Rak płuc u psa: objawy i leczenie [Lek wet Krystyna Skiersinis]

Rak płuc to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących u ludzi, będący jednocześnie jednym z najgorzej rokujących guzów – rocznie umiera z jego powodu ponad 1,5 miliona osób na całym świecie.

Nowotwór płuc kojarzony jest głównie z palaczami tytoniu, u których w istotny sposób przyczynia się do zachorowania. Długotrwałe narażenie na kancerogeny zawarte w dymie tytoniowym to jeden z podstawowych i bodaj najważniejszych czynników wpływających na ryzyko zachorowania na ten rodzaj nowotworu. Nie dziwi więc fakt, że rak płuca dotyka najczęściej nałogowych palaczy.

Jednak nie zawsze. Okazuje się, że nowotwór płuc może pojawić się także u osób, które nigdy w życiu nie paliły, a na ich zachorowanie złożyć się mogło kilka innych przyczyn, takich jak:

• czynniki genetyczne,
• zanieczyszczenie powietrza,
• ekspozycja na substancje toksyczne,
• a przede wszystkim bierne palenie.

Skoro tak, to czy guzy płuc mogą pojawić się także u psów, które również narażone są na bierne wdychanie dymu tytoniowego?

Niestety tak.

Choroby nowotworowe nie omijają naszych czworonożnych przyjaciół i niektórym opiekunom psów przyjdzie zmierzyć się z taką diagnozą. Pocieszającym jest jedynie fakt, iż pierwotne nowotwory płuc, czyli takie, które wywodzą się z tkanki płucnej, występują u zwierząt towarzyszących rzadko. Częstość występowania tych rzadkich nowotworów u psów może jednak wzrosnąć w przyszłości z powodu zwiększonej ekspozycji zwierząt na karcynogeny środowiskowe.

Nie bez znaczenia w przyszłym rozpoznawaniu nowotworów płuc będzie większa dostępność bardziej czułych metod diagnostycznych i większa liczba badań sekcyjnych (a poprzez to zauważalny wzrost wykrywania guzów), a także wydłużenie czasu życia zwierząt towarzyszących w wyniku poprawy opieki weterynaryjnej i zwiększonej świadomości opiekunów.

Jednak choroba nowotworowa płuc to nie tylko guzy pierwotne. To także cała masa nowotworów przerzutowych, które w płucach psów diagnozowane są zdecydowanie częściej niż guzy pierwotne. Neoplazja przerzutowa jest wynikiem rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych z guza pierwotnego, zlokalizowanego w innym miejscu ciała.

W opracowaniu tym znajdziesz Czytelniku informacje, dotyczące nowotworów płuc u psów (zarówno tych pierwotnych, jak i przerzutowych), sposoby ich rozpoznawania, objawy kliniczne towarzyszące chorobie, możliwości leczenia oraz prognozy dla psów, u których zdiagnozowano guza lub guzy płuc.

Ponieważ większość pacjentów cierpiących z powodu tego nowotworu nie wykazuje wyraźnych objawów klinicznych ze strony układu oddechowego lub też doświadczają oni zupełnie niespecyficznych oznak, takich jak apatia czy posmutnienie, guzy pierwotne często wykrywane są przypadkowo. Zdarza się również, że pacjent długo leczony jest z powodu innych podejrzewanych chorób (np. sercowych), zanim ostatecznie zidentyfikuje się przyczynę złego samopoczucia, nietolerancji wysiłku czy duszności.

Warto więc zaznajomić się z najczęstszymi objawami towarzyszącymi nowotworom płuc i sposobami ich diagnozowania, ponieważ – jak w przypadku każdej innej choroby – wczesne ich wykrycie oraz podjęcie leczenia może zasadniczo wpłynąć na rokowanie i wydłużyć czas życia psa.

Pierwotne guzy płuc u psów

Pierwotne guzy płuc formują się bezpośrednio z tkanki płucnej.

Są one bardzo często diagnozowane u ludzi, natomiast u zwierząt towarzyszących występują niezmiernie rzadko (w przeciwieństwie do przerzutów nowotworowych). Stanowią one około 1% wszystkich zdiagnozowanych nowotworów występujących u psów, chociaż ich liczba rośnie.

Nie jest jasne, czy to “zwiększenie” zachorowalności jest spowodowane faktycznym wzrostem liczby przypadków guzów płuc u psów, czy też po prostu ulepszonymi możliwościami diagnozowania tych zmian. Z pierwotnych nowotworów płuc u psów ponad 80% jest złośliwych i zwykle są to raki (adenocarcinoma), choć mogą to również być naczyniakomięsaki.

Mogą one mieć różny potencjał przerzutowy (czyli zdolność do rozprzestrzeniania się) – od umiarkowanego do wysokiego. Na radiogramach klatki piersiowej zwykle widoczne są w postaci dużej, pojedynczej masy w płucach.

Rodzaje pierwotnych nowotworów płuc

Raki

Najczęściej rozpoznawanymi nowotworami płuc u psów są raki. W oparciu o strukturę histologiczną większość patologów dzieli pierwotne raki płuc na:

• gruczolakoraki,
• raki płaskonabłonkowe,
• raki anaplastyczne.

Najczęstszym typem pierwotnego nowotworu płuca u psów jest gruczolakorak (adenocarcinoma), stanowiąc nawet 80% pierwotnych guzów płuc u tego gatunku. Inne typy obejmują raka płaskonabłonkowego, raka anaplastycznego, a rzadko mięsaka.

Pierwotnym miejscem pochodzenia nowotworu może być dowolna tkanka, występująca w obrębie płuc. Raki mogą pochodzić z samej tkanki płucnej, dróg oddechowych lub oskrzeli. Najczęściej występujące pierwotne guzy płuc u psa pochodzą z nabłonka końcowych oskrzelików.

W zależności od ich lokalizacji topograficznej, pierwotne raki płuc można dalej klasyfikować jako:

• raki oskrzeli,
• raki oskrzelikowo-pęcherzykowe,
• raki pęcherzykowe.

Podział pierwotnych guzów płuc w oparciu o ich topograficzną lokalizację ma większe znaczenie w medycynie ludzkiej. U zwierząt dokładne określenie lokalizacji guza w momencie jego rozpoznania może być bardzo trudne, dlatego zalecanym schematem ich klasyfikacji jest podział opierający się na dominującym wzorze histologicznym.

W weterynarii raki płuc przyjęto ogólnie dzielić na cztery grupy:

• gruczolakoraki,
• raki płaskonabłonkowe,
• raki wywodzące się z gruczołów oskrzelowych,
• raki wywodzące się z komórek pęcherzyków płucnych.

U ludzi guzy dużych dróg oddechowych są częste, podczas gdy u psów dominuje nowotwór regionu oskrzelikowo-pęcherzykowego.

• Nowotwory dużych dróg oddechowych zwykle rosną w pobliżu wnęki i mają bardziej proliferacyjny charakter. Zwykle obserwowane są jako pojedyncze, duże masy, które posiadają mniejsze ogniska przerzutowe.
• Gruczolakoraki przyjmują zwykle postać pojedynczego guza, leżącego obwodowo i dobrze odgraniczonego od otaczającej tkanki płucnej.
• Guzy oskrzelowo-pęcherzykowe mogą wydawać się wieloogniskowe (posiadające jedno lub więcej ognisk) i występują w jednym lub większej liczbie płatów płucnych. Zwykle rozwijają się na obrzeżach płuc (zewnętrznej części płuc). Pierwotne guzy płuc najczęściej dotyczą przeponowych płatów płucnych, przy czym ciekawostką jest fakt, że płaty prawego płuca są częściej dotknięte niż lewe. Przypuszczalnie przyczyną tego jest większa masa tego płata płucnego, która stwarza większe prawdopodobieństwo wystąpienia spontanicznej mutacji w prawym tylnym polu płucnym.
• U psów zgłaszano również rzadką postać rozlanego raka oskrzelikowo-pęcherzykowego.
• Pierwotny rak płaskonabłonkowy ma tendencję do występowania w formie pojedynczego guza we wnęce płuc.

