Pierwsza pomoc u kota krok po kroku [przykłady + infografika]

Czy kiedykolwiek byłeś świadkiem wypadku z udziałem zwierzęcia?

Czy zostałeś postawiony w obliczu konieczności natychmiastowej pomocy swojemu przyjacielowi, gdy stało się coś, na co kompletnie nie byłeś przygotowany?

A może obawiasz się, że coś się może wydarzyć i chcesz być przygotowany na taką ewentualność?

Jeśli na którekolwiek z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco, ten artykuł jest dla Ciebie.

Skupię się w nim na sytuacjach, które wymagają od właściciela natychmiastowej reakcji, nakreślę, jak można pomóc zwierzakowi zanim jeszcze zobaczy go lekarz, a także opiszę schemat udzielania pierwszej pomocy przedweterynaryjnej.

Pierwsza pomoc u kota

Artykuł ten podzieliłam na 2 części:

1. Część ogólną, w której zamieszczone są następujące informacje:
   1. Zawartość apteczki.
   2. Prawidłowe parametry życiowe u kota.
   3. Sytuacje krytyczne, które mogą zaistnieć u Twojego zwierzęcia.
   4. Sposób przeprowadzania reanimacji u kota
   5. Sposoby opatrywania ran.
   6. Postępowanie przy krwawieniu/krwotoku.
   7. Unieruchamianie złamań.
2. Część szczegółową, zawierającą listę konkretnych przypadków, które mogą przydarzyć się twojemu zwierzęciu wraz z opisem odpowiedniego działania.

Ważne jest, żebyś informacje zawarte w części pierwszej przyswoił i opanował.

Zależy mi na tym, byś w razie jakiegokolwiek wydarzenia z udziałem zwierzaka był w stanie szybko mu pomóc bez konieczności tracenia cennego czasu na wertowanie książek, czy szukanie wskazówek w internecie.

Po przeczytaniu artykułu o pierwszej pomocy będziesz wiedzieć jak:

1. Ocenić prawidłowe parametry życiowe kota.
2. Zakwalifikować wszelkie urazy na te, które bezpośrednio zagrażają życiu i stanowią priorytet w akcji udzielania pierwsze pomocy oraz te, co do których nie ma bezwzględnej konieczności szybkiego działania.
3. Samodzielnie przeprowadzić akcję resuscytacyjną.
4. Opatrzyć rany.
5. Zatamować krwawienie.
6. Doraźnie unieruchomić złamanie kości.

W części szczegółowej wiele informacji będzie się powielało, ponieważ postępowanie w większości trudnych przypadków jest podobne.

Właściwie we wszystkich stanach nagłych należy zawsze być przygotowanym na podjęcie reanimacji, konieczność zatamowania krwawienia czy unieruchomienia zwierzęcia.

Dlatego też w drugiej części artykułu będą one przeze mnie wymienione jedynie hasłowo, a sposób przeprowadzenia tychże czynności zaakcentowany jest w części ogólnej artykułu.

To tyle słowem wprowadzenia. Teraz już tylko pozostaje ci zapoznać się z poniższym opracowaniem.

Zapraszam do lektury, ten artykuł warto przeczytać cały!

Apteczka pierwszej pomocy dla kota

Apteczka jest niezbędnym elementem wyposażenia samochodu i każdy odpowiedzialny kierowca wozi ją w bagażniku.

Nie bez powodu.

Nigdy nie wiadomo, co może się przydarzyć, a świadomość dostępności odpowiednich materiałów i sprzętu zasadniczo usprawnia akcję ratunkową i pozwala skoncentrować się na sprawach ważniejszych, niż bieganie i szukanie opatrunków czy bandaży.

Dlatego więc i my – jako troskliwi opiekunowie czworonogów – powinniśmy mieć ją zawsze pod ręką.

Nie chodzi o to, by “wywoływać wilka z lasu”, ale raczej o to, by czuć się bezpiecznie.

Co więc powinien zawierać zestaw pierwszej pomocy dla zwierząt?

1. Numer telefonu do zaufanego lekarza weterynarii. Najlepiej by było, gdyby był to lekarz prowadzący Twoje zwierzę, jednak w sytuacji alarmowej liczy się to, by po prostu odebrał telefon. Dlatego tez już wcześniej zorientuj się, które gabinety czy lecznica dysponują całodobowym dyżurem, zapisz sobie ten numer i umieść go w widocznym miejscu apteczki.
2. Informacja o normalnych funkcjach życiowych Twojego kota. Wiadomym jest, że to właściciel najlepiej zna swojego czworonoga. Warto jest sporządzić wcześniej listę prawidłowych parametrów zwierzaka. Powinna ona zawierać następujące dane:
   • Temperatura wewnętrzna ciała,
   • kolor skóry i dziąseł,
   • czas kapilarny (czas wypełniania naczyń włosowatych),
   • wyniki testu na odwodnienie,
   • liczba uderzeń serca na minutę,
   • puls/tętno,
   • liczba oddechów na minutę,
   • normalna świadomość, sposób reagowania,
   • aktualna masa ciała kota.
3. Kaganiec lub pas materiału, który może posłużyć do unieruchomienia pyska. Dostępne są nawet specjalne kagańce dla kotów, które pozwalają zabezpieczyć się przed pogryzieniem.
4. Materiały opatrunkowe:
   • jałowe gaziki w różnych rozmiarach,
   • gaza jałowa (o wymiarach 0,5×0,5 m oraz 1×1 m),
   • bandaż elastyczny,
   • bandaż zwykły (różne rozmiary),
   • plastry do zaklejania ran (różne rozmiary),
   • rolka plastra (bez opatrunku),
   • folia bąbelkowa (z pęcherzykami powietrza) – może się przydać do unieruchamiania kończyn.
5. Nożyczki z zaokrąglonymi końcami.
6. Wąska pęseta (do usuwania ciał obcych).
7. Termometr elektroniczny (najlepiej z giętką końcówką).
8. Koc ratunkowy (bardzo wskazany), opcjonalnie czysty ręcznik lub koc (do unieruchomienia lub ogrzania).
9. Roztwór antyseptyczny do oczyszczania i przemywania ran (np. rivanol, octenisept, jodyna, woda utleniona. Pamiętaj, że fenol jest szkodliwy dla kotów!).
10. Waciki bawełniane.
11. Czysta szmatka.
12. Środki natłuszczające (np. wazelina).
13. Jałowy roztwór soli fizjologicznej do przemywania ran (może być płyn do płukania soczewek kontaktowych).
14. Węgiel aktywowany.
15. 3% roztwór wody utlenionej na zatrucia.
16. Środek przeciwhistaminowy (np. Claritine).
17. Preparat przeciwbiegunkowy (np. Smecta lub produkt weterynaryjny).
18. Rękawiczki lateksowe.
19. Mała latarka.
20. Mocna taśma (służąca do unieruchomienia zwierzęcia).

Prawidłowe parametry życiowe kota

Wspomniałam wcześniej, że dobrze jest umieścić w apteczce informacje o normalnych dla Twojego kota wartościach fizjologicznych.

Po co?

Z kilku powodów.

Przede wszystkim każde odchylenie od tych norm może być dla Ciebie sygnałem ostrzegawczym, że coś niedobrego dzieje się z Twoim zwierzęciem.

Dodatkowo lista ta pozwoli ocenić stopień zaawansowania nieprawidłowości (np. temperatura 39, 3°C jest tylko nieznacznie podwyższona u kota, u którego normalnie wynosi ona 38,9° C), ułatwi udzielenie pierwszej pomocy oraz pomoże odpowiedzieć na pytanie, czy i kiedy skontaktować się z lekarzem weterynarii.

Najpierw jednak nauczmy się określać podstawowe parametry życiowe u naszego pupila.

Temperatura

Ciepłota wewnętrzna ciała jest jednym z podstawowych elementów, branym pod uwagę podczas oceny stanu klinicznego pacjenta.

Ze względu na łatwość wykonania oraz szeroką dostępność sprzętu, zalecane jest, by właściciel potrafił zmierzyć temperaturę u swojego kota.

Aby zmierzyć temperaturę u kota wykonaj po kolei te czynności:

1. Przygotuj sobie termometr (najlepiej elektroniczny, z miękką końcówką), parafinę płynną lub wazelinę (lub nawet olej roślinny, jeśli nie dysponujesz dwoma powyższymi), odrobinę alkoholu do dezynfekcji termometru po użyciu oraz dość duży ręcznik lub koc do ewentualnego poskromienia pacjenta. Nie zapomnij również o kocie 🙂
2. Dobrze jest poprosić drugą osobę o pomoc przy pomiarze temperatury. Jej zadaniem będzie odpowiednie przytrzymanie i unieruchomienie kociaka. Może ona go unieruchomić, przytrzymując pewnym uściskiem skórę na karku (tuż za podstawą czaszki). Jeśli Twój podopieczny jest wyjątkowo asertywnym kotem, warto również zabezpieczyć się przed ostrymi pazurami, owijając go w koc lub ręcznik. Nigdy nie trać czujności, bowiem nawet wyjątkowy spokojny i przytulaśny kociak może stracić cierpliwość podczas naruszania jego godności osobistej… Dlatego zabezpiecz się przed ewentualnym podrapaniem lub pogryzieniem.
3. Końcówkę termometru natłuść jednym ze wspomnianych środków “poślizgowych”.
4. Chwyć ogon pupila u nasady i unieś nieznacznie w górę. Twój pomocnik powinien umieścić swoją dłoń tuż pod brzuszkiem zwierzaka pilnując, by nie usiadł on nagle podczas pomiaru. Wprowadzaj końcówkę termometru bardzo delikatnie, nieznacznie obracając go wokół długiej osi – pozwoli to na łagodniejszą penetrację. Z całą pewnością nie powinieneś wsuwać jej na siłę – to może doprowadzić do bolesności i na pewno spowoduje traumę u kota.
5. Poczekaj na sygnał dźwiękowy termometru, oznaczający zakończenie pomiaru.
6. Następnie wyjmij termometr, przetrzyj go chusteczką i odczytaj wynik. Potem zdezynfekuj końcówkę termometru alkoholem.

Sprawdź teraz, czy uzyskana wartość znajduje się w granicach normy, czy może konieczna jest konsultacja z lekarzem. Prawidłowa temperatura u kota wynosi 38 – 39°C.

Temperatura 34-37°C wskazuje już na hipotermię (różnego stopnia) i zaleca się, by jeszcze w tym samy dniu kociaka zbadał lekarz weterynarii.

Podobnie temperatura 39,5-40,5°C sugeruje gorączkę i kwalifikuje naszego pupila do dokładniejszego zbadania przez lekarza. W przypadku, gdy zwierzak prezentuje ciepłotę na poziomie: poniżej 34°C lub powyżej 41°C rzucaj wszystko i natychmiast zabierz swoje zwierzę do lecznicy! Takie temperatury są krytyczne!

Temperatura ciała kota może zależeć od:

• Od wieku kota. Z reguły bardzo młode kociaki mają nieco niższą temperaturę od dorosłych osobników. Zaraz po urodzeniu oseski kocie mają temperaturę ok. 36,1°C, a miesięczne maluchy niecałe 38°C.
• Od rasy kota. Przykładowo koty sfinksy mają wyższą temperaturę ciała, niż osobniki innych ras. Można by rzec, że w ten sposób rekompensują brak okrywy włosowej. Fizjologiczna temperatura u sfinksów może wynosić 39,5°C, nic więc dziwnego, że przy dotyku sprawiają wrażenie gorących.
• Od temperatury otoczenia. Normalne jest, że podczas upałów zwierzęta mają nieco wyższa temperaturę wewnętrzną. Oczywiście zdrowe koty dysponują prawidłowo funkcjonującym systemem termoregulacji, który nie pozwala, by ciepłota osiągnęła zbyt wysoki poziom (w warunkach naprawdę wysokich temperatur zewnętrznych uruchamiane są specjalne mechanizmy termoregulacyjne, zapobiegające przegrzaniu). Nie spodziewaj się więc, że Twój pupil zawsze, niezależnie od warunków, będzie prezentował temperaturę na poziomie 38,8 °C.
• Od niedawnej aktywności fizycznej. Podczas ruchu temperatura ciała może wzrosnąć od 0,1 do nawet 2°C. Zwierzę, które dopiero co bawiło się intensywnie lub biegało będzie miało nieco wyższą temperaturę. Także długa “walka” z kotem podczas prób pomiaru temperatury oraz mocny stres może fałszywie zawyżyć wyniki pomiarowe. Dlatego też należy dać kotu odpocząć, ponieważ u zdrowego osobnika temperatura na pewno wróci do normy po krótkim odpoczynku.
• Od skłonności osobniczych. Bywa, że zupełnie zdrowe zwierzęta mają stale temperaturę ciała odrobinę wyższą, niż normy fizjologiczne.
• Od stanu fizjologicznego. Rujka u kotek, a także ciąża mogą nieznacznie podnieść ciepłotę ciała.
• Od pory dnia. Podczas doby dochodzi do wahań temperatury u każdego zwierzęcia – jest ona najniższa od godziny 1. w nocy do wczesnego poranka, następnie lekko wzrasta w godzinach przedpołudniowych, nieco opada w południe, a szczyt osiąga pomiędzy godziną 17. a 19. U danego osobnika ta dobowa różnica pomiędzy temperaturą najniższą, a najwyższą wynosi od 0 do 1,5°C i przeważnie większa jest u zwierząt bardzo młodych.
• Od umiejscowienia końcówki termometru. Nie, to nie żart. Bywa, że wprowadzając termometr do odbytu zwierzęcia, badający nieświadomie umieszcza ją w zimnych masach kałowych, aktualnie występujących w prostnicy. Wówczas ciepłota rektalna zwierzęcia jest niepokojąco niska – może wynosić ok. 37°C. Gdy podejrzewasz, że właśnie taka sytuacja zaistniała u Twojego kociaka, powtórz to badanie dopiero w momencie, gdy pacjent odda kał. Niedostatecznie głębokie wprowadzenie termometru do odbytu może również spowodować nieco niższy pomiar temperatury.
• Od stanu odżywienia – temperatura ciała może być niższa u wychudzonych kotów. Nawet spożycie pokarmu może podnieść temperaturę ciała o 0,1 – 0,9°C na 3-5 godzin!

Kolor skóry i dziąseł kota

Ponieważ większość kotów dysponuje obfitym, gęstym futrem, ocena odcienia skóry może być utrudniona.

Jednak warto zwrócić uwagę na skórę brzucha, okolic pach i pachwin oraz małżowin usznych.

Tam włosa jest najmniej, a w razie jakichkolwiek zmian najłatwiej je będzie dostrzec właśnie w tych miejscach.

Na co zwrócić uwagę?

Najważniejsza jest barwa.

Jeśli zauważysz, że skóra jest nienaturalnie blada, czerwona, sina lub żółta – natychmiast zabierz kota do lekarza weterynarii.

Jeśli coś Cię niepokoi, sprawdź również barwę śluzówek.

Błony śluzowe u zwierząt są przeważnie pigmentowane i pokryte bardzo grubym naskórkiem.

Zwykle ogląda się spojówki, błonę śluzową nosa i jamy ustnej, a w razie potrzeby śluzówkę przedsionka pochwy (u kotek) lub napletka (u kocurów).

By dokładnie oglądnąć spojówki u kota odciągnij dwoma palcami powieki od siebie, wciskając jednocześnie delikatnie gałkę oczną w głąb oczodołu.

W ten sposób uwidoczni się spojówka oka.

By obejrzeć śluzówkę nosa, po prostu unieś głowę kota ku górze.

W celu oceny śluzówki jamy ustnej unieś wargi kota i przyjrzyj się barwie błony śluzowej dziąseł.

Jeśli masz do czynienia z agresywnym kociakiem, który nie pozwala na manipulacje w obrębie głowy, spróbuj obadać śluzówki występujące w przedsionku pochwy lub worku napletkowym.

Dziąsła oraz błony śluzowe worków spojówkowych powinny być różowe.

Oczywiście dopuszczalne są nieznacznie różnice odcienia zabarwienia.

Jakakolwiek poważna zmiana koloru powinna jednak być natychmiastowo skonsultowana z lekarzem weterynarii.

Możliwa jest zmiana barwy śluzówek z powodów czysto fizjologicznych.

Po wysiłku lub przy wysokiej temperaturze otoczenia spojówki oraz błona śluzowa nosa (a także skóra, zwłaszcza małżowin usznych) mogą ulec mniej lub bardziej wyraźnemu zaczerwienieniu.

Podczas rujki u kotek zaczerwieniona jest również śluzówka przedsionka pochwy.

Z kolei przy bardzo niskiej temperaturze zewnętrznej błona śluzowa nosa może mieć odcień lekko sinawy.

Nieprawidłowe zabarwienie śluzówek u kota:

• Bladość śluzówek. Tak określa się słabo-różowawy odcień błon śluzowych. Czasami – w poważniejszych stanach – mogą one przybrać barwę szaro-białawą, a nawet porcelanowo-białą. Gdy zobaczysz takie zmiany u swojego kota, reaguj natychmiast, ponieważ możliwa jest niedokrwistość lub wstrząs.
• Zaczerwienienie śluzówek. Znaczne zaczerwienienie lub nastrzykanie łatwo rozpoznać, zwłaszcza w jamie ustnej. W stopniu umiarkowanym mogą zwiastować choroby przyzębia, jednak jeśli zauważysz, że błony śluzowe u Twojego kota przybierają barwę wiśniową lub jasnoczerwoną, skonsultuj to z lekarzem weterynarii. Zdarza się, że przy bardzo silnym pobudzeniu emocjonalnym śluzówki przybierają żywo czerwoną barwę. Ceglasto-czerwone błony śluzowe mogą być oznaką:
  • udaru cieplnego,
  • zatrucia tlenkiem węgla,
  • zatrucia cyjankiem,
  • posocznicy,
  • zapalenia żołądka i jelit.
• “Brudne” lub brązowe błony śluzowe towarzyszą posocznicy lub zatruciu paracetamolem.
• Sine błony śluzowe lub śluzówki o niebieskim zabarwieniu są sygnałem silnego niedotlenienia. To bardzo niebezpieczny objaw, który może wymagać od Ciebie zdecydowanego działania. Jeśli widzisz takie śluzówki u kota, to musisz być gotowy na podjęcie sztucznego oddychania, ponieważ bardzo prawdopodobne jest, że za chwilę kociak straci przytomność. Sinica błon śluzowych występuje w wyniku silnego niedotlenienia, które towarzyszy z reguły chorobom płuc lub opłucnej, niedrożności dróg oddechowych, a także obrzękowi płuc. Taki stan pojawia się na skutek zatrucia dymem, podduszenia, zdarza się po wypadkach oraz w przebiegu niewydolności serca. Objaw ten pod żadnym pozorem nie może być zlekceważony! Musisz jak najszybciej znaleźć się z kotem u lekarza weterynarii!
• Żółte błony śluzowe. Zabarwienie żółte najlepiej widoczne jest na spojówce i białkówce oka oraz na błonach śluzowych warg i dziąseł. Najczęściej wskazuje na problemy z wątrobą (żółtaczkę), jednak może także towarzyszyć schorzeniom przebiegającym z intensywną hemolizą. Stan ten wymaga konsultacji weterynaryjnej.

Czas wypełniania naczyń włosowatych, czas kapilarny (CRT – Capillary Refill Time)

Naczynia włosowate to mikroskopijnej wielkości naczynka krwionośne, docierające niemal do każdej komórki ciała.

To właśnie one nadają śluzówkom ich różową barwę i to właśnie dzięki nim możliwa jest wymiana gazowa pomiędzy krwią, a tkankami.

Sprawdzając czas wypełniania naczyń włosowatych możesz ocenić stan układu krążenia.

Aby sprawdzić czas kapilarny u kota:

1. Unieś górną wargę Twojego pupila i palcem uciśnij dziąsło tak, by doprowadzić do jego chwilowego odbarwienia w tym miejscu. Lepiej jest wykonywać ten test na dziąsłach, niż na błonie śluzowej policzka, gdyż pociąganie za wargę może zniekształcać wynik testu.
2. Następnie zdejmij ucisk. Zauważ, że na dziąśle, w miejscu gdzie przed chwilą uciskałeś pojawiła się blada plama.
3. Sprawdź teraz, w jakim czasie dziąsło odzyskuje swoją prawidłową różową barwę. To właśnie ten czas, w którym naczynia krwionośne ponownie wypełniają się krwią zwany jest czasem kapilarnym.

Czas kapilarny prawidłowo wynosi 1-2 sekundy.

W sytuacji, gdy czas ten ulega wydłużeniu do 2-4 sekund warto skontaktować się z lekarzem weterynarii.

Wydłużony CRT pojawia się przy:

• odwodnieniu,
• hipowolemii,
• chorobach serca,
• skurczu obwodowych naczyń krwionośnych,
• wyziębieniu,
• bólu,
• niedotlenieniu,
• wstrząsie.

Jeśli czas kapilarny jest dłuższy niż 3 sekundy lub krótszy niż 1 sekundę jest to sytuacja krytyczna wymagająca natychmiastowej wizyty w klinice! Skrócenie CRT charakteryzuje stany wstrząsu, a także zaburzenia metaboliczne (przegrzanie, posocznica, nadczynność kory nadnerczy).

