Nużyca u psa: jak wygląda inwazja i jak pozbyć się nużeńców

Posłuchaj wersji audio artykułu:

Jest takie powiedzenie, że każdy człowiek ma na sobie swoje małe zoo.

Podobnie zwierzęta hodują na sobie gromadki małych przyjaciół, które w większości przypadków są nieszkodliwe, a niektóre wręcz pomagają w utrzymaniu odpowiedniej bariery przed szkodliwymi patogenami.

Jednym z pasożytów bytujących na skórze Twojego czworonożnego przyjaciela jest mały pajęczak z rzędu roztoczy – nużeniec psi.

Przyjmuje się że około 80 % psów ma na sobie swojego nużeńca.

Sytuacja komplikuje się jednak w momencie spadku odporności. Kiedy nużeniec psi zaczyna niekontrolowany wzrost, wywołuje u Twojego psa chorobę pasożytniczą – tak zwaną nużycę.

Co to jest nużyca i na czym polega leczenie nużycy – na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule. Dowiesz się też jakie są jej objawy i jakie leki stosuję się na nużycę.

Co to jest nużyca?

Jak wspomniałam wcześniej, nużyca jest to choroba pasożytnicza wywołana przez roztocza Demodex canis, rzadziej Demodex injai i Demodex cornei.

Te mikroskopijne pajęczaki umiłowały sobie mieszki włosowe, gruczoły łojowe, a w przypadku D. cornei warstwę rogową naskórka psów.

Pasożyty te mają zdolność ruchu, ale bez ważnego powodu nie ruszają się z miejsca swojego bytowania.

Nie są agresywne – pożywiają się głównie wydzielina gruczołów łojowych, przesączem osocza krwi czy łojem z warstwy ochronnej skóry.

Są także stosunkowo wrażliwe na warunki środowiska.

Uwielbiają temperatury w granicach 16-20 °C, miejsca zacienione i wilgotne.

Temperatura 58 °C gwarantuje zabicie nużeńca.

Demodex jest stosunkowo “wiernym” pasożytem.

W momencie opuszczenia organizmu gospodarza ginie w przeciągu godziny (przy wilgotności około 40%).

Nużyca u psa zdjęcia

Jak wygląda nużyca u psów?

Poniżej znajdziesz kilka zdjęć psa, u którego zdiagnozowano inwazję nużeńców.

Jak wygląda pies z nużycą możesz też zobaczyć na poniższym filmie

Jak rozmnażają się nużeńce?

Stadia rozwojowe nużeńców obejmują następujące postaci:

1. Jaja.
2. Larwa.
3. Protonimfa.
4. Deutonimfa.
5. Osobnik dorosły (samiec i samica).

Cykl rozwojowy odbywa się na jednym psie i jest stosunkowo krótki.

Zwykle trwa 3-4 tygodnie, a w sprzyjających warunkach nawet 2 tygodnie.

Kopulacja odbywa się przy wejściu do mieszka włosowego, po czym samica przemieszcza się do wnętrza gruczołu łojowego, gdzie składa do 25 sztuk jaj.

Po około 4-6 dniach wylęgają się 6-nożne larwy.

2-3 dni później larwa przechodzi przeobrażenie do stadium 8-nożnej protonimfy, a po upływie następnych 2-3 dni osiąga stadium deutonimfy.

Ostatecznie po 2-5 dniach przeobraża się w 8 nożne, smukłe osobniki dorosłe.

Nużeńce na wszystkich etapach swojego rozwoju unikają światła dziennego.

Jak dochodzi do inwazji nużeńcami?

Początki nużycy u psa to atak pasożyta na młode psy (zazwyczaj do pierwszego roku życia).

Szczenięta są atakowane przez nużeńce pochodzące od matki, w pierwszym dniu życia.

Przyjmuje się, że u zaledwie 15 % osesków występują kliniczne objawy nużycy.

Wiele osób zastanawia się czy nużyca u psa jest zaraźliwa dla innych psów. W wyjątkowych przypadkach do zarażenia nużeńcem może dojść przez bezpośredni kontakt starszych psów. Fakt zakażenia musi się jednak wiązać ze spadkiem odporności.

Rasy predysponowane do wystąpienia nużycy

Związek z powstaniem nużycy ma także rasa psa. Szczególnie wrażliwe są:

• shar-pei,
• buldog angielski,
• west highland white terrier,
• dog,
• doberman,
• dalmatyńczyk,
• bernardyn,
• bokser,
• owczarek niemiecki,
• bulterier,
• american staffordshire terrier.

