Terier tybetański (Phassa Terrier, Dhokhi Apso lub po prostu TT) w rzeczywistości wcale nie jest terierem, a FCI klasyfikuje go jako psa ozdobnego i do towarzystwa. Jest to stara rasa wywodząca się z Tybetu, bardzo w swojej ojczyźnie szanowana, która dała początek dwóm innym rasom – lhasa apso oraz shih-tzu, bardzo w Polsce popularnym. Teriery tybetańskie mieszkały w klasztorach ok. 2000 lat temu wraz z mnichami buddyjskimi i z nimi również podróżowały po zimnych i wysokich płaskowyżach, strzegąc koczowniczych namiotów oraz żywego inwentarza. Dzięki lekkiej budowie oraz obfitej szacie włosowej terierów tybetańskich psy te świetnie radziły sobie w niesprzyjających górskich warunkach. Podobno ich sierść strzyżono na lato i sprzedawano wraz z owczym runem jako surowiec do wyrobu tkanin i materiałów. Uważano je za zwierzęta święte, będące wcieleniem człowieka oraz nazywano “Luck Bringers”, czyli niosącymi szczęście. W obawie przed kuszeniem losu owo “szczęście” nie mogło być sprzedawane, a jedynie darowane w podzięce lub jako prezent. W ten sposób, na początku XX wieku, rasa teriera tybetańskiego dotarła do innych, bardziej odległych zakątków świata, gdzie jej przedstawicieli zaczęto nazywać terierami, ze względu na ich małe rozmiary. Indyjski Kennel Club napisał wzorzec TT w 1930 roku, a AKC uznało oficjalnie teriery tybetańskie w 1973 roku.
Według klasyfikacji FCI terier tybetański należy do grupy 9.
Terier tybetański charakter
TT to pies o łagodnym i przyjacielskim usposobieniu, co czyni z teriera tybetańskiego dobrego kompana dla rodzin z dziećmi. Nie jest ani zbyt aktywny, ani też zbyt leniwy, zatem potrzebuje umiarkowanej ilości ruchu oraz odpowiedniej ilości czasu na tzw. relaks, czyli beztroskie chwile na fotelu lub głaskanie za uszkiem. Jest zwinny i wysportowany, więc dobrze poradzi sobie w psich sportach oraz będzie wesołym towarzyszem górskich wędrówek czy biegania po parku. Teriery tybetańskie lubią angażować się w życie codzienne właścicieli i brać udział we wszystkich rodzinnych aktywnościach. Jako że przed setki laty teriery tybetańskie były przede wszystkim stróżami, świetnie sprawdzą się w tej roli również dziś, reagując natychmiast na niepokojący hałas czy ruch. W stosunku do obcych pies tej rasy bywa powściągliwy, ale nie wykazuje oznak agresji. Jednym z ulubionych zajęć teriera tybetańskiego bywa szczekanie, na co trzeba zwrócić uwagę w trakcie treningów już od pierwszych miesięcy życia szczenięcia. Terier tybetański jest inteligentny, pojętny i bardzo ciekawski, więc lepiej schować przed nim rzeczy, które chcemy ocalić przed destrukcją. Teriery tybetańskie żyją w zgodzie z innymi domowymi zwierzętami i nie lubi samotności.
Terier tybetański wygląd
Terier tybetański wielkość i waga
Terier tybetański jest średniej wielkości psem o kwadratowej sylwetce i mocnej budowie. Wysokość w kłębie dorosłego teriera tybetańskiego wynosi ok. 36 cm – 41 cm, przy masie psa wahającej się w przedziale 8 kg – 14 kg.
