Charcik włoski, zwany też włoskim greyhoundem (Italian Greyhound) IG lub Iggy, należy do jednej z najstarszych grup psów myśliwskich. Psy te znane były już w czasach starożytnych, o czym świadczą wizerunki przedstawiające łudząco do nich podobne zwierzęta o charakterystycznej wąskiej głowie, muskularnej szyi i długim ogonie. Ich wygląd pozostał w zasadzie przez lata hodowli niezmieniony i ich dzisiejszy eksterier, który możemy podziwiać na wystawach czy wyścigach, nie odbiega znacząco od tego, który oglądali starożytni Grecy, czy Egipcjanie. Pies rasy charcik włoski jest najmniejszym z chartów i wywodzi się od małych chartów egipskich. Szybko stał się on ulubieńcami dam dworu, a w krótkim czasie rasa zyskała zyskała przydomek „psów królów”. Charciki włoskie spotykano m.in. w posiadłościach Franciszka I, Henryka IV, Katarzyny Medycejskiej i angielskiej królowej Wiktorii. Charcik włoski najlepiej sprawdzał się w trakcie polowań na drobne ptactwo, a wyprawy z tą rasą u boku cieszyły się dużym powodzeniem wśród arystokratów. Doceniano również dostojny i delikatny wygląd charcików włoskich, a wielu znanych artystów, takich jak Giotto, czy Bosch, uwieczniało ich piękno na swoich obrazach. Ponieważ szczyt popularności przeżywały one na terenie Europy, głównie we Włoszech, to ten właśnie kraj podaje się jako ich ojczyznę oraz stąd też pochodzi nazwa rasy charcik włoski. Dziś psy te są popularne na całym świecie, także w Polsce, i utrzymywane głównie do towarzystwa, aczkolwiek charciki włoskie dobrze radzą sobie także w wyścigach. Według klasyfikacji FCI rasa charcik włoski należy do grupy 10 sekcja 3.
Charcik włoski charakter
Charciki włoskie to psy o dwoistej naturze. Z jednej strony są one spokojne i nad wyraz delikatne zarówno w budowie, jak i zachowaniu, a z drugiej, pełne wigoru i energia wręcz je rozpiera. Warto wiedzieć, że lubią praktycznie każdą aktywność na świeżym powietrzu i potrzebują oczywiście, jak przystało na charty, odpowiedniej dawki ruchu, ale nie tyle dużej jego ilości, co raczej intensywności. Innymi słowy, wolą pobiegać krótko, ale szybko, aniżeli iść na długi, powolny spacer. Charcik włoski jest bardzo uczuciowy i potrzebuje kontaktu z opiekunem, źle znosi samotność. Jeżeli aktualnie nie hałasuje ani nie ucina sobie drzemki, najpewniej znajdziemy go wtulonego w pana lub na jego kolanach. Psy rasy charcik włoski źle znoszą samotność, więc najlepiej, jeśli będą utrzymywane w stadzie lub z innymi zwierzakami domowymi. Warto wiedzieć, że lubią gonić za wszystkim, co się rusza, więc najbezpieczniej je spuszczać na terenie ogrodzonym. Jeśli nie mamy domu z posesją, chętnie zrobią tor przeszkód w naszym mieszkaniu. Psy te są ufne w stosunku do obcych i wolą zrobić pierwszy krok w kierunku tej znajomości. Tolerują też towarzystwo małych dzieci, ale ze względu na ich kruchość należy uważać, by dziecko nieświadomie nie zrobiło im krzywdy.
Wygląd charcik włoski
Charcik włoski jest psem o eleganckiej i pełnej gracji sylwetce. Doskonała muskulatura sprawia, że na pozór słaby i kruchy zwierzak, jest w rzeczywistości bardzo wytrzymały.
Wysokość
Wysokość w kłębie osobnika dorosłego wynosi 32 – 38 cm.
Waga
Psy i suki rasy charcik włoski osiągają wagę nie większą niż 5 kg.