Test elastyczności skóry

Skóra u zwierząt zdrowych jest elastyczna i miękka i daje się łatwo ująć w fałdy (zwłaszcza na szyi), które po zwolnieniu natychmiast wyrównują się.

W momencie odwodnienia skóra traci swą jędrność, a im poważniejszy stan, tym mniejsza jest jej elastyczność.

By sprawdzić, czy nie doszło do odwodnienia u Twojego kota, chwyć fałd skóry na jego karku (tuż za głową lub pomiędzy łopatkami), odciągnij delikatnie i puść.

Jeśli fałd natychmiast wróci do swego wyjściowego położenia, nie masz się czym martwić.

Natomiast w sytuacji, gdy skóra rozprostowuje się wolno, możesz podejrzewać, że Twój kot jest odwodniony.

Zdarzają się sytuacje, że fałd po odciągnięciu w ogóle nie wraca na miejsce – jest to oznaką znacznego odwodnienia i jest sygnałem znacznej utraty wody.

Często towarzyszy temu zapadnięcie gałek ocznych, a oczy wydają się być szkliste.

Jeśli zauważysz takie objawy u swojego kota, natychmiast skontaktuj się z lekarzem weterynarii!

Tak znaczna utrata elastyczności skóry może być oznaką zapaści!

Liczba uderzeń serca

Żeby policzyć uderzenia serca w ciągu jednej minuty:

1. Przyłóż dłoń do lewej strony klatki piersiowej kota tak, by opuszkami palców sięgnąć do mostka zwierzęcia.
2. Pod palcami powinieneś wyczuć delikatne uderzenia koniuszkowe serca.
3. U kotów niestety uderzenia sercowe są słabsze i mniej wyraźne, niż u psów, jednak udaje się je zlokalizować.
4. Gdy już nauczysz się wyczuwać uderzenia serca, policz ilość jego uderzeń w ciągu 15 sekund, a następnie pomnóż wynik przez 4.
5. Uzyskasz w ten sposób liczbę uderzeń serca na minutę.

Jeśli Twój pupil jest wyjątkowo cierpliwy, możesz spróbować policzyć uderzenia serca w ciągu całej minuty.

Średnia liczba uderzeń serca u zdrowego kota wynosi ok. 100-140 uderzeń/minutę.

W sytuacjach kryzysowych najczęściej dochodzi do znacznego przyspieszenia akcji serca.

Jest to tzw. tachykardia i może ona towarzyszyć wielu chorobom.

Bardzo często do tachykardii dochodzi na skutek gorączki czy silnego stresu, jednak po wypadkach może ona być zwiastunem niewydolności krążeniowo-oddechowej, a nawet wstrząsu.

Podobnie zbyt wolna akcja serca (bradykardia) jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym.

Oba te stany powinny jak najszybciej być skonsultowane z lekarzem.

Do czasu przyjazdu do lecznicy powinieneś co parę minut sprawdzać liczbę uderzeń serca, a w razie, gdyby doszło do jego zatrzymania, musisz podjąć reanimację.

Tętno

Badanie tętna pozwala ocenić stan układu krążenia oraz jest jednym z najważniejszych testów wykorzystywanych w sytuacjach zagrażających życiu.

Najlepszym miejscem do pomiaru tętna u kota jest tętnica udowa, na wewnętrznej powierzchni tylnej łapy, tuż przy pachwinie.

Aby zmierzyć tętno u kota:

1. Przyłóż opuszki palców wskazującego i środkowego w tym miejscu, delikatnie uciskając pachwinę.
2. Spróbuj wyczuć rytmiczne falowanie tętna. Może to być trudne na początku, nie zrażaj się jednak i próbuj odszukać puls.
3. U zdrowego zwierzaka powinien on być dobrze wyczuwalny, mocny, rytmiczny, i – co najważniejsze – powinien pokrywać się z uderzeniami serca.

Istnieje dość dużo cech, opisujących tętno, a każda z nich ma ogromne znaczenie dla doświadczonego klinicysty.

Dla nas, opiekunów zwierząt, najważniejsze są dwie – ilość tętna na minutę oraz jego rytm.

Ilość uderzeń tętna na minutę u zdrowego kota mieści się w przedziale od 100-140.

Oczywiście w ciągu doby zdarzają się nieznaczne wahania liczby tętna, jak np. te związane z przyjęciem pokarmu (z reguły ok. 2 godziny po zjedzeniu).

Także przy silnej ekscytacji, zabawie czy podnieceniu możliwy jest wzrost tętna dwu-, a nawet trzykrotnie.

Przy niskiej temperaturze otoczenia zwykle dochodzi do spadku liczby tętna, a przy upałach z kolei do jej podniesienia.

Przyspieszenie tętna niemal zawsze obecne jest przy gorączce, silnym stresie oraz w przy spadku ciśnienia krwi (co może mieć miejsce po znacznej utracie krwi, po wypadkach, w przebiegu wielu chorób oraz przy zapaści).

Silny ból również powoduje przyspieszenie tętna.

Zwolnienie tętna z kolei najczęściej kojarzone jest z chorobami serca.

U kotów “powypadkowych” z reguły występuje na skutek podrażnienia nerwu błędnego w związku z podwyższonym ciśnieniem krwi, dusznością czy podniesienia ciśnienia śródczaszkowego (np. na skutek uszkodzenia mózgu).

Prawidłowy rytm tętna oznacza, że wyczuwalne pod palcami fale tętna następują po sobie w jednakowych odstępach czasu, są zgodne pod względem ilości z uderzeniami serca, są oddzielone od siebie jednakowymi odstępami czasowymi, a także są symetryczne (czyli mierzone po dwóch stronach ciała na jednoimiennych tętnicach są jednakowe).

Nieregularne tętno może wskazywać na problemy z sercem, słabe z kolei może pojawiać się w przebiegu wstrząsu, odwodnienia, spadku ciśnienia tętniczego krwi lub niewydolności serca.

Wszystkie te nieprawidłowe sytuacje wymagają kontaktu z lekarzem weterynarii!

Oddychanie

Policz liczbę ruchów oddechowych u zwierzęcia.

U kota najłatwiej jest to wykonać patrząc z góry na obie strony klatki piersiowej i licząc oddechy przez 0,5 – 1 minuty.

Przy nieprawidłowym oddychaniu liczy się dłużej.

Prawidłowo u kota jest to ok. 10-40 oddechów/minutę.

Jeśli masz problem z zauważeniem ruchów oddechowych, połóż dłoń na klatce piersiowej zwierzaka i w ten sposób oszacuj ilość oddechów.

W prawidłowych warunkach oddychanie odbywa się bez przerwy, a ściany klatki piersiowej i brzucha wykonują spokojne, powolne ruchy.

Możesz zauważyć towarzyszącą im “grę” skrzydełek nosowych. Normalnie zwierzak powinien oddychać równo, cicho, bez trudu.

Możliwe są fizjologiczne różnice w ilości oddechów. U osobników młodych liczba oddechów jest wyższa, niż u dorosłych.

Wzrasta ona też u kotów otłuszczonych, a także u tych, przebywających w środowisku o wysokiej temperaturze.

Przyspieszenie oddechów u kota występuje najczęściej przy:

• gorączce,
• silnej bolesności,
• problemach oddechowych wynikających z chorób płuc lub opłucnej,
• przy znacznym wodobrzuszu,
• w przebiegu chorób mózgu i wielu innych.

Dyszenie i oddychanie z otwartym pyszczkiem może być bardzo groźnym symptomem u kotów, dlatego zawsze musisz zgłosić ten fakt lekarzowi.

Zwiększona liczba oddechów na minutę kwalifikuje naszego podopiecznego do zbadania przez lekarza, ponieważ mogą to być pierwsze objawy problemów oddechowych.

Natychmiast skontaktuj się z weterynarzem, gdy kot:

• dyszy siedząc lub kucając z wyciągniętą szyją,
• męczy się przy oddychaniu,
• odstawia łokcie na zewnątrz,
• ma niebieskawe zabarwienie dziąseł i otwarty pyszczek.

Podobnie sprawa się ma ze spowolnionym oddychaniem.

Chorobowe zwolnienie oddechów z reguły bywa stwierdzane przy chorobach mózgowych i utracie świadomości.

Zatrzymanie oddychania wymaga natychmiastowego podjęcia sztucznego oddychania!

Ocena stanu psychicznego

Na podstawie obserwacji zwierzaka oceń stopień zachowania jego świadomości:

• Obserwuj jego spojrzenie, wyraz twarzy i postawę ciała.
• Następnie sprawdź rodzaj, szybkość i dokładność reakcji na bodźce zewnętrzne, zobacz, jak reaguje na:
  • wołanie,
  • głaskanie,
  • chwytanie.
• Zaobserwuj ruchy uszu i ogona.
  Zdrowe koty są czujne, ostrożne, ale zainteresowane otoczeniem.
  Reagują na właściciela, są ciekawe, co się dzieje wokół nich.
• Zdenerwowanie i strach to również przejawy zachowanej świadomości.

Im gorszy jest stan zwierzęcia, tym słabiej reaguje na bodźce zewnętrzne.

Gdy widzisz, że Twoje zwierzę z opóźnieniem reaguje na bodźce, jest senne, nie chce się ruszać lub – co gorsze – jest zdezorientowane, wpada na różne przedmioty, wpatruje się w przestrzeń, chodzi w kółko czy też przewraca się na bok – jeszcze w tym samym dniu zasięgnij opinii lekarza weterynarii.

Do natychmiastowej wizyty w klinice powinny Cię skłonić:

• otępienie,
• drgawki,
• utrata przytomności,
• śpiączka.

Sytuacje krytyczne

Wiesz już, jak ocenić prawidłowe parametry życiowe Twojego kota.

Ta umiejętność jest przydatna w sytuacjach, które wymagają od nas podjęcia natychmiastowego działania.

Dlatego warto jest poćwiczyć określanie cech fizjologicznych u Twojego kota oraz zapisać je, by w sytuacji krytycznej umieć ocenić jego stan.

Kiedy jednak mamy do czynienia z sytuacją krytyczną oraz jak ocenić stan zwierzęcia po poważnym wypadku?

Przede wszystkim określ, czy zaistniała sytuacja bezpośrednio zagraża życiu.

To bardzo ważne, by umieć oszacować, co wymaga natychmiastowej interwencji, a co może być opatrzone w późniejszym czasie.

Zanim jednak rozpoczniesz akcję ratunkową, upewnij się, że otoczenie, w którym przebywasz ze swoim kotem jest bezpieczne zarówno dla niego, jak i dla Ciebie.

Jeśli nie, przenieś go w spokojniejsze miejsce.

Warto pamiętać o zasadzie 3C: Cicho-Ciemno-Ciepło.

Zawsze zapewnij poszkodowanemu cichą, ciepłą, spokojną przestrzeń, w której ograniczysz ilość jasnego, stresującego światła (pod warunkiem, że kociak nie jest przegrzany; wtedy miejsce powinno być chłodne).

Przed podjęciem akcji ratunkowej sprawdź odruchy zwierzęcia.

To pozwoli Ci ukierunkować swoje późniejsze działanie.

Odpowiedz na pytania:

• Czy kot reaguje na głos?
• Czy oddycha normalnie?
• Czy kolor dziąseł i czas wypełniania kapilar mogą wskazywać na szok?
• Czy wyczuwalne jest tętno?
• Czy czujesz uderzenia serca?
• Czy nie jest zbyt wychłodzony lub gorący?
• Czy widzisz krwawienie lub otwarte złamanie?

Pamiętaj, że w pierwszej kolejności musisz ustalić priorytety.

Rozległe oparzenie czy złamana kończyna są oczywiście bardzo poważne i bolesne dla zwierzęcia, jednak postępujący wstrząs czy brak oddechu są bezwzględnie najważniejsze.

Sytuacje krytyczne bezpośrednio zagrażające życiu

Nadrzędną sprawą w ratownictwie jest prawidłowe rozpoznanie ewentualnego zagrożenia życia.

W przypadku, gdy poszkodowanym jest kot, sprawa się dodatkowo komplikuje, ponieważ u tego gatunku nic nie musi być jasne i klarowne.

W sytuacjach kryzysowych powinieneś zaufać przede wszystkim swoim zmysłom:

“widzę, słyszę, czuję” – ta zasada jest obowiązująca na wszystkim etapach udzielania pierwszej pomocy.

Musisz zobaczyć ruch klatki piersiowej podczas oddychania, zauważyć ewentualne krwawienie czy złamania, zaobserwować nieprawidłowości.

Powinieneś usłyszeć oddech, ewentualne świsty czy rzężenia, pochodzące z dróg oddechowych.

Należy też wyczuć tętno, omacać i znaleźć miejsca wrażliwe, dotknąć skórę w celu sprawdzenia, czy dane miejsce jest zimne czy gorące itd.

Skoncentruj się na tych pierwszych momentach, ponieważ to od wniosków, które właśnie teraz wysnujesz, będzie zależała cała dalsza akcja ratunkowa.

Podczas początkowych oględzin, zwróć szczególną uwagę na:

• liczbę oddechów i ich charakter,
• liczbę uderzeń serca i rytm,
• liczbę tętna, jego rytm i charakter,
• dokładną temperatura głęboka ciała,
• barwę błon śluzowych
• czas wypełniania kapilar.

W sytuacji krytycznej to właśnie te czynności życiowe muszą zostać zbadane jako pierwsze.

Najważniejsze jest, byś był w stanie ocenić stan poszkodowanego zwierzęcia, a następnie ustalić priorytety w postępowaniu ratowniczym.

Później dopiero możesz zająć się pozostałymi dolegliwościami.

Bezwzględne pierwszeństwo w każdym postępowaniu reanimacyjnym mają:

1. Zatrzymanie akcji serca.
2. Brak tętna.
3. Zatrzymanie oddechu.
4. Utrata przytomności.
5. Wstrząs, blade dziąsła, przyspieszony oddech, słabe, przyspieszone tętno, zimna skóra.
6. Utrudnione oddychanie.
7. Przebicie lub obszerna rana klatki piersiowej.
8. Krwotok.
9. Przebicie lub obszerna rana brzucha.
10. Skrajne wartości temperatury ciała – zbyt wysoka lub zbyt niska.
11. Spożycie substancji trujących, ukąszenia.

Nawet, jeśli Twój kot nie prezentuje żadnego z powyższych zagrożenia życia, przez cały czas do momentu przyjazdu do lekarza musisz monitorować go pod kątem występowania tych i innych zaburzeń, które również wymagają natychmiastowej interwencji.

Zwróć szczególną uwagę na:

• wydłużony czas wypełniania naczyń włosowatych (> 2 sekundy);
• tętno małe, słabnące;
• ceglasto-czerwone błony śluzowe;
• częstoskurcz lub rzadkoskurcz (>250 uderzeń na minutę lub < 150);
• sinica błon śluzowych;
• atak drgawek lub wcześniejsze drgawki;
• otępienie;
• niezdolność do oddania moczu.

Pomimo, iż we wstępnym rozpoznaniu zwierzę może nie wykazywać jeszcze niepokojących objawów, to w każdym momencie może się to zmienić.

Istnieje pojęcie “złotej godziny” bezpośrednio po urazie, kiedy to dochodzi do manifestacji zaburzeń, mogących doprowadzić do śmierci zwierzęcia.

I rzeczywiście – pomoc udzielona w tym czasie może zasadniczo poprawić rokowanie do dalszego zdrowia i życia pacjenta.

Jednakże po wypadku są jeszcze 2 newralgiczne okresy:

• pierwszy, to około 3-4 godziny po zadziałaniu czynnika uszkadzającego (większość pacjentów znajduje się już wtedy w lecznicy weterynaryjnej),
• kolejny jest stosunkowo oddalony w czasie i występuje średnio po 3-5 dniach.

Dlatego też należy zachować czujność i monitorować pacjenta nawet, jeśli uznaliśmy, że najgorsze minęło.

Powyższe sytuacje wymagają natychmiastowego podjęcia działania.

Żeby to zrobić, musisz dowiedzieć się, jak prawidłowo przeprowadzić reanimację u kota.

Jednak zawsze, ale to zawsze w sytuacji stwierdzenia zagrożenia życia pierwszą czynnością powinno być usunięcie czynnika wywołującego.

Pierwsza pomoc u kota: resuscytacja

Resuscytacja ma na celu przywrócenie krążenia krwi w sytuacji, gdy doszło do zatrzymania akcji serca z utratą świadomości i bezdechem.

W jej skład wchodzi zewnętrzny masaż serca oraz sztuczne oddychanie.

Jak rozpoznać zatrzymanie oddechu i krążenia u kota?

1. Brak oddychania i sinica błon śluzowych.
2. Brak wyczuwalnego tętna.
3. Brak uderzeń serca.
4. Rozszerzenie źrenic.

Jeśli stwierdzisz takie objawy, natychmiast rozpocznij reanimację!

Reanimacja u kota:

1. Przed przystąpieniem do reanimacji upewnij się, że miejsce zdarzenia jest bezpieczne. Jeśli nie – zabezpiecz je, np. poprzez umieszczenie trójkąta ostrzegawczego.
2. Pamiętaj o swoim bezpieczeństwie – zwierzę w szoku może wyrządzić Ci krzywdę.
3. Sprawdź przytomność kota – krzyknij głośno, klaśnij w dłonie, dociągnij łapę lub uszczypnij skórę między palcami.
4. Jeśli zwierzę jest nieprzytomne, połóż go na prawym boku.
5. Sprawdź, czy kot oddycha – połóż dłoń na klatce piersiowej, obserwuj jej ruchy.
6. Sprawdź, czy jest tętno – umieść 2 palce w pachwinie i poszukaj pulsu.
7. Jeśli nie wyczuwasz tętna ani oddechu:
   • udrożnij drogi oddechowe, odciągnij głowę do tyłu, usuń ewentualne ciała obce z jamy ustnej kota;
   • zegnij kończynę w stawie łokciowym – miejsce na klatce piersiowej bezpośrednio pod zgięciem to Twój punk ucisku;
   • wykonaj 100 uciśnięć na minutę obejmując dłonią klatkę piersiową, nie wykonuj wdechów!
   • w przypadku kociąt ułóż zwierzę na dłoni, kciuk umieść nad sercem. Pozostałymi palcami przytrzymaj malca od drugiej strony. Rytmicznie uciskaj serce kciukiem;
   • co minutę przerywaj masaż serca, by sprawdzić puls i oddech zwierzęcia.
   • reanimację kontynuuj do momentu przywrócenia oddechu i/lub akcji serca, albo do czasu dotarcia do lekarza weterynarii.
8. Jeśli wyczuwasz tętno, ale nie ma oddechu rozpocznij sztuczne oddychanie:
   • przyłóż usta do nosa zwierzęcia (lub obejmij nimi zarówno nos, jak i pyszczek) i wdmuchnij powietrze dwukrotnie;
   • podczas wykonywania sztucznego oddychania obserwuj, czy klatka piersiowa unosi się. Pamiętaj, by nie wtłaczać zbyt dużo powietrza do płuc kociaka, ponieważ to może je uszkodzić.
   • wprowadzaj 15-20 oddechów na minutę;
   • po minucie lub dwóch zrób 30-sekundową przerwę by sprawdzić, czy zwierzę podjęło samodzielne oddychanie;
   • kontynuuj sztuczne oddychanie do czasu, aż zwierzę zacznie oddychać samo lub dotrzesz do weterynarza.

Aby ułatwić Wam przeprowadzenie resuscytacji u kota przygotowaliśmy poniższą infografikę. Zachęcamy do udostępniania, to ważne.

Istnieją doniesienia dotyczące stosowania akupunktury do stymulowania oddychania.

W rynienkę nosową na wysokości dolnych krawędzi nozdrzy należy wbić igłę i kręcić nią kierując w górę i w dół.

Jest to tzw. punkt akupunkturowy Jen Chung (GV 26) i jego stymulacja może ponownie uruchomić oddychanie.

Pierwsza pomoc u kota: krwawienie

U każdego zwierzęcia po urazie może dojść do krwotoku tętniczego i jeśli krwawienie jest silne, może w bardzo szybkim czasie doprowadzić do śmierci kota.

W większości przypadków krwawienie tętnicze towarzyszy otwartym złamaniom kończyn, ale także tępym lub penetrującym urazom.

Jak rozpoznać krwawienie tętnicze?

Krew tętnicza zwykle ma jaśniejszy kolor niż krew żylna.

Dodatkowo tryska ona z rany przy każdym uderzeniu serca, podczas gdy krew żylna – ciemniejsza, sączy się z rany równomiernie.

Niewielkiego stopnia krwawienie z małych naczyń może być zatamowane przez przyłożenie gazika do powierzchni krwawiących tkanek.

Po powstaniu skrzepu delikatnie usuwa się gazę tak, aby nie spowodować uszkodzenia skrzepliny.

