Kuvasz jest obecnie jednym z najbardziej popularnych białych psów pasterskich. Jego pochodzenie nie jest do końca znane, ale uważa się, że jego przodkami mogły być psy w typie mastifów zamieszkujące przed wiekami tereny Tybetu lub pasterskie psy, które przywędrowały wraz z mongolskimi ludami z Turcji.
Za ojczyznę rasy uznaje się Węgry, gdyż tam pierwotnie rozpoczęto hodowlę kuvaszy, a podstawowym ich zadaniem było pilnowanie stad oraz udział w polowaniach na dziki.
Niewyczerpane pokłady cierpliwości pozwalały im na całodzienną i spokojną obserwację trzody, a wrodzona odwaga na szybkie i skuteczne wkroczenie do akcji w razie niebezpieczeństwa.
Największą sławą cieszyły się w XV wieku, gdzie brylowały na dworze króla Matthiasa I jako jego straż przyboczna, a odchowane tam szczenięta były często prezentami dla arystokratów i ważnych gości, gdyż nie były to psy dla każdego i nie każdy mógł je mieć.
Podarek taki otrzymał podobno Wład Palownik z Transylwanii, znany również jako Drakula.
Oficjalna hodowla kuvaszy rozpoczęła się dopiero na początku XX wieku, a w celu ujednolicenia eksterieru wykluczano z niej osobniki o umaszczeniu innym niż białe.
Po drugiej wojnie światowej liczebność przedstawicieli tej rasy drastycznie zmalała i na terenie Węgier ostało się podobno zaledwie około 30 sztuk, więc dla rekonstrukcji, nieuniknione było wprowadzenie dodatkowej puli genetycznej.
W tym celu kuvasze krzyżowano m.in. z pirenejskim psem górskim. Oficjalny wzorzec zaakceptowany został przez FCI w 1963 roku.
Nazwa rasy wywodzi się od tureckiego słowa “kawasz” oznaczającego “strażnika szlachty” lub arabskiego “kawwasz”, czyli “łucznik” odzwierciedlającego niezwykłe zdolności tych psów jako obrońców.
Według klasyfikacji FCI kuvasz należy do grupy 1.
Kuvasz charakter
Kuvasz jest pięknym, inteligentnym i oddanym psem, ale jego charakter bywa trudny.
Psy te wykazują tendencje do dominacji, przez co ich wczesnego szkolenia nie można zaniedbać.
Czworonogi te świetnie sprawdzają się w roli stróży, gdyż są czujne, odważne i mają dobrze rozwinięty instynkt obronny. Wobec obcych są zatem podejrzliwe i nie zawahają się stanąć na drodze niebezpieczeństwu, jeśli wyczują, że coś grozi ich rodzinie, bo traktują swoją pracę bardzo serio.
Lubią dzieci, są cierpliwe i uważnie się nimi opiekują, ale ze względu na duże rozmiary czworonoga, zabawy z nimi powinny być nadzorowane. Młode kuvasze lubią robić wokół siebie dużo rabanu i są dość hałaśliwe, a jeśli zostawimy je same na dłuższy czas z pewnością możemy się spodziewać strat w naszym dobytku.
Psy te potrzebują sporo ruchu i najlepiej będą się czuły, mając możliwość wolnego wybiegu, czyli np. w domu z ogrodem, ale to oczywiście nie zastąpi im spaceru, biegu i innych aktywności na powietrzu.
Posesja taka powinna być solidnie ogrodzona, by uniemożliwić im ucieczkę.
Mimo, że są to zwierzęta niezależne i w pewnym sensie samowystarczalne, to nie można ich izolować od bliskich im osób, gdyż jak każdy pies potrzebują stałego kontaktu z właścicielem, by czuć się częścią rodziny.
Kuvasz opis rasy
Kuvasz to pies rasy dużej o szlachetnym, przykuwającym uwagę wyglądzie oraz proporcjonalnej i masywnej sylwetce.
Wysokość i waga
Wysokość w kłębie psa samca wynosi od 71 do 75 cm przy masie 40 – 52 kg, a suk od 66 do 70 cm przy masie 30 – 42 kg.
Jak wygląda Kuvasz?
- Głowa o lekko wypukłej czaszce z dobrze zaznaczoną bruzdą czołową oraz słabo zarysowanym stopem.
- Kufa szeroka i długa zwęża się w kierunku czarnego lusterka nosowego.
- Szczęki mocne z kompletem zębów ustawionych w zgryzie nożycowym.
