Łupież u kota: dlaczego się pojawia i jak go zwalczyć?

Jednym z problemów, z którym borykają się opiekunowie kotów jest łupież pojawiający się u ich pupili.

Łupież to potoczna nazwa stosowana do określenia łojotoku suchego, który objawia się obecnością na skórze drobnych, białych łusek i matowieniem włosów.

Te łuski są to właśnie skupiska złuszczonych cząstek zewnętrznej, tak zwanej rogowej, warstwy naskórka.

Przyczyną jest nieprawidłowe, nadmierne rogowacenie naskórka.

Skóra kota

Przypomnijmy sobie, czym jest naskórek:

jest to najbardziej powierzchowna warstwa okrywająca ciało ssaków, tak kotów jak i człowieka. Okrywa on skórę właściwą oraz znajdującą się pod nią tkankę podskórną. Wspólnie tworzą powłokę właściwą ciała, czyli skórę.

Naskórek składa się z pięciu warstw, wymieniając od wewnątrz są to warstwy:

• podstawna,
• kolczysta,
• ziarnista,
• jasna,
• rogowa.

Najgłębiej leżące warstwy podstawna i kolczysta wykazują możliwość podziału, tworząc nowe komórki zastępujące stare, złuszczone komórki.

Prawidłowo przez całe życie dochodzi do złuszczania się martwych, położonych na zewnątrz komórek, jednak są to niewielkie ilości niezauważalne gołym okiem.

Warstwę wierzchnią naskórka stanowią martwe i zrogowaciałe komórki.

Warstwa rogowa naskórka pełni funkcję ochronną organizmu przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, a także nie przepuszcza wody.

Naskórek wytwarza struktury, takie jak:

• włosy,
• pazury,
• gruczoły łojowe,
• gruczoły potowe,
• gruczoły mlekowe.

Ważne jest, że naskórek wraz ze skórą właściwą pełnią funkcje ochronne przed urazami, infekcjami, działaniem zewnętrznych czynników chemicznych czy bodźców fizycznych, termoregulacji, a jednocześnie jest odporny na wodę.

Łupież u kota

Wracając do łupieżu.

Łuski, czyli skupiska złuszczonych fragmentów warstwy rogowej naskórka, mogą przyjmować postać drobnego proszku lub dużych płatów, mieć charakter tłusty bądź suchy, przylegać do powierzchni naskórka albo występować luźno.

Zabarwienie łusek może być:

• białe,
• brązowe,
• beżowe.

Pamiętajmy, że prawidłowo przebiegający proces złuszczania się naskórka jest niewidoczny, a zatem jeśli na skórze czy sierści kota obecne są liczne ziarna czy płaty warstwy rogowej, należy podejrzewać, że u pacjenta występują zaburzenia keratynizacji albo złuszczania się naskórka.

Za powstawanie łusek u kotów zwykle odpowiada przewlekły stan zapalny skóry lub zaniedbywanie przez kota codziennych zabiegów pielęgnacyjnych, więc w większości przypadków wykwity te mają charakter wtórny.

Przyczyny łupieżu nie wynikające z choroby

Warunki zewnętrzne a łupież u kota

Zanim wpadniemy w panikę zauważywszy łupież u naszego kota zawsze należy najpierw przyjrzeć się otoczeniu zwierzęcia i warunkom jego utrzymania.

Przyczyną łupieżu może bowiem być nadmierne wysuszenie skóry spowodowane nieprawidłowo dobranymi kosmetykami czy też niską wilgotnością powietrza w mieszkaniu w okresie sezonu grzewczego.

Warto wówczas zainstalować nawilżacz powietrza oraz zmienić stosowane kosmetyki.

Waga kota

Należy także zwrócić uwagę na budowę zwierzęcia.

Bardzo otyłe koty często nie są w stanie prawidłowo pielęgnować okrywy włosowej i w konsekwencji dochodzi do zapaleń skóry, odparzeń w fałdach i nadmiernego rogowacenia.

Niestety tu jedynym leczeniem przyczynowym jest oczywiście odchudzenie kota.

