon śluzowych,
• utrata przytomności,
• zaleganie,
• tachykardia.

ORŻ jest stanem nagłym wymagającym natychmiastowej wizyty w gabinecie weterynaryjnym, a groźne powikłanie w postaci skrętu żołądka  stwarza zagrożenie dla życia zwierzęcia.

Dla potwierdzenia podejrzenia wystąpienia ORŻ wykonuje się zdjęcie RTG.

Leczeniem w przypadku rozszerzenia jest najczęściej punkcja i/lub płukanie żołądka, natomiast jeśli dojdzie do skrętu niezbędny jest zabieg operacyjny. Rokowanie jest ostrożne ze względu na możliwe powikłania oraz tendencje do nawrotów.

Dla kogo owczarek środkowoazjatycki będzie idealnym psem?

Ałabaje są psami polecanymi wyłącznie dla osób doświadczonych, cechujących się silnym charakterem i konsekwencją w postępowaniu.

Te inteligentne i niezależne owczarki wymagają cierpliwego szkolenia i prowadzenia opartego na wzajemnym szacunku. W przeciwnym razie trudno będzie nam je podporządkować, co w przyszłości stać się może nie lada problemem.

Psy te są cichymi stróżami, idealnie nadającymi się do pilnowania nie tylko stad zwierząt, czy posesji firmowych, ale i naszych rodzinnych domów. Jako domownicy, są mało kłopotliwe,  pod warunkiem, że zapewnimy im dzienną dawkę ruchu i zajęcia.

Nie wymagają ekstremalnych ćwiczeń fizycznych, ale codzienny długi spacer to dla nich absolutna konieczność.

Psy te są opiekuńcze w stosunku do dzieci, ale ze względu na gabaryty psa, zabawy takie powinny być nadzorowane.

Ałabaje potrzebują także bliskiego i częstego kontaktu z członkami rodziny, by czuły się jej częścią. Właściwie prowadzone są zrównoważonymi i spokojnymi towarzyszami, na których możemy liczyć w każdej sytuacji.