Postępowanie przy krwotoku u kota:

1. Zatrzymaj krwotok. Absolutnie nie przemywaj ran, które obficie krwawą! Na początek musisz opanować krwawienie. Nałóż na ranę jałową gazę lub kilka warstw czystej ligniny i mocno uciskaj. Jeśli krew przesiąknie, nałóż kolejną warstwę, nie usuwając poprzedniej. Kontynuuj ucisk, a krwawienie powinno ustać w ciągu 5 minut.
2. Jeśli nie udało się zatamować krwotoku, musisz założyć mocniejszy opatrunek. Trzymając cały czas gazę na ranie i uciskając ją, owiń opatrunek bandażem (możesz użyć bandaża zwykłego, elastycznego lub nawet taśmy samoprzylepnej). Owiń go dość mocno, a końcówkę wsuń pod spód. Jeśli nie możesz tego zrobić – opatrunek założony jest zbyt ciasno.
3. Zasadniczo unika się zakładania opasek uciskowych. Opaska uciskowa zaciska krążenie oboczne, powodując pogorszenie dopływu krwi do tkanek. Jeśli jest użyta niewłaściwie, może umożliwiać przepływ krwi tętniczej, a hamować odpływ krwi żylnej, pogarszając w ten sposób krwawienie. Możesz założyć na chwilę silny ucisk na tętnicę powyżej krwawiącego miejsca, jednak najbezpieczniej będzie zastosować opatrunek uciskowy na ranę.
4. Unieś zranioną część ciała. Podniesienie zranionej kończyny ponad poziom ciała pomaga ograniczyć jej krwawienie. Nie rób tego jednak, gdy podejrzewasz złamanie.
5. Sprawdź, czy kot nie wykazuje objawów wstrząsu. W takiej sytuacji natychmiast musisz jechać do lekarza! Owiń kota w ręcznik lub koc, posmaruj jego dziąsła odrobiną miodu i natychmiast zawieź go do lecznicy.
6. Jeśli doszło do zatrzymania oddechu lub akcji serca musisz być gotowy na podjęcie akcji reanimacyjnej.

Postępowanie z ranami u kota

Kolejną ważną umiejętnością przy udzielaniu kotu pierwszej pomocy jest opatrywanie ran oraz ich oczyszczanie.

Rana jest uszkodzeniem skóry i – często – tkanek leżących głębiej, któremu z reguły towarzyszy mniej lub bardziej nasilone krwawienie.

W zależności od czynnika powodującego powstanie rany, wyróżnia się kilka jej rodzajów.

I tak na przykład możemy mieć do czynienia z raną:

• dartą,
• szarpaną,
• kłutą,
• ciętą,
• rąbaną,
• tłuczoną, itp.

Oczywiście w sytuacjach zagrażających życiu nie będziemy zastanawiać się nad etiologią zranień, tylko postaramy się jak najszybciej zabezpieczyć uraz, całą resztę pozostawiając odpowiednim służbom lekarskim.

Jak więc pomóc zranionemu kotu tak, by mu pomóc, jednocześnie nie potęgując cierpienia?

Postępowanie przy zranieniu u kota:

• Jeśli rana intensywnie krwawi, nie próbuj jej niczym przepłukiwać ani oczyszczać. To może tylko nasilić krwotok. Krwawienie w takich przypadkach sprzyja naturalnemu usuwaniu zanieczyszczeń z uszkodzonych tkanek.
• Jeśli zauważyłeś ranę zanieczyszczoną obcym materiałem, z której nie płynie krew, możesz opłukać ją delikatnym (najlepiej jałowym) płynem, by usunąć zanieczyszczenia. Możesz użyć do tego celu płynu odkażającego, nie drażniącego tkanek. Płukanie jest lepszą metodą, niż czyszczenie ran za pomocą gazików, które powodują podrażnienie tkanek i ułatwiają bakteriom wywołanie odpowiedzi zapalnej.
• Dość dobrym sposobem usuwania bakterii z powierzchni ran jest wypłukiwanie pod zwiększonym ciśnieniem za pomocą dużej strzykawki.
• Po przepłukaniu rany natychmiast należy ją zabezpieczyć za pomocą jałowego gazika.
• Jeśli futro wokół rany jest długie, skróć je za pomocą trymera elektrycznego lub nożyczek o zaokrąglonych końcach. Przytnij sierść, pozostawiając ok. 2,5 cm jej długości. Wcześniej nałóż w okolice rany środek nawilżający. Odcięta sierść przyklei się do niego i łatwiej będzie Ci ją spłukać.
• Staraj się nie dotykać ran. To tylko nasili ból i z całą pewnością nie pomoże kociakowi. Jeśli zwierzak nie pozwala na manipulacje w obrębie uszkodzonych tkanek, nie upieraj się przy ich oczyszczaniu, tylko niezwłocznie zabierz zwierzę do lekarza weterynarii.

Łapy i opuszki palców

1. Jeśli doszło do zranienia łapki w jej dalszym odcinku, w pierwszej kolejności powinieneś oczyścić, odkazić i osuszyć chore miejsce.
2. Pomiędzy palce oraz opuszki śródstopia lub śródręcza włóż malutkie kłębki waty. Łapkę połóż na gazie w taki sposób, by jej połowa wystawała jeszcze przed palcami.
3. Następnie zagnij materiał tuż nad kończyną, a całość zacznij (dość ciasno, ale komfortowo) owijać bandażem, kierując się ku górze. Rób to w taki sposób, by każda kolejna warstwa pokrywała w 1/2-1/3 poprzednią warstwę. Pamiętaj, by opatrunek nie był zbyt ciasny – sprawdzisz to, wsuwając palec pod warstwę bandaża. Jeśli nie możesz tego zrobić, musisz poluzować jego zwoje.
4. Końce bandaża przyklej plastrem do skóry i włosów.

Opatrywanie kończyn

1. Opatruj je w podobny sposób, jak poduszki łap: przyłóż do rany jałowy gazik i owiń bandażem.
2. Bandaż przyklej plastrem do skóry na obu końcach opatrunku.
3. By zapobiec zsuwaniu się opatrunku z kończyny, możesz objąć nim również ramię i klatkę piersiową i/lub odpowiednio biodro i tylną część brzucha. Zastosuj wzór krzyżowy bandażowania, opisany przy opatrywaniu klatki piersiowej i brzucha.

Opatrywanie ogona kota

1. Przy zranieniach ogona, nałóż na niego gazik, owiń bandażem i umocnij plastrem.
2. Plaster poprowadź w sposób okrężny od końca ogona do około 5 cm przed miejscem zranienia; jeśli zabezpieczysz tylko końcówkę ogona, z całą pewnością zsunie się ona przy pierwszym ruchu kociaka.

Szyja

1. Na oczyszczoną ranę połóż jałowy gazik i owiń szyję bandażem.
2. Nie zaciskaj go zbyt mocno i upewnij się, że opatrunek nie utrudnia kotu oddychania.
3. Następnie zabezpiecz opatrunek, przyklejając plastrem do sierści.

Klatka piersiowa i brzuch

Opatrunki na klatkę piersiową i/lub brzuch zakłada się w celu osłonięcia ran nagłych, ale także tych zamierzonych (np. na skutek zabiegu chirurgicznego).

Powinny one być zakładane dość ściśle, jednak bez zaciskania.

1. W zależności od rozmiarów uszkodzenia możesz użyć stosownej wielkości jałowych gazików, natomiast w sytuacji, gdy rana jest bardzo obszerna, użyj gazy jałowej lub nawet podkładu higienicznego. Ważne jest, by materiał opatrunkowy przylegał dość ściśle do skóry.
2. Następnie bazę opatrunku owiń okrężnie bandażem (o szerokości 7,5 – 10 cm) dookoła klatki piersiowej lub brzucha, wywierając lekki ucisk. Każda kolejna warstwa bandaża powinna pokrywać od 1/2 do 1/3 warstwy poprzedniej. Żeby uniknąć zsuwania się opatrunku co kilka warstw bandaża zastosuj wzór krzyżowy – pomiędzy kończynami i ponad ramionami lub biodrami.
3. Owiń klatkę piersiową jedną warstwą bandaża, a następnie skieruj bandaż od prawej okolicy pachwinowej lub pachowej do lewej okolicy kroczowej lub ramiennej.
4. Następnie kontynuuj owijanie klatki piersiowej lub jamy brzusznej, by po kilku “zwojach” znowu skierować bandaż w poprzek prawej okolicy kroczowej lub ramiennej, poprzez lewą okolicę pachwinową lub pachową do lewego boku. Wzór krzyżowy powtarzaj kilka razy.
5. By dodatkowo zapobiec zsuwaniu się opatrunku, przyklej jego krawędzie do sierści za pomocą plastra. Pamiętaj, by nie zawijać bandaża zbyt mocno, by nie dochodziło do ograniczenia ruchów klatki piersiowej oraz niepotrzebnego ucisku brzucha.

Rewelacyjnym rozwiązaniem byłoby założenie specjalnego opatrunku rękawowego:

1. Należy uciąć kawałek opatrunku, nieco dłuższy niż długość ciała od głowy do nasady ogona i wyciąć w nim otwory na kończyny.
2. Przełóż rękaw przez głowę i przednie łapki kota, a następnie przeciągnij w kierunku doogonowym.
3. Tyle kończyny również przełóż przez wycięte otwory.

Alternatywą są specjalne fartuszki pooperacyjne dostępne u lekarzy weterynarii.

Opatrywanie ran głowy

Większość opatrunków na głowę zakłada się po to, by ochronić ucho lub oko po urazie lub zabiegu chirurgicznym.

Zdarzają się także uszkodzenia skóry głowy u kotów po wypadkach.

Ze względu na wielkość i kształt czaszki u kotów bardzo trudno jest założyć stabilny opatrunek na głowę.

Może on utrudniać oddychanie podczas zgięcia szyi, a zważywszy na fakt, że zwierzęta te mają bardzo niską tolerancję w stosunku do wszelkich ciał obcych umiejscowionych na ich ciele (zwłaszcza w okolicach wibrysów), każdy materiał “przyklejony” do kociej głowy może potęgować stres.

Dlatego też stojąc przed koniecznością opatrzenia tej części ciała najlepiej jest użyć do tego celu zwykłą skarpetkę z obciętymi “palcami”, którą zakłada się na gazik zabezpieczony plastrem.

Opatrywanie ran głowy u kota:

• Standardowe postępowanie to owijanie głowy bandażem (o szerokości 5 cm) w kierunku donosowym i doogonowym.
• Owijanie rozpoczyna się pod podbródkiem i wykonuje się je w taki sposób, by każda kolejna warstwa nakładała się na ok. 1/3 szerokości rolki.
• Aby uniknąć zsunięcia opatrunku, jego krawędzie przykleja się plastrem do skóry i włosów.
• Na tak założony bandaż można nasunąć dodatkowo opatrunek rękawowy.

Aby ułatwić Wam opatrywanie ran u kota przygotowaliśmy poniższą infografikę. Prosimy o udostępnianie, ponieważ to ważne

Pierwsza pomoc u kota: złamanie

Złamania kończyn u kotów najczęściej są skutkiem wypadków komunikacyjnych lub upadków z dużej wysokości.

Z reguły nie są śmiertelne, choć – niezabezpieczone – mogą mieć poważne konsekwencje (np. odłamy kostne mogą doprowadzić do uszkodzenia tkanek okolicznych).

W zależności od przerwania (lub nie) ciągłości tkanek nad złamaniem, można wyróżnić złamania otwarte oraz złamania zamknięte.

Te ostatnie często bywają trudne do zauważenia i dopiero dokładne badanie kliniczne oraz badanie rentgenowskie w lecznicy weterynaryjnej mogą kategorycznie rozwiać wątpliwości.

Niemniej jednak każdemu złamaniu towarzyszy silny ból i niepokój zwierzęcia, a jeśli doszło do urazu kończyn lub miednicy zawsze obecna jest także kulawizna.

Przy złamaniu żuchwy kociak nie może pobierać pokarmu, a złamaniom żeber towarzyszą problemy oddechowe.

Zwierzęta ze złamaniami wymagają natychmiastowej pomocy weterynaryjnej.

Możesz jednak pomóc swojemu zwierzęciu, a kto wie, może i uratować jego życie.

Złamanie u kota

Pierwsza pomoc przy każdym rodzaju złamań

1. Zabezpiecz się przed pogryzieniem lub podrapaniem przez kota. Złamaniom zawsze towarzyszy ból, dlatego bezpieczniej będzie owinąć zwierzaka oraz zakryć jego głowę podczas wykonywania czynności ratunkowych. Nie zasłaniaj głowy w momencie, gdy zwierzak ma problemy oddechowe
2. Oceń, czy masz do czynienia ze złamaniem otwartym. Jeśli tak, na pewno zauważysz krwawienie z uszkodzonego miejsca. Jeśli jest to konieczne, zastosuj sterylny opatrunek uciskowy. Staraj się być delikatny, nie ruszaj odłamów kostnych i pod żadym pozorem nie próbuj samodzielnie ich nastawiać.
3. Ostrożnie usuń włosy z okolicy złamania otwartego. Możesz spróbować przepłukać miejsce złamania z użyciem sterylnego roztworu soli fizjologicznej. Następnie osłoń kość sterylną gazą namoczoną w jałowym płynie fizjologicznym.

Pierwsza pomoc przy złamaniu kręgosłupa

1. Natychmiast zabierz zwierzę do weterynarza. Kot powinien być przetransportowany na twardej, sztywnej powierzchni. Możesz do tego celu użyć deski do krojenia, dużej książki, dna pojemnika do transportu. Pamiętaj, by kota nie przekładać na deskę. Pod ciało poszkodowanego delikatnie wsuń ręcznik lub koc i ciągnąc za niego, wsuń kota na deskę. Następnie okryj go kocem.
2. Musisz uniemożliwić pupilowi poruszanie się – przyklej go taśmą do deski, na której leży. Dwa paski taśmy powinieneś umieścić tuż za przednimi i tuż przed tylnym kończynami.

Pierwsza pomoc przy złamaniu łapy u kota

1. Sprawdź, czy nie doszło do zatrzymania oddechu i akcji serca i w razie potrzeby wykonaj resuscytację.
2. Unieruchom złamaną kończynę. Jeśli znajdujesz się o ponad 30 minut od weterynarza, możesz spróbować unieruchomić złamanie.
   • Złamanie kości udowej i ramiennej są trudne do unieruchomienia. W takich przypadkach najlepiej, jeśli zostawisz to lekarzowi.
   • W przypadku złamania obwodowych odcinków łap upewnij się, ze unieruchamiasz kończynę w całości. Owiń łapę miękkim ręcznikiem lub kawałkiem materiału i przyłóż do niej zrolowaną gazetę lub tekturowy rdzeń z papierowych ręczników kuchennych. Nie nastawiaj, nie wyrównuj i nie naciągaj złamanych kości! Po prostu zapewnij kończynie stabilizację. Zamocuj zrolowaną gazetę do łapy za pomocą bandaża elastycznego (możesz użyć pończochy lub folii). Zacznij owijanie od dołu i pokryj bandażem całą kończynę, pozostawiając wolne palce.
   • Kontroluj, czy łapki nie puchną – będzie to oznaczało, że opatrunek założony jest zbyt ciasno.

Jeśli już wiesz, jak przeprowadzić reanimację oraz w jaki sposób doraźnie zabezpieczyć otwarte rany u Twojego kota.

Zajmijmy się teraz poszczególnymi przypadkami.

Utrata przytomności u kota

Może się zdarzyć, że zastaniesz swoje zwierzę nieprzytomne.

Najczęstszą przyczyną utraty świadomości jest uraz spowodowany np. potrąceniem przez samochód lub upadkiem z dużej wysokości.

Jednak również inne choroby lub stany patologiczne mogą doprowadzić do utraty świadomości.

Pierwsza pomoc w przypadku utraty przytomności u kota:

1. Natychmiast zdejmij obrożę.
2. Sprawdź oddech i bicie serca; w razie potrzeby podejmij reanimację.
3. Unieś głowę zwierzęcia (np. podłóż pod nią zwinięty ręcznik). Tak długo, jak kot jest nieprzytomny, powinien mieć głowę wyżej ciała.
4. Obserwuj, czy nieprzytomne zwierzę nie wymiotuje. Jeśli wymioty się pojawią, natychmiast opuść jego głowę, by treść mogła swobodnie spływać z pyska, nie wracając do gardła.
5. Unieruchom zwierzę. Nie wiesz, czy oprócz utraty przytomności, nie ma jakichś obrażeń wewnętrznych. Zwierzę przenoś na czymś twardym lub naciągniętym kocu/ręczniku. Do transportowania pupila możesz wykorzystać spód transportera.
6. Kontakt z weterynarzem – natychmiast! Podczas transportu cały czas kontynuuj reanimację (jeśli jest ona wymagana).

Wstrząs u kota

Wstrząs (szok) jest skrajnym zaburzeniem równowagi pomiędzy dowozem tlenu i składników odżywczych do komórek, a ich zużytkowaniem.

Jest to stan, w którym dochodzi do drastycznego upośledzenia przepływu krwi, skutkujący w szybkim tempie śmiercią komórek.

Jeśli nie jest leczony, doprowadza do niewydolności wielonarządowej, a w konsekwencji do śmierci.

Rodzaje wstrząsu u kota:

• hipowolemiczny – najczęstszy u małych zwierząt, związany jest z krwotokiem, szybką utratą płynów (np. przy intensywnej diurezie, biegunce, wymiotach) lub przesunięciem płynów do przestrzeni pozanaczyniowej (do jamy brzusznej, klatki piersiowej);
• kardiogenny – obserwowany przy niewydolności serca;
• dystrybucyjny – występuje przy posocznicy, anafilaksji, działaniach ubocznych leków, po urazie, a także w przebiegu schorzeń neurologicznych;
• obturacyjny – obejmuje on przeszkody w przepływie krwi, jednak niekoniecznie wynikają one z dysfunkcji mięśnia sercowego. Tamponada serca, guzy wewnątrzsercowe, zakrzepica z zatorami w aorcie i tętnicy płucnej są zaliczane do tej kategorii.

Objawy wstrząsu u kota to:

• chłodne w dotyku obwodowe części ciała,
• blade błony śluzowe,
• obniżone ciśnienie i przyspieszona akcja serca (z wyjątkiem wstrząsu neurogennego, przy którym dochodzi do bradykardii czyli zwolnienia akcji serca),
• przyspieszenie i spłycenie oddechów,
• otępienie,
• u pacjentów ze wstrząsem dystrybucyjnym obwodowe części ciała bywają ciepłe, a błony śluzowe przekrwione.

Jeśli Twój kot jest zdezorientowany i słaby, ma problemy z utrzymaniem się na nogach, leży na boku, nie zwraca uwagi na otoczenie, jego wargi początkowo stają się ciemnoczerwone lub ciemnoróżowe, by po kilku minutach przybrać barwę bladą, białą albo szarą – natychmiast zabierz kota do lekarza!

W przypadku wstrząsu wszystko dzieje się błyskawicznie, dlatego też pierwsza pomoc i opieka weterynaryjna są niezbędne!

Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu u kota:

1. Unieruchom zwierzę, zwłaszcza, jeśli uległo wypadkowi.
2. Jeśli kot krwawi, zastosuj ucisk na ranę. Użyj gazy jałowej, czystej ścierki, ręcznika, nawet własnej ręki. Nie powstrzyma to szoku, ale spowolni go, co pozwoli ci kupić nieco czasu na dotarcie do lekarza. Pamiętaj – jeśli materiał przesiąknie krwią, nie odejmuj go od ciała zwierzęcia, tylko przyłóż następną warstwę i kontynuuj uciskanie.
3. Przykryj pacjenta kocem, by zapewnić mu ciepło. Następstwa wstrząsu doprowadzają również do spadku temperatury ciała, co dodatkowo pogarsza stan zwierzęcia.
4. Jeśli masz czas, by zabrać trochę miodu lub gęstego, słodkiego syropu do samochodu, wetrzyj troszkę w dziąsła kota. Zwierzę w szoku może mieć bardzo niski poziom cukru we krwi.
5. Jeśli dojdzie do zatrzymania oddechu i/lub akcji serca rozpocznij reanimację.
6. Podczas transportu uważaj, by nie poruszać kotem bez wyraźnej potrzeby. Jeśli wstrząs mógł wystąpić na skutek urazu kręgosłupa, ułóż kota na sztywnej, twardej powierzchni (np. pudło kartonowe, deska).

Pierwsza pomoc u kota: utrudnione oddychanie

Utrudnione oddychanie może towarzyszyć wielu sytuacjom alarmowym oraz przebiegać z różnym nasileniem.

Jeśli zauważysz u swojego kota którykolwiek z poniższych objawów, a podejrzewasz, że może on towarzyszyć sytuacji zagrażającej życiu zwierzaka, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem weterynarii:

• charczenie,
• dławienie się,
• głośny oddech,
• kaszel,
• kichanie,
• krótki oddech,
• utrudnione, męczące oddychanie,
• opuchlizna prowadząca do niedrożności dróg oddechowych,
• płytki oddech,
• prychanie,
• przyspieszony oddech,
• sapanie,
• zatrzymanie oddechu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że objawy kliniczne duszności u kotów są zdecydowanie słabiej zaznaczone niż ma to miejsce u psów.

Stąd też, jeśli już zauważysz u swojego pupila któreś z powyższych zaburzeń oddechowych, pod żadnym pozorem nie powinieneś tego lekceważyć.

W zależności od intensywności objawów oraz stanu ogólnego kota decyzję o wizycie w przychodni możesz odroczyć o kilka do kilkunastu godzin, jednak zawsze bądź przygotowany na konieczność szybkiego reagowania w sytuacji zagrożenia życia.

Dlaczego Twój kot ma duszność lub nie może normalnie oddychać?