Mięsaki

Większość pierwotnych guzów płuc u psa pochodzi ze struktur gruczołowych i określane są one jako gruczolakoraki lub raki oskrzelopochodne. Guzy płuc mogą także wywodzić się z innych tkanek budujących płuca, np.:

• włókniakomięsaki z tkanki włóknistej,
• chrzęstniakomięsaki z tkanki chrzęstnej,
• naczyniakomięsaki krwionośne z naczyń krwionośnych.

Pierwotne mięsaki płuc rzadko występują u psów. Guzy te są agresywne i rozprzestrzeniają się do innych obszarów klatki piersiowej i węzłów chłonnych.

Chłoniak

Chłoniak u psa to nowotwór powstały z tkanki limfatycznej i jest rzadkim pierwotnym guzem płuc.

Guzy łagodne

Chociaż większość guzów płucnych ma charakter złośliwy, występują łagodne guzy, np.:

• gruczolak brodawkowaty,
• gruczolak oskrzeli,
• włókniak,
• śluzako-chrzęstniak,
• plazmocytoma.

Przerzutowe guzy płuc

Przerzutowe nowotwory płuc to takie, które rozprzestrzeniają się na płuca z guza pierwotnego występującego w innymi miejscu ciała (np. guza w kości, tarczycy, gruczole krokowym). Występują one u psów znacznie częściej niż pierwotne nowotwory płuc.

Z powodu swojego naczyniowego charakteru, płuca stanowią powszechne miejsce występowania przerzutów nowotworowych. Specyficzna budowa oraz lokalizacja sprawia, że narząd ten działa jak pewnego rodzaju filtr, który wychwytuje z krwi komórki nowotworowe, trafiające tam z krążenia ogólnego. Guz może rozprzestrzeniać się do płuc poprzez układ krwionośny lub limfatyczny lub poprzez bezpośredni rozrost komórek nowotworowych z pobliskiego miejsca w ciele.

W rozpoznawaniu ważnym jest rozróżnienie neoplazji przerzutowej od pierwotnego guza występującego w płucach. W przypadku pierwotnych guzów płuc na radiogramach najczęściej obserwowana jest pojedyncza masa, podczas gdy nowotwory wtórne, przerzutowe przedstawiają się jako liczne guzki rozsiane w tkance płucnej.

Nowotwory o wysokim prawdopodobieństwie spowodowania przerzutów do płuc obejmują:

• różnego rodzaju raki (np. rak gruczołu sutkowego, rak tarczycy, rak jajników, rak z komórek przejściowych, rak płaskonabłonkowy, raki przewodu pokarmowego),
• mięsaki (naczyniakomięsak krwionośny, mięsak histiocytarny, kostniakomięsak),
• czerniak jamy ustnej i palców.

Pierwotne guzy płuc również mogą rozprzestrzeniać się na:

• inne obszary płuc,
• węzły chłonne,
• kości,
• mózg,
• a także na inne narządy.

Psy, u których stwierdzono nowotwór często przerzutujący do płuc (np. guz listwy mlecznej), przed zabiegiem jego usunięcia powinny mieć wykonane zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej w celu ustalenia, czy doszło już do pojawienia się przerzutów. Jednak ponad 40% psów z przerzutami ma guzy, które są zbyt małe, aby można je było zidentyfikować na radiogramach.

Uważa się, ze zmiany w płucach widoczne są w obrazach radiologicznych, jeśli ich wielkość przekracza 0,5 cm. W celu zobrazowania niektórych takich nowotworów zaleca się przeprowadzenie tomografii komputerowej. Niestety – ze względu na fakt, że rozprzestrzenianie do płuc często występuje późno w przebiegu klinicznym nowotworu złośliwego, w przypadku stwierdzenia przerzutów nowotworowych w płucach rokowanie dla pacjenta jest złe.

Częstość występowania guzów płuc u psów

Pierwotne guzy płuc stanowią około 1% wszystkich nowotworów występujących u psów, jednak – według niektórych autorów – liczby te mogą być wyższe.

• Gruczolakorak jest najczęstszym typem histologicznym guzów płuc, występujących u psów i kotów. W dwóch opracowaniach gruczolakoraki stanowiły 74-77% wszystkich pierwotnych guzów płuc.
• Rak płaskonabłonkowy i rak anaplastyczny są mniej powszechne.
  • Rak płaskonabłonkowy, będący najczęstszym typem nowotworu płuc u ludzi, u psów stanowi około 6% wszystkich guzów płuc.
  • Rak anaplastyczny jest najrzadszym typem raka płuc u psów.
• Pierwotne guzy płucne pochodzenia łącznotkankowego (kostniakomięsak, włókniakomięsak, naczyniak krwionośny) u psów występują wyjątkowo rzadko.
• Łagodne zmiany nowotworowe płuc stwierdzane są rzadko.

Potencjał przerzutowy nowotworów płuc

Nowotwory płucne dają przerzuty za pośrednictwem krwi, limfy lub naciekanie tkanek okolicznych. Guzy te mogą również rozprzestrzeniać się na pobliskie węzły chłonne oraz pozostałe płaty płucne poprzez tworzenie złośliwego wysięku opłucnej (płyn w klatce piersiowej z obecnymi komórkami rakowymi).

Nowotwory te są bardzo agresywne i mają tendencję do wczesnego przerzutowania. W momencie rozpoznania większość raków anaplastycznych i raków płaskonabłonkowych już przerzutowało, podczas gdy około połowa gruczolakoraków znajdowała się w stadium przerzutów. Przerzuty zwykle dotyczą płatów płuc, regionalnych węzłów chłonnych, opłucnej, kości i mózgu.

• Rak płuc u psów jest agresywny i często powoduje przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych i tkanek klatki piersiowej. Wykazuje on tendencję do rozprzestrzeniania się poprzez naciekanie okolicznych tkanek oraz do zajmowania – poprzez naczynia limfatyczne – tkanki płucnej w innej lokalizacji, węzłów chłonnych wnękowych oraz pozostałych tkanek klatki piersiowej. Dodatkowo guzy te dają również przerzuty do węzłów chłonnych i narządów jamy brzusznej (np. nerek). Rzadziej przerzutują do:
  • mózgu,
  • nadnerczy,
  • błony naczyniowej oka.
• Gruczolakorak najczęściej daje przerzuty do węzłów chłonnych tchawiczo-oskrzelowych lub innych tkanek w obrębie klatki piersiowej. Ma także tendencję do przerzutów do ośrodkowego układu nerwowego. Częstość występowania przerzutów w przypadku tego guza wynosi 50%.
• Raki niezróżnicowane rozprzestrzeniają się również w ponad 50% przypadków.
• Rak płaskonabłonkowy jest bardzo agresywny, ponieważ przerzuty zwykle występują w 90% przypadków.

Występowanie nowotworów płuc u psa

Pierwotne guzy płuc występują najczęściej u psów ras średnich i dużych i najczęściej diagnozowane są – jak większość nowotworów – u starszych psów. Według raportów średni wiek psów z pierwotnymi guzami płuc wynosi 10,8 lat, jednak raki anaplastyczne zwykle występują u młodszych psów, w wieku około 8-9 lat.

Nie zgłoszono żadnych predylekcji płciowych ani rasowych u psów z guzami płucnymi. Pomimo tego rasy o podwyższonym ryzyku pierwotnej neoplazji nabłonka płuc mogą obejmować:

• boksera,
• dobermana,
• owczarka australijskiego,
• setera irlandzkiego,
• berneńskiego psa pasterskiego.

Przyczyny nowotworów płuc

Dokładna przyczyna powstawania pierwotnych nowotworów płuc u psów nadal jest nieznana. Wiadomym jest, że rak jest genetycznym uszkodzeniem komórek, polegającym na powstawaniu mutacji w DNA. Niewiele wiadomo na temat dokładnych przyczyn tych mutacji, jednak niektóre substancje chemiczne mogą być zaangażowane w inicjowanie lub promowanie nowotworów. W grę może również wchodzić czynnik genetyczny.