Charcik włoski opis rasy
| Głowa | Charakterystycznie wąska, płaska i wydłużona, a jej długość stanowi 40% wysokości w kłębie. |
| Kufa | Spiczasta, zakończona ciemną truflą nosa. |
| Policzki | Suche, a wargi ciemno pigmentowane i przylegające. |
| Zgryz | Nożycowy. |
| Oczy | Duże, niewyłupiaste, o ciemnej tęczówce. |
| Uszy | Osadzone wysoko i załamane, noszone na kształt płatka róży. |
| Szyja | Szyja długości głowy, lekko wygięta. |
| Kłąb | Wyraźnie zaznaczony, grzbiet prosty, lędźwie wysklepione, a zad spadzisty. |
| Klatka piersiowa | Wąska i głęboka, a brzuch podkasany. |
| Ogon | Cienki, osadzony nisko i tak też noszony. |
| Kończyny | Kończyny piersiowe suche i umięśnione o lekkim kośćcu i owalnych łapach z dobrze wysklepionymi palcami. Kończyny tylne równoległe i proste. |
W ruchu pies rasy charcik włoski jest harmonijny i sprężysty.
Umaszczenie i szata
Szata włosowa krótka i delikatna o umaszczeniu:
- czarnym,
- szarym,
- płowym,
- łupkowym,
- łupkowo-szarym, dopuszczalne białe znaczenia na piersi i łapach.
Długość życia
Długość życia charcików włoskich określa się na 12-15 lat.
Charcik włoski pielęgnacja
Charciki włoskie uchodzą za jedną z najłatwiejszych w pielęgnacji ras psów i jest to prawdą, a to za sprawą krótkiej i delikatnej sierści, która wypada w umiarkowanych ilościach oraz nie wymaga żadnych specjalnych zabiegów. By włos był błyszczący włoski charcik powinien być czesany raz w tygodniu lub wtedy, gdy się zakurzy. Kąpiemy psa również wtedy, gdy jest taka potrzeba. Okresowo sprawdzamy stan pazurów, uszy i zębów, na których może odkładać się płytka, a następnie kamień nazębny, dlatego warto czyścić zęby psa.
Charcik włoski choroby
W tym dziale warto wspomnieć, że charty jako grupa charakteryzują się odmiennymi wartościami różnych parametrów badanych we krwi w odróżnieniu od innych ras np.:
- mają wyższy hematokryt,
- wyższy fizjologiczny poziom kreatyniny,
- niski poziom T4 (nie oznaczający od razu niedoczynności tarczycy),
- wyższe ciśnienie krwi.
Lekarz weterynarii badający naszego charcika włoskiego, wyniki jego badań interpretuje z uwzględnieniem tych różnic.
Wnętrostwo
Wnętrostwo jest wadą dziedziczną i polega na zaburzeniu procesu zstępowania jąder, co prowadzi do ich zatrzymania w obrębie jamy brzusznej lub w kanale pachwinowym, gdzie mogą być one wyczuwalne pod skórą okolicy pachwinowej w postaci jajowatego, przesuwalnego tworu. Warto wiedzieć, że wnętrostwo może być jednostronne – w przypadku zatrzymania jednego z jąder, lub obustronne. Fizjologicznie w trakcie rozwoju płodowego, gonady te znajdują się za nerkami, a na skutek skracania jądrowodu, dochodzi do ich przemieszczania się w kierunku moszny. Prawidłowo jądra powinny zstąpić do worka mosznowego przez otwarty kanał pachwinowy w ciągu pierwszych 2 tygodni życia, a czasem ten proces przedłuża się do 8 tygodni. Jeśli u dwumiesięcznego szczeniaka nie wyczujemy ich tam, gdzie być powinny, to najprawdopodobniej nie obejdzie się bez ingerencji chirurgicznej. Wnęter jednostronny jest płodny, gdyż spermatogeneza w jądrze prawidłowo umieszczonym odbywa się normalnie, natomiast w przypadku wnętrostwa obustronnego jest ona silnie ograniczona, ale czynność hormonalna zostaje zachowana. Dodatkowo niewłaściwie umieszczone jądra narażone są na stały wpływ stosunkowo wysokiej temperatury ciała, przez co mogą one ulegać nowotworzeniu z kilkunastokrotnie większym prawdopodobieństwem, niż gonady znajdujące się w mosznie. Co za tym idzie, w przypadku stwierdzenia wnętrostwa, zalecany jest zabieg chirurgiczny – kastracja. Lege artis usuwa się obydwa jądra, nawet jeśli jedno z nich jest w mosznie, ze względu na wspomnianą płodność i możliwość przekazywania tej cechy potomstwu, co jest wysoce niepożądane.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy polega na zmniejszonym wytwarzaniu hormonów tarczycowych, niezbędnych do stabilizacji równowagi metabolicznej całego organizmu. Najczęściej jej przyczyną jest limfocytarne zapalenie tarczycy, zanik, zmiany nowotworowe, rzadziej wrodzony niedorozwój tego narządu.