Terier tybetański opis rasy
| Głowa | Umiarkowanie długa, zwężająca się w kierunku oczu, obficie porośnięta długą i gęstą sierścią z umiarkowanie zaznaczonym stopem. |
| Kufa | Mocna, zakończona czarną truflą nosa. |
| Żuchwa | Dobrze wykształcona z niewielką bródką. |
| Zęby | Ustawione w zgryzie nożycowym lub ciasnym przodozgryzie. |
| Oczy | Ciemnobrązowe, duże i okrągłe o ciemnych obwódkach. |
| Uszy | W kształcie litery V, zwisające i porośnięte długim włosem. |
| Grzbiet | Prosty, a lędźwie lekko wysklepione. |
| Klatka piersiowa | Z dobrze wykształconymi żebrami. |
| Ogon | Średniej długości osadzony wysoko obficie owłosiony, noszony zawinięty nad grzbietem. |
| Kończyny | Kończyny teriera tybetańskiego są proste i równoległe, pokryte gęstą sierścią. |
| Łapy | Duże i okrągłe, z dużą ilością włosa pomiędzy palcami i opuszkami. |
Umaszczenie i okrywa włosowa
Okrywa włosowa teriera tybetańskiego jest dwuwarstwowa: składa się an nią długi, prosty lub falisty włos okrywowy oraz delikatny i wełnisty podszerstek.
Umaszczenie:
- białe,
- kremowe,
- złociste,
- szare,
- czarne,
- łaciate,
- tricolor.
Dopuszczalny jest w zasadzie każdy kolor u terierów tybetańskich, prócz czekoladowego i wątrobianego.
Terier tybetański pielęgnacja
Włos okrywowy teriera tybetańskiego należy szczotkować 1-2 razy w tygodniu, by zachować jej elegancki wygląd i utrzymać ją w dobrej kondycji. Przyda nam się do tego dobrej jakości szczotka typu pin brush lub slicker brush (tzw. pudlówka) oraz metalowy grzebień. Sierść średniej długości szczotkujemy zgodnie z kierunkiem jej wzrostu z użyciem antystatycznej odżywki. Kołtuny tworzą się głównie w okolicy pach i pachwin, a także za uszami, dlatego te miejsca rozczesujemy ze szczególną dbałością. Psa tej rasy kąpiemy 2 – 3 razy w miesiącu.
Okresowo skracamy pazury i czyścimy psu uszy. O zęby czworonoga dbamy myjąc je codziennie, przy użyciu specjalnej pasty i szczoteczki.
W żywieniu stosować możemy dobrej jakości karmy gotowe dla psów lub przyrządzać psu zbilansowane posiłki sami, dbając o odpowiedni bilans składników.
Terier tybetański choroby
Zwichnięcie soczewki
PLL, czyli pierwotne zwichnięcie soczewki polega na jej przesunięciu się do przedniej lub tylnej komory oka na skutek zerwania mocujących ją więzadeł i rozwija się wtórnie do wad w jej budowie. Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu bezpośrednim z użyciem oftalmoskopu, podczas którego ocenia się wygląd źrenicy, przez którą widoczne jest nieprawidłowe umieszczenie soczewki. Dodatkowo występuje m.in. łzotok i światłowstręt. Objawy te najczęściej występują u zwierząt w wieku od 3 do 6 lat. Rokowanie jest ostrożne. PLL jest często stanem nagłym, a brak odpowiedniego leczenia prowadzić może do utraty wzroku na skutek szybkiego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego i wtórnej jaskry. Ponieważ choroba dziedziczy się autosomalnie recesywnie, nie należy rozmnażać psów chorych oraz podejrzanych o nosicielstwo wadliwego genu.
Jaskra
Jaskra rozwija się w odpowiedzi na zmniejszony odpływ cieczy wodnistej z gałki ocznej. Nadmiar gromadzącego się płynu prowadzi do zwiększenia ciśnienia wewnątrzgałkowego, uszkodzenia siatkówki oraz nerwu wzrokowego. Jaskra pierwotna dotyczy obu gałek ocznych i nie towarzyszą jej dodatkowe schorzenia narządu wzroku. Najczęstsze objawy jaskry to:
- powiększenie rozmiarów gałki ocznej,
- przekrwienie naczyń spojówkowych i podtwardówkowych,
- rozszerzenie źrenicy,
- światłowstręt,
- łzawienie,
- bolesność.
Do diagnostyki jaskry służy m.in. badanie z użyciem tonometru, za pomocą którego mierzy się ciśnienie wewnątrzgałkowe. Do badania tzw. kąta przesączania służy metoda nazywana gonioskopią. Leczenie farmakologiczne jaskry pierwotnej jest trudne i często mało efektywne. Wśród innych metod leczenia dominują specjalistyczne zabiegi mikrochirurgiczne.