Istnieje jednak kilka czynników ryzyka, które mogą predysponować do ich rozwoju.

Ekspozycja na kancerogeny zawarte w dymie tytoniowym

Podobnie jak w przypadku ludzi, bierne palenie w domu psa koreluje ze zwiększoną częstością występowania raka płuc u psów. Ostatnio pojawiło się wiele prac naukowych, w których doniesiono o znaczącym zagrożeniu dla zdrowia u narażonych na bierne palenie zwierząt domowych.

Bierne palenie jest związane z rakiem jamy ustnej i chłoniakiem u kotów, rakiem nosa, zatok okołonosowych i płuc u psów oraz rakiem płuc u ptaków.

Psy mieszkające w domu z palaczami mają 60% ryzyko zachorowania na tę formę raka.

Rasy brachycefaliczne (krótkoczaszkowe) i mezocefaliczne (o średniej długości kufie) mogą być bardziej podatne na środowiskowe substancje rakotwórcze, ponieważ skrócone kanały nosowe ograniczają filtrację substancji szkodliwych, znajdujących się w powietrzu. To powoduje, że więcej czynników rakotwórczych dociera do płuc. Rasy o krótkich nosach wdychające dym papierosowy w domu są dwukrotnie bardziej narażone na raka płuc niż rasy o długim nosie eksponowane na podobną ilość dymu tytoniowego.

Ryzyko zachorowania wzrasta wraz ze wzrostem liczby palaczy w domu i wzrastającą liczbą wypalanych papierosów.

Przebywanie w środowisku miejskim

Środowisko, w którym żyje pies może być ważnym czynnikiem potencjalnego ryzyka rozwoju nowotworów płuc. Na obszarach zurbanizowanych występuje większe zanieczyszczenie środowiska niż na terenach wiejskich, co sprzyja częstszemu występowaniu guzów płuc u psów, mieszkających w miastach. Zwiększona liczba zdiagnozowanych nowotworów u psów “miejskich” może również wynikać z faktu, iż znacznie więcej tych zwierząt pozostaje pod stałą opieką weterynaryjną.

Toksyczne narażenie chemiczne

Azbest może być przyczyną specyficznej postaci raka płuc, zwanej międzybłoniakiem (podobnie jak u ludzi).

Wiek

Wiek od średniego do starszego (powyżej 7-10 lat). Starsze psy są bardziej narażone na rozwój pierwotnych guzów płuc.

Objawy kliniczne raka płuc u psa

Pierwotne guzy płuc mają zmienne objawy, które zależą od:

• lokalizacji guza,
• tempa jego wzrostu,
• stopnia zajęcia tkanki płucnej,
• obecności przerzutów,
• występowania zespołów paranowotworowych,
• obecności wcześniejszej lub obecnej choroby płuc.

Najczęstsze symptomy nowotworu płuc u psów to:

• kaszel,
• utrata masy ciała,
• letarg,
• ciężki oddech.

Inne objawy mogą obejmować osłabienie lub brak apetytu, zmniejszoną tolerancję wysiłku, szybki oddech, świszczący oddech, wymioty lub regurgitację, gorączkę i kulawiznę. Jednak nawet 25% psów może nie wykazywać żadnych oznak związanych z guzem.

Objawy ze strony układu oddechowego

• Zmiany guzowate w płucach przez długi czas mogą rozwijać się bezobjawowo do momentu, aż spowodują ucisk lub zamknięcie światła oskrzeli. Wówczas pojawiają się objawy kaszlu, duszności, odkrztuszania, a w sytuacji gdy dojdzie do uszkodzenia naczyń krwionośnych, w wykrztusinie obecna jest krew.
• Przewlekły, suchy kaszel. Najczęstszym objawem klinicznym, obserwowanym u 52-58% zwierząt z rakiem płuc, jest przewlekły kaszel. Zwykle jest on nieproduktywny, co oznacza, że pies nie odkrztusza płynu ani śluzu.
• Utrudnione oddychanie lub duszność.
  Jeśli guz jest duży i powoduje ucisk tchawicy lub głównych oskrzeli, zwierzę może mieć trudności z oddychaniem lub duszność. Inne przyczyny duszności związanej z rakiem płuc obejmują:
  • Gromadzenie się płynu wokół płuc, znane jako wysięk opłucnowy. W przestrzeni wokół płuc może gromadzić się wysięk opłucnowy, wtórnie do nowotworu naciekającego płuca. Może on być również wynikiem przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych, rozprzestrzeniania się procesu nowotworowego na opłucną lub też współwystępowania innych, nienowotworowych zaburzeń, np. zastoinowej niewydolności serca. Może to spowodować, że zwierzę wykaże oznaki znacznie utrudnionego oddychania, co jest nagłym wypadkiem medycznym i wymaga drenażu.
  • Rozległe zajęcie płuc przez nowotwór, pozostawiający niewiele prawidłowej tkanki płucnej.
  • Odma płucna.
  • Inna choroba współistniejąca, jak zastoinowa niewydolność serca, zapaść tchawicy.
• Krwioplucie (możliwe jest odkrztuszanie krwi lub śluzu). Czasem zwierzęta odkasłują niewielkie ilości krwi lub flegmy.
• Tachypnoe (przyspieszone oddychanie).

Objawy nieswoiste

Objawy kliniczne mogą być niejasne i niespecyficzne dla dróg oddechowych:

• ból i osłabienie mięśni,
• nietolerancja wysiłku,
• niski poziom energii i letarg,
• ekstremalne zmęczenie,
• osłabiony apetyt,
• stopniowa utrata masy ciała,
• zanik mięśni,
• wymioty,
• wodobrzusze (nagromadzenie płynu w jamie brzusznej).

Niektóre psy doświadczają tylko utraty wagi (pomimo dobrego apetytu) i/lub braku energii.

Zespół paranowotworowy

Niektóre zwierzęta rozwijają objawy występujące w miejscach odległych od guza lub jego przerzutów, zwane zespołem paranowotworowym. Zespoły paranowotworowe mogą wpływać na wiele różnych układów w organizmie, a ich objawy mogą obejmować:

• gorączkę,
• osłabienie (z niską liczbą krwinek czerwonych i/lub niskim poziomem glukozy we krwi),
• wysypki skórne i rany,
• wypadanie włosów,
• wrzody żołądkowo-dwunastnicze,
• zwiększone pragnienie i oddawanie moczu (z wysokim poziomem wapnia we krwi).

Zespoły paranowotworowe związane z pierwotnymi nowotworami płuc obejmują:

• osteopatię przerostową (choroba kości wtórna do zajęcia płuc),
• hiperkalcemię (wysoki poziom wapnia we krwi),
• gorączkę,
• ektopowe wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) przez komórki guza.

W przypadku osteopatii przerostowej wiodącym objawem może być kulawizna znacznego stopnia i bolesność. Czasem jednak psy z guzem płuc utykają lub wykazują oznaki kulawizny z powodu rozprzestrzeniania się nowotworu na kości (obecność przerzutów nowotworowych).

W przypadku zajęcia przełyku obserwuje się regurgitację (jest to zarzucanie zawartości żołądka z powrotem do przełyku i jamy ustnej).

Inne nieprawidłowości kliniczne mogą obejmować gorączkę i leukocytozę neutrofilową (podwyższona liczba białych krwinek we krwi).

Pomimo, że u wielu psów podczas rozpoznania choroby stwierdza się bardzo wyraźne objawy kliniczne, to nawet 1/3 pacjentów z pierwotnymi guzami płuc nie wykazuje żadnych objawów, świadczących o nowotworze.

Objawy przerzutowej choroby płuc mogą być bardzo różnorodne. Najczęściej są one podobne do symptomów pierwotnych nowotworów płuc z tym wyjątkiem, że kaszel występuje rzadziej. Nasilenie objawów zależy od lokalizacji guza i tego, czy zmiany są pojedyncze, czy liczne.