- Oczy ciemne w kształcie migdała ustawione lekko skośnie.
- Uszy w kształcie litery V o zaokrąglonym wierzchołku, opadające.
- Szyja muskularna, średniej długości, przechodząca w prosty grzbiet z wyraźnym kłębem.
- Lędźwie krótkie i mocne, a zad lekko opadający.
- Klatka piersiowa długa i głęboka, a brzuch lekko podkasany.
- Ogon osadzony nisko, sięga do stawów skokowych.
- Kończyny proste i umięśnione. Łapy zwarte.
Umaszczenie
Okrywa włosowa dwuwarstwowa: gęsty podszerstek oraz lekko falisty włos okrywowy, który na szyi tworzy kryzę i jest wyraźnie dłuższy również na udach i ogonie. Umaszczenie jednolicie białe.
Pielęgnacja i żywienie
Sierść kuvaszy nie jest zbyt wymagająca w pielęgnacji.
Martwy włos oraz piach wyczesujemy szczotką dla psa minimum jeden raz w tygodniu, a w okresie linienia, gdy psy te zrzucają prawie na raz ogromne ilości futra, nieco częściej.
Jeśli sierść łatwo się plącze, rozczesujemy ją z użyciem grzebienia o długich zębach oraz specjalnej odżywki dla psa.
Szczególną uwagę warto zwrócić na włosy między palcami, które można przycinać, jeśli jest ich zbyt dużo lub zbijają się w kołtuny utrudniające psu chodzenie.
Kąpiel stosujemy w razie potrzeby, gdyż okrywa jest odporna na brud i wodę oraz nie posiada specyficznego zapachu. Do wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych przyzwyczajamy psa od szczenięctwa.
W żywieniu kuvaszy stosować możemy gotowe karmy dla psa lub posiłki przygotowywane w domu.
Ilość podawanego jedzenia zależna jest od jego wartości kalorycznej, stąd dużo łatwiej jest ją wyliczyć korzystając z tabeli zamieszczonych przez producentów.
To ile kalorii potrzebuje na nasz pies, związane jest z jego masą ciała i codzienną aktywnością.
Kuvasz choroby
Dysplazja stawów biodrowych u kuvaszy
Dysplazja stawów biodrowych to choroba dziedziczna, którą obarczone są także kuvasze.
Istotą HD jest nieprawidłowe ukształtowanie oraz połączenie struktur wchodzących w skład stawu biodrowego, czyli główki kości udowej oraz panewki kości biodrowej.
Choroba dotyczyć może tylko jednego stawu lub obydwu jednocześnie.
Na wystąpienie HD prócz cech genetycznych składają się także czynniki środowiskowe, takie jak np. błędy w żywieniu szczeniąt, czy zbyt duża intensywność ruchu w fazie wzrostu psa.
Objawy kliniczne w postaci niechęci do ruchu, trudności we wstawaniu, sztywnego chodu, kulawizny i króliczych skoków, obserwowane są najczęściej u psów w wieku 6-12 miesięcy.
Jeśli powtarzające się (np. na skutek zbyt intensywnych ćwiczeń) urazy chrząstki stawowej nie są zbyt silne, choroba może mieć przez lata przebieg bezobjawowy i uwidocznić się dopiero jako tzw. dysplazja psów dorosłych.
W badaniu klinicznym obserwuje się ból podczas manipulacji kończynami w stawach biodrowych oraz dodatni wynik prób Bardensa, Ortolaniego i Barlowa.
Dla oceny dysplazji z oznaczeniem stopnia niezbędne jest RTG wykonane na zwierzęciu poddanemu sedacji.
Wczesne wykrycie choroby to znacznie więcej możliwości leczenia, dlatego zaleca się profilaktyczne RTG pomiędzy 4 a 6 miesiącem życia psa, niezależnie od występujących objawów.
Leczenie może być operacyjne lub farmakologiczne.
Metoda uzależniona jest od wieku zwierzęcia, stopnia zaawansowania zmian oraz masy ciała. Wśród najczęściej wykonywanych zabiegów wymienia się:
- zespolenie spojenia łonowego,
- potrójną osteotomia miednicy (TPO),
- DARtroplastykę,
- resekcję główki kości udowej,
- operacje na mięśniu grzebieniowym i jego ścięgnie.
