Hot spot u psa: objawy, leczenie, leki [lek wet Piotr Smentek]

Choć może nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę ale to właśnie skóra psa i jej wytwory są największym narządem organizmu a zarazem miejscem gdzie bardzo łatwo zaobserwować wszelkie niepokojące objawy chorobowe.

Gdy jest zdrowa a włosy pięknie błyszczą wskazuje zazwyczaj na dobry stan zdrowia zwierzęcia natomiast gdy “coś złego” w organizmie się dzieje znajdujemy tego wyraz w kiepskiej jej wyglądzie.

Co niezwykle istotne nie zawsze zmiany dermatologiczne muszą wskazywać na problem tylko i wyłącznie ograniczający się do skóry ale również są objawem ogólnoustrojowych problemów innych narządów lub chorób uogólnionych.

Doskonałym takim przykładem jest właśnie niezwykle często występująca u zwierząt choroba atopowa zwana również atopowym zapaleniem skóry.

W dermatologii bowiem często jeden problem czy objaw związany jest ściśle z innymi chorobami a wszystko składa się na skomplikowany czasem obraz chorobowy.

I choć objawy widać gołym okiem pewne rozpoznanie uwzględniające przyczynę, nie zawsze jest sprawą prostą.

Wiele bowiem różnych chorób może dawać takie same, mało charakterystyczne symptomy stąd konieczność zastosowania czasem licznych badań dodatkowych.

Nie chodzi bowiem tylko i wyłącznie o zwalczenie samej zmiany skórnej ale może przede wszystkim określenie przyczyny i w miarę możliwości walkę u źródła dolegliwości.

Skupienie się tylko i wyłącznie na objawie, bez usunięcia przyczyny, nie przyniesie najczęściej trwałej poprawy a tylko przytłumi istniejący problem.

Będzie również źródłem frustracji wynikającym z niepowodzenia w zastosowanym leczeniu.

Nie zapominajmy też o samopoczuciu cierpiących zwierząt, odczuwających ogromny dyskomfort wynikający z zapalnych zmian dermatologicznych.

Doskonałym przykładem tego o czym piszę jest właśnie zmiana skórna określana jako tzw. “hot spot” czyli “gorąca plama“.

Czym konkretnie jest hot spot u psa, jakie są jego przyczyny, objawy, rozpoznawanie i postępowanie lecznicze?

O tym wszystkim dowiesz się w niniejszym artykule. Ale od początku.

Co to jest hot spot?

Hot spot czyli w wolnym tłumaczeniu “gorąca plama” jest jedną z częściej występujących odmian klinicznych zapalenia skóry u psów. Jak wygląda hot spot u psa? Hot spot jest ogniskowym, ostrym, nagle się pojawiającym, często o charakterze ropnym, miejscowym stanem zapalnym skóry. Najczęściej ma charakter zapalenia powierzchownego choć może też sięgać głębiej położonych obszarów, warstw skóry.

I choć występuje miejscowo, niestety hot spoty rodzą ogromny dyskomfort dla chorującego psa, odczuwającego niejednokrotnie świąd manifestujący się koniecznością lizania chorej okolicy, co dodatkowo pogłębia objawy chorobowe.

Wszystko naprawdę może rodzić przerażenie bo całość naprawdę wygląda nieciekawie…

Hot spot jest objawem, z którym niewątpliwie spotkał się każdy lekarz weterynarii oraz niejeden posiadacz psa, szczególnie długowłosego. Hotspot występuje nagle, często w ciągu kilku godzin, co nierzadko wywołuje spore przerażenie w oczach właściciela zwierząt.

Objaw ten rozwija się w krótkim czasie a dzięki temu, że dotyczy łatwo widocznej skóry jest szybko zgłaszany do konsultacji weterynaryjnej.

Często spanikowany właściciel przychodzi do gabinetu z informacją, że jeszcze wczoraj wszystko było w porządku a dzisiaj występuje tak rozległą zmiana skórna, którą w dodatku zwierzę niezwykle się interesuje.

