Entlebucher: opis, charakter, choroby [zalecenia weterynarza]

Entlebucher jest najmniejszym i najszybszym przedstawicielem wśród czterech szwajcarskich psów górskich. Do tej grupy należy też berneński pies pasterski, duży szwajcarski pies pasterski i appenzeller. Wszystkie te psy zasadniczo różnią się między sobą wzrostem, długością włosa oraz umaszczeniem, ale niewprawne oko może ich nie rozróżnić.

Historia rasy entlebucher

Szwajcarski pies pasterski entlebucher (Entlebucher Sennenhund, Entlebucher Cattle Dog) swoją nazwę zawdzięcza szwajcarskiej miejscowości Entlebuch położonej w kantonie Lucerna, która obecnie wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery UNESCO obejmującego ok. 400 km2 dzikiej przyrody. Jak w przypadku pozostałych szwajcarskich psów pasterskich mniema się, że przodkowie rasy entlebucher to molosy, które wraz z rzymskimi legionami zawitały na tereny Szwajcarii i tu krzyżowane były z rasami miejscowymi. Psa pasterskiego z Entlebuch wykorzystywano przede wszystkim jako stróża. Entlebucher były też chętnie wykorzystywany jako pies pracujący zaganiający.

Głównym zadaniem szwajcarskich psów pasterskich było zaprowadzenie latem bydła na pastwisko, pilnowanie go w trakcie wypasu oraz bezpieczne sprowadzenie zimą do domu. Ponieważ gospodarka szwajcarska stała produkcją serów i mlecznej czekolady, rola entlebucherów jako sprytnych i skutecznych szwajcarskich psów pasterskich była istotna. Dzięki niskiemu wzrostowi oraz zwinnym ruchom psy rasy entlebucher mogły podskubywać krowie kończyny, unikając jednocześnie bolesnego kopnięcia.

Przez zamiłowanie do pracy i ogólną radość życia przedstawiciele tej rasy psów zyskali przydomek “der Lachen Hunden”, czyli “Śmiejący się pies“.

Przez lata entlebucher sennenhund i appenzeller były traktowane jako jedna rasa szwajcarskich psów pasterskich, a do swoistego rozłamu doszło dopiero w 1913 roku na wystawie w Langenthal, gdzie zaprezentowano cztery egzemplarze rasy psów entlebucher z krótkimi ogonami. Zainteresowały one znanego już w historii szwajcarskich psów pasterskich prof. Alberta Heima, wybitnego geologa i zapalonego kynologa, który w dużym stopniu przyczynił się do rozróżnienia wszystkich czterech górskich ras szwajcarskich psów pasterskich.

Oficjalnie wzorzec entlebuchera uznano w 1927 roku. Dziś są to już rzadziej psy użytkowe, a częściej spotykamy je jako towarzyszące rodzinie, aktywne psy sportowe. Według klasyfikacji FCI entlebucher należy do grupy 2.

Entlebucher charakter

Pies rasy entlebucher jest ucieleśnieniem radości życia, optymizmu i wigoru. Ten pełen energii pies to wesoły, bezkonfliktowy i łagodny towarzysz całej rodziny. Jest cichy, posłuszny, przywiązany do opiekuna, a wobec obcych nieprzekupny i początkowo zdystansowany. Jeśli damy mu znak, że nasz gość jest mile widziany, psy chętnie wpuszczą go za próg, ale będzie on wciąż pod baczną obserwacją entlebuchera. Te średniej wielkości szwajcarskie psy pasterskie są nieustraszone i bardzo pracowite, a co ważne, uwielbiają tę pracę wykonywać i czuć się potrzebne, dlatego należy im zapewnić możliwość wykazania się w tej dziedzinie. Oczywiście niekoniecznie musi to być obserwacja stada na górskich pastwiskach. Entlebuchery świetnie sprawdzą się także do psich sportów, przede wszystkim w takich konkurencjach jak agility, czy treibball. Nie pogardzą też długimi spacerami, trekkingiem czy w zasadzie jakąkolwiek aktywnością na świeżym powietrzu. Wczesna socjalizacja szczeniaka entlebuchera, szkolenie psa i przyzwyczajanie psa do zabiegów pielęgnacyjnych jest niezmiernie ważne w jego rozwoju i zaważy na cechach, które przejawiać będzie jako pies dorosły.