Jednak zaleca się przeprowadzanie terapii powoli, więc do czasu odzyskania sprawności właściciel musi osobiście pielęgnować sierść i skórę kota, najlepiej zgodnie ze wskazaniami lekarza weterynarii.

Zwykle zaleca się regularne szczotkowanie i stosowanie preparatów nawilżających skórę, czasami także bakterio- czy grzybobójczych czy też kąpiele.

Stres

Także stres może być przyczyną zaniedbania pielęgnacji okrywy włosowej, wypadania włosów i pojawiania się łupieżu.

Krótkotrwały stres, na przykład podczas wizyty u lekarza czy odwiedzin nieznanego gościa, zwykle kończy się tylko chwilowym, nadmiernym linieniem.

Jednak długotrwałe, przedłużające się czynniki wywołujące zły stan psychiczny kota często odzwierciedlają się w zaniedbaniu pielęgnacji oraz złym wyglądzie skóry i sierści, jej zmatowieniu, wypadaniu oraz nadmiernym rogowaceniu, czyli łupieżu.

Dieta

Częstą, dość łatwą do wyeliminowania przyczyną, jest niezbilansowana dieta o nieodpowiednim składzie.

Warto więc zastosować specjalistyczne preparaty wspomagające prawidłowe funkcjonowanie skóry, zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, biotynę oraz cynk.

Suplementy diety dla kota należy stosować około trzech miesięcy, należy też pamiętać, że poprawa może nastąpić dopiero po około dwóch – czterech tygodniach regularnego podawania.

Równie ważne jest także zwrócenie uwagi na podawaną karmę.

Zalecane jest przejście na dobrą jakościowo karmę dla kota, najlepiej gotową, ponieważ opiekunowi z reguły ciężko jest samemu prawidłowo zbilansować dawkę pokarmową.

Można także pomyśleć o diecie dla zwierząt z zaburzeniami dermatologicznymi, zwykle mają one wzbogacony skład o większe ilości witamin i nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Zaburzenia zdrowotne będące przyczyną łupieżu

Zwykle przyczyną łupieżu są choroby dermatologiczne, ale także choroby ogólne, szczególnie dużej trwające, mogą mieć negatywny wpływ na stan skóry i powstawanie łupieżu.

Łupież może także wynikać z odwodnienia organizmu spowodowanego niektórymi chorobami.

Stąd tak często występujący łupież u kotów gorączkujących czy też cierpiących na niewydolność nerek.

Poza tym poważne choroby są przyczyną:

• osowiałości,
• apatii,
• braku pielęgnacji okrywy włosowej.

Wówczas włos staje się matowy, skołtuniony, i mogą pojawiać się drobne łuski łupieżu.

Alergia u kota

Chorobą mogącą wywołać powstanie łupieżu są alergie.

Wywołują one zaburzenia w funkcjonowaniu skóry, może dojść do przesuszenia czy wtórnego łojotoku tłustego.

Świąd i wiążące się z tym drapanie czy też wylizywanie przez zwierzę pogarszają sytuację. Dodatkowo po pewnym czasie dochodzi do powikłań wynikających z wtórnych zakażeń.

Dopiero działanie na pierwotną przyczynę choroby, ustalenie z jakim rodzajem alergii mamy do czynienia oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia przywracają równowagę w obrębie skóry.

Choroby pasożytnicze objawiające się łupieżem

Także pasożyty zewnętrzne, tak zwane ektopasożyty, mogą być przyczyną łupieżu u kotów.

Można tu wymienić powszechne pchlice, a także rzadziej spotykaną cheyletielozę.

Pchły

Pchły mogą być przyczyną alergicznego pchlego zapalenia skóry i wywoływać silny świąd.

Podrażnienie skóry prowadzi do nadmiernego wylizywania ciała przez kota.

Ponadto dochodzi do rozwoju zapalenia i pojawienia się wykwitów skórnych, a czasami także łupieżu.

W leczeniu stosuje się środki pasożytobójcze, czasami konieczne jest także łagodzenie świądu oraz zmian skórnych za pomocą odpowiednich preparatów dermatologicznych, a nawet wprowadzenie leczenia.