W swojej praktyce jednak, często miałam do czynienia z nużycą u mieszańców, więc żadna rasa nie jest wolna od ryzyka wystąpienia nużycy.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia nużycy

Za główną przyczynę powstania nużycy uważa się spadek odporności, związany z czynnikami dziedzicznymi (na przykład wrodzona wada układu immunologicznego), bądź nabytymi, takimi jak stres, trwająca glikokortykoterapia, chemioterapia.

Często nużyca związana jest także z występowaniem innych schorzeń:

• ropnym, bakteryjnym zapaleniem skóry,
• chorobami wirusowymi,
• chorobami metabolicznymi (niedoczynnością tarczycy, zespołem Cushinga, cukrzycą),
• chorobami autoimmunologicznymi,
• alergiami.

Do wystąpienia nużycy predysponuje również silne zarobaczenie czy złe warunki życia psów. Stąd też tak częste występowanie tej choroby u psów adoptowanych, skierowanych do schronisk z tak zwanych interwencji.

Nużyca u psa objawy

Postać ogniskowa nużycy

Twój pies ma poniżej roku, pochodzi ze schroniska, bądź niedawno przeżył jakiś stres, a co się z tym wiąże jego odporność była obniżona?

Jeśli zauważyłeś u Twojego psa objawy takie jak:

• rumień,
• wyłysienia w okolicy oczu,
• wyłysienia w okolicy pyska,
• wyłysienia w okolicy łączenia warg,
• wyłysienia w okolicy głowy,
• wyłysienia w okolicy zewnętrznej strony uszu,
• wyłysienia w okolicy przednich łap,
• wyłysienia w okolicy tułowia,
• łuszczącą się skórę.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że twój pies cierpi na ogniskową formę nużycy.

Co ciekawe u większości młodych psów objawy ustępują po około 4-8 tygodniach.

Interesujący jest także fakt, że niepowikłana nużyca “nie swędzi”. Dopiero współudział bakterii doprowadza do powstania świądu, krostek, ropni, przetok.

Uogólniona nużyca młodzieńcza

U około 10 % psów forma ogniskowa nużycy przechodzi w uogólnioną nużycę młodzieńczą.

Postać ta dotyczy psów między 3 a 12 miesiącem życia.

U połowy psów forma ta ulega samoistnemu wyleczeniu.

Jakie są objawy nużeńca przy postaci uogólnionej młodzieńczej? Są one bardzo podobne do formy ogniskowej, lecz zmiany mogą być rozsiane po całym ciele, często na skutek wtórnych infekcji bakteryjnych dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych.

Uogólniona nużyca osobników dorosłych

Postać ta dotyczy zwierząt powyżej 1 roku życia.

Ta postać nużycy zazwyczaj związana jest z obniżeniem odporności (w wyniku choroby lub podawania leków), bądź innymi chorobami:

• niedoczynnością tarczycy,
• nadczynnością nadnerczy,
• cukrzycą,
• nowotworami.

Objawy są takie same, jak w uogólnionej nużycy młodzieńczej.

Nużyca palcowa u psa

Postać palcowa nużycy jest chorobą dotykającą palców i przestrzeni międzypalcowych psa.

Często występuje razem z formą uogólnioną.

Dotyczy głównie ras olbrzymich:

• dogów niemieckich,
• bernardynów,
• nowofundlandów.

Objawami tej formy inwazji demodex są:

• rumień,
• ropne zmiany na skórze przestrzeni międzypalcowych,
• świąd i bolesność tych okolic (związane jest to z przewlekłym przebiegiem choroby).

Postać złuszczająca

Rozwija się bardzo wolno i związana jest z silnym wypadaniem sierści.

Najczęściej zmiany powstają na głowie, gdzie wokół oczu i w okolicy powiek tworzą się okrągłe łysinki.

Mogą przemieszczać się na grzbiet nosa, czoło i uszy.

Jeżeli pies jest bardzo osłabiony, a inwazja pasożytów silna, wtedy zmiany mogą objąć całą powierzchnię ciała.

W miarę rozwoju choroby skóra pokrywa się łupieżem – przybierając wygląd posypanej mąką.

Nie leczona skóra zmienia barwę, po odpadnięciu łupieżu staje się czerwona, a u zwierząt pigmentowanych niebieskoczarna.

Leczenie tej postaci nużycy jest bardzo długie i trudne.

Postać krostkowa nużycy

Występuje dużo rzadziej.

