Owczarek francuski, zwany w skrócie briardem, należy do najstarszych ras hodowanych we Francji.
W jego ojczyźnie mówiono o nim Berger de Brie, czyli pies z Brie, ze względu na wkład mieszkańców tej krainy w rozwój rasy. Ówcześnie briardy wykorzystywane były jako psy pasterskie i stróżujące, strzegąc stad przed wilkami i innymi czyhającymi na zwierzynę drapieżnikami.
Ich doskonały węch oraz brak strachu przed wodą czyniły z nich niezastąpionych pomocników w trakcie wojny, gdzie szukały rannych i ratowały tonących.
Briardy odznaczały się także siłą, więc często spotykano je ciągnące wozy z towarami na targ.
Dziś te niezależne, a zarazem lojalne i oddane psy strzegą głównie domowego ogniska oraz członków swej “ludzkiej” rodziny.
Ze względu na dość charakterystyczny wygląd oraz zdolność do szybkiego uczenia się briardy często pojawiały się przed kamerami. Można zobaczyć je m.in. w amerykańskiej operze mydlanej “Wszystkie moje dzieci” czy filmach “Super pies” i “Denis rozrabiaka”.
Do samych Stanów Zjednoczonych psy te sprowadzili Thomas Jefferson i Markiz de Lafayette, a tamtejszy AKC przyjął je w swoje szeregi w 1928 r. FCI uznało przynależność rasy do grupy 1 w roku 1988.
Briard charakter
Briardy są psami o zrównoważonym charakterze. Kiedy trzeba, są spokojne i posłuszne, ale w razie niebezpieczeństwa potrafią obronić i pokazać zęby.
Najważniejszy jest dla nich wszelkiego rodzaju ruch. Ponieważ szybko się uczą, świetnie sprawdzą się we wszelkich psich dyscyplinach sportowych, takich jak agility, obedience, flyball i wielu innych.
Chętnie potowarzyszą nam także w trakcie długich spacerów, trekkingu, czy porannego joggingu. Innymi słowy, ruch w dużych dawkach, to coś, co psy te kochają najbardziej na świecie.
Drugą ich miłością jest spełniane się w pracy, czyli w stróżowaniu i pilnowaniu. Idealnym zatem miejscem dla nich, będzie dom z dużym ogrodem, by miały czego strzec.
Oczywiście samotny spacer po wybiegu nie jest w stanie zaspokoić ich potrzeb co do wspomnianej aktywności, dlatego mimo to, należy wychodzić z nim poza teren własnej posiadłości.
Briardy lubią też opiekować się i bawić z dziećmi. Jako psy inteligentne potrzebują nowych wyzwań i zajęcia. W przeciwnym razie znajdą je sobie same, a tego raczej byśmy nie chcieli.
Jak wygląda briard?
Briard to pies średniej wielkości o sylwetce wbudowanej w prostokąt.
Wielkość psa
Wysokość w kłębie psa samca wynosi 62 – 68 cm, a suki 56 – 64 cm.
Waga
Średniej masie briardów to około 30 – 40 kg.
Briard: opis rasy
- Głowa mocna i długa, pokryta w charakterystyczny sposób sierścią – włosy tworzą obfite wąsy, brodę oraz opadające na oczy brwi.
- Czoło lekko zaokrąglone, a stop widoczny.
- Kufa nie spiczasta, zakończona czarną truflą nosa.
- Oczy duże i ciemne o inteligentnym wyrazie.
- Komplet silnych, białych zębów ustawiony jest w zgryzie nożycowym.
- Uszy osadzone wysoko, porośnięte długim włosem i nieprzylegające.
- Szyja muskularna, wyraźnie odcinająca się od łopatek, przechodzi w prosty grzbiet.
- Klatka piersiowa szeroka i głęboka.
- Lędźwie krótkie i zwarte, a zad lekko spadzisty.
- Ogon noszony nisko, w specyficznym kształcie litery J, zwany także fajką, sięgający w spoczynku do stawu skokowego.
- Kończyny proste, muskularne o mocnym kośćcu.
- Charakterystyczne dla rasy są podwójne wilcze pazury na tylnych kończynach. Łapy zwarte z twardymi pazurami i opuszkami.
- W ruchu pies lekki i sprężysty, a jego chód przypomina koci.
Umaszczenie
Okrywa włosowa długa i falista o delikatnym podszerstku.