Co ważne hot spot ma niestety tendencję do nawracania a więc raz wyleczony pies pewnie z dużym prawdopodobieństwem pojawi się za jakiś czas znowu z podobnym problemem w lecznicy weterynaryjnej.

Przysparza też ogromnych kłopotów właścicielom psów ze wspominaną już chorobą atopową skóry, która może dotyczyć aż 10 % całej populacji.

Nie dziwmy się więc i nie oskarżajmy lekarza prowadzącego o niewłaściwie prowadzone leczenie, w dermatologii bowiem nie każdą chorobę możemy wyleczyć raz na zawsze a wieloma z nich będziemy się spotykali przez całe życie zwierzęcia.

Przyczyny hot spot u psa

Hot spoty cechują się pewną sezonowością występowania, przypadająca na okres wiosenno-letni a więc wtedy gdy jest ciepło.

Rzadko za to hot spoty są diagnozowane w grudniu i styczniu, a więc zimą.

W dużych skupiskach ludności, czyli w miastach stwierdzana jest przeważnie cały rok z mniejszym nasileniem właśnie w miesiącach chłodnych.

Przyczyny powstawania tego problemu są bardzo różne i nie do końca jasno wyjaśnione.

Wielu właścicieli psów długowłosych zgłasza się po pomoc weterynaryjną z informacją, że wcześniej ich pupil pływał w naturalnych zbiornikach wodnych jakimi są rzeki, stawy czy jeziora.

Inni z kolei podają w rozmowie fakt intensywnego zmoknięcia psa na skutek przebywania w czasie ulewy, burzy czy intensywnego deszczu na dworze.

W takich przypadkach dochodzi do nadmiernego zawilgocenia włosów, które później nie zawsze szybko wysychają szczególnie jak jest ich dużo. W powszechnej opinii hodowców to właśnie tak zwane “zaparzenie skóry” jest powodem hot spot.

Zauważmy, że wymienione predyspozycje rasowe obejmują w części psy, które wodę uwielbiają i nie rezygnują z żadnej okazji, szczególnie w czasie spaceru, aby z kąpieli skorzystać.

Inne ważne przyczyny mogące wywoływać zmianę skórne typu hot spot to szeroko pojęte reakcje uczuleniowe w przypadku nadwrażliwości na ukąszenia pcheł, kleszczy, czy innych owadów latających (meszki).

Ślina pcheł zawiera kilkanaście pełnych alergenów wykazujących silne alergiczne działanie (białka o masie od 25 do 58 kD).

Stąd niezwykle istotne jest regularne stosowanie profilaktyki przeciwpasożytniczej u predysponowanych zwierząt, która nie tylko chroni przed hot spot ale również zabezpiecza przeciwko groźnej odkleszczowej babesiozie.

Długa sierść sprzyja przyczepianiu się w niej różnego rodzaju ciał obcych (nasiona, rośliny z kolcami tzw. “rzepy”) co także, poprzez drażnienie mechaniczne uważane jest za czynnik wywołujący hot spoty.

Na forach internetowych znajdziemy często informacja o wpływie żywienia na częstotliwość występowania zmian typu hot spot.

Alergeny wziewne i alergeny pokarmowe spożywane w posiłku (białka, niektóre węglowodany) mogą powodować takie zmiany skórne a zastosowanie diety eliminacyjnej rzeczywiście zmniejsza ryzyko wystąpienia hot spot u psa w sezonie wiosenno letnim.

Możliwe, że ugryzienia mrówek, meszek też mogą inicjować stan zapalny skóry, szczególnie, że miejsca występowania reakcji skórnej mają bezpośredni kontakt z podłożem na którym leży pies.

I wreszcie to o czym wspominałem na początku artykułu czyli choroba atopowa i powodujące ją alergeny wziewne, pyłki roślin, traw, kurz domowy mogą również wywoływać zmiany zapalne na skórze.

Świąd towarzyszący atopii potęgowany przez drobnoustroje naturalnie bytujące na skórze oraz ich metabolity również może powodować zmiany w typie hot spot.

Z resztą bardzo często tak właśnie się dzieje, na co zwracają uwagę sami właściciele psów przychodzących do lecznicy.