Entropium
Entropium to wada powiek polegająca na wwinięciu się ich fragmentu lub całego brzegu powiekowego. Podwinięte rzęsy ocierają wówczas o powierzchnię rogówki, co prowadzi do jej przewlekłego drażnienia oraz uszkodzeń. Wadzie towarzyszy często nadmierne łzawienie, zapalenie spojówek oraz kurcz powiek. Leczenie entropium to korekcja chirurgiczna.
Zaćma
Zaćma (cataracta) to choroba narządu wzroku, polegająca na postępującym zmętnieniu soczewki. U TT schorzenie to jest przypuszczalnie dziedziczne. Objawy pojawiają się w pierwszym roku życia i stopniowo pogłębiają, a zaburzenia widzenia obserwuje się u osobników w wieku 4 – 5 lat. W soczewce zachodzą zmiany prowadzące do wytrącania się nierozpuszczalnych białek, które zmniejszają jej przezierność, co klinicznie widoczne jest jako biały dysk otoczony przez tęczówkę. Leczenie zaćmy polega na zabiegu chirurgicznym wykonanym metodą fakoemulsyfikacji, natomiast skutecznego leczenia farmakologicznego brak.
Cukrzyca
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną charakteryzującą się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi oraz obecnością cukromoczu. Wyróżniamy dwa typy cukrzycy:
- Typ 1 – cukrzyca insulinozależna, w której przebiegu dochodzi do niszczenia komórek beta trzustki i braku wytwarzania insuliny.
- Typ 2 – cukrzyca insulinoniezależna, która dotyczy głównie osobników z nadwagą i charakteryzuje się względnym niedoborem insuliny, powstałym w skutek oporności receptorów lub zaburzenia funkcji komórek trzustki.
Objawy kliniczne cukrzycy to zasadniczo: zwiększone pragnienie i zwiększone oddawanie moczu, wzrost apetytu i utrata masy ciała. Objawy te występują najczęściej u zwierząt w wieku 7 – 9 lat, a predysponowane są niesterylizowane samice. Do diagnostyki służy pomiar stężenia glukozy i fruktozaminy we krwi. Hiperglikemia towarzyszyć może także innym schorzeniom takim jak np. zapalenie trzustki czy choroba Cushinga. Leczenie cukrzycy u terierów tybetańskich opiera się na odpowiedniej diecie lub codziennych iniekcjach insuliny.
Lipofuscynoza ceroidowa
Lipofuscynoza należy do chorób spichrzeniowych, których istotą jest nadmierne odkładanie się w organizmie składnika przy braku rozkładających go enzymów. Jest to zaburzenie genetyczne, dziedziczące się w sposób autosomalny recesywny. W przebiegu neuronalnej lipofuscynozy ceroidowej dochodzi do gromadzenia się lipopigmentów przypominających ceroid w tkance mózgowej oraz siatkówce, co doprowadza do martwicy komórek nerwowych. U terierów tybetańskich ślepota siatkówkowa wywołana zwyrodnieniem nabłonka barwnikowego oraz komórek zwojowych poprzedza wystąpienie objawów z ośrodkowego układu nerwowego, takich jak:
- drgawki,
- ataksja,
- apatia,
- zwiększony poziom agresji.
Istnieją na rynku testy DNA pozwalające na wykrycie nosicieli oraz osobników chorych. Choroba ta u terierów tybetańskich jest nieuleczalna, a rokowanie jest niepomyślne.
Przepuklina pępkowa
Przepuklina pępkowa polega na przemieszczeniu się fragmentu trzewi pod skórę okolicy pępkowej, na skutek rozstępu mięśni brzucha. Klinicznie przepuklina ta widoczna jest jako różnej wielkości miękkie zgrubienie w miejscu pępka, a jego zawartość często jest odprowadzalna. Metodą leczenia jest zamknięcie chirurgiczne. W przypadku przepuklin powikłanych z uwięźnięciem np. jelit lub przepuklin bardzo dużych zabieg operacyjny wykonuje się na cito, natomiast małe przepukliny operuje się przeważnie przy okazji kastracji lub sterylizacji teriera tybetańskiego.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy to choroba metaboliczna, polegająca na zmniejszonym uwalnianiu hormonów tarczycowych i uboższym zaopatrzeniu komórek i tkanek organizmu w te hormony. Najczęstszą przyczyną niedoczynności jest limfocytarne zapalenie tarczycy.