Umaszczenie:
- czarne,
- płowe lub szare,
- jednolite.
Białe znaczenia są niedopuszczalne.
Pielęgnacja
Briardy mają piękną, gęstą, długą, lekko falistą sierść i delikatny podszerstek w stosunkowo niewielkiej ilości.
Plusem proporcji tej okrywy jest niewielki stopień linienia, a minusem tendencja do szybkiego plątania się włosów. Z tej przyczyny nasz czworonóg musi być regularnie wyczesywany.
Dodatkowo przy tej czynności usuwa się również brud i kurz osiadły na włosie, co pozwala zmniejszyć częstotliwość kąpieli.
Z racji długiej brody, drobiny pokarmu i wody pozostają na niej po jedzeniu i piciu, stąd higiena i rozczesywanie mokrych włosów tej okolicy jest dość znaczące.
Ponieważ pielęgnacja sierści szczenięcej jest mniej wymagająca niż psa dorosłego, należy przyzwyczajać młode zwierzaki do tego typu zabiegów i to jak najszybciej.
Po 6 miesiącu włos zaczyna się zmieniać i może to być bardziej problematyczne, więc trudniej będzie nam przekonać psa i samego siebie, że czesanie jest przyjemnością, a nie tylko koniecznością.
Poza tym okresowo sprawdzamy stan pazurów uszu i zębów naszego czworonoga.
Choroby briardów
Dysplazja stawów biodrowych
Dysplazja stawów biodrowych jest wadą dziedziczną, często spotykaną u psów ras dużych, polegającą na nieprawidłowym ukształtowaniu i połączeniu elementów, wchodzących w skład stawu biodrowego.
HD (hip dysplasia) dotyczyć może jednej kończyny albo rozwijać się w obydwu naraz.
Do wystąpienia tego schorzenia, oprócz czynników genetycznych, przyczyniają się znaczący sposób także czynniki środowiskowe. Wśród nich najczęściej wymienia się nieprawidłowe żywienie oraz zbyt dużą intensywność ruchu u rosnących szczeniąt.
Pierwsze objawy zauważyć może już hodowca u psów w wieku 2 – 3 miesięcy. Standardowo jednak dysplazja manifestuje się klinicznie u szczeniąt pomiędzy 6 a 12 miesiącem życia.
Obserwuje się wówczas:
- niechęć do ruchu,
- preferowanie pozycji leżącej,
- kulawiznę,
- tak zwane królicze skoki.
Jeśli uszkodzenia chrząstki stawowej są niewielkie i przewlekłe, przez pierwszych kilka lat dysplazja może nie dawać żadnych objawów. Dzieje się tak dlatego, że torebka stawowa ulega zgrubieniu i dochodzi do wtórnej stabilizacji stawu poprzez otaczające go mięśnie.
Dla prawidłowej oceny dysplazji z oznaczeniem jej stopnia niezbędne jest badanie kliniczne oraz zdjęcie RTG w sedacji. U psów młodych z predyspozycją do HD wykonuje się RTG profilaktyczne w celu wczesnego jej wykrycia.
Leczenie może być operacyjne lub objawowe w zależności od wieku, wagi oraz stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Jeśli chodzi o chirurgię, najczęściej wykonuje się:
- zespolenie spojenia łonowego,
- resekcję główki kości udowej,
- potrójną osteotomię miednicy, czy pectinektomię.
U psów starszych, u których dysplazja “wychodzi” po latach, nie ma już zbyt wielu opcji ratunku. Stosuje się wówczas leczenie objawowe w postaci leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych o różnym czasie działania.
W ostatnich latach do medycyny weterynaryjnej wprowadzono nowe nieinwazyjne metody związane z użyciem komórek macierzystych, IRAP, czy PRP, w których pokładane są nadzieje na lepszy komfort życia pacjentów dotkniętych HD.
Centralny postępujący zanik siatkówki (CPRA)
CPRA jest odmianą PRA, czyli postępującego zaniku siatkówki i jest schorzeniem dziedzicznym.
W przebiegu tej choroby dochodzi do degeneracji fotoreceptorów na skutek defektu nabłonka barwnikowego siatkówki oka.
Pierwszym objawem, który zwraca uwagę opiekuna psa, jest najczęściej utrata widzenia po zmroku – pies staje się bardziej ostrożny na wieczornych spacerach, a w miarę postępu CPRA traci on również zdolność widzenia za dnia.
