Wyżeł węgierski przybył najprawdopodobniej na teren Węgier wraz z ludami koczowniczymi w XIV wieku. Dalsza hodowla tych psów przebiegała z myślą o stworzeniu rasy szybkich, wszechstronnych psów myśliwskich do wskazywania oraz aportowania zdobyczy, które będą umiały zrobić w zasadzie wszystko, o co je poprosimy. Wyżeł węgierski to pies myśliwski, który pracował razem z sokołami – jego zadaniem było wskazywanie zwierzyny, wypłaszając ją z zarośli.
Z końcem XIX wieku rasa stała się bardzo popularna, ale hodowlę vizsla w znaczący sposób zdziesiątkowała I i II Wojna Światowa. W kolejnych latach Vizslę odtworzono i udoskonalono, dodając do puli genetycznej rasy geny pointerów oraz wyżłów niemieckich. FCI uznało rasę w 1936 roku, a AKC w 1960.
Dziś wyżły węgierskie to nie tylko psy myśliwskie i towarzyszące, ale i psy ratownicze, poszukiwawcze oraz psi przewodnicy.
Według klasyfikacji FCI psy rasy wyżeł węgierski (vizsla) należą do grupy 7.
Jaki charakter ma pies rasy wyżeł węgierski?
Wyżeł węgierski to pies o dużej wytrzymałości oraz zrównoważonym temperamencie. Wyżeł węgierski krótkowłosy to doskonały pies myśliwski, pracujący zarówno w wodzie, jak i na lądzie. Rasa ta jest wyjątkowo odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne. W pracy wyżły są niezmordowane, sprytne i szybkie. Rasa ta ze względu na swój instynkt jest niezrównanym pomocnikiem każdego myśliwego.
Ze względu na łatwość szkolenia oraz przyjazne usposobienie psy te są chętnie utrzymywane także w mieszkaniach, jako pies towarzyszący. Vizsla lubi dzieci, do których ma dużo cierpliwości i jest tolerancyjnym współmieszkańcem domu dla innych domowych zwierząt. Psy potrzebują jednak dużo ruchu i zainteresowania. Ze względu na silny instynkt łowiecki u tych psów, wskazane jest wczesne szkolenie w zakresie posłuszeństwa, by vizsla nie uciekał nam na spacerach w pogoni za wiewiórką. Wyżły węgierskie to psy inteligentne i podatne na trening, a każde zadanie wykonują z pełnym zaangażowaniem.
Wyżeł węgierski opis rasy
Wielkość i waga wyżłów węgierskich
Wyżeł węgierski krótkowłosy to pies średniej wielkości o eleganckiej i proporcjonalnej sylwetce oraz szlachetnym wyglądzie.
| Wysokość wyżła | Wysokość w kłębie psa samca wynosi 57 – 64 cm, a suki 53 – 60 cm. |
| Waga wyżła | Dorosłe psy tej rasy osiąganą masę ciała 22 – 28 kg. |
Wygląd psa
Występują dwie odmiany wyżła węgierskiego:
- Wyżeł węgierski krótkowłosy – włos prosty i krótki, brak podszerstka.
- Wyżeł węgierski szorstkowłosy – włos szorstki i gęsty z wełnistym podszyciem; na głowie wyraźne brwi i broda.
| Głowa | Długa i szeroka z wyraźnie zaznaczonym stopem. |
| Grzbiet nosa | Zadarty, zakończony truflą nosa o barwie zależnej od umaszczenia. |
| Szczęki | Mocne z kompletem zębów ustawionych w zgryzie nożycowym. |
| Oczy | Owalne, średniej wielkości, o inteligentnym wyrazie. |
| Uszy | Zwisające, w kształcie litery U, nisko osadzone. |
| Szyja | Umiarkowanej długości z mocno przylegającą na podgardlu skórą. |
| Klatka piersiowa | Długa i głęboka o wyraźnie zaokrąglonym przedpiersiu i dobrze wysklepionych żebrach. |
| Grzbiet | Prosty z zaznaczonym kłębem. Lędźwie średniej długości, a zad krótki i lekko ścięty. |
| Ogon | Osadzony nisko, w ruchu noszony poziomo. |
| Kończyny | Proste i umięśnione z okrągłymi łapami i elastycznymi pazurami. |
Długość życia wyżła węgierskiego określa się na 12-15 lat.
Umaszczenie psa
Umaszczenie psa rasy wyżeł węgierski krótkowłosy to różne odcienie złotego i rudego. Dopuszczalna jest łata na klatce piersiowej lub podgardlu i białe znaczenia na palcach. Kolor fafli, obwódek oczu, nosa, warg i pazurów u wyżła węgierskiego harmonizuje z umaszczeniem.
Wyżeł węgierski pielęgnacja i karmienie
Pielęgnacja wyżła węgierskiego nie należy do skomplikowanych. Raz w tygodniu wyczesujemy sierść wyżła węgierskiego za pomocą szczotki i okresowo kąpiemy psa. U wyżłów węgierskich należy systematycznie sprawdzać czystość uszu oraz długość pazurów, a także myć zęby specjalną pastą i szczoteczką.