Cheyletiella

Jest to pasożyt mogący występować u kotów.

Choroba kotów, którą wywołuje określa się mianem łupieżu wędrującego.

Cheyletiella żyje na powierzchni skóry i żywi się tkankami gospodarza.

Choroba występuje najczęściej u młodych kotów, ale chorować mogą także osobniki dorosłe, u których może mieć przebieg bezobjawowy.

Zwykle jednak obecny jest silny świąd i obfity łupież, a także rumień i strupy.

Cheyletiella jest dość dużym roztoczem, osiąga nawet do 0,5 mm wielkości.

Można więc dostrzec ją gołym okiem jako poruszające się białe punkciki wśród złuszczonego naskórka.

Lekarz stawia rozpoznanie oglądając pod mikroskopem zeskrobiny ze skóry.

Należy pamiętać, że choroba jest zaraźliwa dla ludzi.

W leczeniu stosuje się odpowiednie środki pasożytobójcze dobrane przez lekarza.

Świerzbowiec koci (Notoedres cati)

Notoedroza jest w Polsce stosunkowo rzadko spotykana.

Wywoływana jest przez pasożyty drążące w skórze, wywołując bardzo silny świąd głównie w okolicy:

• głowy,
• podstawy małżowin usznych,
• karku,
• kończyn,
• krocza.

Intensywne drapanie miejsc objętych chorobą prowadzi do powstania:

• wyłysień,
• otarć,
• strupów,
• łusek.

W początkowej fazie choroby nadmierne łuszczenie naskórka może przypominać łupież, jednak później duże nagromadzenie szaro-żółtych strupów formuje rodzaj “hełmu notoedrycznego” na głowie kota.

Potwierdzenie rozpoznania polega na wykazaniu świerzbowców w zeskrobinie.

W leczeniu stosowane są odpowiednie leki pasożytobójcze w zastrzyku lub kroplach spot-on.

Grzybica skórna

Wywoływana jest przez dermatofity, stąd nazwa dermatofitoza.

Przyczyną dermatofitozy u kotów jest najczęściej grzyb Microsporum canis.

Dermatofitoza występuje dość powszechnie u kotów. Najczęściej chorują koty o słabszej odporności, czyli osobniki młode lub stare, cierpiące na inne choroby oraz przebywające w złych warunkach oraz odżywiające się nieprawidłową dietą.

Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z zarodnikami znajdującymi się w środowisku bytowania kota lub od chorego osobnika.

Do objawów dermatofitozy należą:

• zmiany skórne – mogą to być okrągłe wyłysienia,
• łamliwość włosów,
• nadmierne łuszczenie się naskórka (łupież) w okolicy zmiany.

Wykwity mogą być pojedyncze lub też mnogie.

Zwykle lokalizują się w okolicy głowy, później obejmują także grzbiet nosa, małżowiny uszne, kończyny, ogon.

Chorobie towarzyszy umiarkowany świąd, mogą pojawić się grudki i strupy.

W postawieniu diagnozy kluczowe jest wykonanie zeskrobin i hodowli grzybów na specjalnym podłożu.

W leczeniu stosuje się doustne oraz miejscowe leki przeciwgrzybicze.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to zaburzenie endokrynologiczne dość często dotykające starsze koty, po 12-13 roku życia, także może wiązać się, poza typowymi dolegliwościami, z objawami ze strony skóry, także łupieżem.

Może to wynikać z zaburzeń w pielęgnacji – okrywa włosowa staje się matowa, skołtuniona, włosy są zmierzwione i suche.

Często dochodzi do nadmiernego rogowacenia naskórka i łojotoku suchego, czyli pojawiania się łusek łupieżu.

Czasami także w przebiegu tej choroby koty mogą nadmiernie wylizywać pewne partie ciała, na przykład brzuch i pachy, drażniąc mechanicznie skórę i wywołując zapalenie oraz łojotok.

Do postawienia diagnozy niezbędne jest oznaczenie poziomu hormonów tarczycowych we krwi.

W leczeniu można stosować doustne leki hamujące syntezę hormonów tarczycy, operacyjne usunięcie tarczycy, terapię jodem radioaktywnym.