W badaniu oftalmoskopowym widoczne jest rozszerzenie źrenicy i zanik naczyń krwionośnych siatkówki. Staje się ona cienka i przebija przez nią błona odblaskowa, na której widoczne są początkowo plamki, a później coraz większe obszary pigmentu.
CPRA potwierdza się badaniem okulistycznym za pomocą elektroretinografu, co pozwala na ocenę reakcji receptorów na bodźce świetlne.
Choroba na szczęście nie występuje często, ale jest nieuleczalna.
Dziedziczna dystrofia siatkówki briardów (CSNB)
Schorzenie to jest charakterystyczne tylko dla owczarków francuskich.
Inne nazwy tej choroby to retinopatia tłuszczowa, wrodzona ślepota psów Lebera oraz wrodzona niepostępująca ślepota nocna.
W jej przebiegu obserwuje się przede wszystkim utratę widzenia po zmroku, natomiast widzenie za dnia może być upośledzone w różnym stopniu, ale najczęściej nie ma charakteru postępującego.
W badaniu klinicznym można zaobserwować zmiany na siatkówce w postaci szarych plam, które są złogami tłuszczowymi.
CSNB wywoływane jest przez mutację genetyczną – mikrodelecję w genie RPE65. Obecnie można wykonać badania DNA pod kątem wykrywania nosicielstwa tej mutacji w wielu laboratoriach weterynaryjnych.
Mielopatia zwyrodnieniowa (DM)
Mielopatia zwyrodnieniowa jest chorobą o nieznanej etiologii.
Polega ona na zaniku osłonek mielinowych włókien nerwowych biegnących wzdłuż odcinka piersiowo-lędźwiowego rdzenia kręgowego.
Rozwija się powoli i bezboleśnie, a z czasem widoczne stają się zaburzenia czucia głębokiego, aż do całkowitej niemożności chodzenia.
Rokowanie jest złe, a właściciele chorych zwierząt często decydują się na eutanazję, gdyż nie ma skutecznego leczenia przeciwko temu schorzeniu.
Dla spowolnienia procesów stosuje się terapie witaminami z grupy B, witaminą E oraz zabiegi rehabilitacyjne i fizjoterapeutyczne.
Enostoza
Enostoza znana jest także jako młodzieńcze zapalenie kości, która to nazwa w zasadzie oddaje jej istotę.
Jest to zasadniczo choroba o podłożu genetycznym i metabolicznym, ale wśród przyczyn ją wywołujących wymienia się także zaburzenia:
- immunologiczne,
- alergiczne,
- endokrynologiczne,
- pasożytnicze.
U jej podstaw leży nadmierna aktywność osteoblastów (komórek kościotwórczych), które wewnątrz jam szpikowych kości długich tworzą nową tkankę o różnym stopniu dojrzałości.
Przyczyną zaburzenia równowagi w działaniu osteoklastów i osteoblastów może być źle zbilansowana karma dla psa (zbyt duża ilość wapnia w diecie). W konsekwencji dochodzi do zaburzenia krążenia w obrębie jamy szpikowej, obrzęku oraz bolesności kości długich.
Typowa dla tej jednostki chorobowej jest obserwowana przez opiekuna zwierzęcia naprzemienna kulawizna kończyn piersiowych oraz bolesność przy ich omacywaniu.
Najczęściej enostozą dotknięte są psy w wieku 6-12 miesięcy, ale czasem może pojawić się u psów kilkuletnich.
Na ostateczne rozpoznanie pozwala badanie RTG. Leczenie polega na optymalizacji diety oraz stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Choroba von Willebranda
Choroba von Willebranda jest dziedzicznym zaburzeniem krzepliwości krwi związanym z niedoborem czynnika von Willebranda.
Czynnik ten jest niezbędny do adhezji płytek krwi do uszkodzonego śródbłonka naczyń oraz jest białkiem transportowym czynnika VIII.
Choroba objawiać się może w trzech postaciach. Typ pierwszy to łagodne krwawienia, a kolejne średnio ciężkie i ciężkie do zatrzymania zaburzenia krzepnięcia.
Najczęstsze objawy to:
- spontaniczne krwawienia z błon śluzowych
- nadmierne krwotoki po zabiegach chirurgicznych i urazach, w trakcie cieczki, po zastrzykach
W pełnym badaniu krwi uwzględnia się:
- liczbę płytek krwi,
- hematokryt,
- czas krwawienia z błony śluzowej policzka,
- czas częściowej tromboplastyny po aktywacji,
- czas protrombinowy,
- czas trombinowy,
- produkty degradacji fibrynogenu i fibryny,
- D-dimery.
