Lato zbliża się wielkimi krokami, a już teraz Polskę zalewa fala upałów. Podczas takich wysokich temperatur szukamy ochłody, instalujemy klimatyzatory, pijemy zimne napoje i nosimy cienkie ubrania, żeby się ochłodzić. A jak sobie radzą z wysokimi temperaturami nasze psy? Jak możemy im pomóc przetrwać tak wysokie temperatury? Jak uniknąć przegrzania organizmu psa? Przeczytaj artykuł, a poznasz odpowiedzi na te pytania.

Jak psy regulują temperaturę ciała?

Wiele psów nie czuje się komfortowo, gdy temperatura powietrza w cieniu wynosi powyżej 25°C. Dodatkowo upalne dni trudnej przerwać psom, które mieszkają w miastach, gdzie jest jeszcze cieplej, a asfalt i chodniki mogą się nagrzewać do bardzo wysokich temperatur. W związku z tym psy uruchamiają mechanizmy regulacji temperatury ciała, tak zwanej termoregulacji.

Prawidłowa temperatura ciała psa jest wyższa o około 2°C od temperatury ciała człowieka i wynosi około 37,5-39,2°C (w zależności od wieku i wielkości). Co bardzo istotne, psy mają bardzo ograniczone możliwości obniżenia temperatury swojego ciała i radzą sobie z tym gorzej niż my. My chłodzimy się całą powierzchnią ciała, ponieważ w naszej skórze znajdują się gruczoły potowe, które bardzo efektywnie oddają ciepło. Psy w przeciwieństwie do nas, nie mają gruczołów potowych na skórze, mają je jedynie na opuszkach łap i nosie. Możesz to zauważyć w gorące dni, gdy pies zostawia wilgotne ślady na podłodze podczas chodzenia. Najwięcej ciepła pies odprowadza przez pysk, uszy i łapy. Psy ochładzają swój organizm głównie poprzez dyszenie – przyspieszają swój oddech i wywieszają język, przez który ciepło oddawane się na zewnątrz.

Mówiąc o języku warto wspomnieć o jednej ciekawostce. Język większości gatunków zwierząt ma jasnoróżową barwę, jednak wyjątkiem od tej reguły są psy rasy chow-chow, których język jest… niebieski! Rasa ta liczy ponad 2 tysiące lat i wywodzi się z Mongolii. Według starożytnej legendy chow-chow, jako pół-pies i pół-smok, postanowił na przekór bogom wyeliminować noc poprzez zlizanie ciemnego koloru z nieba. Karą za ten występek wobec bogów miała być zmiana koloru języka z różowego na niebieski. Obecnie badania naukowe rozprawiły się z tą opowieścią. Udowodniono, że za nietypowy kolor języka odpowiada zwiększona ilość melaniny – barwnika, który występuje głównie w skórze i włosach, nadając im ciemny kolor. Co interesujące, szczenięta rodzą się z różowym językiem, a zmiana koloru zaczyna się, gdy szczeniaki otwierają oczy.

A gdzie są zlokalizowane receptory odbierające informacje o temperaturze, czyli tak zwane termoreceptory? U psów zlokalizowane są między innymi na skórze oraz jamie brzusznej. Tam odbierają bodźce cieplne, a następnie wysyłają sygnały do ośrodka termoregulacji organizmu. Wszystkie te procesy mają na celu obniżenie temperatury ciała, ale jeśli nie zadziałają prawidłowo lub pies znajduje się zbyt długo w upalnym środowisku dochodzi do hipertermii. Hipertermia to podwyższenie temperatury ciała, która bardzo szybko prowadzi do udaru cieplnego.

Zagrożenia związane z nadmierną temperaturą otoczenia

Upały mogą być powodem przegrzania się, odwodnienia psów, a nawet spowodować udar cieplny. Musisz wiedzieć, że z fizjologicznego punktu widzenia przegrzanie organizmu jest dużo bardziej niebezpieczne niż jego wyziębienie.

Dużym zagrożeniem dla psów jest wyczerpanie upałem. Kiedy temperatury wzrastają powyżej 30°C, wiele psów po prostu opada z sił. Nasi pupile po spacerach są bardziej zmęczone niż zwykle, nie mają siły by wracać do domu, ziają, dyszą i snują się pod nogami. Organizm takiego psa nie wydaje się być przegrzany, ale jest dużo słabszy, mimo że wciąż może być aktywny. Objawy wyczerpania upałem to suche błony śluzowe i język, gęsta ślina, sucha, sztywna i nieelastyczna skóra. Dodatkowo mocz jest oddawany w niewielkiej ilości, ma intensywniejszy kolor, a pies jest apatyczny, więcej ziaje i dyszy. Te wszystkie objawy świadczą o odwodnieniu organizmu psa.