Objawy niedoczynności tarczycy to:
- wzrost masy ciała mimo niezmienionego apetytu,
- apatia i ospałość,
- szybkie męczenie się,
- dyszenie,
- polidypsja/poliuria,
- nawracające zmiany skórne.
Rozpoznanie choroby polega na oznaczeniu stężenia tyroksyny i TSH we krwi teriera tybetańskiego na czczo. W leczeniu stosuje się syntetyczną lewotyroksynę w ustalonej indywidualnie dawce, podlegającej okresowej i regularnej kontroli.
Wypadnięcie rzepki
Zwichnięcie lub wypadnięcie rzepki to schorzenie występujące przede wszystkim u psów ras małych, ale nie tylko. Rzepka umieszczona jest w bloczku kości udowej i połączona z guzowatością kości piszczelowej za pomocą więzadła, będącego elementem ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Aby staw kolanowy mógł prawidłowo pracować, wszystkie te elementy muszą być ustawione w jednej osi. Jeśli tak nie jest, rzepka podczas prostowania kończyny ściągana jest na jedną ze stron i wypada z bloczka. Objawem klinicznym takiego zwichania jest kulawizna tylnej kończyny, początkowo pojawiająca się i ustępująca spontanicznie. Wyróżnia się 4 stopnie nasilenia objawów:
- Stopień 1 – brak lub rzadko występująca kulawizna.
- Stopień 2 – przejściowa kulawizna.
- Stopień 3 – stała kulawizna – rzepkę można nastawić, ale wypada ona samoistnie.
- Stopień 4 – stała kulawizna – rzepka jest stale poza bloczkiem.
Przypadki łagodnej kulawizny można poddać zabiegom fizjoterapii, natomiast zaobserwowana u teriera tybetańskiego silna kulawizna jest już wskazaniem do zabiegu chirurgicznego.
Głuchota wrodzona
Głuchota wrodzona jest wrodzoną wadą genetyczną, polegająca na zwyrodnieniu nerwu statyczno-słuchowego i występuje w szczególności u psów ras białych. Objawy obserwuje się od pierwszych tygodni życia – zauważalny jest brak reakcji zwierząt na bodźce akustyczne. Do potwierdzenia diagnozy wykorzystuje się badanie słuchu metodą BAER (Brainstem Auditory Evoked Response), które polega na oznaczeniu potencjałów wywoływanych w pniu mózgu, w odpowiedzi na bodźce dźwiękowe. Badanie to wykonywane jest w kilku ośrodkach w Polsce na zwierzęciu poddanemu sedacji. Głuchota jest u psa tej rasy wadą nieuleczalną.
Dla kogo terier tybetański?
Terier tybetański będzie dobrym wyborem dla rodzin z dziećmi, gdyż jest to pies spokojny, lojalny i lubiący spędzać czas w ludzkim gronie. Czworonogi te nie mogą być utrzymywane na podwórku, czy pozostawione same sobie na długi czas w domu, gdyż źle znoszą samotność i brak kontaktu z właścicielem. Lubią, gdy coś się dzieje i chętnie biorą aktywny udział w każdej zabawie. Dobrze dogadują się także z innymi psami, a nawet kotami, zatem im więcej domowników, tym będą szczęśliwsze. Wśród różnych osobników może występować różnego stopnia dryg, jeśli chodzi o aktywność, zatem w obrębie rasy znajdziemy zarówno zapaleńców sportowych, jak i teriera tybetańskiego, który po prostu woli długi spacer po lesie. Ze względu na dawną użytkowość TT lubią mieć w domu punkt obserwacyjny, taki jak balkon, okno, czy schodek na ganku, skąd będą mogły patrolować okolicę i ostrzegać o ewentualnym niebezpieczeństwie.
Choć popularność teriera tybetańskiego w Polsce nie jest zbyt duża, istnieje kilka zarejestrowanych w ZKwP hodowli w których możemy nabyć szczeniaka teriera tybetańskiego z rodowodem.