Objawy niedoczynności są różnorodne i rozwijają się powoli, dlatego często są przez długi czas niezauważone. Pies może mieć symptomy takie jak:
- apatia,
- zmiany skórne,
- ociężałość,
- nawracające zapalenie uszu,
- zwiększone pragnienie i wydalanie moczu,
- brak rui,
- skurcze mięśni,
- a także wiele innych nieswoistych symptomów.
Rozpoznanie choroby stawia się na podstawie badania poziomu hormonów tarczycowych (T4, fT4) oraz tyreotropiny (TSH) we krwi. Charcik włoski z niedoczynnością tarczycy musi być leczony do końca życia. Leczenie polega na stosowaniu lewotyroksyny w odpowiednio dobranej dla każdego charcika włoskiego dawce. Terapia musi podlegać okresowej kontroli lekarsko weterynaryjnej – pierwszy raz po 6 tygodniach, a potem raz na pół roku.
Głuchota wrodzona
Głuchota wrodzona jest wadą genetyczną i jak sama nazwa wskazuje, wrodzoną. Występuje ona w szczególności u psów ras białych i mających białe znaczenia, ale predysponowanych jest do niej wiele ras, m.in. charcik włoski. U podstaw tego schorzenia leżą zmiany zwyrodnieniowe nerwu VIII. Objawy obserwuje się praktycznie od pierwszych tygodni życia – zauważalny jest brak reakcji zwierząt na bodźce dźwiękowe. W badaniu klinicznym głuchotę można ocenić pobieżnie – za pomocą sprawdzenia, czy pies odwróci się w kierunku dochodzącego hałasu lub się go przestraszy. Do dokładnego potwierdzenia diagnozy wykorzystuje się badanie słuchu metodą BAER (Brainstem Auditory Evoked Response), które polega na oznaczeniu potencjałów wywoływanych w pniu mózgu, w odpowiedzi na bodźce akustyczne. Badanie to wykonywane jest w specjalistycznych ośrodkach na zwierzęciu poddanemu sedacji i pozwala oznaczyć stopień uszkodzenia słuchu charcika włoskiego. Głuchota jest nieuleczalna.
Padaczka
Padaczka nie jest stricte chorobą, a raczej zespołem objawów towarzyszących nieprawidłowym wyładowaniom układu nerwowego.
W zależności od przyczyny możemy wyróżnić padaczkę:
- Pierwotną (idiopatyczną, dziedziczną) – najprawdopodobniej przekazywaną genetycznie. Charakteryzuje się ona brakiem zmian w centralnym układzie nerwowym mimo występujących napadów, czyli nieustalona jest jej konkretna przyczyna.
- Wtórną – jej przyczyny mogą być wewnątrzczaszkowe (np. zapalenie mózgu, nosówka, wodogłowie), a także zewnątrzczaszkowe (np. pasożyty, trucizny, encefalopatia mocznicowa, hipoglikemia). Objawia się najczęściej napadami drgawek w formie ogniskowej (drganie jednej kończyny, kłapanie żuchwą) lub uogólnionej (skurcze mięśni całego ciała, utrata świadomości, mimowolne oddawanie moczu lub kału). Atak poprzedzać może tzw. aura. Pies wyczuwa wówczas nadchodzący napad i albo szuka kontaktu z opiekunem, albo przeciwnie, chowa się w zacisznym miejscu.