Predyspozycje rasowe do hot spot

Hot spot może wystąpić u psa każdej rasy ale szczególną predyspozycję, podatność wykazują psy charakteryzujące się bujną, gęstą i długą sierścią, włosami.

Są to rasy, które wielu ceni właśnie za tak piękny wygląd włosów nadających im uroku.

Mam tutaj na myśli głównie:

• popularne u nas owczarki niemieckie i inne psy w typie pasterskim, stróżującym,
• bernardyny,
• nowofundlandy,
• golden retrievery,
• labradory,
• cocker spaniele,
• chow chow,
• buldogi,
• mopsy.

Jak widzimy nie wszystkie wymienione rasy będą długowłose.

Hot spot u psa objawy

Miejscami predylekcyjnymi gdzie pojawiają się hot spot u psa są najczęściej:

• skóra zewnętrznych powierzchni ud,
• okolica podudzia,
• okolica głowy poniżej małżowin usznych,
• policzki,
• kończyny a szczególnie okolica nadgarstka i stawów skokowych.

Uważny obserwator stwierdzi, że często są to miejsca skóry psa, które mają kontakt z alergizującym podłożem np. skoszonym trawnikiem.

W takiej świeżo skoszonej trawie aktywność przebywających tam owadów jest bardzo nasilona stąd podejrzenie, że to właśnie one odpowiadają za część przypadków hot spot.

Gorąca plama u psa zaczyna się z reguły dość nagle jako niewielki rumień skóry.

Zmianę taką na początku łatwo przeoczyć u psa z długą sierścią.

Drugim bardzo znamiennym objawem jest świąd tej okolicy co prowadzić będzie do uszkodzeń mechanicznych skóry.

Intensywne lizanie, nadmierne drapanie czy ocieranie o inne przedmioty powoduje zdenerwowanie psa i wywołuje uczucie permanentnego dyskomfortu.

W miejscu wylizywanym przez psa bardzo szybko pojawia się wysięk a całość przybiera żywo czerwoną barwę. Przy tym niezwykle szybko, bo zaledwie w ciągu kilku godzin, zmiana powiększa swój rozmiar do wielkości dłoni.

Uważny właściciel zauważy obrzęk tej okolicy wynikający między innymi z miejscowego zapalenia mieszków włosowych .

Włosy w okolicy wylizanego miejsca są posklejane przez wysięk co niezbyt ładnie wygląda i nadaje skórze niezdrowego wyglądu.

Intensywne drapanie powoduje usuwanie mechaniczne włosów przez samo zwierzę, oraz wyłysienia.

Inne dają się łatwo wyciągnąć przez delikatne uchwycenie w palcach.

Hot spot u psa może w krótkim czasie (kilka godzin) znacznie powiększyć swój obszar występowania i obejmować większość część wylizywanej okolicy.

Skutkować to może znaczną bolesnością np. kończyny i unikaniem ruchu i wysiłku oraz ogólnymi objawami w postaci choćby gorszego apetytu.

Wylizane, zakażone wtórnie bakteryjnie miejsce na skórze może intensywnie, nieprzyjemnie pachnieć, szczególnie w okresie ciepłej pory roku.

Uszkodzenia skóry są miejscami bolesnymi co najogólniej mówiąc powoduje ogromny dyskomfort chorującego zwierzęcia i znaczne pogorszenie jakości życia.

Widzimy więc dokładnie, że z pozoru błahy problem skórny może naprawdę przysporzyć wielu problemów zwierzęciu i stać się naprawdę poważną chorobą wymagająca intensywnego a przede wszystkim szybkiej interwencji lekarskiej.

Na poniższym filmie widać hotspot u 1,5 rocznego Golden Retrievera, który pojawił się w ciągu doby

Diagnostyka hot spot u psów

Objawy kliniczne hot spot u psa są tak charakterystyczne, że postawienie trafnego rozpoznania nie powinno nastręczać większych problemów.

Inną kwestią jest zastanowienie się i odkrycie co może być bezpośrednią przyczyną takich zmian skórnych czyli ustalenie czynników inicjujących.