W żywieniu stosować możemy zarówno komercyjne karmy dla psa, jak i gotować psu posiłki sami w domu, pamiętając o odpowiednim bilansie składników odżywczych.
Najczęstsze choroby wyżłów węgierskich
Zapalenie gruczołów łojowych
Zapalenie gruczołów łojowych to zapalna choroba skóry, w przebiegu której obserwuje się silne łuszczenie naskórka związane ze zniszczeniem gruczołów łojowych, a także wyłysienia i utratę podszerstka. Objawy dotyczą głównie głowy, grzbietu u ogona. Skóra u chorego zwierzęcia jest różowa, tłusta i pokryta drobnymi, słabo przylegającymi do włosa łuskami. Oprócz zmian miejscowych wystąpić mogą również objawy ogólne, takie jak gorączka, apatia i spadek wagi. Na ostateczne rozpoznanie pozwala badanie histopatologiczne wycinka zmienionej skóry. Rokowanie jest zróżnicowane. W leczeniu najczęściej stosuje się NNKT, środki nawilżające i glikokortykosteroidy.
Entropium
Entropium jest wadą powiek polegającą na wwinięciu się fragmentu powieki w kierunku gałki ocznej. Rzęsy pocierają wówczas o powierzchnię rogówki, powodując jej przewlekłe drażnienie i uszkodzenie. Dodatkowo obserwuje się zapalenie spojówek i kurcz powiek. Entropium wrodzone pojawia się najczęściej do 6 miesiąca życia, ale może rozwinąć się też u psów starszych. Leczenie polega na korekcji chirurgicznej.
Zaćma u vizsla
Zaćma (cataracta) jest chorobą narządu wzroku, polegającą na postępującym zmętnieniu soczewki, w której zachodzą zmiany prowadzące do wytrącania się nierozpuszczalnych białek, zmniejszających jej przezierność. Klinicznie widoczne jest to jako biały dysk w otworze źrenicznym tęczówki. Leczenie zaćmy jest wyłącznie chirurgiczne, gdyż brak jest skutecznych środków farmakologicznych.
Trombocytopenia
Wyżeł węgierski może mieć fizjologicznie obniżoną liczbę płytek krwi (PLT). Anomalia ta najczęściej jest wykrywana przypadkowo w trakcie rutynowego badania morfologii krwi. Przeważnie nie daje objawów klinicznych, ale w niektórych przypadkach występować mogą krwawienia w obrębie skóry i błon śluzowych.
Nużyca
Nużyca to choroba wywołana przez pasożyta demodex canis, czyli nużeńca. Pasożyt ten naturalnie bytuje w mieszkach włosowych zdrowych psów, natomiast w sprzyjających warunkach ulega znacznemu namnożeniu, wywołując zapalenie skóry z wyłysieniem.
Nużyca może występować w dwóch postaciach:
- Miejscowej – obserwujemy od 1 do 5 obszarów punktowych wyłysień. Skóra w tych miejscach objęta jest hiperpigmentacją i łuszczeniem. Zmiany skórne dotyczą głównie okolic głowy i szyi, a choroba przebiega bez świądu.
- Uogólnionej – obserwujemy powyżej 5 ogniskowych zmian na skórze. Obraz kliniczny jest zróżnicowany – może pojawić świąd, krosty i ropne zapalenie skóry.
Rozpoznanie polega na badaniu mikroskopowym zeskrobiny ze skóry lub trichogramu. Leczenie w zależności od postaci choroby opiera się na zastosowaniu leków przeciwpasożytniczych, zwalczaniu wtórnych powikłań bakteryjnych lub grzybiczych oraz na leczeniu choroby podstawowej.
Zwierzęta dotknięte nużycą uogólnioną powinny być wykluczone z rozrodu.
Padaczka
Padaczka jest zaburzeniem neurologicznym i charakteryzuje się występowaniem napadów drgawkowych o różnym nasileniu i częstotliwości, związanych z nieprawidłową aktywnością mózgu. Wyróżnia się padaczkę idiopatyczną (bez znanej przyczyny) lub czynnościową (towarzyszącą chorobom ogólnoustrojowym lub zaburzeniom związanym z centralnym układem nerwowym).
Atak padaczkowy poprzedzony może być tzw. aurą. Pies wyczuwając nadchodzący atak, szuka kontaktu z właścicielem lub chowa się.
Celem leczenia padaczki jest zmniejszenie do minimum częstotliwości ataków oraz rozpoznanie choroby podstawowej. Leki przeciwdrgawkowe podaje się doraźnie w trakcie ataku lub trybie ciągłym, co uzależnione jest od częstości występowania napadów. Najczęściej stosowanymi substancjami czynnymi używanymi do leczenia epilepsji u zwierząt są fenobarbital, bromek potasu i imepitoina.