Rozpoznawanie raka płuca u psów

Wczesne wykrycie nowotworu płuc u psów może być trudne, ponieważ objawy kliniczne zwykle nie są obecne do momentu, aż masa nowotworowa nie osiągnie rozmiarów wystarczających, by mogły one wpłynąć na ogólne zdrowie i funkcjonowanie zwierzęcia. Nic więc dziwnego, że nawet 25% psów z nowotworami płuc jest bezobjawowych w momencie rozpoznania. Oznacza to, że nowotwór płuc jest często przypadkowym odkryciem w momencie, gdy radiogramy klatki piersiowej są oceniane pod kątem innego, niezwiązanego problemu.

Jeśli objawy kliniczne są obecne, u większości psów występują one w postaci kaszlu, nietolerancji wysiłku lub innych objawów ze strony układu oddechowego. Właściciel często stwierdza, że były one widoczne od tygodni lub miesięcy. Czasami opiekunowie zgłaszają bardziej niespecyficzne objawy, jak utrata apetytu, utrata masy ciała lub letarg.

W celu dokładnego i ostatecznego zdiagnozowania pierwotnego nowotworu płuc lekarz weterynarii będzie musiał wykonać badanie fizykalne, a także zlecić kilka badań dodatkowych. Wyjściowa diagnostyka obejmuje:

• badanie krwi,
• zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej,
• biopsję węzła chłonnego (określającą możliwe rozprzestrzenianie się raka),
• i – najlepiej – biopsję płuc w celu potwierdzenia diagnozy.

Tomografia komputerowa jest badaniem optymalnym do postawienia rozpoznania i planowania leczenia. Badanie usg jamy brzusznej pomaga zidentyfikować obecność innych guzów w organizmie.

Wywiad i badanie fizykalne

Pełen wywiad lekarski i badanie fizykalne są istotne, ponieważ pozwalają nakreślić listę możliwych rozpoznań. Lekarz weterynarii zechce ustalić pełną historię medyczną Twojego psa, w tym wszelkie niedawne urazy, choroby lub nieprawidłowe zachowania.

Musisz podać dokładne informacje dotyczące zdrowia pupila, wraz ze wszystkimi zaobserwowanymi objawami i nieprawidłowościami. Pamiętaj, by uwzględnić wszelkie zmiany w apetycie lub masie ciała psa. Ważne jest także, by poinformować lekarza o wcześniejszych lub aktualnych chorobach (w tym innych guzach) oraz ich leczeniu (np. usunięciu guza listwy mlecznej).

Po uzyskaniu wszystkich niezbędnych informacji, lekarz przeprowadzi dokładne badanie fizykalne, wraz z oceną oddychania, tętna, temperatury oraz określeniem masy ciała pacjenta. Badanie może ujawnić nieprawidłowe lub stłumione odgłosy płuc, które mogą wskazywać na duszność. Lekarz osłucha również serce, by wykluczyć chorobę serca jako prawdopodobną przyczynę objawów.

Po badaniu fizykalnym lekarz może zalecić przeprowadzenie różnych testów, by ustalić prawidłową diagnozę, jednak właściwe rozpoznawanie guzów płuc rozpoczyna się od prześwietlenia klatki piersiowej.

Badanie rentgenowskie klatki piersiowej

Prześwietlenie klatki piersiowej jest prawdopodobnie najważniejszym narzędziem we wstępnej diagnostyce raka płuc.

Wykonuje się je w celu wykazania obecności guzów płuc, płynu w jamie klatki piersiowej, limfadenopatii (powiększenia węzłów chłonnych), oceny wielkości serca i związanych z nim naczyń krwionośnych oraz oceny tkanki płucnej. Zdarza się także, że wiele pierwotnych nowotworów płuc jest identyfikowanych na zdjęciu rentgenowskim “przypadkowo”, gdy jest ono wykonywane z innych powodów.

Ocena klatki piersiowej powinna obejmować badanie radiograficzne w trzech projekcjach, ponieważ zmiany w płucach mogą pozostać niewykryte na pojedynczych radiogramach bocznych. Badanie rentgenowskie klatki piersiowej – pomimo iż jest jedną z kluczowych metod diagnostycznych przy rozpoznawaniu guzów płuc – jest względnie niewrażliwym wskaźnikiem neoplazji płucnej, ponieważ guzki muszą mieć średnicę około 0,5-1 cm, aby można je było wiarygodnie rozpoznać.

To, co zwykle można znaleźć na zdjęciu rentgenowskim, zależy od rodzaju raka płuc.

• Pierwotny nowotwór płuc może przyjmować różną postać. Często widoczny jest w płatach ogonowych (tylnych), jednak może znajdować się w dowolnym płacie płucnym i zwykle stanowi pojedynczą masę w płucach (chyba, że guz się rozprzestrzenił). Jeśli zmiana jest złośliwa, na zdjęciach rtg ma ona zwykle wygląd jamisty. Zdarza się także, że procesem nowotworowym objęty jest cały płat płucny (jeden lub kilka), co może świadczyć o obecności przerzutów lub nowotworu o charakterze wieloogniskowym.
• Przerzutowe guzy płuc często występują mnogo i atakują różne płaty płucne.
  Jednak czasami przerzutowy guz rozprzestrzeniony z innego miejsca w ciele może pojawić się jako pojedyncza masa w płucach.
• Rozróżnienie przerzutowej neoplazji płucnej od przerzutów pierwotnego guza płuc może być trudne. W porównaniu ze zmianami pierwotnymi guzy przerzutowe są na ogół mniejsze, lepiej odgraniczone i zwykle znajdują się w obwodowej lub środkowej części płuca. Obraz guzów pierwotnych często składa się z jednej dużej masy i mniejszych guzków wtórnych.
• Radiologiczna limfadenopatia (powiększenie tchawiczo-oskrzelowych i płucnych węzłów chłonnych) może nie być widoczna za pomocą radiografii.
• Badanie rentgenowskie klatki piersiowej pomaga również w wykrywaniu wysięku opłucnej, odmy opłucnowej lub niedodmy.

Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa z kontrastem jest najbardziej czułym sposobem wykrywania zmian w płucach i węzłach chłonnych. Badanie to można wykonać zamiast lub jako uzupełnienie standardowego prześwietlenia. Skany CT mają większą przejrzystość i ujawniają więcej szczegółów niż zwykłe zdjęcia rentgenowskie.

Jest to jedno z najlepszych i najszybszych narzędzi do badania klatki piersiowej, ponieważ zapewnia szczegółowe widoki przekrojowe wszystkich rodzajów tkanek. Często jest to preferowana metoda diagnozowania wielu różnych nowotworów.

Badanie rentgenowskie klatki piersiowej nie wykaże nawet 90% guzów, które są wykrywalne metodą CT. Dlatego też coraz częściej zaleca się tę metodę obrazową w celu lepszej oceny wtórnych przerzutów do płuc oraz określenia możliwości ich chirurgicznego usunięcia.

• TK pozwala na lepsze określenie rozmiaru i lokalizacji guza.
• W pewnym badaniu trafność diagnostyczna tomografii komputerowej w wykrywaniu obecności ognisk raka oskrzelikowo-pęcherzykowego w węzłach chłonnych wyniosła 93% (w porównaniu z 57% w przypadku badania rtg klatki piersiowej).
• Tomografia komputerowa jest również czulszą niż rtg metodą wykrywania ognisk przerzutowych w innych płatach płuc czy powiększonych węzłach chłonnych, a także innych nieprawidłowości wewnątrz klatki piersiowej, które mogą być obecne. TK pozwala wykryć zarówno mniejsze ogniska nowotworowe (o wielkości około 1 mm; badanie rentgenowskie klatki piersiowej umożliwia wykrycie guzów o wielkości około 7-9 mm), większą ich liczbę, a także dużo precyzyjniej określa ich lokalizację w płucach.
• Skany TK dostarczają szczegółowych informacji na temat tego, jak inwazyjny jest guz i jaka jest jego dokładna lokalizacja.
• Tomografia dostarcza precyzyjnych danych na temat zajęcia węzłów chłonnych lub wskaźników rozprzestrzeniania się nowotworu na inne obszary ciała.