Postawienie ostatecznego rozpoznania umożliwia test ELISA oznaczający poziom czynnika von Willebranda we krwi.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy jest to choroba endokrynologiczna, która polega na zmniejszonym wytwarzaniu przez tarczycę hormonów, potrzebnych zasadniczo do utrzymania prawidłowego tempa metabolizmu całego organizmu.
Najczęściej wywołują ją:
- zapalenie tarczycy,
- zanik tarczycy,
- zmiany nowotworowe.
Objawy niedoczynności są różnorodne, często subtelne i rozwijają się powoli, przez co mogą pozostać przez niezauważone przez opiekuna psa nawet przez miesiące czy lata.
Najczęstsze objawy to:
- apatia,
- sucha i matowa sierść,
- zmiany skórne,
- zapalenie uszu,
- dyszenie,
- zwiększone pragnienie i wydalanie moczu,
- otyłość,
- brak rui,
- nawracające ciąże urojone, a także wiele innych zmian.
Rozpoznanie ustala się na podstawie wyniku badania krwi z oznaczeniem hormonów tarczycowych (T4, fT4) oraz tyreotropiny (TSH).
Leczenie jest przewlekłe i dożywotnie. Polega ono na podawaniu syntetycznej lewotyroksyny w odpowiednio dobranej dla każdego pacjenta dawce, podlegającej okresowemu sprawdzaniu, za pomocą ponownego oznaczania poziomu hormonów we krwi.
Chłoniak skórny (mięsak limfatyczny) u briarda
Jest to złośliwy nowotwór wywodzący się z limfocytów T lub B.
Objawia się w postaci guzków podskórnych, głównie w obrębie głowy, kończyn i tułowia, których powierzchnia często ulega owrzodzeniu.
Towarzyszyć może im świąd oraz zmiany ogólne.
W postępowaniu leczniczym stosuje się usunięcie chirurgiczne, chemioterapię lub radioterapię, ale rokowanie jest złe ze względu na możliwość przerzutów do innych narządów.
Dla kogo briard będzie idealnym psem?
Każda rasa ma pewne cechy fizyczne i psychiczne, charakterystyczne tylko dla siebie, przez co zachowanie i sposób wspólnego życia z psem, są w pewien sposób przewidywalne.
Pozwala na to na wyodrębnienie stosownych plusów i minusów (oczywiście to, co dla jednego będzie zaletą dla innego może być wadą i odwrotnie) i ułatwi podjęcie decyzji, czy dana rasa jest dla nas odpowiednia.
Briardy są z natury inteligentne, przyjazne i wierne, ale mają też silny, wrodzony instynkt do obrony. Żeby ten instynkt działał wtedy, kiedy trzeba, psa trzeba dość wcześnie socjalizować i szkolić.
Owczarki francuskie są z reguły posłuszne i uczą się szybko, ale są też niezależne, więc wymagają stanowczego i cierpliwego opiekuna. Raczej nie poleca się ich dla osób niedoświadczonych, dla których będzie to pierwszy zwierzak tego gatunku.
Myśląc o zakupie briarda pamiętajmy też o tym, że potrzebuje on bardzo dużo uwagi i ruchu, więc nie nadaje się dla opiekunów, którzy dysponują małą ilością czasu lub nie specjalnie przepadają za aktywnością fizyczną.
Nie są to również psy dla pedantów, gdyż potrafią nieźle nabałaganić, zwłaszcza po jedzeniu, czy piciu.
Jeśli chcemy, by ten piękny czworonóg był wizytówką naszego domu, również musimy znaleźć czas na pielęgnację jego sierści, w przeciwnym wypadku ulegnie ona zaniedbaniu w bardzo szybkim tempie i często jedynym ratunkiem na odratowanie jako takiego wyglądu, jest całkowite zgolenie skołtunionych włosów. Zapewne nasz przyjaciel nie będzie wówczas zadowolony.
Zakup owczarka francuskiego należy dokładnie przemyśleć z uwzględnieniem wszystkich za i przeciw, gdyż posiadanie psa ma być (dla obu stron) radością, a nie przykrym obowiązkiem.