OCD
Martwica chrzęstno-kostna, zwana inaczej osteochondrozą – w skrócie OCD (osteochondritis dissecans), to choroba związana z zaburzeniem wewnarzchrzęstnego kostnienia chrząstki stawowej, która prowadzi do zgrubienia i oddzielenia się chrząstki z uwolnieniem mediatorów stanu zapalnego.
Może dotyczyć ona różnych struktur np. stawu łokciowego, biodrowego, kolanowego, a u kuvasza występuje najczęściej w postaci OCD stawu ramiennego.
OCD przeważnie dotyczy obu stawów jednocześnie, ale objawy to z reguły kulawizna jednostronna, obserwowana u młodego psa.
Czynniki odpowiadające za wywołanie choroby, podobnie jak przy dysplazji, to czynniki genetyczne oraz środowiskowe (dieta, ruch).
Diagnostyka polega na wykonaniu RTG w różnych projekcjach.
Leczenie jest zróżnicowane w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
Stosuje się rozwiązania operacyjne, ograniczenie ruchu, leki przeciwzapalne, substancje stymulujące działanie chondrocytów lub zabiegi medycyny regeneracyjnej.
Choroba von Willebranda
Choroba von Willebranda należy do wrodzonych skaz krwotocznych i występuje również u ludzi.
Czynnik von Willebranda fizjologicznie odpowiada za adhezję płytek krwi do uszkodzonego naczynia, a także chroni czynnik VIII przed degradacją.
Jego niedobór wywołuje objawy spontanicznego krwawienia z błon śluzowych, nadmierne krwawienie po iniekcjach podskórnych, utrudnione zatamowanie krwi przy zranieniach lub po zabiegach chirurgicznych, krwotoki w trakcie cieczki i inne.
Diagnostyka choroby jest skomplikowana i obejmuje szczegółowy wywiad, badanie kliniczne oraz badanie krwi z oznaczeniem m.in.:
- liczby trombocytów,
- czasu protrombinowego (PT),
- czasu trombinowego (TT),
- hematokrytu.
Istnieje również możliwość pomiaru stężenia antygenu czynnika von Willebranda we krwi (vWF: Ag) metodą ELISA.
Leczenie choroby ma na celu wspomaganie układu krzepnięcia, wyrównywanie strat krwi przy znacznej jej utracie oraz unikanie sytuacji prowadzących do zranień (np. sport), a także wykonywanie zabiegów chirurgicznych, tylko wtedy, gdy są konieczne.
Psy z postacią łagodną skazy krwotocznej funkcjonują praktycznie normalnie, jeśli zapewnimy im wyżej wymienioną opieką, natomiast przy postaci ciężkiej rokowanie jest złe.
Rozszerzenie i skręt żołądka
Do rozszerzenia żołądka predysponowane są głównie psy ras dużych, o głębokiej klatce piersiowej, które karmione są raz dziennie, przez co do żołądka trafia duża ilość pokarmu na raz.
Schorzeniu sprzyja także spożycie składników łatwo ulegających fermentacji oraz wysiłek fizyczny (bieganie, aportowanie) w krótkim czasie po spożyciu posiłku.
Na początku obserwuje się wymioty, niepokój, apatię i duszność.
Gdy żołądek ulegnie skrętowi, treść pokarmowa nie może zostać zwrócona, więc pojawiają się odruchy wymiotne, ale zwierzę nie może zwymiotować.
Pokarm nie może przesunąć się także do dalszych odcinków jelit, więc więźnie w powiększającym swoje rozmiary żołądku.
Obserwuje się ślinotok i powiększenie obrysu brzucha.
W krótkim czasie dochodzi do bradykardii, spadku ciśnienia, niedokrwienia i wstrząsu, a w konsekwencji nawet do śmierci zwierzęcia, zatem po zauważeniu tych objawów należy niezwłocznie udać się z psem do lekarza weterynarii.
Do rozpoznania choroby wykorzystuje się dodatkowo metody diagnostyki obrazowej – RTG. Leczenie skrętu to zabieg interwencyjny, ratujący życie z ostrożnym rokowaniem do 72 godzin po jego zakończeniu.
Zaćma
Zaćma to postępujące zmętnienie soczewki gałki ocznej, które początkowo powoduje zaburzenia widzenia, a z czasem prowadzi do całkowitej utraty wzroku.
Do jej przyczyn zalicza się m.in. mutacje genowe, choroby metaboliczne oraz urazy.
Niezależnie od etiologii, w soczewce zachodzą podobne zmiany, prowadzące do wytrącania się w niej nierozpuszczalnych białek.