Jeśli chodzi o leczenie, w przypadku padaczki pierwotnej jest ono wyłącznie objawowe, a przy wtórnej stosujemy także terapię przyczynową. Celem leczenia jest zmniejszenie częstotliwości ataków w czasie. Leki przeciwdrgawkowe włącza się do leczenia przewlekłego, gdy napady pojawiają się częściej niż raz w miesiącu.
Najczęściej stosowanymi substancjami u charcika są:
- fenobarbital,
- bromek potasu,
- imepitoina.
W przypadku napadów pojawiających się rzadziej, leki podaje się doraźnie w celu skrócenia ataku, najczęściej w postaci czopków lub wlewek doodbytniczych.
Zaćma młodzieńcza
Zaćma polega na postępującym w czasie, różnego stopnia zmętnieniu soczewki gałki ocznej i w konsekwencji prowadzi do znacznego osłabienia wzroku, do ślepoty włącznie. O zaćmie młodzieńczej mówimy, gdy objawy widoczne są u osobników w wieku od kilku miesięcy do ok. 4 lat. Ma ona podłoże dziedziczne, wrodzone lub o opóźnionej ekspresji. Także różnego rodzaju infekcje wirusowe, zatrucia, czy niedobory u ciężarnej suki mogą być odpowiedzialne za wywołanie zmian w soczewce. Objawowo katarakta przedstawia się jako zmętnienie i zmniejszenie przezierności soczewki – innymi słowy przez otwór źreniczny w tęczówce widać mleczno białą plamę – to właśnie soczewka. W zaawansowanych stadiach choroby może dojść do pęknięcia torebki soczewki i związanej z tym silnej bolesności. Leczenie zaćmy u charcika włoskiego jest na dzień dzisiejszy leczeniem tylko i wyłącznie chirurgicznym, wykonywanym metodą fakoemulsyfikacji w lecznicach specjalistycznych, po kwalifikacji pacjenta. Leczenie farmakologiczne, jak to ma miejsce w przypadku ludzi, nie ma u psów żadnego zastosowania.
PRA u charcika włoskiego
Postępujący zanik siatkówki (PRA – progressive retinal atrophy) jest to grupa chorób dziedzicznych i polega na postępującej degeneracji siatkówki oka w jej części centralnej (CPRA) lub na całej jej powierzchni (GPRA). Istotą tego schorzenia jest degeneracja czopków i pręcików, co prowadzi do utraty zdolności widzenia – w pierwszej kolejności widzenia po zmroku – a później także i za dnia. W trakcie trwania choroby dochodzi do rozszerzenia źrenicy i zaniku naczyń krwionośnych siatkówki, która ulega znacznemu ścieńczeniu. Diagnostyka PRA u charcika opiera się na badaniu okulistycznym za pomocą elektroretinografu, który pozwala na ocenę reakcji receptorów na bodźce świetlne. W naszym kraju dostępne są także testy genetyczne w kierunku PRA, a chore charciki lub nosiciele wadliwego genu, powinny być wykluczane z hodowli, gdyż jest to choroba nieuleczalna, aczkolwiek w przypadku charcików, nie jest to badanie rutynowe, jak ma to miejsce np. w hodowli welsh corgi.
Choroba von Willebranda
Choroba von Willebranda to dziedzicznym zaburzeniem krzepliwości, występujące na skutek niedoboru tzw. czynnika von Willebranda. Czynnik ten fizjologicznie niezbędny jest w procesie przyłączania płytek krwi do uszkodzonego śródbłonka naczyń oraz transportuje czynnik antyhemofilowy. Choroba objawia się różnego stopnia zaburzeniami krzepliwości – od łagodnych po silne. Znamienne są spontaniczne krwawienia z przewodu pokarmowego, czy błon śluzowych, a także krwotoki podczas cieczki, zabiegów chirurgicznych, a nawet po iniekcjach.