Udar powstaje wskutek przegrzania się organizmu i zaburzenia mechanizmów oddawania ciepła. Udarowi bardzo sprzyja stan wyczerpania cieplnego, czyli odwodnienia podczas upałów. O udarze mówimy, gdy temperatura ciała przekroczeniu 40,5°C. Jest to nagły stan i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia psa. Dominującym objawem udaru cieplnego jest podwyższona temperatura ciała – powyżej 40-41°C. Taki stan nazywamy hipertermią. Temperatura wewnętrzna ciała psa powyżej 42°C powoduje już nieodwracalne uszkodzenia w organizmie, które skutkują ciężkim uszkodzeniem narządów, a nawet mogą powodować śmierć. Objawy udaru to ponadto ślinotok gęstą i kleistą śliną, szybkie i nadmierne ziajanie, pobudzenie, duszność, otępienie, zataczanie się, suchość i przekrwienie błon śluzowych, biegunki i wymioty. Dodatkowo przyspieszona akcja serca, szybkie tętno obwodowe krwi (najlepiej je sprawdzić na tętnicy udowej), zaburzenia widzenia, drgawki i utrata przytomności. Dodatkowo u psów ras krótkoczaszkowych (brachycefalicznych) obserwowane jest wzmożone charczenie, piana na pysku i pieniste wymioty. Dodatkowym objawem jest charakterystyczna postawa ciała – pies wyciąga szyję i głowę przed siebie i do góry, a łapy ma rozstawione szeroko. Te wszystkie objawy są skutkiem tego, że ciało psa nie potrafi sobie poradzić z konsekwencjami przegrzania. Szybka reakcja na taki stan zwierzęcia ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia psa.

Jak obniżyć temperaturę ciała psa w przypadku przegrzania lub udaru cieplnego?

Jeśli zauważysz niepokojące objawy i podejrzewasz wystąpienie udaru cieplnego, musisz działać natychmiast. Pierwszą rzeczą, którą trzeba zrobić to przeniesienie psa w zacienione miejsce, gdzie można zacząć chłodzenie. Bardzo istotne jest, żeby nie obniżać gwałtownie temperatury zwierzęcia! Nigdy nie polewaj psa lodowatą wodą, nie zanurzaj go w niej, ponieważ to może spowodować pogorszenie obecnego stanu, pogłębienie objawów wstrząsu i doprowadzić do innych nieprawidłowości. Zacznij od zwilżenia ciała psa chłodną wodą i nakładania zimnych okładów, np. z mokrych ręczników. Najważniejsze okolice, które muszą być schłodzone to głowa, kark i pachwiny. Jeśli pies będzie chciał, warto zapewnić mu dostęp do świeżej, chłodnej wody, pamiętaj jedynie, żeby podawana była w małych porcjach, ale często. Jeśli jest taka możliwość, ustaw wiatrak bezpośrednio na psa, by móc delikatnie zmniejszać temperaturę jego ciała. Pamiętaj, że chłodzenie musi być stopniowe. Po udzieleniu pierwszych niezbędnych czynności skontaktuj się z lecznicą weterynaryjną i zorganizuj transport, ponieważ pies po udarze wymaga specjalistycznej opieki.

Psi pacjent w lecznicy weterynaryjnej poddawany jest tlenoterapii i ochładzaniu organizmu. Wykonywane są szybkie wlewy dożylne płynów (kroplówki), a nawet płukanie żołądka chłodnymi płynami, żeby obniżyć temperaturę w jamie brzusznej. Pobierana jest również krew na badania, żeby ocenić sprawność narządów wewnętrznych i w celu oszacowania stopnia odwodnienia. Mogą zostać również wdrożone leki oraz dodatkowe badania. Pacjent następnie podlega całodobowej obserwacji i kontroli temperatury ciała. Ochładzanie organizmu psa jest zakończone, gdy temperatura ciała spada do 39°C.

Podsumowując, w przypadku udaru, wykonaj następujące czynności:

Przenieś zwierzę w zacienione miejsce.
Zwilż ciało chłodną (nie lodowatą!) wodą.
Nakładaj chłodne okłady w okolicy głowy, karku i pachwin.
Zapewnij dostęp do świeżej, chłodnej wody.
Zawieź psa do zakładu leczniczego.