Entlebucher wygląd

Entlebucher to średniej wielkości pies pasterski – najmniejszy szwajcarski pies górski o wydłużonej i muskularnej sylwetce.

Wysokość psa rasy entlebucher

Entlebucher to średniej wysokości pies – wysokość w kłębie psa tej rasy wynosi od około 44cm do 50 cm, a suki około 42-48 cm.

Waga psa rasy entlebucher

Masa ciała dorosłego entlebuchera waha się pomiędzy 25 a 30 kg.

Entlebucher opis rasy

Umaszczenie i okrywa włosowa psów rasy entlebucher

Okrywa włosowa entlebuchera jest dwuwarstwowa – psy tej rasy mają gęsty podszerstek oraz krótki i przylegający włos okrywowy.

Maść tricolor – czarny kolor podstawowy z brązowym podpalaniem mający białe znaczenia.

Szwajcarski pies pasterski entlebucher ma podpalanie nad oczami, na policzkach, kufie, podgardlu, piersi i kończynach – oddzielające białe znaczenia od czarnej maści. Białe znaczenie na głowie w postaci strzałki oraz dużej plamy ciągnącej się od brody do przedpiersia entlebuchera. Pies pasterski entlebucher ma białe znaczenia na wszystkich czterech łapach. Dopuszczalne są psy rasy entlebucher z białymi znaczeniami na karku.

Pielęgnacja entlebuchera

Entlebucher jest najmniejszym szwajcarskim psem górskim i nie wymaga specjalistycznych zabiegów pielęgnacyjnych. Entlebucher linieje mniej niż pozostałe szwajcarskie psy pasterskie, ale wciąż jest to stopień dość znaczny, więc pielęgnacja jest ważna i zaleca się wyczesywanie psa tej rasy przynajmniej dwa razy w tygodniu. Ograniczy to ilość wypadającego martwego włosa oraz sprawi, że pies pasterski entlebucher będzie miał lśniącą sierść. Kąpiele u tej rasy psa stosujemy w zależności od potrzeby, ale należy przyzwyczaić do nich szczeniaka tej rasy psów za młodu, gdyż dorosły, po raz pierwszy kąpany pies zaganiający rasy entlebucher może nam stawiać opór, a są to psy dość silne. Okresowo sprawdzamy stan i czystość uszu, długość pazurów i higienę zębów naszego entlebuchera, do czego również przyzwyczajamy go od szczeniaka.

Entlebucher choroby

PRA

PRA (Progressive Retinal Atrophy), czyli postępujący zanik siatkówki to w zasadzie grupa chorób o charakterze dziedzicznym, do których predysponowanych jest wiele ras psów. Istotą PRA jest postępująca w czasie stopniowa degeneracja komórek światłoczułych siatkówki oka. Ponieważ jako pierwsze uszkodzone zostają pręciki, pierwszym objawem jest utrata widzenia po zmroku. Gdy destrukcji ulegną czopki, dochodzi do również do zaburzeń widzenia za dnia, a z czasem do całkowitej ślepoty. Do diagnostyki postępującego zaniku siatkówki służy badanie okulistyczne za pomocą elektroretinografu, które umożliwia sprawdzenie reakcji receptorów na bodźce świetlne. Istnieje również możliwość diagnostyki genetycznej metodą PCR. Postępujący zanik siatkówki jest chorobą nieuleczalną.

Zaćma u entlebucherów

Zaćma (cataracta) polega na postępującym zmętnieniu soczewki gałki ocznej. Może ona mieć wiele różnych przyczyn, wśród których wymienia się między innymi:

• mutacje genowe,
• choroby metaboliczne,
• toksyny,
• zaawansowany wiek.

Wyróżniamy kilka stadiów zaćmy:

• początkowe,
• niedojrzałe,
• dojrzałe,
• zaćma obrzmiała.