Powodów może być mnóstwo i znalezienie ich będzie bardzo pomocne w udzielaniu kociakowi pierwszej pomocy.

Należy tu między innymi:

• niedrożność dróg oddechowych (ciała obce – w gardle, pysku, jamie nosowej;skurcz krtani),
• zadławienie,
• astma,
• przyduszenie,
• podtopienie,
• choroby płuc i opłucnej,
• wypadek (komunikacyjny lub inny) i jego konsekwencje w postaci złamania żeber, krwotoku do jamy opłucnej itp.
• inhalacja dymu,
• choroby zakaźne (np. FIP),
• choroby serca,
• i wiele innych.

Nie wszystkie wymienione stany wymagają natychmiastowej akcji ratunkowej.

Wiele z nich rozwija się miesiącami (np. astma), a objawy utrudnionego oddychania postępują powoli.

Poniżej przedstawiam listę nagłych sytuacji, które bezwzględnie wymagają uruchomienia “sił szybkiego reagowania” wraz z opisem postępowania.

Atak astmy u kota

Astma jest stanem, polegającym na odwracalnym skurczu oskrzeli, który powoduje znaczne zwężenie dróg oddechowych i wynikającą z tego duszność.

Astma najczęściej stwierdzana jest właśnie u kotów, wśród których koty rasy syjamskiej i himalajskiej mają największą predyspozycję do zachorowania.

Możesz zauważyć, że zwierzę kaszle, siedzi przycupnięte podłodze w tzw. pozycji sfinksa, z uniesioną do góry głową, odwiedzionymi na bok łokciami i wyciągniętą szyją.

Problemy oddechowe bardzo szybko mogą przerodzić się w pełną duszność, kiedy to kociak wyciąga mocno szyję do przodu, otwiera pyszczek, słyszalne są świsty oddechowe.

Towarzyszy temu niepokój i lęk, śluzówki mogą być zaczerwienione.

Jeśli u Twojego kota zdiagnozowano astmę albo podejrzewasz, że może to być jej atak, najszybciej jak to możliwe:

1. Sprawdź, czy w pyszczku lub gardle nie utknęły żadne ciała obce (czasem zadławienie może dawać podobne objawy).
2. Przenieś zwierzę w chłodne i ciche miejsce.
3. Zapewnij dostęp świeżego powietrza. Zdarza się, że nasilenie objawów astmy ma miejsce w zimie podczas sezonu grzewczego, kiedy to powietrze w pomieszczeniach jest suche.
4. Zabierz zwierzę do lekarza! Natychmiast!
5. Gdy dojdzie do utraty przytomności i/lub zatrzymania oddechu – bądź przygotowany na konieczność przeprowadzenia resuscytacji.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tej choroby, przeczytaj artykuł “Astma u kota – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie“

Ciało obce w gardle kota

Ciała obce, jakie można zobaczyć w gardle u kota to np. igły, haczyki na ryby, źdźbła traw, patyczki i wiele innych.

Z reguły jednym z pierwszych objawów jest dławienie i intensywne ruchy językiem w jednym kierunku.

Kot może być niespokojny, nieustannie przełyka ślinę, pojawia się też ślinotok.

Potrząsa głową, pociera łapkami pyszczek, może też kasłać, próbować zwymiotować lub głośno oddychać.

Jeśli w gardle kota utknęło ciało obce:

1. Poproś dwie osoby o pomoc. Pierwsza z nich niech owinie kociaka w ręcznik lub koc i obejmując stanowczo na wysokości klatki piersiowej unieruchomi delikwenta. Druga osoba ma za zadanie trzymać głowę kota raz delikatnie rozewrzeć jego szczęki. Ty skoncentruj się na usunięciu ciała obcego z gardła – przedmiot blokujący drogi oddechowe powinien dać się usunąć dość szybko, jeśli się to nie udaje – nie próbuj już drugi raz.
2. Wykonaj MANEWR HEIMLICHA:
   • Przytrzymaj kota tak, by jego grzbiet stykał się z twoim brzuchem, a tylne łapy zwisały luźno w dół.
   • Spleć dłonie pod klatką piersiową pupila – powinieneś czuć miękką tkankę.
   • Uciśnij splecionymi dłońmi w tym miejscu, jednocześnie wykonując nimi ruch ku górze, w kierunku pyska zwierzęcia. Ucisk powinien być mocny i nagły, aby ciało obce mogło wydostać się z dróg oddechowych.
   • Manewr Heimlicha można powtórzyć 2-3 razy, kiedy jednak nie przynosi on rezultatów, przejdź do punktu 3.
3. Uderz zwierzaka w grzbiet. Upewnij się, że szyja zwierzaka tworzy z grzbietem linię prostą. Uderz otwartą dłonią 3 lub 4 razy w grzbiet kociaka.
4. Jeśli powyższa technika nie spowoduje usunięcia ciała obcego z gardła, kontynuuj manewr Heimlicha już w samochodzie w czasie, gdy ktoś będzie Was wiózł do lecznicy weterynaryjnej.
5. Gdy jednak uda się usunąć ciało obce z gardła, a kot nie oddycha, wykonaj sztuczne oddychanie.

W przypadku, gdy w kocim nosie utknęło źdźbło trawy, najbezpieczniej będzie pozostawić jego usunięcie lekarzowi.

Objawy wynikające z obecności ciała obcego w jamie nosowej z reguły nie zagrażają bezpośrednio życiu kota, jednak należy jak najszybciej usunąć zalegający w nosie materiał.

Ciało obce w pyszczku kota

W kocim pyszczku może utkwić kawałek zabawki, a wokół języka może się owinąć żyłka, nitka czy sznurek.

U długowłosych kotów może dojść do wbicia się rzepów, kiedy próbują one je usunąć z sierści.

Jest to niekomfortowe, a czasem bardzo bolesne dla kota.

Zachowuje się niespokojnie, potrząsa głową, drapie się po pyszczku, ociera o różne przedmioty, kręci się w kółko.

Może towarzyszyć temu intensywne ślinienie.

Do momentu, kiedy nie utrudnia ono oddychania, nie jest niebezpieczne, jednak wizyta u lekarza nie powinna być odkładana, gdyż może ono doprowadzić do pojawienia się infekcji.

Możesz pomóc doraźnie swojemu pupilowi jeszcze przed wizytą.

Robi się to dokładnie tak, jak przy obecności ciała obcego w gardle.

Jeśli jednak zauważysz obecność długiej nici, żyłki czy sznurka, które kociak połknął, nie próbuj usuwać ich samodzielnie.

Natychmiast zawieź zwierzaka do lekarza!

Ukąszenie kota przez osy lub pszczoły

Możliwe, że Twój kot zostanie użądlony przez pszczołę, osę lub szerszenia.

Jad, znajdujący się w ich żądłach zawiera substancje naczynioruchowe, które zdolne są do wywołania reakcji alergicznych lub toksycznych.

Większość użądleń dotyczy części twarzowej głowy oraz słabo owłosionych części ciała zwierzęcia.

Oznaki ukąszenia przez owady mogą być bardzo różne – począwszy od łagodnej reakcji uczuleniowej w postaci świądu i pokrzywki, aż do wstrząsu anafilaktycznego i wielonarządowych zaburzeń toksycznych, spowodowanych zatruciem jadem.

Objawy działania jadu to między innymi obrzęk, zaczerwienienie, ból w miejscu ukąszenia, a jeśli dojdzie do reakcji alergicznej to także opuchlizna części twarzowej głowy, powiek i małżowin usznych.

Czasem dochodzi do uogólnionej reakcji toksycznej, która jest zagrożeniem dla życia.

Objawy użądlenia kota i zatrucia jadem:

• w dość szybkim tempie pojawia się u kota gorączka, silne osłabienie, letarg;
• błony śluzowe mogą być bardzo blade, lub wręcz przeciwnie – przekrwione;
• może dojść do poważnych zaburzeń oddechowych, zwierzę zaczyna się dusić;
• krwiste wymioty, biegunka, wybroczyny na skórze
• zaburzenia neurologiczne, drżenie,
• uogólniona reakcja alergiczna – począwszy od pokrzywki, widocznej zwłaszcza na nieowłosionych częściach ciała aż do wstrząsu anafilaktycznego.

Aby pomóc kotu po ukąszeniu osy/pszczoły:

1. Jeśli doszło do uogólnionej reakcji alergicznej musisz jak najszybciej zabrać kota do lekarza. Obserwuj, czy nie rozwija się wstrząs i bądź gotowy na podjęcie reanimacji.
2. Usuń żądło i jego resztki, a następnie zdezynfekuj okolicę za pomocą octeniseptu lub rivanolu.
3. Zastosuj lek przeciwhistaminowy (ale tylko wtedy, gdy zwierzę jest przytomne!). Możesz posmarować okolicę fenistilem lub podać kotu Calritine w dawce 2 mg/kg m.c.
4. Przyłóż zimny kompres do miejsca ukąszenia. Zmocz kawałek materiału w zimnej wodzie i przyłóż do podrażnionej skóry, następnie na wierzch nałóż worek wypełniony kostkami lodu (można zastosować cold pack’a). Takie kompresy nakładaj na 10 minut kilka razy dziennie.
5. Przygotuj maseczkę z sody oczyszczonej – pomoże złagodzić podrażnienie. Do łyżki sody oczyszczonej dodaj niewielką ilość wody tak, by powstała papka i posmaruj nią miejsce ukąszenia.
6. Jeśli doszło do ukąszenia wewnątrz pyska, daj kotu do picia zimną wodę. Spróbuj też wysmarować śluzówki roztworem sody oczyszczonej.
7. Załóż kotu kołnierz ochronny by uniemożliwić drapanie.

Pierwsza pomoc u kota: zadławienie

Jeśli coś utknie w gardle lub drogach oddechowych Twojego kota, łatwo może dojść do zadławienia.

Zwierzę kaszle intensywnie, dławi się, próbuje zwymiotować.

Towarzyszy temu silny niepokój, czasem panika.

Jest to sytuacja alarmowa, ponieważ bardzo łatwo może dojść do zablokowania dróg oddechowych.

Pierwsza pomoc w takich sytuacjach może uratować twojemu kotu życie.

1. Jak najszybciej spróbuj usunąć ciało obce! Jeśli kociak ma poważne problemy z oddychaniem, może nie być czasu na unieruchamianie go. Chwyć za język pupila (najłatwiej zrobić to przez gazik lub kawałek materiału) i pociągnij do siebie. Jeśli zobaczysz w gardle ciało obce, postaraj się je dosięgnąć i wyjąć. Możesz posiłkować się pensetą lub szczypcami. Jeśli po 2 próbach nie uda Ci się usunąć z gardła kota ciała obcego, zastosuj manewr Heimlicha.
2. Jeśli zwierzę nie pozwala Ci na manipulacje w obrębie jamy ustnej i mocno się broni, unieruchom go.
3. Wypróbuj delikatny ucisk. Chwyć kota za tylne kończyny tak, by luźno zwisał w dół w pozycji “do góry nogami”. Niech pomocnik umieści ręce po obu stronach klatki piersiowej zwierzaka w miejscu, gdzie jest ona najszersza i 3- lub 4-krotnie ściśnie. To może spowodować uwolnienie ciała obcego, które utknęło w gardle.
4. W razie niepowodzenia poprzedniego chwytu, stanowczo uderze 2-4 razy okolicę grzbietu.
5. Znowu zastosuj manewr Heimlicha.
6. Przygotuj się do przeprowadzenia reanimacji w razie, gdyby doszło do zatrzymania oddechu lub akcji serca.
7. Jak najszybciej przetransportuj zwierzę do weterynarza.

Ciała obce w przełyku

Zdarza się, że kociaki – zwłaszcza młode – połykają różne przedmioty.

Uwielbiają bawić się szeleszczącymi lub świecącymi materiałami, dlatego też dość często w ich przewodach pokarmowych znajdowane są folie, kawałki woreczków, nici, haczyki na ryby, igły, “anielskie włosy” z choinki itp.

Takie sytuacje są bardzo niebezpieczne, gdyż mogą doprowadzić do bardzo poważnych następstw w postaci niedrożności przewodu pokarmowego, nanizania ściany jelit na połknięty przedmiot, wgłobienia jelit itp.

Dlatego też zawsze, jeśli podejrzewasz u swojego kota połknięcie jakiegokolwiek ciała obcego, natychmiast zawieź go do lecznicy.

Objawy połknięcia ciała obcego przez kota:

• zauważalne z reguły jest nadmierne ślinienie, zaburzenia przełykania lub nieustanne przełykanie, kot po zjedzeniu czegokolwiek natychmiast to zwraca, próbuje zwymiotować, krztusi się i dławi;
• może pojawić się brak apetytu lub zaburzenia oddychania;
• pacjent przybiera charakterystyczną postawę – siedzi zgarbiony na podłodze z głową usytuowaną nisko, łokciami odstawionymi na boki;
• wygląda to tak, jakby chciał wymiotować;
• z jamy ustnej może wystawać kawałek połkniętego materiału.

Postępowanie w przypadku połknięcia ciała obcego zawsze powinno opierać się na dokładnym zbadaniu pacjenta przez lekarza weterynarii.

Niestety, większość połkniętych przedmiotów może być trudna do uwidocznienia nawet za pomocą badania rentgenowskiego (woreczek foliowy nie cieniuje na zdjęciach i bardzo trudno jest rozpoznać jego obecność).

Nie lekceważ powyższych objawów i jak najszybciej zawieź kota do lekarza.

1. Jeśli kot wykazuje zaburzenia oddechowe, musisz być gotowy na wykonanie u niego sztucznego oddychania.
2. Monitoruj akcję serca i oddechy – w razie konieczności przeprowadź reanimację.
3. Unieruchom kociaka – jeśli doszło do połknięcia igły lub innego ostrego przedmiotu, każdy ruch może być fatalny w skutkach.
4. Jeśli kot wymiotuje, przytrzymuj jego głowę niżej, by nie doszło do zachłystu.
5. Jeśli połknięty przedmiot nie jest ostry ani długi (może to być np. część połkniętej zabawki), a od jego spożycia nie minęło więcej niż 3 godziny, spróbuj wywołać wymioty, podając mu 3% nadtlenek wodoru (o wywołaniu wymiotów przeczytasz niżej – w toksykologicznych stanach nagłych).

Niewydolność serca

Dość często zdarza się u kotów, a w wielu przypadkach właściciel jest nieświadomy, że jego pupil choruje na serce.

Nic dziwnego, ponieważ koty bardzo późno prezentują objawy niewydolności tego narządu.

Co więc powinno skłonić Cię do natychmiastowej wizyty u lekarza weterynarii?

• Utrudnione oddychanie, duszność oraz przyjmowanie pozycji ciała, która ma pomóc w wentylacji.
• Kot siedzi na podłodze, ma wyciągniętą do szyję, otwarty pyszczek i szybko oddycha.
• Błony śluzowe mogą być intensywnie czerwone, blade lub nawet sine (zależnie od stopnia niedotlenienia).
• U niektórych pacjentów występuje nadkrwistość, związana z przewlekłym niedotlenieniem, dzięki czemu błony śluzowe są nastrzykane.
• Bladość błon śluzowych wynika z niedostatecznego ukrwienia tkanek i narządów i towarzyszyć może wstrząsowi kardiogennemu.
• Sinica błon śluzowych zwiastuje silne niedotlenienie i z reguły występuje przy obrzęku płuc.
• U kotów z zastoinową niewydolnością serca często występuje hipotermia, możliwy jest też rzadkoskurcz (zwolnienie akcji serca).
• Porażenie kończyn miednicznych oraz brak wyczuwalnego tętna na tętnicach udowych to objawy, które mogą wskazywać na kardiomiopatię lub chorobę zatorowo-zakrzepową aorty.

Jeśli zauważysz u swojego podopiecznego te lub podobne objawy, powinieneś jak najszybciej zawieźć kota do lecznicy.

A do tego czasu:

• Zapewnij kotu dostęp do świeżego powietrza.
• Umieść go w spokojnym, przewiewnym miejscu, nie narażaj na niepotrzebny stres.
• Monitoruj oddechy i akcję serca; w każdej chwili bądź gotowy na przeprowadzenie reanimacji.
• Najszybciej jak to tylko możliwe zabierz zwierzę do lekarza.

Niedrożność cewki moczowej u kotów

Jeśli jesteś opiekunem kocura, to zdecydowanie powinieneś przeczytać ten akapit.

Bo to właśnie samce najczęściej wykazują to zaburzenie.

W przypadku, gdy Twój kot bezskutecznie próbuje oddać mocz, często wchodzi do kuwety, napina się bez efektu (często ten objaw mylony jest z zaparciem), zdarza mu się kropelkować poza kuwetą, zauważasz w moczu ślady krwi, do tego kociak głośno płacze, jakby go coś bolało (nie pozwala się głaskać po brzuchu) – to bardzo prawdopodobne jest, że doszło do niego do niedrożności cewki moczowej spowodowanej kamicą.

Przy dłużej trwającym stanie może pojawić się brak apetytu, a także wymioty.

Jest to bardzo niebezpieczna i bolesna sytuacja, a nieleczona – w szybkim tempie może doprowadzić do upośledzenia czynności układu sercowo-naczyniowego i wstrząsu.

W bardzo rzadkich przypadkach dochodzi do pęknięcia pęcherza moczowego.

Jeśli zauważysz u kota tego typu objawy, natychmiast zabierz go do lekarza.

U kotów w stanie krytycznym może rozwinąć się wstrząs – monitoruj błony śluzowe, akcję serca i oddechy i bądź gotowy na przeprowadzenie reanimacji.

Nie podawaj kotu żadnych płynów, tylko bezzwłocznie zabierz go do lekarza.

Jeśli pacjent jest osłabiony, wmasuj mu w dziąsła odrobinę miodu.

Masowanie prącia u kota jest kontrowersyjne – bywa, że czasem udaje się usunąć zalegające masy śluzowe i piasek, które tkwią w ujściu cewki i dzięki temu możliwe jest opróżnienie pęcherza.

Jednak w większości przypadków jest to bolesne dla kota, a sam masaż rzadko kiedy przynosi spodziewany efekt.

Porażenie prądem elektrycznym

U kotów najczęstszą przyczyną porażeń prądem elektrycznym jest żucie przewodów elektrycznych.

Objawy porażenia prądem kota:

• Zwierzęta na ogół znajduje się leżące, wysztywnione, z kablem w pyszczku.
• Obecne są również skurcze toniczno-kloniczne.
• Koty mogą wymiotować, bezwiednie oddawać kał.
• Jeśli zwierzę przeżyje, skurcze z reguły ustępują po zahamowaniu przepływu prądu.
• Jednak zwierzę przez pewien czas może być osłabione, zdezorientowane.
• Na wargach, dziąsłach, podniebieniu i języku widoczne są oparzenia.
• Okolice te mogą wyglądać na zwęglone, blado szare lub brązowe.
• Czasem ślady porażenia prądem widoczne są też na ogonie zwierzęcia w postaci przypalonego paska.
• Bywa, że zaburzenia rytmu serca czy problemy oddechowe pojawiają się dopiero po kilku dniach.

Ponieważ jednak działanie prądu może doprowadzić do wstrząsu, zatrzymania akcji serca i oddechu oraz śmierci, bezwzględnie taka sytuacja wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem weterynarii.

Co zrobić w sytuacji, gdy widzisz swojego kota gryzącego kabel?

1. Natychmiast wyłącz zasilanie! Napięcie elektryczne powoduje u porażonego zwierzaka skurcz mięśni, przez co kot, który chwycił zębami przewód elektryczny może mieć problemy z jego puszczeniem, zaciskając szczęki jeszcze mocniej. Wyłącz bezpieczniki albo wyciągnij wtyczkę z gniazdka, ale zrób to w rękawicach gumowych! Nie zbliżaj się do zwierzęcia – jeśli go dotkniesz, sam możesz zostać porażony prądem!
2. Sprawdź funkcje życiowe kota i w razie konieczności podejmij reanimację.
3. Jeśli pojawiły się drgawki, postaraj się ograniczyć wszelkie dochodzące do niego bodźce oraz zabezpiecz go przed samouszkodzeniem. Owiń kota ręcznikiem i przygaś światła. Poczekaj, aż drgawki miną. Jeśli kot jest nieprzytomny, postępuj tak, jak przy utracie świadomości.
4. Ogranicz wszelkie manipulacje, staraj się nie głaskać poszkodowanego, nie mów głośno. Każdy bodziec może wywołać nawrót drgawek.
5. Jak najszybciej udaj się do lekarza weterynarii. W samochodzie włącz klimatyzację.

Zatrucie u kota

O zatruciu u kota mówimy w sytuacji, gdy jest on narażony na substancję toksyczną, która wniknie do organizmu, wywołując objawy związane z toksycznością.

Do zatrucia dojść może różnymi drogami: bądź przez spożycie trucizny, bądź przez jej inhalację lub też przez kontakt bezpośredni przez skórę.

Zdarza się również, że trucizna zostaje wprowadzona dożylnie lub podskórnie (jak ma to miejsce podczas ukąszeń węży lub pająków).

Koty najczęściej zatruwają się zjadając trujące rośliny lub zlizując toksyczne substancje podczas pielęgnacji futra.

Istnieje niezliczenie wiele substancji, które mogą być trujące.