Badanie histopatologiczne

Ostateczne rozpoznanie raka płuc wymaga pobrania próbki tkanki i wykonania badania histopatologicznego. Najdokładniejszym sposobem pozyskania materiału, który pozwoli na ustalenie ostatecznej diagnozy jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego i wykonanie biopsji masy płucnej – czyli pobranie wycinka tkanki do badania histopatologicznego.

• Najczęstszą procedurą uzyskania próbki masy jest eksploracyjna torakotomia, która polega na chirurgicznym otwarciu klatki piersiowej. Podczas wykonywania tej procedury często guza można całkowicie usunąć. Dlatego operacja może odgrywać ważną rolę zarówno diagnostyczną, jak i terapeutyczną w leczeniu choroby.
• Drugim potencjalnym sposobem uzyskania biopsji masy płucnej jest torakoskopia. W zależności od lokalizacji guza można wykonać biopsję przy użyciu tej metody.
• Wreszcie, w niektórych przypadkach można wykonać biopsję pod kontrolą usg. Jest to najmniej inwazyjna metoda wykonania biopsji, ale nie zawsze jest to najlepszy sposób na zdiagnozowanie raka płuc, ponieważ wielkość próbki będzie mniejsza niż w przypadku torakoskopii, a sama procedura może być bardziej ryzykowna dla niektórych psów.

Badanie cytologiczne

Pobranie próbek z masy płucnej jest często jedynym ostatecznym sposobem postawienia diagnozy raka płuc i określenia, z jakim rodzajem nowotworu mamy do czynienia. Jednak jeszcze przed operacją można uzyskać materiał do badania cytologicznego za pomocą mniej inwazyjnych technik:

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa

Jeśli istnieje masa, która jest wystarczająco duża i wystarczająco blisko ściany klatki piersiowej, można próbować pobrać próbkę za pomocą biopsji cienkoigłowej (aspiracyjnej lub bez aspiracji). Pobranie materiału wykonuje się pod kontrolą usg, a pies jest do zabiegu znieczulany.

Biopsja cienkoigłowa polega na aspiracji małej próbki komórek bezpośrednio z guza za pomocą cienkiej igły i strzykawki. Próbki te nie zawsze są cenne do diagnozy i zamiast tego wymagana jest biopsja (chirurgiczne wycięcie fragmentu guza).

• Badanie cytologiczne materiału pozyskanego tą metodą często pozwala lekarzowi na ustalenie wstępnego rozpoznania, a sama technika jest mniej inwazyjna niż zabieg torakotomii. Niestety, jak każda metoda, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa ma również swoje ograniczenia, między innymi:
  • niewielka ilość materiału cytologicznego, która jest uzyskiwana tą drogą,
  • trudności w pobraniu reprezentatywnej próbki,
  • niemożność rozpoznania zmian strukturalnych (np. zmian naczyniowych, włóknienia).
• Do powikłań należą odma opłucnowa i krwotok płucny (rzadko wymagające leczenia).

Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe

Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe jest inną metodą, która umożliwia pobranie materiału cytologicznego. Polega ono na wprowadzeniu niewielkiej objętości sterylnego płynu do oskrzeli (u pacjenta znieczulonego), a następnie odessanie go wraz z komórkami do strzykawki.

Czasem może być to jedna z opcji diagnostycznych, częściej jednak metoda ta stosowana jest jako bardziej przydatna do rozpoznawania rozsianej choroby płuc, a nie pojedynczej masy. W przypadku pierwotnych nowotworów płuc badanie to ma mniejszą wartość diagnostyczną niż biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (z pewnymi wyjątkami, jak np. chłoniak).

Torakocenteza

Jeśli u psa obecny jest wysięk opłucnowy, można go usunąć poprzez nakłucie klatki piersiowej, czyli tzw. torakocentezę.

Zabieg ten przynosi pacjentowi ulgę, ponieważ pomaga mu łatwiej oddychać. Dodatkowo pobierany jest płyn do badania cytologicznego, którego wyniki umożliwić mogą postawienie wstępnej diagnozy bez podejmowania bardziej inwazyjnych procedur.

Badanie bronchoskopowe

Bronchoskopia polega ono na umieszczeniu kamerki w tchawicy i w mniejszych drogach oddechowych. Jest to technika umożliwiająca zobrazowanie wnętrza dróg oddechowych, ich ocenę oraz pobranie próbek do badania cytologicznego.

Za pomocą tej metody nie można zobaczyć pojedynczych mas w tkance płucnej, ale możliwe jest pobranie próbki z guza związanego z drogami oddechowymi.

Inne badania

Badanie ultrasonograficzne lub rentgenowskie jamy brzusznej wykonywane jest w przypadkach, gdy na rentgenogramach płuc wykazano obecność guzów przerzutowych.

W takiej sytuacji celem usg jest określenie lokalizacji guza pierwotnego, który rozprzestrzenił się do płuc. Chociaż wiele nowotworów rozprzestrzenia się z innych miejsc do płuc, pierwotne guzy płuc mogą rozprzestrzeniać się w płucach, a także w innych częściach ciała. Badanie usg jest więc dobrym testem przesiewowym w celu wykrycia przerzutów pierwotnego guza płuc na inne miejsca w ciele (np. narządy jamy brzusznej).

Rutynowe badanie krwi jest pomocne w ocenie ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia, zwłaszcza przed zabiegiem chirurgicznym.

• Badanie morfologiczne krwi daje informacje na temat czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. U psów z nowotworem płuc wynik tego badania często nie odbiega od normy, ale pomaga wykluczyć infekcyjne przyczyny objawów.
• Badanie biochemiczne krwi – ocenia poziom cukru, białka, stężenie elektrolitów, a także dostarcza informacji na temat czynności wątroby i nerek.

Analiza moczu jest częścią pełnej oceny laboratoryjnej i uzupełnia obraz czynności nerek.

Rozpoznanie przerzutowych nowotworów płuc opiera się zwykle na zastosowaniu powyższych metod diagnostycznych. Jednak ogólnie przyjmuje się, że jeśli gdzieś w ciele jest znany guz, a masy stwierdzone są także w płucach, zakłada się, że są to guzy z przerzutami.

Rozpoznanie różnicowe

W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić kilka chorób, które mogą powodować podobne objawy do tych, obserwowanych w przypadkach raka płuc, takich jak:

• niewydolność serca,
• zapalenie płuc,
• rak przerzutowy,
• dirofilarioza,
• zapalenie oskrzeli,
• zakażenie grzybicze,
• pasożyty płucne,
• zapaść tchawicy.

W przypadku stwierdzenia zmian ogniskowych w płucach należy wziąć pod uwagę nie tylko nowotwory (pierwotne i przerzutowe), ale także:

• ziarniniaki,
• torbiele,
• ropnie,
• ogniska zawałowe,
• przepuklinę przeponową.

Dlatego też, jeśli u psa zostaną wykryte masy w płucach, konieczne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki w celu uzyskania ostatecznego rozpoznania.

Leczenie raka płuc u psa

Po zdiagnozowaniu pies może zostać skierowany do onkologa weterynaryjnego w celu leczenia.

Istnieją trzy główne procedury leczenia raka, w tym:

• chirurgia,
• radioterapia,
• chemioterapia.

Wybrany protokół lub kombinacja protokołów będzie zależeć od charakteru, wielkości i lokalizacji guza, a także – od najważniejszego pojedynczego czynnika prognostycznego, jakim jest obecność przerzutów.

Na wybór opcji leczenia wpływają również inne czynniki, takie jak:

• wiek pacjenta,
• jego aktualny stan kliniczny,
• obecność chorób współistniejących,
• a także możliwości właściciela (finansowe, czasowe i inne).

Leczenie chirurgiczne

Chirurgiczne wycięcie guza jest często pierwszym krokiem stosowanym w leczeniu raka płuc u psów, pod warunkiem, że nie stwierdzono zmian przerzutowych w innych płatach płucnych. Jest to leczenie z wyboru u psów z pierwotnymi nowotworami płuc.