Powstaje wskutek nadkażenia bakteryjnego, rozszerzonych przez nużeńca, torebek mieszków włosowych.

Skóra pokryta jest krostami, czyli małymi pęcherzykami wypełnionymi ropą.

Z czasem tworzą się guzki, z nich niebieskoczerwone lub żółte pęcherzyki, z których wydostaje się łojowata, ropna masa.

Wydobywająca się z pęcherzyków ropa zawiera olbrzymią ilość nużeńców.

Podobnie jak w postaci złuszczającej następuje też wypadanie sierści, zaczerwienienie skóry i jej zgrubienie, powodujące tworzenie się fałd.

Jest najgroźniejsza formą nużycy – psy silnie chudną, a wskutek wyczerpania i zakażenia może dojść do zgonu Twojego zwierzaka.

Jak wygląda diagnozowanie nużycy?

Kiedy trafisz do lecznicy weterynaryjnej, a lekarz będzie podejrzewał u twojego czworonoga nużyce, zapewne jego pierwszym krokiem będzie wnikliwy wywiad i pobranie zeskrobiny bądź płynu z pęcherzy na skórze.

Następnie próbkę taką zbada pod mikroskopem.

Brak nużeńca w próbce nie świadczy o braku inwazji, dlatego też badanie takie należy powtórzyć po 7 dniach.

Dopiero powtórne badanie wyklucza występowanie choroby.

Do badania lekarz może także wykorzystać wyrwaną ze skory Twojego psa sierść, przeprowadzając badanie włosa, tak zwany trichogram.

W przypadkach wątpliwych może także przeprowadzić badanie histopatologiczne wycinka skóry, które powinno ostatecznie rozwiać wszelkie wątpliwości.

Metoda ta często wykorzystywana jest u psów rasy shar pei. Polega na pobraniu wycinka skóry (biopsji) i jego ocenie przez wyszkolonego histopatologa.

W niektórych przypadkach lekarz zdecyduje także o innych badaniach, aby poznać powód występowania nużycy o Twojego czworonoga – począwszy od podstawowych badań krwi.

Często leczenie podejmowane jest bez potwierdzenia obecności nużycy w obrazie mikroskopowym. W leczeniu tej choroby, bowiem, liczy się szybkie podjęcie terapii

Z czym można pomylić nużyce, czyli diagnostyka różnicowa

Nużyca w swoim obrazie przypomina wiele chorób skóry, począwszy od innych schorzeń (w tym pasożytniczych), takich jak:

• świerzbowiec,
• Cheyletiella,
• alergie,
• grzybice,
• zakażenia bakteryjne,
• choroby immunologiczne, jak toczeń czy pęcherzyce.

Problemy ze skóra przypominające obraz demodekozy, występują również przy niedoczynności tarczycy czy zaburzeniach hormonalnych.

Doświadczony lekarz weterynarii, po zastosowaniu odpowiedniej diagnostyki, jest jednak w stanie odróżnić te schorzenia u Twojego psa.

Nużyca u psa leczenie

Postawienie diagnozy u Twojego psa to dopiero początek długiej walki z tą chorobą.

Leczenie oprócz wyeliminowania roztoczy, ma na celu ograniczenie skutków i powodu inwazji.

Sprawę komplikuje również fakt, że schorzenia, które wywołały nużycę często utrudniają leczenie.

Jeśli u Twojego czworonoga wykryto Demodex sp. w pierwszym odruchu lekarz będzie starał się pozbyć nieproszonego gościa.

W tym celu może zastosować leki takie jak:

• amitraza (obroża Preventic, obecnie niedostępna w Polsce),
• moksydektyna z imidaklopridem (Advocat),
• milbemycynę,
• w zaawansowanych stadiach, iwermektynę.

Niestety w leczeniu nużycy nie wystarczy jednokrotne podanie tych środków.

W zależności od postaci choroby, środki te mogą być podawane w odstępach tygodniowych, miesięcznych, przez długi czas. Właśnie dlatego trudno z góry oszacować koszty leczenia nużycy u psa.

Ile trwa leczenie nużeńca u psa?

Czas potrzebny na wyleczenie nużeńca psiego zależy od postaci nużycy, oraz nasilenia inwazji pasożytów.

Za wyleczonego uznaje się psa, u którego przez okres 12 miesięcy nie wykazano objawów nużycy i brak jest dużej ilości nużeńca w preparatach pobranych do badań.

Ważne jest także badanie skuteczności leczenia, poprzez pobierane w jego trakcie zeskrobiny.