To zadanie nie zawsze jest proste i wymaga bardzo dokładnego wywiadu lekarskiego.

Musimy bowiem przypomnieć sobie wszelkie okoliczności z kilku dni wstecz, które mogły spowodować wystąpienie hot spot.

I tak przykładowo pytamy opiekuna psa czy jego podopieczny ostatnio się nie kąpał w trakcie spaceru, czy nie leżał na skoszonym świeżo trawniku, albo na łące, a może będąc zwierzęciem wrażliwym zjadł coś innego niż zwykle.

Każde odstępstwo od normy, od tego do czego wszystkiego przyzwyczajony jest pies, może być cenną diagnostycznie informacją.

Pamiętajmy, że w przypadku chorób skóry, panuje zasada, że im szybciej podejmiemy leczenie tym lepiej.

Wprowadzając szybko, na wstępnym etapie choroby leczenie ograniczające świąd zmniejszamy nasilenie samouszkodzenia skóry i wtórne powikłania bakteryjne.

Ograniczamy też do minimum dyskomfort chorowania, ból i złe samopoczucie czyli cierpienie zwierzęcia. Skracamy także długość samego leczenia co nie pozostaje bez znaczenia.

Możemy oczywiście wykonać badanie mikrobiologiczne ze zmian chorobowych przed rozpoczęciem leczenia.

W wynikach jednak stwierdzamy z reguły drobnoustroje normalnie bytujące na skórze każdego psa a więc bakterie z rodzaju Staphylococcus oraz drożdżaki Malassezia pachydermatis.

Drapanie będące konsekwencją świądu powoduje niejako mechaniczne wcieranie tych patogenów w mikrouszkodzenia skóry stwarzając im doskonałe warunki do namnażania się i rozwoju.

Nie czekajmy więc na wyniki wymazów czy zeskrobin ale po ich pobraniu należy natychmiast zastosować leczenie oparte na doświadczeniu lekarza.

Hot spot u psa leczenie

Mamy różnorodne zalecenia dotyczące leczyć hot spot u psa. Skoro jak pisałem zmiany skórne mają charakter ropny, podstawą leczenia będą antybiotyki o szerokim spektrum działania ukierunkowanym na skórę.

Rutynowo, na zmiany, które mają charakter ropny stosuje się:

• amoksycylinę z kwasem klawulanowym,
• samą amoksycylinę,
• cefaleksynę lub fluorochinolony podawane doustnie i/ lub miejscowo.

Są to chemioterapeutyki odznaczające się dobrym działaniem w obrębie skóry i jej wytworów a przy tym niezbyt obciążające organizm (inne narządy np. wątrobę).

Musimy również wyhamować odruch świądowy co możemy uzyskać stosując krótko działające kortykosteroidy.

Substancje te zawarte w różnych preparatach podajemy jednak krótkotrwale, gdyż wykazują one działanie immunosupresyjne, a więc obniżają odporność organizmu ogólną i miejscową.

Dobrym rozwiązaniem są steroidy podawane miejscowo w formie oprysku, np. preparaty:

• Cortavance,
• Dexapolcort N.

Leki przeciwhistaminowe tak popularne u ludzi, w przypadku psów nie zdają tak dobrze egzaminu a ich działanie w wielu przypadkach jest niewystarczające.

Mogą być podawane jako leczenie wspomagające.

Ich wadą jest brak natychmiastowego działania co bez wątpienia jest warunkiem koniecznym w leczeniu hot spot.

Na hot spot u psa możemy zastosować również miejscowo leki i spray o charakterze przeciwgrzybicznym czy immunosupresyjną cyklosporynę ale w tym drugim przypadku na efekty musimy troszkę poczekać (kilka tygodni).

W leczeniu zależy nam przede wszystkim na szybkim uzyskaniu poprawy i tym samym na znacznym ograniczeniu uszkodzeń skóry.

Pomocne mogą być tutaj również wszelkie mechaniczne przedmioty zakładane zwierzętom np. ““““kołnierze elżbietańskie” umożliwiające lizanie zmienionych okolic skóry.

Wiele przypadków hot spot u psa wyleczymy stosując miejscowo środki odkażające a następnie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne (szampony dla psów z pochodnymi imidazoli np. Imaverol).