Klinicznie zaćma widoczna jest jako zmniejszenie przezierności soczewki, czyli biała zmiana widoczna przez otwór źreniczny. Badanie przeprowadza się w ciemnym pomieszczeniu z użyciem oftalmoskopu. Leczenie zaćmy polega na zabiegu chirurgicznym wykonywanym metodą fakoemulsyfikacji po uprzednim zakwalifikowaniu pacjenta. Leczenie farmakologiczne w przypadku psów jest nieskuteczne. Ponieważ istnieje podejrzenie, że zaćma może dziedziczyć się w sposób autosomalny recesywny, zwierzęta obarczone zaćmą wrodzoną powinno się wykluczyć z dalszego rozrodu, gdyż istnieje możliwość, że przy nieprawidłowym skojarzeniu pary hodowlanej choroba może ujawnić się u potomstwa.

Jaskra

Jaskra (glaucoma) jest to choroba oczu, która na skutek wzrostu ciśnienia w gałce ocznej prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek siatkówki oka, czyli do pogorszenia, a nawet utraty wzroku. Jaskrę związaną z predyspozycją rasową nazywamy jaskrą pierwotną i dotyczy ona obu oczu, a wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego w tym przypadku jest najczęściej wynikiem zamkniętego kąta przesączania. W przypadku jaskry możemy mieć do czynienia z tzw. ostrym atakiem jaskry, który jest stanem nagłym i wymaga szybkiej interwencji lekarskiej. Objawia się on powiększeniem i bolesnością gałki ocznej, brakiem reakcji źrenicy na światło i przekrwieniem naczyń podtwardówkowych. Podejrzenie jaskry obliguje do pomiaru ciśnienia środgałkowego – jego wartość fizjologiczna powinna wynosić maksymalnie 25mmHg. Do badania kąta przesączania służy gonioskopia. Leczenie jaskry jest złożone i obejmuje leczenia farmakologiczne, najczęściej kilkoma różnymi preparatami lub stosuje się postępowanie operacyjne.

Dysplazja stawów biodrowych

Dysplazja stawów biodrowych (HD) jest to chorobą dziedziczną, do której predysponowanych jest wiele ras, szczególnie dużych i olbrzymich. Polega ona na nieprawidłowym ukształtowaniu i połączeniu struktur tworzących staw biodrowy, co prowadzi do powstawania zmian zwyrodnieniowych i bolesności tych stawów, uniemożliwiając zwierzęciu sprawne funkcjonowanie. Do wystąpienia dysplazji przyczyniają się także dodatkowe czynniki, takie jak np. nieprawidłowe żywienie szczeniąt w okresie wzrostu i rozwoju kośćca, czy zbyt duża ilość i intensywność ruchu. Pierwsze objawy to najczęściej niechęć do ruchu, sztywny chód, trudności we wstawaniu, częste pokładanie się i królicze skoki. Czasem może też pojawić się kulawizna chorej kończyny. Objawy te uwidaczniają się już u szczeniąt w wieku 6 do 12 miesięcy, a czasem wcześniej. Jeśli przewlekłe urazy chrząstki stawowej powstałe np. przy zbyt forsownych ćwiczeniach nie są zbyt silne, to przez pierwszych kilka lat dysplazja może pozostać ukryta, a uwidocznić się dopiero u zwierząt w zaawansowanym wieku. Żeby uniknąć przeoczenia dysplazji wykonuje się profilaktyczne RTG dla oceny stawów już u psów w wieku ok. 4 miesięcy, gdyż wczesne jej wykrycie daje więcej możliwości leczenia. Leczenie dysplazji może być operacyjne lub farmakologiczne, co uzależnione jest od wieku, stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych oraz masy ciała zwierzęcia. Do najczęściej wykonywanych zabiegów operacyjnych należą:

• zespolenie spojenia łonowego,
• potrójna osteotomia miednicy,
• resekcja główki kości udowej,
• operacje na mięśniu grzebieniowym i jego ścięgnie.