Stymulacja układu odpornościowego

Oprócz eliminacji pasożyta, konieczne jest także podanie środków stymulujących układ odpornościowy – w postaci tabletek (na przykład beta – glukan), czy zastrzyków (Zylexis, Lydium KLP).

Szampon na nużeńca dla psa

Podczas leczenia Twojego psa, lekarz może zlecić kąpiel w celu usunięcia martwych roztoczy i naskórka i bakterii.

Szampony dla psów wspomagające lecenie inwazji nużeńca w swoim składzie najczęściej zawierają:

• kwas salicylowy,
• nadtlenek benzoilu,
• związki siarki,
• 3-4% chlorheksydyny (najpopularniejszy Hexoderm).

Demodex antybiotykoterapia

W zaawansowanych postaciach choroby, wikłanych bakteriami konieczna będzie także antybiotykoterapia.

Lekarz zapewne też po zastosowaniu odpowiednich badań będzie wdrażał leczenie pierwotnej przyczyny tego schorzenia.

Nużyca u psa leczenie domowe

W leczeniu, a później zapobieganiu nawrotom nużycy, ważne jest także wspomaganie budowy i funkcjonowania skóry poprzez:

• podawanie nienasyconych kwasów tłuszczowych,
• podawanie  witamin A, C, E, a także tych z grupy B,
• podawanie oleju z ogórecznika, lnianego lub z wiesiołka,
• uzupełnienie diety psa o cynk, selen, żelazo, kolagen.

Aby skutecznie pozbyć się nużeńca, należy także szczególnie zadbać o czystość legowiska psa.

Powinno być ono często prane w temperaturze minimum 60 °C, a także wystawiane na działanie promieni słonecznych.

Rokowanie

W zależności od formy jaką u Twojego psa przybrała nużyca rokowanie jest różne.

Najlepsze jest w przypadku nużycy miejscowej u młodych psów – około 90 % z nich już nigdy nie będzie miało problemu z inwazją małego pasożyta.

Nużyca miejscowa nie poddaje się leczeniu i przechodzi w nużycę uogólnioną.

W przypadku podjęcia leczenia rokowania dla tej postaci też są dobre.

Problem zaczyna się, gdy nużyca jest wikłana bakteriami, bądź też nie ma możliwości leczenia psów ze względu na inne dolegliwości.

Istnieje również grupa psów z defektem genu MDR-1 (na przykład owczarki collie czy australijskie) u których niemożliwe jest zastosowanie niektórych leków przeciwpasożytniczych.

Niestety musisz wiedzieć, że pies, który przechorował nużycę nie nabiera odporności przeciwko temu schorzeniu.

Wręcz przeciwnie – w przyszłości epizody nużycy mogą nawracać, dlatego powinien być objęty odpowiednią profilaktyką (stymulacja odporności, profilaktycznie podawane leki przeciwpasożytnicze, kontrolne zeskrobiny).

Nużyca w hodowli psów rasowych

Jeśli jesteś hodowcą i zastanawiasz się czy Twoja suka powinna być dopuszczona do krycia, mimo przebytej nużycy, musisz się zastanowić nad powodem tej choroby.

Jeśli była ona związana z wrodzonym niedoborem odporności, wadami genetycznymi układu immunologicznego, bądź innymi przewlekłymi chorobami, pies taki nigdy nie powinien zostać rodzicem.

Musisz także pamiętać o skutkach ubocznych długotrwałego leczenia i odpowiedzieć sobie na pytanie czy Twoja suka da radę bez problemu przeżyć ciążę, a później, poród.

Oczywiście, każdy przypadek jest inny, dlatego najlepiej skontaktuj się z lekarzem weterynarii, który oceni sytuację.

Nużyca u psa czy jest zaraźliwa dla ludzi?

Obecne badania wskazują na to, że Demodex jest pasożytem specyficznym gatunkowo.

Szansa na zarażenie się psim nużeńcem jest stosunkowo niska.

Nie mniej jednak osoby z obniżoną odpornością, przewlekle chore, starsze bądź dzieci powinny wykazać się szczególną ostrożnością.

Podsumowanie

Dziękuję za przeczytanie całego artykułu 🙂

Mam nadzieję, że teraz wiesz już jak rozpoznać nużycę, jak się ją leczy, oraz która postać jest najbardziej niebezpieczna dla Twojego psa.

Jeśli masz pytania związane z tym tematem, opublikuj komentarz pod artykułem, odpiszę najszybciej jak to będzie możliwe.

Proszę też o ocenę artykułu.