W tym celu możemy wykorzystywać chlorheksydynę (np. w preparacie Manusan) i jodopowidon (Betadine).

Zimne okłady z tych substancji nalane na sterylną gazę stosujemy 2-3 razy dziennie.

Pomocny będzie też popularny u nas Octenisept.

Takie leczenie stosujemy z reguły przez kilka kolejnych dni.

Leczenie miejscowe ma takie zalety, że działa w miejscu toczącego się stanu zapalnego a dodatkowo ordynowane leki nie obciążają zbytnio całego organizmu, gdyż działają miejscowo i w niewielkim stopniu wchłaniają się przez uszkodzoną skórę.

Okolicę hot spot u psa możemy wygolić, pozbywając ją posklejanych wysiękiem włosów.

Nie każdy jednak posiadacz psa wystawowego wyraża zgodę na golenie zwierzęcia, co może stanowić później defekt kosmetyczny, szczególnie przed planowaną w niedalekiej przyszłości wystawą psów rasowych.

Ile trwa leczenie hot spot u psa?

Leczenie, pod warunkiem szybkiej interwencji, nie jest z reguły długie i wynosi w większości wypadków około tygodnia.

Czasem jednak przy znacznym nasileniu zmian zapalnych może się wydłużyć do kilku tygodni.

Zapobieganie hot spot u psa

Nie znamy wszystkich czynników wywołujących takie zmiany na skórze więc nie jesteśmy w stanie w każdym przypadku skutecznie zapobiegać ich wystąpieniu.

Nie oznacza to jednak, że nic nie możemy zrobić.

W wieku bowiem sytuacjach obserwacja właściciela pozwala wysunąć wniosek, że hot spot pojawia się krótko po kąpieli pupila w naturalnym zbiorniku wodnym.

Cóż więc możemy zrobić?

Nie pozwolić naszemu ulubieńcowi na spacerze wpaść do rowu, stawu czy płynącej rzeczki.

Bo choć niektóre rasy psów uwielbiają wodę to lepiej nie pozwolić im pływać niż później leczyć z uciążliwego hot spot.

Niezwykle ważna jest również regularnie prowadzona profilaktyka przeciwpasożytnicza zabezpieczająca psy przeciwko pchłom, kleszczom i meszkom.

Unikajmy wyprowadzania na świeżo skoszoną trawę naszych zwierząt uniemożliwiając im tym samym kontakt z bytującymi tam owadami.

Nie zmieniajmy nagle i gwałtownie karmy, do której nasze zwierzę jest przyzwyczajone.

Róbmy to wszystko co nie wymaga wielkich wyrzeczeń i poświęceń a w wielu przypadkach pomoże naszemu podopiecznemu.

Widzimy więc jak wiele możemy uczynić w kwestii profilaktyki i zapobieganiu występowania hot spot.

Wprawdzie nie uchroni nas to w każdym przypadku przed problemem ale znacznie zmniejszy częstotliwość jego występowania.

Podejmując działania w myśl zasady, że zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, co w przypadku hot spot u psa nabiera szczególnego znaczenia praktycznego możemy naprawdę wiele zyskać, szczególnie u ras predysponowanych.

Podsumowanie

Problemy skórne u naszych podopiecznych stanowią jedną z głównych przyczyn konsultacji weterynaryjnej w lecznicach i wielce prawdopodobne, że każdy pies choć jednokrotnie będzie miał z nimi do czynienia w ciągu swego życia.

Pocieszające jest to, że naprawdę wiele można zrobić żeby uniknąć choć niektórych z nich.

Dobrym przykładem tego jest właśnie często występujące hot spot.

Bo choć u niejednego właściciela może rodzić przerażenie z powodu wyglądu czy szybkości pojawiania się, to również szybko się leczy pod warunkiem wcześnie podjętej interwencji.

Nie zwlekajmy więc z wdrożeniem leczenia w nadziei, że samo przejdzie ale możliwie natychmiast zajmijmy się naszym psem co bez wątpienia przełoży się na jego wdzięczność.