Jednak w zależności od wielkości i lokalizacji masy, całkowite lub nawet częściowe usunięcie zmiany nowotworowej może nie być możliwe. Jeśli istnieją dowody na rozprzestrzenianie się guza, zabieg chirurgiczny na ogół nie jest brany pod uwagę jako opcja leczenia.

Leczeniem z wyboru w przypadku pojedynczych lub wielu guzków obejmujących pojedynczy płat (jeśli nie ma dowodów na odległe przerzuty i/lub zajęcie opłucnej) jest szeroka resekcja chirurgiczna. Nacięcie wykonuje się w klatce piersiowej, by uzyskać dostęp do narządów znajdujących się wewnątrz. Zwykle guz jest usuwany przez bok klatki piersiowej (torakotomia międzyżebrowa). W niektórych przypadkach cięcie wykonywane jest przez mostek (sternotomia pośrodkowa), aby można było uzyskać dostęp zarówno do lewego, jak i do prawego płuca.

Torakotomia międzyżebrowa jest lepsza niż pośrodkowa sternotomia, ponieważ zapewnia odpowiednią ekspozycję dla lobektomii i biopsji węzłów chłonnych.

W większości pierwotnych pojedynczych guzów zajęty płat płuca jest całkowicie usuwany wraz z masą (całkowita lobektomia). Chociaż procedura ta wydaje się bardzo inwazyjna, komplikacje są rzadkie, a większość zwierząt domowych radzi sobie bardzo dobrze po krótkim okresie rekonwalescencji.

Otaczające węzły chłonne i tkanki również mogą być usunięte,jeśli istnieje ryzyko przerzutów.

Czasami wykonuje się częściową lobektomię w przypadku zlokalizowanych guzów obwodowych. Wykonuje się wtedy, gdy guz znajduje się na obrzeżach płata płucnego; w przeciwnym razie zalecane jest wykonanie całkowite lobektomii.

Resekcja chirurgiczna jest czasami wskazana w przypadku przerzutów do płuc odległego guza pierwotnego (np. kostniakomięsaka kończyny).

Jeśli onkolog uważa, że płuca nie da się uratować, usunięcie płuca może być jedyną szansą na przeżycie. W razie potrzeby całe lewe płuco można zostać usunięte, ponieważ prawe przejmie jego funkcje.

Psy mogą przetrwać ostrą utratę nawet 50% objętości płuc; może jednak wystąpić przejściowa kwasica oddechowa i nietolerancja wysiłku. Chociaż początkowa objętość płuc, pojemność życiowa i maksymalna zdolność oddychania są początkowo znacznie zmniejszone, resztkowa objętość płuc znacznie wzrasta po 3 miesiącach.

Procedury torakoskopowe

Torakoskopia to procedura medyczna, w której wyspecjalizowane kamery i narzędzia chirurgiczne są wprowadzane przez porty umieszczone w niewielkich nacięciach do klatki piersiowej. Stosowana do usuwania mniejszych guzów, a ponieważ pozwala na mniejsze cięcie, jest metodą mniej inwazyjną niż torakotomia.

Torakoskopia może pomóc ustalić jeszcze przed zabiegiem torakotomii, czy obecne są przerzuty do płuc. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, jeśli obecność przerzutów jest ważnym czynnikiem decydującym o tym, czy należy wykonać resekcję masy płucnej.

Niezależnie od zastosowanej metody usunięcia guza, w czasie operacji węzły chłonne poddawane są biopsji w celu ustalenia stadium choroby.

Po usunięciu guza poddaje się go badaniu histopatologicznemu. Dostarczy to informacji o dokładnym pochodzeniu guza, ponieważ istnieje wiele różnych potencjalnych pierwotnych nowotworów płuc.

Postępowanie po operacji

Należy pamiętać, że jest zabieg usunięcia guza płuc to poważna operacja i wymaga ścisłej opieki w okresie rekonwalescencji. Jednak większość psów dobrze znosi interwencję chirurgiczną i są wypisywane do domu wkrótce po zabiegu.

Obowiązki pooperacyjne

1. Jeśli u pacjenta wykonano boczną torakotomię, ogranicz ruch psa do krótkich spacerów na smyczy przez 3 tygodnie.
2. Jeśli wykonano pośrodkową sternotomię, ogranicz ćwiczenia przez 6 tygodni.
3. Podawaj leki przeciwbólowe zalecone przez lekarza weterynarii.
4. W razie potrzeby monitoruj oddechy, by upewnić się, że nie są one utrudnione.
5. Monitoruj dziąsła i język, by upewnij się, że są one różowe.
6. Zachęcaj psa do jedzenia.
7. Monitoruj ranę pooperacyjną pod kątem oznak infekcji.
8. Nie pozwalaj na lizanie lub drapanie rany.

Chemioterapia

Po usunięciu guza pierwotnego i węzłów chłonnych z obszaru płuc, w którym toczył się proces nowotworowy może zostać wprowadzona chemioterapia uzupełniająca. Chemioterapia może być także stosowana w przypadku guzów, których nie można operować lub które już się rozprzestrzeniły w celu spowolnienia choroby.

Decyzja o rozpoczęciu chemioterapii u psa uzależniona jest od jego stanu (stopnia zaawansowania klinicznego guza) oraz cech histologicznych guza.

Chemioterapię stosuje się często, gdy psy mają słabe wskaźniki prognostyczne lub jeśli rak rozprzestrzenia się lub też nie udało się usunąć guza w całości. Chemioterapia jest często zalecana w przypadku guzów wysokiego stopnia, dużych guzów lub guzów wykazujących cechy inwazji limfatycznej lub naczyniowej. Opublikowano niewiele informacji na temat skuteczności chemioterapii u psów z pierwotnymi rakami płuc. Sama chemioterapia, bez chirurgicznego usunięcia masy, często nie powoduje znacznego zmniejszenia wielkości masy ani znacznej poprawy czasu przeżycia.

W leczeniu guzów płuc u psów stosowano wiele środków chemioterapeutycznych, jednak do tej pory nie są dostępne żadne szczegółowe badania dotyczące tego, który protokół jest najlepszy. Generalnie rzecz biorąc – gdy stosowana jest chemioterapia, protokół zależy od doświadczenia klinicysty.

W chemioterapii stosowane są głównie winblastyna i/lub karboplatyna. Jednym leków stosowanych w leczeniu złośliwych guzów płuc jest winorelbina. Jest to forma chemioterapii do wstrzykiwań, która zapewnia częściową odpowiedź na leczenie u niewielkiej liczby psów z guzami płuc.

Istnieją doniesienia o dobrym działaniu windezyny i cisplatyny w leczeniu pierwotnych nowotworów płuc u psów. W kilku przypadkach chemioterapia wielolekowa z windezyną, cisplatyną, doskorubicyną lub mitoksantronem przyniosła pewne korzyści.

Chemioterapia metronomiczna jest również rozsądną, teoretyczną opcją leczenia. Ponieważ nowotwory płuc są wysoce zależne od angiogenezy, zwłaszcza w zakresie ich wzrostu i rozprzestrzeniania się, użyteczne może być leczenie antyangiogenne.

Badania raka płuc wyraźnie wykazały, że im większa liczba mikronaczyń w guzie, tym gorsze są prognozy. Hamowanie angiogenezy może znacznie spowolnić wzrost raka płuc u zwierząt.

Niektórzy lekarze przepisują chemioterapię metronomiczną przy użyciu niesteroidowego leku przeciwzapalnego i doustnego leku do chemioterapii – cyklofosfamidu. Ten rodzaj protokołu działa poprzez hamowanie tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które są wymagane do wzrostu nowego guza, podobnie jak w terapii antyangiogennej.

Tego typu leczenie nie było dokładnie badane pod kątem raka płuc u psów, wykazało jednak pewne korzyści w opóźnianiu nawrotu naczyniakomięsaka krwionośnego i mięsaków tkanek miękkich. Protokół ten może być więc wart wypróbowania, jeśli inne środki chemioterapeutyczne nie okażą się przydatne w walce z tą postacią raka.