Ojciec toksykologii – Paracelsus – mawiał:

“Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni truciznę” (“Dosis facit venenum”).

Oznacza to, że nawet pospolita witamina C może być toksyczna, jeśli zostanie zastosowana w zbyt dużej dawce.

Nic więc dziwnego, że tak często dochodzi do zatruć u zwierząt.

Oprócz dawki na wystąpienie zatrucia ma również wpływ kilka innych czynników, między innymi:

• rodzaj substancji,
• gatunek, rasa kota, wiek zwierzęcia, jego stan kliniczny, a nawet obecność ciąży i laktacji,
• czynniki środowiskowe – pora roku, temperatura, wilgotność, wentylacja,
• czas, który minął od ekspozycji na toksynę,
• droga wniknięcia trucizny do ustroju.

Jak poznać, że kot mógł ulec zatruciu?

Jeśli ma on problem z oddychaniem, prezentuje różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne (np. ma drgawki, ślini się, zatacza lub nie jest w stanie utrzymać równowagi), intensywnie i często wymiotuje, może krwawić z naturalnych otworów ciała, obserwujesz u niego bladość błon śluzowych, przyspieszenie akcji serca – to bardzo prawdopodobne, że kot uległ zatruciu.

Zapoznaj się z poniższym opisem najczęściej występujących zatruć u kota i sprawdź, czy nie prezentuje on wymienionych objawów.

Zastanów się również, czy zwierzak mógł mieć dostęp do substancji toksycznej (np. czy w okolicy wysypywane są trutki na szczury, czy w domu posiadasz rośliny, które mogą być trujące itp.).

I właśnie to na tych dwóch przesłankach (czyli konkretny zespół objawów plus możliwość narażenia na truciznę) opiera się w wielu przypadkach rozpoznanie zatrucia.

Zatrucie paracetamolem (acetaminofenem)

Wciąż jeszcze zdarzają się zatrucia “ludzkimi” lekami, które nieświadomi właściciele podają swoim zwierzętom, próbując na własną rękę ulżyć w cierpieniu.

Jednym z nich jest popularny lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy – paracetamol.

Najbardziej wrażliwe na jego działanie są właśnie koty a to dlatego, że u tego gatunku występuje niedobór enzymu, biorącego udział w metabolizmie acetaminofenu.

Objawy zatrucia paracetamolem u kota:

• ciemnobrązowe zabarwienie krwi,
• sinica błon śluzowych lub ich ciemnobrązowe zabarwienie,
• duszność, oddychanie przez jamę ustną,
• niepokój, apatia, osłabienie,
• brak apetytu, wymioty,
• obrzęk części twarzowej oraz kończyn piersiowych.

Postępowanie w przypadku zatrucia paracetamolem jest takie, jak w przypadku substancji toksycznych.

Uznaje się, że specyficzną odtrutką jest N-acetylocysteina (wchodząca w skład wielu syropów wykrztuśnych, np. ACC).

Jeśli kociak przeżyje pierwsze 48 godzin po zatruciu paracetamolem, na ogół udaje się go uratować.

Zatrucie metaldehydem (preparat do zwalczania ślimaków)

Objawy kliniczne po spożyciu środka na ślimaki pojawiają się w ciągu 1-4 godzin.

Objawy zatrucia kota metaldehydem:

• przyspieszony oddech, niepokój, nadmierne ślinienie, wymioty i/lub biegunkę,
• błony śluzowe są sine, akcja serca przyspieszona; kot może mieć podwyższoną temperaturę ciała (nawet powyżej 42,2°C),
• objawy neurologiczne: drżenie mięśni (objaw dominujący), niezborność ruchów, oczopląs, przeczulica, konwulsje, sztywność kończyn, ślepota, otępienie, a nawet śpiączka.

Postępowanie jest takie, jak w przypadku spożycia trucizny.

Zatrucie produktami ropopochodnymi

Trujące dla kota produkty ropopochodne to:

• benzen,
• etylina,
• nafta,
• olej napędowy,
• oleje i smary,
• olej smarowy,
• rozpuszczalniki do farb,
• podpałka do grilla,
• środki do czyszczenia silników.

Koty nie gustują w tego typu substancjach, jednak może się zdarzyć, że ubrudzą nimi futro i próbując się wyczyścić, doprowadzają do zatrucia.

Niestety, substancje te mają ogromny niszczący wpływ na drogi oddechowe, ośrodkowy układ nerwowy, wątrobę i nerki.

Objawy zatrucia kota środkami ropopochodnymi:

• silne pobudzenie, nadmierna ruchliwość, drgawki, drżenia, później śpiączka,
• początkowo lekki kaszel, następnie przyspieszenie oddechu, ostatecznie silna niewydolność oddechowa,
• wymioty/biegunka po połknięciu trucizny,
• zmiany na skórze na skutek miejscowego działania. Podobnie podrażnienie rogówki, łzawienie.

Postępowanie jest takie, jak w przypadku kontaktu z substancjami żrącymi.

Absolutnie nie wolno wywoływać wymiotów po spożyciu przez kota produktów ropopochodnych!

Zatrucie pyretryną

To popularna substancja, wchodząca w skład produktów przeciwpchelnych dla psów i kotów.

Najbardziej wrażliwe na zatrucie są młode koty, które po zaaplikowaniu preparatu na skórę, natychmiast go zlizują.

Podejrzenie zatrucia możesz postawić na podstawie niedawnej aplikacji preparatu przeciwpchelnego oraz najczęstszych objawów.

Objawy zatrucia pyretryną u kota:

• intensywne ślinienie, wymioty, biegunka,
• nadmierna pobudliwość, niezborność ruchów, drżenia, dezorientacja, drgawki,
• apatia, otępienie, bezdech.

Postępowanie jak przy spożyciu większości substancji toksycznych.

Zatrucie glikolem etylenowym

Dość częste zatrucie, spotykane głównie u kotów, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Glikol etylenowy jest substancją szeroko stosowaną w produktach zapobiegających zamarzaniu, a ze względu na swój słodki smak – szalenie atrakcyjną dla zwierząt.

Dawka śmiertelna tej substancji to 1,4 ml/kg nierozcieńczonego roztworu, co jest równe 1,5 łyżeczki do herbaty dla kota o masie 5 kg!

Objawy zatrucia glikolem u kota:

• jako pierwsze pojawia nadmierne pragnienie i wielomocz (często nie zauważane przez właścicieli);
• następnie dochodzi do podrażnienia żołądka, a w konsekwencji wymiotów;
• niezmetabolizowany glikol etylenowy ma podobne działanie na układ nerwowy kota jak etanol – zwierzę może zachowywać się jak pijane, poruszać się niezbornie, popadać w otępienie, a nawet śpiączkę; jest to pierwsza faza zatrucia, która trwa od 0,5 do 12 godzin.
• następnie pojawiają się zaburzenia oddechowe i wzmożona akcja serca; ta faza zwykle pojawia się mniej więcej na 12-24 godzin po spożyciu trucizny.
  jednak najbardziej niebezpieczna jest ostatnia faza zatrucia, w której przeważają objawy niewydolności nerek; to właśnie ona najczęściej doprowadza do śmierci.

Postępowanie w przypadku zatrucia glikolem jest takie, jak w przypadku świeżo połkniętej trucizny.

Zatrucie kwasami lub zasadami

Zatrucie substancjami żrącymi na szczęście jest dość rzadko spotykane w medycynie weterynaryjnej.

Objawy zatrucia kota kwasami lub zasadami:

• podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej, gardła, przełyku; nadżerki na śluzówkach;
• intensywna wokalizacja, uskarżanie, dyszenie;
• apatia, utrudnione przełykanie, nadmierne ślinienie;
• wzmożone pragnienie;
• apatia;
• zaburzenia oddechowe;
• możliwy wstrząs.

Postępowanie jest takie, jak przy spożyciu substancji żrących. Nie wolno wywoływać wymiotów!

Zatrucie rodentycydami antykoagulacyjnymi

Rodentycydy antykoagulacyjne stosowane są powszechnie w trutkach na szczury, stąd też duże narażenie na zatrucie występuje wśród populacji kotów.

Objawy kliniczne pojawiają się z opóźnieniem, (nawet 2-7 dni po spożyciu trucizny), dlatego często trudno jest powiązać spożycie trutki z zachorowaniem kota.

Objawy zatrucia kota trutką na szczury:

• duszność, osłabienie, apatia, wstrząs;
• powstawanie krwiaków, krwawienie do światła przewodu pokarmowego (smoliste stolce, krwiste wymioty),
• rozległe wylewy podskórne, nasilone krwotoki z ran.

W takich sytuacjach wywoływanie wymiotów jest kontrowersyjne (chyba, że widziałeś, jak Twój kot zjada trutkę na szczury lub martwego gryzonia i zadziałasz szybko).

Najlepszym antidotum jest witamina K, podawana nawet przez kilka tygodni.

Niezależnie jednak od rodzaju trucizny, zatrucie zawsze jest sytuacją alarmową, wymagającą natychmiastowej pomocy lekarskiej!

Zanim dotrzesz do weterynarza, może spowolnić wchłanianie trucizny i zyskać nieco na czasie.

Zadzwoń do weterynarza i poinformuj go o domniemanej truciźnie. Lekarz może zasugerować, co powinieneś zrobić, zanim do niego dojedziesz.

Kot po spożyciu trucizny może zachowywać się nad wyraz agresywnie, dlatego musisz zachować szczególną ostrożność, udzielając mu pomocy.

Jeśli podejrzewasz, że trucizna może znajdować się na skórze lub sierści kociaka, musisz jak najszybciej się jej pozbyć.

Możesz to zrobić na 2 sposoby:

1. Jeśli substancja trująca miała formę płynną, konieczne jest jej zmycie ze skóry. Wykąp kota w łagodnym szamponie przeznaczonym dla tego gatunku. Jeśli nie posiadasz szamponu, ostatecznie użyj delikatnego płynu do mycia naczyń.
2. Jeśli trucizna była w formie proszku – przed kąpielą odkurz dokładnie kota. Pamiętaj również o swoim bezpieczeństwie i przeprowadzaj te czynności w rękawiczkach.

Jeśli zanieczyszczenie dostało się do oczu, koniecznie przepłucz je obficie wodą.

Pamiętaj o spłukaniu piany dużą ilością wody, a następnie osuszeniu kota.

Jeśli na sierści znajdują się resztki farb, oleju silnikowego lub benzyny, nie uda Ci się spłukać ich za pomocą zwykłych detergentów.

Niech Cię nie kusi stosowanie rozpuszczalnika (choć to takie logiczne).

Zamiast tego polej kota dużą ilością oleju (mineralnego lub roślinnego) i zaopatrzony w gumowe rękawice spróbuj wmasować olej w sierść.

Następnie posyp futro pokruszonymi płatkami kukurydzianymi lub mąką – proszek zadziała jako absorbent toksyny.

Zmyj wszystko z sierści za pomocą wody z mydłem lub szamponem.

Być może będziesz musiał tę czynność wykonać nawet kilka razy, zanim całe zanieczyszczenie ulegnie wypłukaniu z włosów.

Wywołaj wymioty u kota, jeśli przypuszczasz, że zjadł coś trującego.

Wielu właścicieli wpada w popłoch, gdy słyszy to zdanie, jednak to postępowanie jest bardzo ważne.

Zależy nam na tym, by jak najszybciej pozbyć się trucizny z organizmu, a najlepszym sposobem jest wywołanie wymiotów.

Ale uwaga! Istnieje kilka przeciwwskazań:

• Nigdy nie próbuj wywoływać wymiotów u nieprzytomnego kota! Także zwierzę, które zaczyna przejawiać zaburzenia zachowania, staje się osowiałe, skrajnie słabe lub popada w otępienie nie powinno mieć już nic podawanego doustnie.
• Nie wywołuj wymiotów u kota, który się dusi lub przejawia inne poważne zaburzenia oddechowe!
• Nie wywołuj wymiotów u kota, u którego wystąpiły drgawki!
• Nigdy nie wywołuj wymiotów u kota, który połknął jakąkolwiek substancję żrącą (produkty ropopochodne, kwasy, zasady)!
• Jeśli doszło do zatrucia lekami, które działają depresyjnie na układ nerwowy, nie prowokuj wymiotów!
• Jeśli u kota nie występuje prawidłowy odruch połykania. Możesz to sprawdzić, podając mu wcześniej parę mililitrów czystej wody. Jeśli dławi się i krztusi, nie próbuj wywoływać u niego wymiotów!
• Nigdy nie wywołuj wymiotów u kota, który mógł połknąć jakiś ostry przedmiot (koty namiętnie połykają igły)!

Jak wywołać wymioty u kota?

Wiele kotów po spożyciu substancji toksycznych samoistnie wymiotuje.

Jednak nigdy nie jesteśmy pewni, ile substancji pozostało jeszcze w żołądku, dlatego mimo wszystko zalecane jest dodatkowe sprowokowanie wymiotów.

Wywołanie wymiotów ma największe uzasadnienie w momencie, gdy od spożycia trucizny minęło nie więcej niż 3 godziny.

Po tym czasie doszło albo do wchłonięcia trucizny, albo do przemieszczenia jej do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, dlatego nie ma sensu już męczyć kota, bo i tak na niewiele się to zda.

W sytuacji, gdy od połknięcia trucizny minęło więcej niż 4 godziny, prowokowanie wymiotów jest wręcz przeciwwskazane.

Możesz spróbować podać kotu niewielką porcję jedzenia w celu rozcieńczenia trucizny i opóźnienia jej wchłaniania.

Nie zdziw się jednak, jeśli kot nie będzie chciał nic zjeść.

Podaj kotu do pyszczka 3% wodę utlenioną w ilości 1 -2 ml/ kg masy ciała.

Użyj do tego celu strzykawki bez igły – kot na pewno dobrowolnie nie przyjmie płynu.

Nadtlenek wodoru drażni śluzówkę żołądka i wywołuje odruch wymiotny.

Jeśli po 10 minutach nie zobaczysz efektu, powtórz dawkę.

Jeśli nie masz do dyspozycji wody utlenionej (choć powinna ona znaleźć się apteczce), spróbuj z solą.

Sól kuchenna podrażnia błonę śluzową gardła, wywołując efekt wymiotów.

Postępowanie to jest kontrowersyjne, ponieważ może doprowadzić do zatrucia sodem.

Jednak jeśli naprawdę nie masz do dyspozycji innych środków, spróbuj rozpuścić pół łyżeczki soli w paru mililitrach wody i podać kotu do pyszczka.

Jeśli nie uda Ci się wywołać w ten sposób wymiotów, nie powtarzaj już podawania soli.

Niekiedy stosuje się płynne środki do zmywania naczyń.

Zmieszaj płyn do naczyń z wodą w stosunku 1:8 i taki roztwór podaj kotu do pyszczka w ilości ok. 10ml/kg m.c.

Nie podawaj detergentów przeznaczonych do prania lub do zmywarek!

Jeśli masz w domu syrop z wymiotnicy lekarskiej podaj go kotu w dawce 3,3 ml/kg masy ciała.

Odmierzoną dawkę rozcieńcz z wodą w stosunku 1:1.

Powoduje on wymioty poprzez miejscowe działanie drażniące na błonę śluzową przewodu pokarmowego, a dodatkowo oddziałując na ośrodek chemiowrażliwy na dnie IV komory mózgu.

Wymioty powinny nastąpić po ok. 20 minutach.

W razie braku efektu nie powtarzaj już dawki.

Jeśli Twój kot połknął jakąkolwiek substancję żrącą, sprawa się komplikuje jeszcze bardziej, ponieważ nie możesz wywołać wymiotów.

Powinieneś spróbować niezwłocznie rozpuścić połkniętą substancję – podaj kotu do wypicia mleko lub wodę.

Jeśli nie chce pić, spróbuj napoić go na siłę za pomocą strzykawki bez igły.

Jeśli nie powiedzie się z mlekiem, spróbuj nasączyć kawałek chleba w oleju roślinnym i podać kotu.

Olej może stworzyć warstwę ochronną w żołądku i w ten sposób ochronić śluzówkę i spowolnić wchłanianie toksyny

Co parę minut spryskuj wnętrze jamy ustnej kota wodą (użyj spryskiwacza do kwiatów)

Jeśli substancja żrąca dostała się do oczu lub na skórę, musisz przepłukać je bardzo obficie wodą.

Podaj kotu węgiel aktywowany, który skutecznie absorbuje wiele substancji, niestety nie metale ciężkie.

Dawka to 1-4 g/kg masy ciała po zmieszaniu z 50-200 ml wody (podaje się 6-12 ml /kg masy ciała).

Użyj do tego celu strzykawki bez igły, kot na pewno nie wypije węgla “na ochotnika”.

Jeśli zwierzę połknęło kwas, zasadę lub produkty ropopochodne, nie podawaj węgla aktywowanego – nie jest skuteczny w tych przypadkach.

Jeśli kot ma drgawki, przewraca się, rzuca kończynami, popuszcza mocz lub kał, owiń go ręcznikiem i zakryj oczy do czasu ustąpienia drgawek.

Zwykle ustępują one po 3 minutach.

Jeśli dojdzie do zatrzymania akcji serca i/lub oddechu, musisz rozpocząć masaż serca lub sztuczne oddychanie.

Zabierz do lekarza wszystkie opakowania po produktach, do których zwierzę miało dostęp.

Wiele środków chemicznych ma bardzo specyficzne odtrutki, ważne jest więc zidentyfikowanie toksyny.

Jeśli kociak wymiotuje, zabierz również odrobinę wymiocin jako próbkę do weterynarza.

Próbkę umieść w czystej, plastikowej torebce lub przezroczystym pojemniku szklanym tak, by można ją było w razie potrzeby poddać analizie toksykologicznej.

Jeśli Twój podopieczny pogryzł trującą roślinę lub kwiat, w większości przypadków należy wywołać wymioty.

Jeśli jednak źródłem zatrucia jest dieffenbachia, filodendron, rośliny psiankowate, ziemniak (części zielone i “oczka” bulw) czy “język teściowej” – absolutnie nie prowokuj wymiotów u kota.

Poniżej zamieszczam listę popularnych roślin domowych i ogrodowych, wykazujących silne właściwości trujące dla kotów:

• alocasia,
• aloes,
• amarylis,
• awokado,
• azalia,
• belladonna (pokrzyk wilcza jagoda),
• bez,
• bieluń,
• biskupie serduszka,
• bluszcz,
• bukszpan,
• chryzantema,
• ciemiernik,
• ciemiężyca,
• cis,
• czerniec gronowy,
• czosnek,
• dieffenbachia,
• dławisz,
• dracena,
• dzikie wino,
• fikusy,
• filodendron,
• fiołek alpejski,
• geranium,
• groszek,
• hiacynt,
• hortensja,
• irys,
• jaskier,
• jaśmin,
• jemioła,
• “język teściowej”,
• kalmia wielkolistna,
• kasztanowiec zwyczajny,
• konwalia majowa,
• ligustr,
• lilia,
• lobelia,
• ładniszka okazała,
• łubin,
• mak,
• miechunka,
• naparstnica,
• narcyz,
• nasiona jabłek, moreli, wiśni, brzoskwiń,
• obrazkowiec,
• oleander,
• orzechy włoskie,
• ostrokrzew,
• ostróżka,
• ozdobna odmiana wiśni,
• pierwiosnek,
• podwójnik wirginijski,
• pomidor (nie owoc),
• pokrzyk wilcza jagoda,
• pokrzywa,
• psiankowate, ziemniak (części zielone oraz “oczka” bulw),
• rabarbar,
• rącznik pospolity,
• robinia akacjowa,
• rododendron,
• sumak jadowity,
• szczwół plamisty,
• szkarłatka amerykańska,
• tojad,
• trzmielina japońska,
• tulipan,
• tytoń ozdobny,
• wawrzynek wilczełyko,
• wilczomlecz,
• winobluszcz pięciolistkowy,
• wisteria,
• wiśniowate,
• zimowit jesienny
• złotokap.

Zatrucie dymem

W większości pożarów to nie bezpośrednie działanie gorąca i ognia jest przyczyną śmierci ofiar, ale zatrucia wywołane dymem.

Dym jest mieszaniną substancji wydzielających się podczas spalania różnych materiałów, objętych pożarem.

Nic więc dziwnego, że znajduje się w nim mnóstwo trujących związków, jak:

• tlenek węgla,
• formaldehyd,
• alkohol metylowy,
• kwas mrówkowy,
• związki siarki,
• metaldehyd,
• sadza i wiele innych.

Substancje te “zaklejają” pęcherzyki płucne, a gorące wyziewy doprowadzają do oparzeń i zatrucia organizmu.

Jeśli więc Twój kot jest uczestnikiem pożaru musisz działać natychmiast.

Jeśli jeszcze nie stracił przytomności na skutek inhalacji trujących oparów, może kaszleć, dusić się, słaniać się na nogach.

Czasem jednak możesz nie wiedzieć, że Twój zwierz inhalował masywne ilości dymu, ponieważ jakimś cudem udało mu się uciec.

Objawy zatrucia kota dymem:

• możesz poczuć zapach dymu z kociego futra, sierść może być pobrudzona sadzą, a włosy i wibryssy przypalone;
• kot może prezentować następujące objawy ze strony układu oddechowego:
  • przyspieszenie oddechów,
  • duszność,
  • świsty przy oddychaniu,
  • cichy, wilgotny kaszel;
• ciemno czerwone lub sine błony śluzowe;
• intensywne łzawienie oraz wypływ z nosa w następstwie podrażnienia śluzówek;
• objawy mogą nasilać się w ciągu 48 godzin od narażenia.