U psów starszych  psów lub u zwierząt nie kwalifikujących się do rozwiązań zabiegowych stosuje się leczenie paliatywne, mające na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Dysplazja stawów łokciowych

Dysplazja stawów łokciowych jest chorobą dziedziczną i występuje najczęściej u psów ras średnich i dużych. Podobnie jak w przypadku HD do jej wystąpienia przyczyniają się dodatkowe czynniki, takie jak zbytnie przeciążenia stawu, czy nieprawidłowe żywienie zwierzęcia w okresie wzrostu. Dysplazja stawów łokciowych polega na nieprawidłowym ukształtowaniu powierzchni stawowych stawów łokciowych i w jej przypadku możemy mówić w zasadzie o dysplazjach, gdyż zalicza się do niej kilka podjednostek, które mogą występować jednocześnie lub niezależnie, a są to:

• Nieprzyrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy.
• Fragmentacja wyrostka wieńcowego przyśrodkowego.
• Osteochondroza przyśrodkowego kłykcia kości ramiennej.
• Niedopasowanie powierzchni stawowych.

Wada objawia się u szczeniąt w wieku 5-7 miesięcy:

• kulawizną o różnym stopniu nasilenia,
• obrzękiem stawów, zwłaszcza po wysiłku
• bolesnością przy zginaniu i prostowaniu w chorym stawie.

Do diagnostyki dysplazji stawów łokciowych wykorzystuje się RTG wykonując zdjęcia obu łokci w różnych projekcjach. Leczenie to zabieg chirurgiczny lub leczenie zachowawcze.

Entlebucher Urinary Syndrome (EUS)

Jest to rzadko występująca choroba genetyczna entlebucherów dotycząca układu moczowego – nerek lub dróg moczowych. EUS jest kombinacją kilku wad, wśród których wymienia się:

• ekotopowe moczowody,
• niedrożność moczowodów,
• wodonercze.

Najczęstsze objawy choroby to:

• nietrzymanie moczu,
• częste oddawanie moczu,
• wzdęty brzuch,
• nawracające infekcje pęcherza moczowego.

Co ciekawe, w przypadku stwierdzonej ektopii moczowodów psy mogą nie wykazywać żadnych jej objawów, co znacznie utrudnia identyfikację psów chorych, mogących przekazać wadę potomstwu. Leczenie choroby u tej rasy psów jest różne w zależności od objawów i rodzaju wady. W przypadku nietrzymania moczu stosuje się leczenie farmakologiczne natomiast niedrożność moczowodu prowadząca do wodonercza wymaga zabiegu usunięcia zmienionego narządu.

Dla kogo entlebucher będzie idealnym psem?

Entlebuchery są psami, których obecność w naszym domu nie przejdzie bez echa – oczywiście w pozytywnym tego znaczeniu. Wiecznie radosne, pełne energii i tryskające optymizmem zwierzaki, domagają się czułości i uwagi właścicieli. Ważne jest dla nich, by spędzać czas w gronie rodziny, najlepiej w sposób aktywny, niż leżąc na kanapie. Nie lubią zostawać same, chyba że będą miały coś ciekawego do zrobienia dla zabicia czasu. Mogą mieszkać w mieszkaniach w mieście o ile zapewnimy im odpowiednią ilość ruchu, ale jeszcze lepiej czują się mając możliwość swobodnego wybiegu na posesję, gdzie mogą mieć oko na to, co się dzieje wokół. Ich niezależność oraz wrodzony instynkt łowcy entlebuchera nakazuje im czasem pogonić za wiewiórką czy samochodem, więc wymagają równie pewnego siebie opiekuna, który nad nimi zapanuje. Nie powinny być zamykane w kojcu dla psów i izolowane, ponieważ mogą się u nich pojawić zachowania destrukcyjne. Entlebuchery są stworzone do pracy i bliskiego życia z człowiekiem więc decydując się na tę rasę musimy mieć świadomość, że zwierzak będzie wymagał tego, byśmy poświęcali mu dużo czasu i energii na wspólne aktywności. Te szwajcarskie psy pasterskie są nieufne wobec obcych.