Inne metody leczenia

Rola innych typowych metod leczenia chorych na raka płuc, w tym radioterapii, radiologii interwencyjnej i chemioterapii regionalnej jest jeszcze niezbadana u pacjentów weterynaryjnych.

Radioterapia

Radioterapia jest czasem stosowana w leczeniu raka płuc u psów. Radioterapia modulująca intensywność wiązki (ang. intensity-modulated radiation therapy – IMRT) może być alternatywną metodą – dla zabiegu usunięcia płata płuc – metodą leczenia nowotworów płuc. Pozwala ona na dostarczenie leczniczej dawki promieniowania bezpośrednio do ogniska nowotworowego.

Termoablacja prądem o wysokiej częstotliwości (ang. radiofrequency ablation – RFA)

Metoda ta polega na wprowadzeniu elektrody przez skórę (pod kontrolą tomografu komputerowego) bezpośrednio w masę guza.

Elektroda generuje prąd zmienny o wysokiej częstotliwości, co znacznie zwiększa temperaturę w masie guza i prowadzi do martwicy komórek nowotworowych.

Leczenie miejscowe

W celu zwiększenia działania przeciwnowotworowego leków w bezpośrednim środowisku guza możliwe jest podanie leków cytostatycznych lub cytokin miejscowo, bezpośrednio do jamy klatki piersiowej lub miąższu płuc.

Chemioterapię wziewną stosowano u psów z możliwym do oceny rakiem płuc, a także u pacjentów w leczeniu uzupełniającym (operacja, a następnie chemioterapia), podając doksorubicynę albo paklitaksel w postaci aerozolu.

Do leczenia złośliwych wysięków opłucnowych stosuje się systemową chemioterapię, chemioterapię doopłucnową lub obie te kombinacje z użyciem cisplatyny, karboplatyny, mitoksantronu.

Cytokiny podawane wziewnie

Podobnie jak chemioterapeutyki, drogą wziewną podawać również można interleukinę-2 (postać liposomalną).

Takim leczeniem objęto psy z przerzutami kostniakomięsaka – u 2 z 4 zwierząt uzyskano całkowitą remisję ognisk przerzutowych. U psów z pierwotnym guzem płuc nie uzyskano tak dobrej reakcji.

Podawanie cytokin drogą wziewną może jednak wzmocnić układ odpornościowy w walce z nowotworem.

Przerzutowy rak płuc można leczyć za pomocą radioterapii lub chemioterapii. Interwencja chirurgiczna zwykle nie jest zalecana, ale może być możliwa w zależności od niektórych kryteriów klinicznych.

Jeśli obecne są 3 lub mniej guzki, można wykonać operację ich usunięcia, aby wydłużyć życie psa. Najczęściej wykonuje się to w przypadku kostniakomięsaka z przerzutami.

Psy z przerzutami zwykle żyją krócej niż rok, ale leczenie może wydłużyć czas przeżycia. W tym okresie możesz poprawić jakość życia swojego psa, zapewniając mu dodatkowy komfort i uwagę.

Zwracaj szczególną uwagę na wzorce oddychania czworonoga i chroń go przed narażeniem na bierne palenie. W celu kontynuowania leczenia może być konieczne regularne odwiedzanie lekarza weterynarii. Postępuj zgodnie z jego zaleceniami, zwłaszcza w przypadku podawania środków chemioterapeutycznych w domu.

Rak płuc u psa rokowanie

Prognozy dotyczące pierwotnego raka płuc są różne i mogą być bardzo trudne do przewidzenia dla poszczególnych pacjentów.

Najlepsze rokowanie obserwuje się u psów z pojedynczymi zmianami, które mają mniej niż 5 cm średnicy i nie rozprzestrzeniły się na węzły chłonne lub inne tkanki. W tej grupie oczekuje się, że ponad 50% przeżyje rok po chirurgicznym usunięciu masy.

Rokowanie uzależnione jest przede wszystkim od tzw. czynników prognostycznych. Czynniki prognostyczne to cechy charakterystyczne pacjenta lub jego guza, które mogą wpływać na wynik (zwykle mierzony jako czas przeżycia) w sposób pozytywny lub negatywny. Czynniki prognostyczne dla psów z guzami płucnymi obejmują między innymi:

• stadium choroby,
• obecność niepożądanych objawów klinicznych przed diagnozą,
• wielkość guza pierwotnego,
• umiejscowienie guza pierwotnego w płucach,
• stopień histologiczny guza, który opiera się na cechach, ocenianych przez patologa pod mikroskopem.

Czynniki prognostyczne:

• Obecność przerzutów w węzłach chłonnych tchawiczo-oskrzelowych.
  To jeden z najważniejszych czynników rokowniczych przy pierwotnych guzach płuc, dający informacje na temat prawdopodobieństwa wystąpienia remisji oraz szacowanego czasu przeżycia psów leczonych metodą chirurgiczną.
  • Średni czas przeżycia psów ze stwierdzonymi ogniskami przerzutowymi w węzłach chłonnych tchawiczo-oskrzelowych wynosił od 26 do 255 dni.
  • Czas przeżycia pacjentów bez przerzutów wynosił od 120 do 452 dni.
  • Psy, u których stwierdzono powiększenie węzłów chłonnych przed lub w czasie operacji przeżywały średnio 60 dni.
  • Pacjenci, u których węzły chłonne nie były powiększone, żyli od 285 do 345 dni.
• Typ histologiczny nowotworu.
  • Psy z dobrze zróżnicowanym pierwotnym gruczolakorakiem rokują nieźle, jeśli zmiany są mniejsze niż 5 cm, z ujemnymi węzłami chłonnymi i bez wysięku opłucnowego. Wśród nich 50% pacjentów na ogół żyje rok po zabiegu.
  • Średni czas przeżycia pacjentów z gruczolakorakiem dobrze zróżnicowanym wynosił od 251 do 495 dni.
  • Pacjenci z innymi typami raków przeżywają zwykle 44-240 dni.
  • Rokowanie w przypadku raka płaskonabłonkowego jest znacznie gorsze niż w przypadku gruczolakoraka.
• Objawy kliniczne spowodowane guzem.
  Istnieją doniesienia, że brak objawów klinicznych (zarówno u ludzi, jak i u psów z pierwotną neoplazją płucną) jest korzystnym wskaźnikiem prognostycznym.
  • Psy, u których w momencie rozpoznania stwierdzono objawy kliniczne spowodowane rozwijającym się nowotworem, przeżywali średnio 240-300 dni.
  • Zwierzęta niewykazujące objawów żyły dłużej, a czas przeżycia wynosił 545 do 900 dni.
• Wielkość guza również może mieć znaczenie dla dalszego rokowania.
  • U pacjentów, u których pierwotny guz miał <100 cm3 (średnica 5 cm) najdłuższy średni czas przeżycia wynosił 20 miesięcy (mediana 17,5 miesięcy).
  • U pacjentów z guzami > 5 cm, średni czas przeżycia wynosił 7,8 miesiąca (mediana 8,5 miesięcy).
• Stopień zróżnicowania histologicznego.
  • W przypadku guzów słabo zróżnicowanych czas przeżycia psów wahał się od 5 do 150 dni.
  • Pacjenci z guzami dobrze zróżnicowanymi przeżywali od 251 do 790 dni.
  • W przypadku psów z małymi guzami o niskim stopniu złośliwości (dobrze zróżnicowanymi) bez zajęcia węzłów chłonnych średni czas przeżycia wynosi 16 miesięcy lub dłużej przy samej operacji.
  • Psy z guzami wysokiego stopnia (słabo zróżnicowanymi) z zajęciem węzłów chłonnych mają średni czas przeżycia wynoszący 3 miesiące, nawet po operacji. Ponieważ u wielu pacjentów z guzami o wysokim stopniu złośliwości ostatecznie wystąpi choroba przerzutowa po operacji, powszechnie zaleca się chemioterapię.
• Sposób wzrostu guza.
  • W przypadku guzów naciekających otaczające tkanki czas przeżycia wynosił 45 do 81 dni.
  • Pacjenci z mnogimi guzami żyli od 120 do 300 dni.
  • Pacjenci z pojedynczym guzem – od 224 do 790 dni.
• Obecność lub brak odległych przerzutów.
  • Pies z jednym pierwotnym nowotworem płuc, który nie rozprzestrzenił się na węzły chłonne ma najdłuższy średni czas przeżycia (średnio 12 miesięcy).
  • Jeśli zaangażowane są węzły chłonne lub w momencie rozpoznania stwierdzono wiele guzów, czas przeżycia jest skrócony do zaledwie 2 miesięcy.
  • Nawrót lub rozprzestrzenianie się guza jest częstą przyczyną śmierci.
• Umiejscowienie guza.
  • Według badań, pacjenci z guzami obwodowymi wykazywali medianę przeżycia wynoszącą 20 miesięcy, podczas gdy pacjenci z guzami w płatach płucnych mieli średni czas przeżycia wynoszący 8 miesięcy.