Dysplazja stawów biodrowych
Dysplazja stawów biodrowych to choroba dziedziczna, zależna także od innych czynników, takich jak nieprawidłowe żywienie, złe proporcje składników mineralnych w diecie, czy nadmierna ilość ruchu u rosnących zwierząt. Szczenięta przychodzą na świat z prawidłowymi stawami biodrowymi, a na skutek braku równowagi pomiędzy rozwojem tkanek twardych i miękkich, dochodzi do deformacji i przewlekłych stanów zapalnych w obrębie stawu biodrowego.
Pierwsze zauważalne objawy w postaci niechęci do ruchu mogą być widoczne już u kilkumiesięcznych osobników. Potwierdzeniem rozpoznania jest badanie ortopedyczne oraz zdjęcie RTG wykonane w sedacji, na rozluźnionych stawach biodrowych. RTG profilaktyczne zalecane jest u szczeniąt w wieku ok. 5 miesięcy, nawet jeśli nie wykazują one objawów nasuwających podejrzenie HD. U psów starszych występuje postać przewlekła ze sztywnym chodem i utrudnionym wstawaniem.
Najczęściej stosowanym w tym wieku leczeniem są terapie przeciwzapalne/przeciwbólowe, metody z wykorzystaniem komórek macierzystych, a także IRAP, gdzie wykorzystuje się cytokiny i czynniki wzrostu pochodzące bezpośrednio z krwi chorego zwierzęcia. U młodych psów możliwe jest leczenie chirurgiczne.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy polega na zmniejszonym wydzielaniu przez ten gruczoł hormonów, które niezbędne są dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Do niedoczynności najczęściej dochodzi na skutek limfocytarnego zapalenia, zaniku lub występujących w obrębie tarczycy zmian nowotworowych. Objawy są różnorodne i początkowo subtelne, przez co przez długi czas mogą pozostać niezauważone.
Podejrzenie niedoczynności tarczycy nasuwają takie objawy jak apatia, przewlekłe zmiany skórne, nawracające zapalenia uszu, zwiększone pragnienie i wydalanie moczu, brak rui, czy wzrost masy ciała. Rozpoznanie ustala się na podstawie oznaczania stężenia hormonów tarczycowych we krwi. Leczenie jest prowadzone do końca życia zwierzęcia za pomocą suplementacji doustnej hormonów.
PRA
Postępujący zanik siatkówki (Progressive Retinal Atrophy) to pojęcie odnoszące się do grupy dziedzicznych chorób oczu, których istotą jest postępująca degeneracja komórek siatkówki oka. Uszkodzenie komórek światłoczułych prowadzi do upośledzenia widzenia po zmroku, a z czasem również za dnia. Diagnostyka opiera się na badaniu z użyciem elektroretinografu, który umożliwia ocenę reakcji receptorów siatkówki w odpowiedzi na pobudzanie ich bodźcami świetlnymi. Do wykrycia PRA wykorzystuje się również techniki diagnostyki molekularnej. Choroba jest postępująca i nieuleczalna.
Syringomielia
Syringomielia, czyli jamistość rdzenia to choroba w przebiegu której w rdzeniu kręgowym tworzą się jamy wypełnione płynem mózgowo rdzeniowym. Zaburzenie to często przebiega bezobjawowo lub może dawać charakterystyczny obraz bólu neuropatycznego. U chorego zwierzęcia obserwuje się wówczas świąd okolicy głowy i szyi, wokalizację i uogólniony lęk. Na rozpoznanie pozwala badanie tomografem lub rezonans magnetyczny. Leczenie to podawanie leków przeciwbólowych, zmniejszających produkcję płynu mózgowo rdzeniowego oraz glikokortykosteroidów. W niektórych przypadkach wykonuje się zabieg chirurgiczny.
Vasculitis u wyżła węgierskiego
Zapalenie naczyń skórnych to choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu obserwuje się owrzodzenia i martwicę na brzegach małżowin usznych, wargach, opuszkach palcowych i ogonie. Na rozpoznanie pozwala badanie dermopatologiczne wycinka skóry. Leczenie uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby. Należy stosować pentoksyfilinę, antybiotyki i glikokortykosteroidy ogólnie i/lub miejscowo.
Dla kogo wyżeł węgierski będzie idealnym psem?
Wyżły węgierskie mają spore grono fanów, którzy uwielbiają psy tej rasy za entuzjazm i radość życia oraz bezgraniczne oddanie. Wyżeł węgierski to pies myśliwski, myśliwi szanują go za szybkość, instynkt, świetny węch oraz doskonałą pamięć.
Zarówno psy rasy wyżeł węgierski krótkowłosy jak i wyżeł szorstkowłosy będą dobrymi stróżami oraz kompanami w życiu codziennym. Psy tej rasy lubią ludzi i kontakt z nimi, a zabawy i aktywności na świeżym powietrzu są dla nich na wagę złota. To, czego nie lubi krótkowłosy wyżeł węgierski to samotność i brak zajęcia. Separacja jest dla tych czworonogów najgorszą karą, zatem pies rasy wyżeł węgierski krótkowłosy nie może mieszkać na podwórku, nie mając wstępu do domu.