W przypadku udaru cieplnego bardzo istotny jest czas, dlatego nie czekaj ani chwili, gdy zauważysz niepokojące objawy.

Które psy są bardziej narażone na przegrzania organizmu?

Wszystkie psy są narażone na przegrzanie organizmu, a w efekcie również udar. Niektóre zwierzęta jednak są bardziej wrażliwe na wysokie temperatury. Szczególnie wrażliwe są psy ras krótkoczaszkowych (czyli brachycefalicznych), które mają bardzo krótki pysk. Do takich ras należą między innymi:

Inna budowa anatomiczna pyska (bardzo skrócona kufa) nie pozwalają na swobodne wentylowanie i oddawanie ciepła. Przez to ochładzanie organizmu jest wyjątkowo utrudnione poprzez m.in. zbyt wąskie otwory nosowe czy zbyt długie podniebienie. W związku z tym, w organizmie psa rasy brachycefalicznej, który ma utrudnione oddychanie, powstaje niedobór tlenu oraz niedotlenienie organizmu. Kolejnymi psami wrażliwszymi na upały są psy pracujące. Ich aktywność fizyczną w takim czasie należy odpowiednio ograniczyć oraz zapewnić dostęp do cienia i świeżej wody. Dodatkowo szczególnie narażone są psy starsze, u których procesy termoregulacji nie są już tak sprawne oraz bardzo młode psy, u których te procesy nie są jeszcze tak sprawne. Kolejnym czynnikiem mającym duże znaczenie, że niektóre psy trudniej sobie radzą z upałami, jest stan zdrowia. Przede wszystkim zagrożone są zwierzęta obarczone schorzeniami, w tym przewlekłymi układu krążenia (czyli m.in. chorobami serca) oraz układu oddechowego. Zwierzęta otyłe mają również zaburzone procesy oddawanie ciepła.

Jak pomóc psu w upalne dni?

W upalne dni, kiedy żar leje się z nieba, spaceruj z psem wcześnie rano i późnym wieczorem. W ciągu dnia możesz zrobić dodatkowe spacery w celu załatwienia potrzeb fizjologicznych, ale pamiętaj, żeby były krótkie. Zrezygnuj z dodatkowych aktywności fizycznych, między innymi gonitw za piłką czy patyczkiem. Nie zachęcaj psa do dodatkowej dawki ruchu, nie organizuj dłuższych wędrówek czy wycieczek rowerem. Trasę spaceru wybierz tak, aby przebiegała w cieniu, najlepiej z jak najkrótszym kontaktem psich łap z rozgrzanym asfaltem czy chodnikiem. Jeśli jest taka możliwość, w upalne dni prowadź psa po innej nawierzchni, np. trawie czy ścieżce. Jeśli istnieje ryzyko poparzenia opuszek psich łap, dostępne są również na rynku specjalne buty dla psów. Dodatkowo skórę ras bezwłosych (np. nagie psy meksykańskie, grzywacze) należy chronić kremem z filtrem. Kremy te powinny być przeznaczone dla psów, nie dla ludzi, ponieważ skóra psa ma inne pH niż skóra ludzka. Jeśli ograniczysz aktywność na zewnątrz, a Twojego psa rozpiera energia w domu, zorganizuj mu zabawy węchowe lub też naucz go nowych komend lub szlifuj te nauczone. Zobacz artykuł “Nuda u psa: jak poznać, że Twój pies się nudzi i jak temu zaradzić?“, żeby nie doprowadzić, by Twój pies “rozniósł” z nudów cały dom.

Jeśli Twój pies spędza dużo czasu na podwórku, koniecznie musi mieć dostęp do cienia. Jeśli pies ma swoją budę musisz wiedzieć, że nie jest to najlepsze schronienie przed słońcem. Buda nagrzewa się dość szybko i kiepsko wentyluje, dlatego lepiej zorganizować inne źródło cienia. Możesz dodatkowo zamontować psu zraszacz lub zapewnić basen, żeby mógł się ochłodzić.