Istnieje kilka rodzajów zaćmy, natomiast w odniesieniu do predyspozycji rasowej mówimy o zaćmie dziedzicznej, dziedziczącej się przypuszczalnie w sposób autosomalny recesywny.
Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu oftalmoskopowym lub z użyciem lampy szczelinowej. Jedyną możliwością leczenia jest zabieg chirurgiczny fakoemulsyfikacji, do którego pacjent musi zostać wcześniej zakwalifikowany.
Entropium
Entropium jest to wada powiek, polegająca na wwinięciu się ich fragmentu do wewnątrz- w kierunku gałki ocznej.
Powoduje to tarcie powierzchni rogówki przez rzęsy i włosy rosnące na powiece.
Obserwuje się łzawienie i kurcz powiek, a także uszkodzenia rogówki.
Jedyną metodą leczenia jest korekcja chirurgiczna powiek.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy należy do chorób endokrynologicznych i polega na zmniejszonym wytwarzaniu przez ten narząd hormonów tarczycowych, niezbędnych do regulacji metabolizmu całego organizmu.
Najczęstszą przyczyną jest limfocytarne zapalenie tarczycy, a w dalszej kolejności idiopatyczny zanik lub zmiany nowotworowe.
Objawy choroby są mało charakterystyczne i rozwijają się powoli, przez co mogą pozostać przez długi czas niezauważone.
Należą do nich m.in.:
- apatia,
- zmiany skórne,
- nawracające zapalenia uszu,
- otyłość,
- brak rui,
- zwiększone pragnienie,
- zwiększone wydalanie moczu i wiele innych.
Rozpoznanie ustala się na podstawie badania we krwi hormonów tarczycowych (T4, fT4) i tyreotropiny (TSH).
Leczenie jest przewlekłe i polega na podawaniu doustnym syntetycznej lewotyroksyny w odpowiednio dobranej dla pacjenta dawce, podlegającej okresowej kontroli.
Głuchota wrodzona u kuvasza
Głuchota wrodzona to wada genetyczna, o nieznanym mechanizmie dziedziczenia.
Przyczyną głuchoty jest zwyrodnienie nerwu statyczno-słuchowego, który fizjologicznie pośredniczy w przekazywaniu informacji dźwiękowych do mózgu.
Chore zwierzęta nie reagują na bodźce akustyczne oraz wykazują często nadmierną nerwowość i nadpobudliwość.
Objawy te widoczne są już w pierwszych tygodniach życia szczeniąt, a do potwierdzenia choroby służy badanie BAER (Brainstem Auditory Evoked Response).
Badanie to polega na oznaczeniu słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu, czyli ocenie sprawności słuchu.
Głuchota jest nieuleczalna, ale psy obarczone tą wadą mogą funkcjonować praktycznie normalnie w odpowiednim środowisku.
Nadwrażliwość na sulfonamidy
Kuvasze są rasą predysponowaną genetycznie do reakcji nadwrażliwości na sulfonamidy, czyli substancje wykorzystywane w leczeniu infekcji bakteryjnych i pierwotniaczych u zwierząt.
Nadwrażliwość na te leki może prowadzić do:
- zaburzeń czynności wątroby,
- zespołu suchego oka,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- niewydolności szpiku kostnego.
Dla kogo kuvasz będzie idealną rasą?
Kuvasz jest psem niezależnym, o żywym temperamencie, zdeterminowanym do obrony swojej rodziny.
Potrzebuje stosunkowo dużo miejsca i najlepiej będzie się czuł w domu z ogrodem, umiejscowionym na przedmieściach lub wsi, gdzie będzie mógł do woli informować nas o nadchodzącym gościu, nie przeszkadzając zanadto sąsiadom głośnym szczekaniem.
By ich instynkt terytorialny utrzymać w ryzach, wskazane jest wczesne szkolenie i socjalizacja.
Psy te do obcych podchodzą z rezerwą i na ich akceptację trzeba trochę poczekać, gdyż nie nawiązują przyjaźni pochopnie.
Jeśli utrzymywane są w rodzinie w której są dzieci z pewnością ochronią je jak własne, ale mogą być nadmiernie opiekuńcze i pociechy sąsiadów potraktować jak zagrożenie, jeśli zabawa stanie się zbyt hałaśliwa.
Psy te potrzebują dużo uwagi, szczególnie jako szczenięta, oraz sporo aktywności fizycznej. Raczej nie są polecane dla nowicjuszy, gdyż wymagają stanowczości i konsekwencji w wychowaniu.