Zatrucie dymem jest sytuacją alarmową i wymaga od Ciebie natychmiastowej reakcji.

Ponieważ skutki odległe inhalacji substancji toksycznych mogą pojawić się nawet po kilku dniach od narażenia, to – niezależnie od tego, że Twój podopieczny szybko doszedł do siebie – musisz bezwzględnie pokazać go lekarzowi weterynarii.

Pierwsza pomoc przy zatruciu kota dymem:

1. Wydostań zwierzę z płonącego budynku lub z zadymionego pomieszczenia. Jeśli wejście do takiego domu jest niebezpieczne, nie ryzykuj, tylko poczekaj na straż pożarną! Kiedy kociak zostanie już wydobyty na zewnątrz, przenieś go w bezpieczne miejsce, z dala od dymu.
2. Jeśli na miejscu obecna jest straż pożarna, poproś o pomoc. Strażacy bardzo często ratują zwierzęta, udostępniając tlen i wykonując pierwsze czynności ratownicze.
3. Ostrożnie transportuj swojego pupila. Jadąc do lekarza, nie trzymaj go w ramionach, może to jedynie jeszcze bardziej nasilić jego stres. Transportuj kota w transporterze, a w samochodzie otwórz okna lub włącz klimatyzację. Chłodnym powietrzem łatwiej się oddycha.
4. W przypadku zatrzymania akcji serca lub oddechu podejmij niezwłocznie reanimację.

Na poniższym wideo możesz zobaczyć jak przebiega taka akcja ratunkowa

Zatrucie kota tlenkiem węgla

By doszło do zatrucia tlenkiem węgla nie musi być pożaru.

Obecny on jest również w spalinach samochodowych, może się też wydzielać z nieprawidłowo działających pieców i kominków.

Gaz ten, potocznie zwany czadem, stanowi największe zagrożenie – jest on bezwonny, bezbarwny, nie posiada żadnego smaku.

Nie drażni błon śluzowych, nie powoduje łzawienia.

Przy zatruciu czadem nie zaobserwujemy typowych dla zatrucia dymem uszkodzeń termicznych czy podrażnień chemicznych.

Czad działa bezszelestnie…

Jest cichym zabójcą.

Ma dużo większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen; podczas wdychania tlenku węgla dochodzi do tzw. chemicznego uduszenia.

Łączy się on hemoglobiną, wypierając tlen, a to nowe połączenie powstaje 210 razy łatwiej i jest trwalsze.

Na skutek działania czadu w pierwszej kolejności uszkodzeniu ulegają narządy najbardziej narażone na niedotlenienie:

mózg i serce.

Objawy zatrucia tlenkiem węgla:

• Zwierzę zatrute czadem może być oszołomione, skołowane, może wpaść w letarg.
• Typowa dla zatrucia jest jasnoczerwona lub wiśniowa barwa dziąseł, a dodatkowo towarzyszyć jej mogą problemy z oddychaniem, zaburzenia nerwowe, zanik słuchu, drgawki.
• U zwierzaka może wystąpić zapaść, utrata przytomności, śpiączka lub śmierć.

Jedynym antidotum na zaczadzenie jest terapia tlenowa, dlatego niezwłocznie przetransportuj do lekarza weterynarii.

Pierwsza pomoc przy zatruciu czadem:

1. Usuń zwierzę od źródła tlenku węgla, wynieś je na świeże powietrze. Jeśli czad związał się z niewielką ilością krwi, jest szansa na to, że Twój kociak dojdzie do siebie po prostu oddychając świeżym powietrzem. Jednak w każdym przypadku musisz pokazać go lekarzowi.
2. Jeśli zatrucie czadem nastąpiło na skutek pożaru i obecna jest na miejscu straż pożarna, poproś strażaka o udostępnienie tlenu. Antidotum na zatrucie czadem jest tlen i im szybciej kociak go dostanie, tym mniejsze szkody zaczadzenie wyrządzi w organizmie.
3. Przygotuj się na konieczność przeprowadzenia reanimacji.
4. Jadąc do lekarza, otwórz okna w samochodzie lub włącz klimatyzację.

Pierwsza pomoc u kota: oparzenia

Oparzenie jest uszkodzeniem tkanek, związanym z działaniem wysokiej temperatury.

Mowa oczywiście o oparzeniu termicznym, ponieważ do oparzeń może dojść również pod wpływem działania substancji żrących (oparzenia chemiczne), prądu elektrycznego (oparzenia elektryczne) czy promieniowania (oparzenia radiacyjne, oparzenie słoneczne).

Do powstania oparzeń u ciekawskich kotów z reguły jednak dochodzi na skutek działania otwartego ognia, wrzątku, pary wodnej, czy wylegiwania się na grzejniku.

W zależności od głębokości uszkodzenia wyróżnia się 4 stopnie oparzenia:

1. Oparzenie I stopnia. Jest to powierzchowne oparzenie, obejmujące tlko naskórek. Możesz zobaczyć miejscowe zaczerwienienie skóry, a także lekki obrzęk.
2. Oparzenie II stopnia. Nieco głębsze oparzenie, obejmujące naskórek i część skóry właściwej. Oprócz zaczerwienienia i obrzęku na skórze pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Towarzyszy temu ograniczony ból.
3. Oparzenie III stopnia. Dochodzi do zniszczenia całej grubości skóry, a często także tkanek leżących głębiej. Tkanka martwicowa w postaci suchych strupów barwy od białoszarej do brunatnej pokrywa poparzone miejsca,
4. Oparzenie IV stopnia. Martwica sięga głęboko do mięśni, ścięgien, a nawet kości. W niektórych przypadkach widoczne jest nawet zwęglenie oparzonej części ciała.

Łagodne oparzenia (I-go stopnia) uszkadzają powierzchowną warstwę skóry i wywołują tylko miejscowe zaczerwienienia.

Jeśli stwierdziłeś u swojego kota poparzenie, z całą pewnością musisz pokazać je lekarzowi.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach u kota:

1. Oparzone obszary powinieneś niezwłocznie schłodzić przez 10-15 minut pod bieżącą, zimną wodą. Jeśli doszło do rozległych oparzeń, kotu grozi wstrząs. W takiej sytuacji nie stosuj zimnej wody, tylko niezwłocznie zabierz go do lekarza.
2. W okolicy ran przytnij sierść, ranę przepłukaj jałowym roztworem płynu fizjologicznego.
3. Załóż na oparzoną skórę jałowy opatrunek.
4. Sprawdź, czy kot nie wykazuje objawów wstrząsu. Jeśli zwierzę jest w szoku, przyłóż do oparzonej skóry woreczek z lodem lub cold pack.
5. Owiń kota w koc lub w ręcznik i natychmiast udaj się do weterynarza. Dziąsła kota posmaruj odrobiną miodu – to powinno utrzymać go w przytomności.

Pierwsza pomoc u kota: podtopienie

Zdarza się, na szczęście dość rzadko, że kociak niespodziewanie wskoczy lub wpadnie do wody i nie może się z niej wydostać o własnych siłach.

Zwierzę, próbując za wszelką cenę utrzymać się na powierzchni, bardzo szybko opada z sił.

Gdy osłabnie i zanurzy się, przez chwilę wstrzymuje oddech, ale nie na długo.

Im dłużej kot przebywa pod wodą, tym więcej dwutlenku węgla gromadzi się we krwi.

W pewnym momencie jego poziom jest już tak wysoki, że dochodzi do pobudzenia ośrodka oddechowego i zainicjowania oddychania bez woli zwierzęcia.

To jest jeszcze moment, w którym kot za wszelką cenę próbuje wydostać się na powierzchnię… i czasem mu się to udaje.

W przeciwnym wypadku woda dostaje się do gardła, którą zwierzę odruchowo próbuje połykać.

Dochodzi do wymiotów, zachłystu i utraty świadomości.

Wcześniej skurczona krtań rozszerza się, a do płuc wpływa bez oporów woda.

Zwierzę tonie.

Jako właściciel możesz nie być nawet świadomy, że doszło do podtopienia.

W zależności od tego, jak długo zwierzę przebywało pod wodą, a także od tego, czy woda była słodka czy słona, objawy podtopienia mogą być różne; zawsze jednak dotyczą układu oddechowego i nerwowego.

Bezpośrednio po podtopieniu dochodzi do rozwoju ostrego zespołu objawów oddechowych, który wynika z zaaspirowania wody do płuc.

Kaszel, świsty oddechowe, duszność, apatia, czasem wymioty są typowe na tym etapie.

Po 24-48 godzinach może dojść do zakażenia (jeśli zaaspirowana woda była zanieczyszczona).

Objawy neurologiczne powstają w wyniku niedotlenienia, kwasicy, obrzęku mózgu, zaburzeń gospodarki elektrolitowej i zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego.

U kota może wystąpić letarg, otępienie, śpiączka, napady drgawek;
jeśli kot zaaspirował duże ilości zimnej wody lub przebywał pod wodą dłuższy czas, może dojśc do hipotermii.

W wyniku niedotlenienia wargi, obwódki oczu oraz dziąsła stają się szare lub sine.

W sytuacji, gdy Twój kot się podtopił, musisz być przygotowany na przeprowadzenie akcji reanimacyjnej.

Jeśli oddycha po podtopieniu – to dobry znak, ma duże szanse wyjść z opresji.

Jednak u zwierząt, które zaaspirowały wodę do płuc prawie zawsze dojdzie do problemów oddechowych.

U niektórych pechowców może dojść do tzw. suchego podtopienia, a problemy z oddychaniem, włącznie z obrzękiem płuc, mogą pokazać się z opóźnieniem.

Dlatego niezależnie od stanu kociaka, zawsze musisz pokazać go lekarzowi.

Pomoc topiącemu się kotu

1. Wyciągnij zwierzaka z wody.
2. Gdy tylko wyciągniesz kota z wody, musisz usunąć wodę (czasem też wymiociny) z dróg oddechowych kota. Chwytając pupila za tylne łapy, obróć go głową w dół w pozycji zwisającej. Teraz porządnie potrząśnij kotem. Jeśli to możliwe, poproś kogoś, by ucisnął jego klatkę piersiową Twojego z obu stron. Ucisk powinien trwać 10-15 sekund. Czasami ten zabieg wystarczy, by podtopiony zwierzak zaczął samodzielnie oddychać. Jeśli zwierzę nie oddycha, rozpocznij sztuczne oddychanie.
3. Jeśli doszło do zatrzymania akcji serca bądź gotowy na przeprowadzenie akcji reanimacyjnej.
4. Ratując kociaka nie zapomnij go osuszyć oraz okryć ręcznikiem lub kocem. W większości przypadków tonący zapada w hipotermię.
5. Zmierz kotu temperaturę. Jeśli spadła ona poniżej 32°C na czas dłuższy niż pół godziny, konieczne jest ogrzanie wewnętrzne zwierzaka. Nie próbuj przykładać do powierzchni ciała żadnego zewnętrznego źródła ciepła! Po prostu zawiń go w koc, włącz ogrzewanie w samochodzie i jak najszybciej zawieź do lekarza.
6. Jeśli jednak wiesz, że nie dojedziesz do lekarza w czasie krótszym niż pół godziny, spróbuj kota delikatnie ogrzać. Napełnij butelkę gorącą wodą, owiń w ręcznik i taki ciepły (nie gorący!) kompres przykładaj delikatnie do brzuszka lub w okolicach pachwin.
7. Hipotermii zwykle towarzyszy hipoglikemia. Posmaruj dziąsła kota odrobiną miodu lub mocno posłodzoną wodą.

Podtopienie zawsze wymaga natychmiastowej pomocy.

Ciekawostką jest fakt, ze nieplanowana kąpiel w lodowatej wodzie jest swego rodzaju szczęściem w nieszczęściu – skrajnie zimna woda może uchronić mózg zwierzęcia przed uszkodzeniem.

Nawet długotrwały pobyt w lodowatej wodzie nie skreśla szans Twojego kotka na pełne wyzdrowienie (pod warunkiem szybkiego udzielenia mu pomocy weterynaryjnej).

Wręcz przeciwnie – nawet jeśli po długotrwałej resuscytacji nie udaje Ci się stwierdzić funkcji życiowych, nie zrażaj się i nie odstępuj od reanimacji.

Niska temperatura ciała spowalnia metabolizm i może się okazać, że kot odzyska przytomność.

Pierwsza pomoc przy przyduszeniu

Ciekawskim i wszędobylskim kotom zdarza się zaplątać w zasłony, firanki czy sznurki od żaluzji.

Bywa również, że koty wychodzące, posiadające obrożę zaczepią się lub zawisną i w żaden sposób nie mogą się uwolnić.

Podstawową sprawą w takich sytuacjach jest usunięcie przeszkody utrudniającej oddychanie. Po oswobodzeniu – jeśli kot ma problemy z oddychaniem lub jest nieprzytomny – natychmiast zabierz go do weterynarza.

W międzyczasie wykonaj następujące czynności:

1. Usuń obrożę lub sznurek, w który zaplątał się kot. Nie marnuj cennego czasu na odplątywani czy odpinanie obroży. Po prostu przetnij ją nożyczkami.
2. Udrożnij drogi oddechowe. Czasem wystarczy samo odplątanie kota lub usunięcie obroży, by zwierzę zaczęło samodzielnie oddychać. Jeśli jednak kot jest nieprzytomny i wciąż nie oddycha, delikatnie chwyć za czubek jego języka (język chwyć przez kawałek materiału lub gazik – wtedy się nie ślizga) i pociągnij do przodu.
3. Wykonaj sztuczne oddychanie.
4. W razie, gdyby doszło do zatrzymania akcji serca, wykonaj masaż serca.
5. Reanimację kontynuuj do momentu pojawienia się akcji serca i oddechu lub do czasu przybycia do kliniki weterynaryjnej.

Pierwsza pomoc u kota: rany postrzałowe

Rany postrzałowe są wbrew pozorom dość często diagnozowane i opatrywane w gabinetach weterynarii.

Dość duży procent takich przypadków to odkrycia zupełnie przypadkowe- np. podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich z powodów zupełnie niezwiązanych.

Ostre przypadki postrzałów notuje się w sezonie łowieckim, kiedy to “zabłąkana kula” dosięga naszego kota.

Coraz częściej jednak są one zadawane z premedytacją, nawet w większych miastach.

Niestety – rany z broni palnej stanowią urazy nieprzewidywalne i dopiero post factum można stwierdzić ich zasięg i powagę zniszczeń.

Na to, jak ciężka jest rana postrzałowa wpływa przede wszystkim jej umiejscowienie (jest różnica pomiędzy postrzałem w nogę, a postrzałem w głowę), a także wielkość i prędkość pocisku.

Objawy postrzału u kota

• obfite krwawienie;
• okrągła rana wlotowa, możliwe, że obecna również rana wylotowa;
• w zależności od umiejscowienia rany możesz zauważyć problemy oddechowe, kulawiznę, niezborność ruchów itp.

Upadek z wysokości

Koty niestety nie zawsze “spadają na cztery łapy”.

Jeśli spadają z balkonów czy z okien wysokich budynków, mogą doznać wielu obrażeń, a wszystko uzależnione jest od wysokości, z której spadają oraz od prędkości, jaką rozwiną.

Ważne jest też, czy podczas upadania kto musi wykonać manewr obrócenia (niestety, koty nie zawsze zdążą obrócić się w locie).

Dlatego też zdarza się, że dochodzi u nich do urazów wielonarządowych.

Uderzenia o ziemię najczęściej kończą się wielokrotnymi złamaniami kończyn, urazem kręgosłupa, złamaniami żuchwy i szczęki, urazem głowy, klatki piersiowej, brzucha oraz narządów wewnętrznych, a nawet śmiercią.

Kot może kuleć, odmawiać chodzenia, mieć problemy z oddychaniem czy zaburzenia neurologiczne.

Uszkodzenie klatki piersiowej

Mogą to być urazy tępe lub perforujące, a dochodzi do nich najczęściej na skutek:

• wypadku komunikacyjnego,
• upadku z dużej wysokości,
• pogryzienia,
• postrzału,
• silnego uderzenia.

Objawy kliniczne urazu klatki piersiowej są różne i mają zróżnicowane natężenie, w zależności od zakresu uszkodzenia oraz towarzyszących urazów narządów wewnętrznych.

Penetrujące urazy klatki piersiowej nie tylko doprowadzają do przebicia jej ściany, ale także mogą przerwać duże naczynia krwionośne, co z kolei może prowadzić do silnego krwawienia, niewydolności oddechowej i wstrząsu.

Objawy uszkodzenia klatki piersiowej kota

• krwawienie oraz rana w miejscu uszkodzenia,
• problemy oddechowe,duszność, intensywna praca tłocznią brzuszną,
• blade dziąsła, objawy wstrząsu,
• silna bolesność okolicy zranienia, kot nie daje się dotknąć w tym miejscu,
  zaburzenia świadomości.

Pierwsza pomoc u kota: udar cieplny

Udar cieplny rozwija się, gdy zwierzę znajduje się w otoczeniu o wysokiej temperaturze wystarczająco długo, by jego mechanizmy termoregulacyjne uległy wyczerpaniu.

Koty mają stosunkowo niewielkie możliwości usuwania nadmiaru ciepła.

Niewielka ilość gruczołów potowych musi być jakoś zrekompensowana.

Kotowate znalazły na to sposób. Intensywnie wylizując futro, pozostawiają na nim cienką warstwę wilgoci, która parując zabiera ze sobą ciepło.

Jednak by ten proces był jak najbardziej wydajny, idealnie byłoby, gdyby środowisko bytowania miało stosunkowo niską wilgotność.

Skuteczne parowanie bowiem uzależnione jest między innymi od wilgotności powietrza oraz jego ruchu.

Niestety, do udaru dochodzi właśnie w ciepłe, bezwietrzne dni o stosunkowo wysokiej wilgotności powietrza.

Do pewnego momentu uruchamiane są w organizmie kota mechanizmy, które mają za zadanie podtrzymać optymalną temperaturę ciała.

Ale i one po pewnym czasie ulegają wyczerpaniu.

Do przegrzania zatem dochodzi w momencie, w którym ten wewnętrzny termostat (zlokalizowany w podwzgórzu) odmawia współpracy.

Początkowo pojawia się tzw. wyczerpanie upałem – kot może być osłabiony, dyszeć (u kotowatych objaw ten jest bardzo poważny; koty niezmiernie rzadko zieją), mogą pojawić się wymioty lub biegunka.

Zwierzak zapada w letarg.

Temperatura wewnętrzna ciała jest podniesiona i wynosi średnio 39°C-41°C.

Przenieś kociaka do chłodniejszego pomieszczenia, ustaw chłodne powietrze z wentylatora, by ułatwić oddawanie ciepła, zastosuj zimne okłady na głowę, kark, pachy i pachwiny.

Podaj mu czystą, chłodną wodę do wypicia.

Jeśli zadziałasz szybko i ochłodzisz zwierzę, jego stan powinien poprawić się w ciągu godziny

Jeśli jednak udar trwa długo, temperatura ciała przekracza 41°C, Twojemu kotu grozi wstrząs, uszkodzenie wątroby, nerek, płuc, serca i mózgu.

Jego wargi są blade, może pojawić się niezborność ruchów, problemy z utrzymaniem się na nogach, krwiste wymioty i biegunka, zaburzenia rytmu serca, napady drgawek, nawet śpiączka.

Przy temperaturze 42°C zwierzęciu grozi śmierć.

W przypadku, gdy podejrzewasz udar cieplny, musisz działać bardzo szybko, ponieważ od tego zależy życie Twojego pupila.

Pierwszą i podstawową sprawą jest zmierzenie temperatury.

Gdy temperatura wewnętrzna przekracza 41°C:

1. Natychmiast zabierz zwierzę do lekarza.
2. Zastosuj zimne okłady (wilgotny ręcznik) na całe ciało, możesz delikatnie spryskać zimną wodą pachwiny i pachy, włożyć jego łapy do chłodnej wody. Innym sposobem jest spryskanie kota zimną wodą, a następnie skierowanie na niego chłodnego powietrza z wentylatora. Sprawdzaj temperaturę ciała co 5 minut, żeby upewnić się, że spada.
3. Przyłóż zimny, mokry ręcznik do głowy i szyi zwierzęcia, na to możesz dodatkowo położyć lód lub cold pack.
4. Zadzwoń do weterynarza i powiedz mu o sytuacji, poinformuj o wysokości temperatury. Samochód powinien być maksymalnie schłodzony. Weź ze sobą butelkę alkoholu oraz dużo lodu. Umieść kota w miejscu, gdzie jest największy przewiew. Pod pachami i w okolicach pachwin umieść worki z lodem lub cold pack’i, a od czasu do czasu nacieraj te miejsca alkoholem
5. Zapewnij kotu dostęp do świeżej, chłodnej wody i pozwól mu pić tyle, ile chce. Jeśli masz w domu środek uzupełniający elektrolity, np. Gastrolit, podaj go zwierzęciu. Gdy kot nie chce pić, możesz zwilżać mu śluzówki zimną wodą.
6. Gdy temperatura mierzona w prostnicy osiągnie wartość pomiędzy 39,4 °C a 40 °C, należy zaprzestać dalszego ochładzania zwierzaka, aby uniknąć hipotermii.
7. Jeśli u Twojego zwierzęcia rozwinął się wstrząs, natychmiast musisz go przetransportować do lekarza. W przypadku, gdy temperatura ciała wynosi powyżej 39°C, nie owijaj go w koc. W razie, gdyby jednak udało Ci się obniżyć ją do 38°C, a zwierzę wpada we wstrząs, owiń go w koc lub ręcznik na czas drogi to lekarza. Wetrzyj również trochę miodu w dziąsła zwierzęcia – cukier zostanie wchłonięty do krwiobiegu. W ten sposób zaoszczędzisz trochę cennego czasu.
8. Jeśli w wyniku udaru cieplnego doszło do zatrzymania oddechu i/lub akcji serca u Twojego kota musisz wykonać u niego reanimację.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zachęcam do przeczytania artykułu “Udar cieplny/przegrzanie u psa i kota. Sprawdź jak im zapobiec“

Pierwsza pomoc u kota: hipotermia

Hipotermia to obniżenie temperatury wewnętrznej ciała poniżej wartości prawidłowych.