Niezbędny jest stały dostęp do świeżej wody. Woda stanowi około 70-80% beztłuszczowej masy ciała psa, a spadek nawodnienia organizmu o 5% może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Przeciętne dobowe zapotrzebowanie na wodę wynosi około 20-50 ml wody na każdy kilogram masy ciała zwierzęcia. Podczas upałów i wysiłku fizycznego zapotrzebowanie wzrasta. Zwróć szczególną uwagę, by w czasie upałów nie zabrakło wody w misce, sprawdzaj ją co najmniej kilka razy dziennie. Pamiętaj, że woda z jeziora i morza nie spełni tej roli co świeża woda z kranu. Dodatkowo, do wody warto dodać odpowiednie elektrolity, które są dostępne na rynku weterynaryjnym, żeby zapobiec niedoborom w organizmie. Dodatkowo możesz ustawić specjalne stojaki, które zapobiegają wylewaniu się wody lub ustawić dodatkową miskę. Dobrym sposobem jest też podanie psu kostek lodu – dodatkowo jest to rozrywka dla psa. Koniecznie wielkość takich kostek należy dopasować, żeby pies nie mógł takiej kostki połknąć ani lizać zbyt długo (żeby nie doprowadzić do chorób gardła).

Podczas spaceru możesz zwilżyć skórę psa albo pozwolić mu zanurzyć się w wodzie. Obecnie w przestrzeni publicznej jest coraz więcej miejsc przyznanych psom, gdzie są wystawione miski z wodą dla psów. Mimo wszystko jednak warto ze sobą na spacer zabrać zapas wody i miskę podróżną, by móc dać psu zaspokoić pragnienie.

Na spacery pod żadnym pozorem nie zakładaj kagańca nylonowego (tzw. weterynaryjnego). Jeśli pies musi nosić kaganiec, niech będzie to kaganiec fizjologiczny lub koszykowy, który pozwala na ziajanie. Uniemożliwiając psu na dyszenie poprzez stosowanie kagańców weterynaryjnych, skazujesz go na przegrzanie organizmu. Takie kagańce sprawdzają się podczas krótkiego zabiegu w gabinecie weterynaryjnym, ale nie na codzienne spacery z psem. Jeśli zobaczysz w gorący dzień psa na spacerze w takim kagańcu, koniecznie zwróć uwagę jego opiekunowi – najczęściej po prostu opiekunowie nie są świadomi jego szkodliwości.

Na rynku dostępne są różne akcesoria mające na celu schłodzenie ciała psa, m.in. legowiska chłodzące, fontanny zraszające oraz kamizelki chłodzące. Mata chłodząca jest wypełniona specjalnym czynnikiem chłodzącym, który aktywuje się pod wpływem ciężaru psa. Są też takie, które trzeba przez kilka godzin pozostawić w lodówce do schłodzenia i dopiero później jej używać.

Jeśli zostawiasz psa samego w domu, nie zamykaj go w małym i dusznym pomieszczeniu. Najlepiej, jeśli pies będzie miał dostęp do chłodnych powierzchni jak np. płytki ceramiczne. Zadbaj, by okna były zacienione.

Nigdy nie pozostawiaj samego psa w samochodzie. Jeśli musisz zaparkować, nie zostawiaj psa w środku. Pozostawienie auta w cieniu, nawet gdy temperatura jest umiarkowana i uchylenie szyby nie zapobiegnie natychmiastowego nagrzewaniu się wnętrza pojazdu. Pamiętaj, że procesy termoregulacji psów nie są tak sprawne jak nasze i mimo, że nam się może wydawać, że jest po prostu ciepło, dla psa może to stanowić zagrożenie. Samochód nagrzewa się bardzo szybko i mocno w krótkim czasie, temperatura powietrza może dojść do 60°C. Jeśli zobaczysz psa zamkniętego w samochodzie, koniecznie zadzwoń pod numer alarmowy 112, wezwij straż miejską lub policję. Możesz również wybić szybę, jeśli życie psa jest zagrożone lub trzeba zbyt długo czekać na pomoc. Pozostawienie psa w wysokiej temperaturze w samochodzie jest traktowane jako znęcanie się nad zwierzęciem, a zgodnie z ustawą o ochronie praw zwierząt grozi nawet kara więzienia.

Podsumowanie

Od Ciebie zależy zdrowie i życie Twojego psa!

Pamiętaj, że od Ciebie zależy zdrowie i życie Twojego podopiecznego i ponosisz za niego odpowiedzialność. Musimy być czujni i wrażliwi na zagrożenia, które wiążą się z wysokimi temperaturami, szczególnie dla psów, które są bardziej na to narażone. Obserwuj swojego zwierzaka, jego zachowania i stan zdrowia, w razie konieczności natychmiast interweniuj. Zwracaj również uwagę innym opiekunom, którzy mogą po prostu nie mieć wiedzy i doświadczenia by zauważyć, że ich podopieczni cierpią z powodu przegrzania.