W pełnym panelu badań krwi oznacza się:
- liczbę płytek krwi,
- hematokryt,
- czas protrombinowy,
- czas trombinowy,
- czas krwawienia z błony śluzowej policzka,
- czas częściowej tromboplastyny po aktywacji,
- produkty degradacji fibrynogenu i fibryny,
- D-dimery.
Postawienie rozpoznania umożliwia test ELISA pozwalający na oznaczenie poziomu czynnika von Willebranda we krwi. Przy silnych krwawieniach leczenie opiera się na podaży krwi pełnej lub osocza.
Łysienie małżowin usznych charcików
Jest to schorzenie o prawdopodobnym podłożu genetycznym. Charciki dotknięte tą chorobą (która w zasadzie uznawana jest za defekt kosmetyczny i nie ma na nią żadnego leczenia) rodzą się z prawidłowym owłosieniem małżowin, natomiast z czasem włosy stają się słabsze i cieńsze, aż w końcu wypadają całkiem. Wyłysieniu temu nie towarzyszy świąd ani inne zmiany skórne. Proces rozpoczyna się w wieku ok. 8 miesięcy i postępuje tak, że w wieku kilku lat małżowiny są całkiem pozbawione owłosienia.
Wyłysienie z rozrzedzeniem barwnika
Wyłysienie z rozrzedzeniem barwnika to rodzaj dysplazji mieszków włosowych, która objawia się wypadaniem włosów na obszarach porastanych fizjologicznie przez sierść barwy czarnej lub stalowej. Na rozpoznanie pozwala trichogram, a schorzenie uznawane jest jedynie za defekt kosmetyczny i nie ma na nie specyficznego leczenia.
Nadwrażliwość na tiopental
Nadwrażliwość na ten anestetyk jest uwarunkowana genetycznie i zależna od niskiej aktywności cytochromu P-450, co powoduje zwolniony metabolizm tego leku. Zastosowanie go u zwierząt nadwrażliwych powodować może depresję układu oddechowego i zaburzenia krążenia, a nawet śmierć.
W przypadku wystąpienia tych objawów przy standardowej dawce stosuje się leczenie podtrzymujące:
- płynoterapię,
- tlenoterapię,
- leki moczopędne,
- dogrzewanie.
Dla kogo charcik włoski będzie idealnym psem?
Charciki włoskie są psami idealnymi dla rodzin i małych dzieci, gdyż wręcz uwielbiają kontakt z człowiekiem i nie znoszą siedzenia w samotności, zatem im więcej mają kompanów do wspólnej zabawy, wygłupów i przytulanek, tym lepiej. Charcik włoski najlepiej będzie się czuł w domu z ogrodzoną posesją, gdzie będzie mógł dać upust swojej energii, ale poradzi sobie również w małym mieszkanku, o ile codziennie zabierzemy go na wybieg. Wielbiciele psich sportów mogą również szkolić psy rasy charcik włoski do wyścigów, gdyż wyścigi chartów stopniowo robią się w naszym kraju coraz bardziej popularne. Poza tym charciki włoskie są ciche, przyjacielskie, uczuciowe i krok w krok bezszelestnie podążają za swoim panem po domu. Jeśli nie chcemy wylądować z nim w łóżku każdej nocy, musimy szybko oduczyć je tych praktyk, gdyż raz przygarnięte pod ciepłą kołderkę szczenię trudno będzie potem spod niej wypłoszyć. Charciki włoskie ze względu na swoją delikatną budowę są strasznymi zmarzlakami, dlatego warto w chłodniejsze dni pomyśleć o dodatkowym zabezpieczeniu przed niskimi temperaturami, takim jak ubranko dla psa. Charciki włoskie to także zwierzaki wybredne, o dość wrażliwym przewodzie pokarmowym i nie zjedzą one byle czego, aczkolwiek chętnie popatrzą nam prosząco w oczy spod stołu podczas rodzinnego obiadu. Pełne energii charciki włoskie najlepiej czują się w stadzie, a i ich posiadacze często sami nie poprzestają na jednym przedstawicielu rasy charcik włoski i po chwili dobierają czworonogowi kolegę lub koleżankę – decydując się na charcika włoskiego warto mieć na uwadze liczbę mnogą ☺