U kota taką graniczną temperaturą jest 37,8°C.

U zdrowych kotów ciepłota wewnętrzna regulowana jest przez podwzgórze.

W każdym przypadku obniżenia temperatury poniżej wartości granicznej, organizm uruchamia szereg reakcji fizjologicznych i behawioralnych.

Innym słowem, gdy kot marznie rozpoczyna aktywne poszukiwanie ciepła lub kuli się w kłębek, zmniejszając w ten sposób powierzchnię ciała.

Jego organizm uruchamia procesy, które mają za zadanie oszczędzić ciepło – włosy ulegają nastroszeniu, naczynia krwionośne obwodowych części ciała kurczą się, a krew z obwodu przekierowywana jest w kierunku narządów najważniejszych – a więc serca i mózgu.

Dzieje się tak przy temperaturze wynoszącej ok. 35°C.

Przy dalszym obniżaniu ciepłoty włącza się termogeneza drżeniowa, a metabolizm ulega przyspieszeniu.

Efektem “ubocznym” tych zjawisk jest energia cieplna, tak pożądana w sytuacjach wyziębienia.

Kiedy dochodzi do hipotermii u kota?

Czynniki sprzyjające wyziębieniu są różne.

Mogą one wynikać z obniżenia produkcji ciepła (jak to ma miejsce u noworodków, a także po urazach, narkozie, przy chorobach serca, zaburzeniach endokrynologicznych, zaburzeniach nerwowo-mięśniowych, a nawet przy długotrwałym unieruchomieniu) albo też ze zwiększonej utraty ciepła (np. po urazach, przy oparzeniach, braku ruchu, po narkozie, długotrwałym przebywaniu w środowisku o niskiej temperaturze).

Jak widzimy, bardzo częstą przyczyną hipotermii są urazy, tak więc przy każdej nagłej sytuacji należy zawsze zadbać o to, by poszkodowany kociak nie tracił ciepła.

W zależności od stopnia wyziębienia organizmu, wyróżnia się 3 poziomy hipotermii, a każdy z nich wymaga mniej lub bardziej “agresywnego” działania.

1. Lekka hipotermia: 32,2-37,5°C.
2. Umiarkowana hipotermia: 27,8 – 32,2°C
3. Głęboka hipotermia: < 27,8°C

Najczęstszą przyczyną wyziębienia u zdrowych kotów (czyli u takich, u których nie stwierdzono wcześniej żadnej choroby ogólnoustrojowej oraz u takich, u których nie doszło do urazu) jest przebywanie w zimnym pomieszczeniu bez możliwości ogrzania się lub też przebywanie w zimnej wodzie.

Możesz nie wiedzieć, że kociak uległ wyziębieniu, zwłaszcza, jeśli wystąpiło ono z innych przyczyn niż te oczywiste, wymienione powyżej.

Symptomy hipotermii mogą być różne i zależą od jej stopnia i długości trwania.

Objawy hipotermii u kota:

• utrata świadomości,
• słabe tętno lub nawet jego brak,
• początkowo występuje częstoskurcz, ale w miarę pogłębiania się hipotermii dochodzi do zwolnienia akcji serca, a tony serca stają się słabo wyczuwalne,
• na początku zimno pobudza oddychanie, ale w miarę zwalniania tempa metabolizmu oddechy stają się coraz wolniejsze,
• sztywność mięśni,
• kot w głębokiej hipotermii może sprawiać wrażenie martwego, jest zimny w dotyku i otępiały.

Skrajne wychłodzenie może doprowadzić do śpiączki.

• spadek temperatury poniżej 37,5°C jest podstawą rozpoznania hipotermii
  jeszcze w łagodnej hipotermii pojawiają się drżenia, ale ustępują one, gdy temperatura spadnie poniżej 33°C;
• przy temperaturze niższej niż 32°C prawidłowe czynności mózgowe ulegają osłabieniu;
• gdy temperatura obniża się jeszcze bardziej, do < 30°C pojawiają się arytmie;
• wraz z pogłębianiem się wychłodzenia zmniejsza się zużycie tlenu przez mózg, odruchy obwodowe oraz odruchy źrenic na światło ustępują całkowicie przy temperaturze <26°C.

Stan hipotermii zawsze wymaga kontaktu z lekarzem.

Im cięższy stopień, tym szybciej kot powinien zostać zbadany.

Możesz przedsięwziąć doraźne kroki w celu podwyższenia temperatury wewnętrznej, ale bezwzględnie musisz zawieźć kota do lekarza jeszcze w tym samym dniu.

Co robić, gdy stwierdzisz u swojego pupila zbyt niską temperaturę ciała?

Z całą pewnością ogrzać.

Jednak zależnie od stwierdzonego poziomu hipotermii różne są sposoby ogrzewania.

Nie można po prostu włożyć kota do ciepłej wody i czekać, aż jego ciepłota wewnętrzna podskoczy do poziomu norm fizjologicznych.

To mogłoby się dla niego skończyć fatalnie…

Dlatego zanim zdecydujesz się na pomoc, zmierz pupilowi temperaturę:

jeśli stwierdzasz łagodny stopień wyziębienia, czyli temperatura wynosi jeszcze powyżej 36°C, wystarczy zastosować ogrzewanie bierne zewnętrzne:

• okryj kociaka kocem, aby zapobiec dalszej utracie ciepła;
• włącz ogrzewanie w pomieszczeniu;
• taki sposób rozgrzewania pozwala na łagodne i bardziej równomierne rozgrzewanie całego ciała. Dzięki temu unika się tzw. zjawiska afterdrop. Polega on na gwałtownym napływie zimnej krwi z obwodu do wnętrza ciała (co może mieć miejsce przy gwałtownym ogrzewaniu);
• jeśli jesteś na zewnątrz, włóż kota pod ubranie, ogrzewając go ciepłem swojego ciała;
• jeśli kot jest mokry, osusz go ręcznikiem;
• podaj kotu ciepłe płyny. Do miski nalej ciepłej wody lub rosołu. Gorące napoje rozgrzeją ciało od środka, a bulion zapewni dodatkowe kalorie;
• sprawdzaj temperaturę co 10-15 minut. Po takim ogrzaniu większość kotów wraca do siebie w dość szybkim tempie.

Przy temperaturze 32-36°C powinieneś zastosować aktywne ogrzewanie powierzchniowe (zewnętrzne):

• okryj kota ręcznikiem i zapewnij dodatkowe źródła ciepła w postaci:
  • butelek lub worków z ciepłą wodą (termofory),
  • uprzednio podgrzanych koców (np. na kaloryferze),
  • koców z krążącą ciepłą wodą lub powietrznych koców grzewczych (nie mylić z kocami elektrycznymi, które raczej ni epowinny być używane, ze względu na ryzyko poparzeń),
  • przy braku wymienionych sprzętów, ostatecznie możesz użyć gorącego powietrza z suszarki do włosów – skieruj je na koce, którymi okryty jest kociak.

Ciepłe przedmioty przykładaj do ciała kota przez kilka warstw koca – dzięki temu unikniesz poparzeń skóry.

Skoncentruj się na ogrzewaniu tułowia, a nie obwodowych części ciała – pozwala to na zminimalizowanie efektu afterdrop.

Jeśli kot na to pozwoli, nakryj również jego głowę – dzięki temu będzie oddychał ogrzanym powietrzem.

Kontynuuj ogrzewanie do momentu, gdy temperatura osiągnie 37°C.

Jeśli temperatura wewnętrzna Twojego kota wynosi < 32°C, jest to sytuacja krytyczna!

Natychmiast musisz zabrać zwierzę do przychodni!

W takiej sytuacji należy zastosować ogrzewanie czynne wewnętrzne, które będzie polegało na dostarczaniu ciepła bezpośrednio do jam ciała.

Nie ogrzewaj go termoforami czy ciepłymi kocami.

Nagrzej samochód, jeśli kociak jest mokry osusz go ręcznikiem, zawiń w koc i natychmiast dostarcz do kliniki weterynaryjnej.

Prawdopodobnie Twój kot będzie wykazywał otępienie, może też wejść we wstrząs.

W takiej sytuacji natrzyj jego dziąsła odrobiną miodu.

Niezależnie od stopnia hipotermii, jeśli dojdzie do zatrzymania akcji serca i/lub oddechu przeprowadź reanimację.

Pierwsza pomoc u kota: odmrożenia

Odmrożenie określane jest jako rzeczywiste zamarznięcie pewnego obszaru tkanek.

Podobnie, jak w przypadku oparzeń mogą one być powierzchowne i obejmować jedynie skórę i tkankę podskórną (w takich sytuacjach rokowanie jest dobre, gdyż nie dochodzi do głębokich uszkodzeń i możliwe jest całkowite wyzdrowienie) lub głębokie, które doprowadzają nie tylko do obumarcia skóry i tkanki podskórnej, ale również tkanek leżących głębiej (w tym mięśni, a w drastycznych przypadkach również ścięgien i kości).

W tym ostatnim przypadku dochodzi do trwałego uszkodzenia tkanek.

U kotów do odmrożeń dochodzi stosunkowo rzadko, a dotyczą one głównie ogona, małżowin usznych i opuszek palcowych.

Objawy odmrożenia u kota:

• Obszar skóry jest zimny w dotyku.
• Skóra w miejscu poddanym działaniu bardzo niskiej temperaturze jest blada, “zdrętwiała”, natomiast po ogrzaniu staje się nienaturalnie czerwona.
• Przy głębokim odmrożeniu mogą pojawiać się pęcherze, które wypełnione są płynem surowiczym, mlecznym lub krwią. Towarzyszyć im może obrzęk tkanek okolicznych.

Jeśli podejrzewasz, że kot mógł ulec odmrożeniu, natychmiast:

• Zabierz go do domu.
• Zmierz temperaturę – jeśli odmrożeniu towarzyszy hipotermia, należy ją leczyć w pierwszej kolejności, ponieważ bardziej zagraża życiu.
• Ogrzej odmrożone części ciała. Spróbuj je ocieplić, mocząc je w letniej wodzie. Pamiętaj, może to być bolesne dla kota. Stosuj wodę niezbyt ciepłą, żeby nie wywołać szoku w odmrożonych tkankach. Skóra po ogrzaniu powinna się zaczerwienić, być ponownie miękka, ciepła i elastyczna.
• Jeśli odmrożeniu uległy uszy, przez 20 minut przykładaj do nich ręcznik porządnie namoczony w letniej wodzie. Nie pocieraj odmrożonej skóry. Po prostu połóż na niej mokry ręcznik, który co kilka minut zmieniaj.
• Jeśli u kota dodatkowo występuje hipotermia, unikaj moczenia zwierzaka, by go dodatkowo nie wychłodzić.
• Wszelkie zabiegi na odmrożonych częściach ciała musisz wykonywać bardzo delikatnie; nie próbuj rozgrzewać ich zbyt intensywnie, gdyż to może przyczynić się do późniejszego uszkodzenia tkanek.
• Chore miejsca zabezpiecz luźnym opatrunkiem

Zawsze skonsultuj stan kociaka z lekarzem weterynarii.

Pierwsza pomoc u kota: ukąszenie przez węża

W Polsce najbardziej brzemienne w skutkach są ukąszenia przez żmiję zygzakowatą.

Bardzo często dochodzi do nich w okresie letnim, kiedy to zwierzęta te żerują i wykazują najwyższa aktywność.

To bardzo niebezpieczna sytuacja dla kota, mogąca doprowadzić do śmierci, dlatego natychmiast po stwierdzeniu lub nawet przypuszczeniu pokąsania należy zawieźć zwierzę do lekarza weterynarii.

Do pokąsań dochodzi zwykle w obrębie głowy i szyi zwierzaka i te ukąszenia mogą bezpośrednio zagrażać życiu zwierzęcia, ponieważ w bardzo szybkim tempie może dojść do reakcji anafilaktycznej na zawarte w jadzie toksyny, skutkującej silnym obrzękiem głowy, problemami oddechowymi do zapaści włącznie.

Niestety, nie koniec na tym. Nawet, jeśli powyższe objawy nie wystąpią, trucizny transportowane wraz z krwią uszkadzają narządy wewnętrzne, doprowadzając do ich niewydolności.

Objawy mogą być zauważone nawet po kilku miesiącach od zdarzenia.

Koty na szczęście są mniej wrażliwe na jad wstrzykiwany przez żmiję niż psy, jednak skutki ukąszenia mogą być bardzo zróżnicowane:

• bardziej niebezpieczne są zwykle ukąszenia przez młode żmije, zwykle na początku okresu żerowania (wiosna), ponieważ podczas ukąszenia wstrzykiwane jest więcej jadu;
• ukąszenia przez bardzo duże osobniki również są bardziej toksyczne;
• ukąszenia w język i okolicę szyi mogą doprowadzić do śmierci w szybkim tempie z powodu postępującego obrzęku.

Objawy ukąszenia przez żmiję zygzakowatą?

• w miejscu ukąszenia pojawia się gwałtowna reakcja miejscowa – opuchlizna, ból, rumień, wybroczyny, zasinienie skóry, możliwe pęcherze, a nawet martwica skóry;
• zwykle można zauważyć 2 ślady po zębach jadowych węża, z których może podsączać ciemna, wodnista krew;
• objawy ogólne, jak wymioty, zaburzenia świadomości, problemy oddechowe, świsty podczas oddychania, przyspieszona akcja serca, gorączka, krwawienia, wstrząs.

Pierwsza pomoc udzielona podczas przewożenia zwierzęcia do kliniki weterynaryjnej może być kluczowa dla przeżycia Twojego zwierzęcia.

Przy podejrzeniu ukąszenia przez żmiję zygzakowatą postępowanie jest typowe dla pacjentów w stanie bezpośredniego zagrożenia życia.

Pierwsza pomoc przy ukąszeniu kota przez żmiję:

1. Jak najszybciej oceń stan zwierzęcia i poszukaj objawów szoku.
2. Bądź gotowy na przeprowadzenie sztucznego oddychania.
3. Uspokój zwierzę, głaszcząc i łagodnie przemawiając.
4. Im bardziej pobudzony kot, tym szybsze krążenie i tym szybciej trucizny rozprowadzane są po organizmie.
5. Nie pozwalaj na gwałtowne ruchy, przetransportuj kota w niewielkim pudełku lub kartonie, uniemożliwiającym swobodne poruszanie się.
6. Zdejmij obrożę. Jeśli szyja zacznie puchnąć, pozostawienie obroży jest skrajnie niebezpieczne.
7. Włącz klimatyzację w samochodzie i ochłodź jego wnętrze.
8. Jeśli masz chwilę czasu, przytnij włos w okolicy ukąszenia, a następnie przemyj ranę za pomocą dużej ilości wody. Jeśli ukąszenie jest widoczne, nie wyciskaj rany, gdyż spowoduje to napływ krwi w jej okolicę i tylko pogorszy stan. Zamiast tego szybko spłucz okolicę rany zimną wodą. Dzięki temu usuniesz jad, który pozostał na powierzchni skóry i nadal jest groźny.Wszystkie te czynności powinieneś wykonywać w samochodzie w czasie, gdy ktoś inny wiezie was do lekarza.
9. Połóż zimny kompres na miejsce pokąsania. To spowoduje wolniejsze rozprzestrzenianie się jadu po organizmie.
10. Jeśli ukąszenie znajduje się na kończynie lub ogonie, załóż opaskę uciskową między raną a sercem. Kawałkiem materiału, taśmą lub bandażem owiń kończynę powyżej miejsca ukąszenia.

Urazowe stany nagłe

Urazy są najczęstszą przyczyną zgonów u psów i kotów.

W wielu przypadkach śmierci pupila można zapobiec, udzielając szybkiej i sprawnej pomocy poszkodowanemu zwierzakowi.

Żeby to zrobić, postępowanie powinno być zorganizowane i usystematyzowane w taki sposób, by na początku właściwie ocenić ciężkość obrażeń, podjąć i energicznie przeprowadzić reanimację oraz zabezpieczyć pozostałe dolegliwości.

U kotów do urazów wielonarządowych najczęściej dochodzi w wyniku wypadku komunikacyjnego (uderzenie przez samochód), upadku z dużej wysokości, zaatakowaniu przez inne zwierzę (najczęściej przez psa) oraz w wyniku postrzału z broni palnej.

W momencie, kiedy jesteś świadkiem wypadku czy innej zagrażającej życiu sytuacji krytycznej, która niesie za sobą powstanie urazu musisz być w stanie w ciągu kilku – kilkunastu sekund ocenić stan kota oraz sprawdzić jego oznaki życia.

Skoncentruj się głównie na stanach, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

W razie jakichkolwiek nieprawidłowości bądź gotowy na podjęcie odpowiednich kroków, aby zabezpieczyć swojego pupila do momentu, gdy zajmie się nim wykwalifikowany personel.