Ogólnie badania wykazały, że całkowity czas przeżycia pacjentów z pierwotnymi nowotworami płuc jest dłuższy niż rok. Psy z przewagą dobrych czynników rokowniczych zazwyczaj przeżywają 1,5 roku lub dłużej, podczas gdy psy z negatywnymi czynnikami prognostycznymi mają średni czas przeżycia 6-10 miesięcy.

Przerzutowy rak płuc jest zwykle związany z gorszym rokowaniem i mniejszą liczbą opcji leczenia niż pierwotny rak płuc. Występuje jednak znacznie częściej niż pierwotne guzy płuc u zwierząt domowych, dlatego ważne jest, by mieć jak największą pewność co do jego rozpoznania.

Podsumowując i upraszczając wymienione wyżej dane statystyczne, można powiedzieć, że rokowanie zależy od następujących wskaźników:

• rozmiar guza (<5 cm rokuje dobrze);
• przerzuty (przy ich obecności rokowanie ostrożne lub złe);
• obecność wysięku złośliwego (rokowanie złe);
• guz przylegający do ściany klatki piersiowej (rokowanie złe);
• rak płaskonabłonkowy (rokowanie złe);
• guzy niezróżnicowane (rokowanie złe);
• guz na obrzeżach (rokowanie dobre) vis guz zlokalizowany centralnie (rokowanie złe);
• objawy kliniczne w momencie rozpoznania (rokowanie złe);
• wysoki stopień złośliwości guza (rokowanie złe) vis niski stopień złośliwości (rokowanie dobre).

Gruczolakorak (adenocarcinoma) płuc u psa

Ponieważ gruczolakorak jest najczęstszym nowotworem płuc u psów, na koniec kilka informacji na temat tego rodzaju guza.

Gruczolakorak stanowi około 75 – 80% wszystkich pierwotnych nowotworów płuc. Jest to nowotwór złośliwy ze zdolnością do szybkiego wzrostu i przerzutów do odległych części ciała.

Podobnie jak inne rodzaje nowotworów złośliwych, adenocarcinoma płuc jest zwykle obserwowany u starszych psów w wieku powyżej 10 lat i występuje częściej u psów niż u kotów. Ten rodzaj raka może dotknąć każdą rasę, ale okazało się, ze boksery wydają się być bardziej narażone na jego rozwój. Częściej także pojawia się u psów brachycefalicznych.

Gruczolakorak jest niezwykle agresywnym rakiem, który szybko rośnie i rozprzestrzenia się na inne części ciała, takie jak:

• węzły chłonne,
• kości,
• serce,
• wątroba,
• śledziona,
• mózg,
• oczy.

Przerzuty w tkance płucnej lub lokalnych węzłach chłonnych są dość powszechne u zwierząt. Około 70% psów z adenocarcinomą będzie miało przerzuty do innych płatów płuc lub węzłów chłonnych, u 20% pacjentów dojdzie do rozprzestrzenienia się nowotworu na inne części ciała.

Gruczolakorak płuc może być pierwotny (czyli pochodzący z płuc) lub wtórny (czyli taki, który przerzutował do płuc z innego miejsca w ciele).

Objawy kliniczne gruczolakoraka u psa

Większość objawów gruczolakoraka dotyczy układu oddechowego, ale w przypadkach przerzutów objawy mogą się różnić, w zależności od lokalizacji przerzutów w ciele. Około jedna czwarta wszystkich psów z pierwotnym gruczolakorakiem płuc nie wykazuje typowych objawów oddechowych, a obecne są jedynie objawy nieswoiste, jak zmęczenie i zmniejszony apetyt.

Zdarza się także, że pacjent nie wykazuje żadnych symptomów choroby, a pierwotny gruczolakorak płuc jest rozpoznawany przypadkowo, podczas wykonywania zdjęcia rtg klatki piersiowej z innego powodu.

Rozpoznawanie i leczenie gruczolakoraka u psa

Rozpoznawanie i leczenie są podobne, jak w przypadku innych pierwotnych nowotworów płuc.

U wielu pacjentów z pierwotnym guzem zalecanym zabiegiem jest operacja.

W przypadku małych, pojedynczych guzów, które nie przerzutowały, średni czas przeżycia przy samej operacji wynosi około 20 miesięcy. Średnie przeżycie jest bliższe 8 miesiącom dla psów z dużymi guzami i 2 miesiącom, jeśli występują przerzuty. Chemioterapia jest w dużej mierze nieskuteczna.

Jeśli choroba nie zostanie wykryta i wyleczona przed rozprzestrzenieniem się na węzły chłonne, rokowanie nie jest dobre. Wtórny gruczolakorak prawie nigdy nie jest leczony chirurgicznie, ponieważ jeśli rak rozprzestrzenił się z innej części ciała na płuca, lekarz weterynarii najprawdopodobniej zaproponuje leczenie paliatywne.

Gruczolakorak płuc u psa rokowanie

Szanse na przeżycie Twojego psa będą zależeć od tego, czy jest to pierwotny, czy wtórny gruczolakorak płuca i jak daleko się rozprzestrzenił. Będzie to również zależeć od wieku i stanu zdrowia psa. Jeśli pies ma pierwotnego gruczolakoraka płuc, a chirurg jest w stanie usunąć cały nowotwór, pies ma około 50% szans na przeżycie dłużej niż rok. Niestety, jest to rodzaj raka, który często powraca, nawet jeśli guz zostanie usunięty za pierwszym razem.

Rokowanie jest najlepsze, gdy guz jest:

• mały,
• pojedynczy,
• nie rozprzestrzenił się (przerzuty) do pobliskich węzłów chłonnych lub innych miejsc w płucach lub ciele,
• w klatce piersiowej nie gromadzi się płyn,
• guzy klasyfikowany jest jako “niskiego stopnia złośliwości”,
• objawy są minimalne lub ich w ogóle nie ma.

Podsumowanie

Pierwotne guzy płuc na szczęście rzadko występują u zwierząt towarzyszących.

Przerzuty nowotworowe w płucach diagnozowane są zdecydowanie częściej i wiążą się ze złym rokowaniem. Większość pacjentów z nowotworem płuc nie wykazuje wyraźnych objawów niewydolności oddechowej, a guz często rozpoznawany jest przypadkowo.

Dlatego ważne są regularne kontrole stanu zdrowia, zwłaszcza psów w średnim i starszym wieku. Nierzadko u pacjentów z nowotworem pojawiają się objawy o charakterze ogólnym, takie jak osłabienie i utrata apetytu, a właścicielowi czasem trudno jest ustalić, kiedy pies jest naprawdę “wystarczająco” chory, by udać się z nim do lekarza weterynarii.

Pamiętajmy, że każdy niepokojący symptom, który trwa u podopiecznego dłużej niż kilka dni (nie mówię tu o sytuacjach wymagających natychmiastowej interwencji medycznej) wymaga konsultacji weterynaryjnej. W odniesieniu do nowotworów płuc, uwagi lekarskiej zdecydowanie wymagają objawy opisane w niniejszym artykule.