Pierwsza pomoc w przypadku każdego urazu

1. Poproś kogoś lub sam zadzwoń do lekarza weterynarii i powiedz, że jedziesz z pacjentem w stanie ciężkim. Być może lekarz świadczy usługi “wyjazdowe” i to on przyjedzie na miejsce wypadku. Niemniej jednak w pierwszej kolejności zawiadom odpowiednie służby.
2. Jeśli sytuacja ma miejsce na ulicy lub w innym niezbyt bezpiecznym miejscu, zadbaj o bezpieczeństwo swoje, kota oraz ewentualnych uczestników ruchu drogowego. Przenieś zwierzaka w bezpieczne miejsce, jeśli jest niemożliwe, ustaw trójkąt ostrzegawczy. Jeśli z kolei jesteś świadkiem ataku zwierzęcia na kota, postaraj się przerwać walkę zwierząt. Odwróć uwagę walczących przez głośny hałas, gwizdanie, krzyk. Czasem oblanie delikwentów niewielką (!) ilością wody może wystarczyć na ich zdekoncentrowanie i szybkie rozdzielenie. Nigdy jednak nie próbuj wkraczać między walczące zwierzęta! Zawsze pamiętaj o swoim bezpieczeństwie.
3. Zadbaj o swoje bezpieczeństwo podczas wszelkich zabiegów przy poszkodowanym zwierzęciu. Zwierzę w szoku lub bólu może Cię dotkliwie pogryźć lub podrapać.
4. Określ priorytety lecznicze w postaci tzw. “ABCD urazu” i interweniuj, jeśli zaistnieje taka potrzeba:
   • A – airway (drogi oddechowe): sprawdź drożność dróg oddechowych. Posłuchaj, jakie odgłosy wydaje kociak, sprawdź jego jamę ustną pod kątem występowania krwi, wymiocin czy jakichkolwiek ciał obcych. W razie potrzeby usuń je za pomocą czystego gazika. Jeśli zwierzę jest nieprzytomne, połóż go w pozycji na boku, by ewentualne wydzieliny mogły wypłynąć na zewnątrz.
   • B – breathing (oddychanie): sprawdź, czy zwierzę oddycha. Zaobserwuj symetryczne unoszenie się i opadanie ścian klatki piersiowej, przyłóż ucho do nosa zwierzęcia i spróbuj wysłuchać oddech. Jeśli nie zauważysz oddechu, wykonaj u kota sztucznego oddychanie.
   • C – circulation (krążenie): w pierwszej kolejności musisz sprawdzić, czy obecna jest akcja serca. Poszukaj uderzeń koniuszkowych z lewej strony klatki piersiowej, sprawdź kolor błon śluzowych, czas włośniczkowy, tętno na tętnicy udowej. Jeśli nie wyczuwasz tętna podejmij natychmiastową reanimację! Wykonując powyższe czynności zwróć uwagę, czy zaobserwowane wyniki oględzin nie świadczą o wstrząsie. Jeśli tak, natychmiast podejmij odpowiednie kroki – owiń kota ręcznikiem lub kocem, w dziąsła wmasuj nieco miodu i jak najszybciej zawieź zwierzę do lekarza. Jeśli obecny jest krwotok, musisz go zatamować poprzez założenie opatrunku uciskowego. Unieś zranioną część ciała powyżej jego poziomu. To powinno spowolnić krwawienie. Nie rób tego, jeśli rana znajduje się w klatce piersiowej lub ścianie brzucha.
   • D – disability – utrata sprawności: oceń, czy nie doszło do urazu kręgosłupa lub głowy. Poznasz je po śladach krwi w nosie, oczach lub jamie ustnej, problemach z podniesieniem się, silnym bólu przy poruszaniu. W takiej sytuacji staraj się nie poruszać pupila. Nie podnoś go i nie przenoś. Wsuń pod niego płaską i sztywną deskę i nakryj kocem lub ręcznikiem.W razie konieczności unieruchom kota, uniemożliwiając mu zbędne ruchy. Zabezpiecz głowę opatrunkiem, jeśli doszło do urazu głowy. Zobacz, czy zwierzę nie prezentuje złamań otwartych, czy może się poruszać. W razie konieczności unieruchom złamane kończyny. Zwróć szczególną uwagę na złamania otwarte, którym z reguły towarzyszy intensywne krwawienie. W razie potrzeby załóż opaskę uciskową, ale nie na długo. To tez jest czas, by oczyścić i założyć opatrunki na ewentualne rany.
5. Sprawdź, czy nie doszło do urazu klatki piersiowej. Jeśli zauważysz otwarte rany penetrujące do wnętrza klatki piersiowej, natychmiast załóż opatrunek uciskowy na to miejsce. Jeśli rana jest niewielka (np. przy ugryzieniu), możesz ją “uszczelnić”, używając środka nawilżającego na bazie wody, następnie nałóż na ranę folię i przyklej do ciała zwierzaka plastrem. Jeśli rana jest zbyt duża, żeby pokrywać ją żelem nawilżającym, po prostu osłoń ją za pomocą folii (przyklej do ciała z 3 stron, jedną stronę pozostaw nie przyklejoną). Gdy zabezpieczysz ranę, ułóż zwierzę na zranionym boku.
6. Sprawdź, czy nie doszło do urazu brzucha i podejmij odpowiednie kroki, w celu zabezpieczenia obrażeń. Po wstępnej stabilizacji pacjenta pod kątem krążeniowo-oddechowym możesz przystąpić do oczyszczenia okolicy urazu. Jeśli masz chwilę czasu, skróć włos w okolicy rany za pomocą tępo zakończonych nożyczek, przepłucz ranę dużą ilością letniego sterylnego płynu fizjologicznego, następnie załóż opatrunek w tym miejscu. Jeśli rana intensywnie krwawi – załóż opatrunek uciskowy. W sytuacji, gdy zauważysz, że w ranie widoczne są narządy i tkanki jamy brzusznej, musisz dbać o ich odpowiednie nawilżenie. Możesz spróbować odprowadzić narządy do jamy brzusznej – za pomocą nawilżonego solą fizjologiczną gazika lub gazy delikatnie chwyć pętlę jelit lub inną tkankę i spróbuj wprowadzić ją z powrotem do brzucha. Tkanki będą się ślizgać i wymykać Ci się z uchwytu, nie zrażaj się jednak i kontynuuj delikatne popychanie narządu. W trakcie wykonywania tej czynności polewaj narządy letnim sterylnym płynem fizjologicznym, by nie dopuścić do ich wyschnięcia. Po udanym umieszczeniu jelit w brzuchu, ranę zabezpiecz gazą nasączoną jałową solą fizjologiczną. Całość obwiąż dość ściśle bandażem, ale na tyle luźno, by poszkodowany kot nie miał problemów z oddychaniem. Pod żadnym pozorem nie usuwaj ciał obcych wbitych do ściany brzucha! Ustabilizuj je opatrunkami, aby ograniczyć ich ruchomość i jak najszybciej udaj się do lekarza.
7. Zabezpiecz kota przed wychłodzeniem – zwierzę po urazie ma dużo większe predyspozycje do wystąpienia wstrząsu. Owiń go ręcznikiem lub ciepłym kocem, w dziąsła wmasuj trochę miodu.
8. Na każdym etapie udzielania pierwszej pomocy musisz powracać do oceny aktualnego stanu zwierzęcia, monitorować jego oddech i akcję serca, by móc w każdym momencie podjąć reanimację.
9. Przenoś zwierzę z największą ostrożnością, nie bierz go na ręce. To może nasilić wstrząs i wywołuje niepotrzebną ruchomość uszkodzonych narządów. Najlepszym sposobem jest transportowanie rannego kota na sztywnej powierzchni. Możesz wykazać się kreatywnością i wykorzystać cokolwiek przypomina deskę – deska do krojenia, do prasowania, blacha do wypieków itp. Nadaje się każdy materiał, który nie ugina się pod wpływem ciężaru zwierzaka. Ważne, żebyś na sztywną powierzchnię nie przenosił, tylko przeciągał kota. Najlepiej, jeśli uda Ci się najpierw wciągnąć pod zwierzę kawałek prześcieradła lub ręcznik, a następnie wciągnąć go wraz z rannym pacjentem na powierzchnię transportową. Następnie przykryj zwierzę materiałem i przymocuj do deski za pomocą plastra lub taśmy samoprzylepnej. Jeden pasek taśmy przyklej w poprzek ciała kota tuż za jego przednimi kończynami, drugi tuż przed tylnymi. Na koniec przenieś pupila do samochodu i czym prędzej odwieź do kliniki.

Potrącenie kota przez samochód

Jest klasycznym przykładem urazu wielonarządowego.

W wielu przypadkach u zwierząt po wypadku stwierdza się przynajmniej kilka nieprawidłowości, jak:

• krwawienie – najczęściej w okolicach złamania;
• uszkodzenia w obrębie układu oddechowego, jak odma opłucnowa, stłuczenie płuc, krwiak opłucnej czy przepuklina przeponowa;
• wstrząs lub poważne zaburzenia krążeniowe;
• zaburzenia neurologiczne od porażeń i niedowładów aż do śpiączki;
• zwichnięcia i złamania;
• urazy narządów wewnętrznych.

Pierwsza pomoc u kota: uszkodzenie brzucha

Spotykane zazwyczaj jako penetrujące urazy powstałe w wyniku pogryzienia, postrzału czy wbicia ciała obcego (np. metalowy pręt, drut itp.).

Urazy tępe są z reguły wynikiem uderzenia, kopnięcia, szarpania bez naruszenia ciągłości skóry (np. podczas ataku psa, gdy pies chwyta kociaka i potrząsa nim w powietrzu).

Większość urazów jest od razu widoczna i bez trudu powinieneś zauważyć krwawienie lub ranę brzucha.

Objawy urazów brzucha kota:

• małe rany (jak np. po postrzale z wiatrówki) mogą być niezauważone, ze względu na obecność sierści (zwłaszcza u kotów długowłosych);
• z reguły zauważalna jest bolesność okolicy brzucha – kot nie pozwala się głaskać, nienaturalnie reaguje przy próbach dotyku, wygina grzbiet ku górze;
• jeśli doszło do znacznego urazu, któremu towarzyszy krwotok lub uszkodzenie narządów wewnętrznych może pojawić się u kota silna apatia, ospałość, niechęć do ruchu, zaleganie.
• na skórze brzucha możesz zauważyć wylewy krwawe i wybroczyny;
• przy obecności krwotoku do jamy brzusznej możliwe jest szybkie zwiększenie objętości jamy brzusznej, zauważalne jako wzdęty, duży, balonowaty brzuch;
• jeśli rana perforująca jest duża, mogą z niej wystawać pętle jelit (jest to bardzo niebezpieczne, gdyż może dojść do martwicy jelit, zakażenia, a także wytrzewienia zwierzęcia).

Uraz głowy kota

Do urazu głowy u kota dochodzi najczęściej w wyniku wypadku komunikacyjnego, ale także po upadkach, uderzeniach, postrzale lub ataku psa.

Ze względu na fakt, iż koty mają cieńsze sklepienie czaszki, a także mniejszą masę mięśniową, łatwiej u nich o uszkodzenia w obrębie głowy.

Nasilenie objawów klinicznych w dużej mierze uzależnione jest od miejsca urazu, a także od rozległości uszkodzeń:

• Główne uszkodzenia wynikają bezpośrednio z samego urazu (złamanie kości czaszki, krwotok, ucisk na tkanki mózgu), natomiast po kilku dniach pojawiają się dodatkowe konsekwencje urazu, wynikające z obrzęku, niedokrwienia oraz wzrostu ciśnienia wewnąrzczaszkowego.
• Powinieneś zauważyć deformację w obrębie kości czaszki lub części twarzowej, wyczuwalne wgłębienie, może też być obecna krew lub płyn mózgowo-rdzeniowy wydobywający się z ucha lub nosa.
• Możliwe są zmiany w sposobie oddychania – począwszy od zwiększonej częstotliwości oddechów, poprzez cykliczne zwiększanie i zmniejszanie częstości oddychania aż do oddechu niezbornego, polegającego na wykonaniu szybkiego wdechu z krótkim i niepełnym wydechem.
• Zwierzę może przyjmować dziwne pozycje – może leżeć z dogrzbietowo wygiętą szyją i sztywnymi, wyprostowanymi kończynami lub też wysztywnieniu ulegać mogą wyłącznie kończyny piersiowe.
• Możliwy jest oczopląs, zez, asymetria źrenic.
• Zwierzęta po wypadku mogą rozwijać inne zaburzenia, jak np. wstrząs
• Jeśli doszło do uszkodzenia mózgu, możesz zauważyć niezborność, chodzenie po okręgu, ślepotę, zmiany świadomości, a nawet utratę przytomności;
• Jeśli Twój kot zapadnie w śpiączkę, a jego źrenice nie reagują na światło – mogło dojść do uszkodzenia pnia mózgu.
• Jeśli z kolei obserwujesz dziwne, jednostronne przechylenie głowy, przetaczanie się, upadanie kota na jedną stronę, niezborność ruchów – mogło dojść do uszkodzenia móżdżku lub układu przedsionkowego.

Gdy podejrzewasz, że doszło do urazu głowy u Twojego kota, najszybciej jak to możliwe musisz zawieźć go do lekarza weterynarii.

• Na początku sprawdź oddechy i akcję serca.
• Jeśli doszło do zatrzymania którejś z tych funkcji, wykonaj masaż serca i/lub sztuczne oddychanie.
• Zatamuj krwotok! Wykonaj opatrunek na głowę.
• Owiń kota ręcznikiem lub kocem nie tylko po to, by zapewnić mu ciepło, ale także by zabezpieczyć go przed ewentualnymi drgawkami.
• W drodze do lekarza nie pozwól kotu zasnąć. Głaskaj, dotykaj, ściskaj opuszki palców, w razie konieczności uszczypnij lub ukłuj kociaka w opuszki, uszy lub inne wrażliwe części ciała.
• Kot powinien leżeć w jednej płaszczyźnie, postaraj się go unieruchomić. Zwierzę w takim stanie może wykonywać ruchy mimowolne i nasilać w ten sposób krwawienie lub potęgować uraz.
• W sytuacji, gdy pojawią się wymioty, opuść głowę kota, by ułatwić ewakuację wymiocin i nie dopuścić do zachłystu.

Uraz rdzenia kręgowego

Do urazu kręgosłupa i rdzenia kręgowego najczęściej dochodzi na skutek wypadku komunikacyjnego, upadku z dużej wysokości, postrzału czy walki z innym zwierzęciem.

Objawy kliniczne, wynikające z urazu zależą w dużej mierze od stopnia oraz miejsca ucisku na rdzeń kręgowy, a przejawiają się przede wszystkim w postaci różnego rodzaju zaburzeń neurologicznych.

Objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego u kota to:

• porażenie wszystkich czterech kończyn wraz z ich sztywnością i nadmiernym wyprostowaniem; możliwe zaburzenia oddechowe(uraz w odcinku szyjnym kręgosłupa);
• porażenie kończyn miednicznych wraz z ich sztywnością i przeprostem (uszkodzenie w odcinku piersiowo-lędźwiowym – jest to jedno z najczęstszych miejsc występowania urazu);
• łukowate wygięcie szyi i do tyłu i skurcz mięśni kończyn piersiowych wraz z ich wyprostowaniem również może towarzyszyć urazowi odcinka piersiowo-lędźwiowego;
• porażenie wiotkie kończyn piersiowych lub miednicznych;
• zespół Hornera – zwężenie źrenicy, niesymetryczna wielkość szpary powiekowej, opadnięcie powieki, zapadnięcie gałki ocznej oraz wysunięcie trzeciej powieki; może on towarzyszyć urazowi pnia mózgu, rdzenia kręgowego, ucha środkowego lub szyi;
• silna bolesność okolicy złamania;
• możliwy brak czucia w porażonych kończynach, niemożność wykonywania ruchów;
• bezwiedne oddawanie moczu i kału;
• utrata przytomności;
• wstrząs.

W sytuacji, gdy podejrzewasz uraz rdzenia kręgowego u swojego kota podstawową czynnością jest unieruchomienie kręgosłupa.

Pod żadnym pozorem nie wolno poszkodowanego brać na ręce!

Pierwsza pomoc przy urazie kręgosłupa u kota:

1. Przygotuj sztywny, twardy materiał (np. deskę do krojenia lub do prasowania, bardzo sztywny karton) i chwytając za skórę okolicy karku i okolicy lędźwiowej wsuń kota na te prowizoryczne nosze.
2. Możesz również podłożyć ostrożnie pod poszkodowanego cienki materiał i pociągając, wsunąć go deskę.
3. Następnie za pomocą taśm lub nawet taśmy samoprzylepnej przywiąż pacjenta do usztywnienia.
4. W sytuacji zatrzymania akcji serca i oddechu wykonaj reanimację.
5. Owiń kota ciepłym ręcznikiem lub kocem (pamięaj, by nie unosić poszkodowanego).
6. W dziąsła wmasuj trochę miodu.
7. Natychmiast zawieź kota do lekarza weterynarii.

Pierwsza pomoc przy atakach drgawkowych

Ataki drgawkowe są wywołane zaburzeniami w czynności elektrycznej mózgu.

Mogą one być częściowe (czyli obejmują np. jedną kończynę, jedną stronę ciała, albo tylko część twarzową) lub uogólnione.

Kot dotknięty atakiem drgawek padaczkowych przewraca się, wokalizuje, traci przytomność.

Dochodzi do mimowolnych skurczów toniczno-klonicznych we wszystkich kończynach, pojawia się drżenie mięśni części twarzowej głowy.

W wielu przypadkach przed wystąpieniem ataku pojawia się tzw. aura, która powoduje zmiany w zachowaniu kota.

Drgawki trwają różnie długo (od kilku sekund do kilku minut), mogą także pojawiać się wielokrotnie po sobie bez odzyskiwania przytomności przez kota.

Po zakończeniu ataku kociak może zachowywać się, jakby nic się nie stało, często nawet dochodzi do niego do wzmożenia apetytu.

Przyczyn występowania drgawek jest mnóstwo – począwszy od metabolicznych (niski poziom cukru we krwi, niski poziom wapnia) poprzez urazowe (uraz głowy), na neurologicznych skończywszy.

Jeśli drgawki pojawiły się przed ukończeniem pierwszego roku, przyczyn upatruje się w występowaniu wad wrodzonych (np. wodogłowie), chorobach spichrzeniowych wątroby, urazach, zatruciach, chorobach zakaźnych (np. FIP).

Wiek, w którym pojawiły się pierwsze ataki przypadający na okres pomiędzy 1 a 5 rokiem życia może sugerować padaczkę idiopatyczną, a także wszystkie przyczyny wymienione wyżej.

Jeśli z kolei ataki padaczkowe pojawiły się w późnym wieku (powyżej 5 lat), najczęściej przyczyną bywają nowotwory, urazy, zaburzenia metaboliczne (mocznica), hipoglikemia czy zapalenie mózgu.

Zawsze wystąpienie drgawek musi być skonsultowane z lekarzem weterynarii.

Jak mogą wyglądać drgawki u kota możesz zobaczyć na poniższym filmie:

Jak możesz pomóc kotu w przypadku ataku drgawek?

1. Musisz chronić kota przed uszkodzeniami ciała podczas ataku. Najlepiej jest położyć go na miękkim kocu, z dala od jakichkolwiek twardych przedmiotów. Powinieneś asekurować głowę, by zwierzak podczas ataku nie uderzał nią o podłogę.
2. Zapewnij chłód. Podczas ataku może dojść do przegrzania zwierzęcia. Włącz wentylację, otwórz okno, by zapewnić dostęp świeżego, chłodnego powietrza.
3. Ogranicz bodźce zewnętrzne. Hałas czy migające światła mogą nasilić atak lub wywołać następny. Ogranicz dotykanie, mówienie do kota. Wyłącz telewizor i radio, przygaś światło. Przykryj kociaka prześcieradłem lub cienkim kocem, by stłumić bodźce zewnętrzne. Atak zwykle trwa od 10 sekund do 3 minut.
4. Wysmaruj dziąsła zwierzaka miodem lub słodkim syropem.
5. Jeśli podejrzewasz, że drgawki są skutkiem urazu głowy, ogranicz ruch zwierzęcia. Umieść kota w transporterze lub niewielkie klatce, połóż na płaskiej powierzchni i zawieź do weterynarza.
6. Drgawki trwające dłużej niż 5 minut to stan krytyczny. W takiej sytuacji występuje poważne zagrożenie życia i konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza. Gdy temperatura ciała kota wzrośnie, ochładzaj pachy i pachwiny lodem.
7. Obserwuj kota po zakończeniu drgawek, ponieważ zawsze mogą pojawić się kolejne.

Ciało obce w oku kota

Ciało obce, które utkwiło w oku może znajdować się w worku spojówkowym, rogówce lub penetrować głębiej do wnętrza gałki ocznej.

Najczęściej u kotów stwierdza się źdźbła traw, drewniane drzazgi, owady, żwirek lub piasek.

Najczęstsze objawy utkwienie ciała obcego w oku:

• zaczerwienienie i obrzęk spojówek;
• skurcz powiek, zwierzę może mrużyć oczy przy silnym świetle;
• wypływ z oka (początkowo surowiczy, potem może być śluzowy lub ropny);
• drapanie i tarcie łapką okolicy oka;
• intensywniejsze niż zwykle ocieranie się chorą stroną o przedmioty.

Ciała obce, które utkwiły w worku spojówkowym lub na powierzchni rogówki możesz próbować usunąć samodzielnie.

Co możesz zrobić samodzielnie?

1. Unieruchom kota, mocno przytrzymując go za skórę okolicy karku i delikatnie unosząc głowę kociaka ku górze.
2. Zabezpiecz się przed podrapaniem. Najlepiej, jeśli ktoś pomoże Ci przytrzymać kociaka, owijając ręcznikiem jego kończyny.
3. Za pomocą palca wskazującego i kciuka rozszerz powiekę i pod ciśnieniem przepłucz oko jałowym płynem fizjologicznym.
4. Jeśli dostrzegasz ciało obce, za pomocą jałowego gazika spróbuj je delikatnie wydobyć.
5. Jeśli nie udaje Ci się usunąć ciała obcego (może tkwić głęboko w rogówce) jak najszybciej zabierz kociaka do lekarza weterynarii. Jeśli masz kołnierz ochronny, załóż kotu na czas podróży, by nie próbował drapać oka i nie pogorszył sytuacji.

Wypadnięcie gałki ocznej

Najczęściej dochodzi do niego przy silnym urazie (np. w wyniku potrącenia przez samochód) lub po ataku zwierzęcia.

Możesz zauważyć, że gałka oczna kociaka nienaturalnie zwisa z oczodołu lub wystaje poza jego granicę.

Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, gdyż może doprowadzić do utraty wzroku.

Najszybciej, jak tylko się da zawieź zwierzę do przychodni.

• W drodze musisz zadbać o odpowiednią wilgotność wypadniętej gałki ocznej.
• Kot nie może mrugać powiekami, nie może więc odpowiednio nawilżać rogówki łzami.
• Musisz zadbać o to, by nie doszło do jej wyschnięcia.
• Co 1-2 minuty nanoś na oko kilka kropel jałowego płynu fizjologiczne lub – najlepiej – sztucznych łez.
• Może też delikatnie położyć na oko wilgotny jałowy gazik nasączony płynem fizjologicznym.
• Dbaj, by był on cały czas mokry.

Podsumowanie

Nieszczęśliwe sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu przydarzają się nie tylko ludziom.

Nadzwyczaj często ich ofiarami stają się nasi podopieczni.

Niestety – w szkołach nikt nie uczy nas udzielania pierwszej pomocy zwierzęciu.

Każdy obywatel, który ukończył edukację nawet na podstawowym poziomie ma obowiązek wiedzieć, jak zachować się w obliczu wypadku z udziałem człowieka.

Co ma jednak zrobić właściciel kota, który nagle staje przed koniecznością natychmiastowej pomocy swojemu pupilowi, ponieważ od tego może zależeć życie?

Gdzie ma szukać pomocy?

Jak powinien się zachować?

Co zrobić, a czego nie robić, by nie zaszkodzić zwierzęciu?

Mam nadzieję, drogi czytelniku, że po przeczytaniu tego artykułu doskonale wiesz, jak należy postąpić, by nie zaszkodzić, a pomóc poszkodowanemu kotu.

Jeśli w trakcie czytania nasunęły Ci się jakieś pytania lub wątpliwości, zostaw proszę komentarz pod artykułem. Odpowiem najszybciej, jak to możliwe.