Karma weterynaryjna dla psa/kota: którą wybrać? [Lek wet Piotr Smentek]

Decydując się na zwierzę domowe czyli najczęściej psa czy kota bierzemy na siebie liczne obowiązki wynikające nie tylko z ich utrzymania i zapewnienia odpowiednich warunków do dobrego życia ale również ponosimy pełną odpowiedzialność za ewentualne leczenie w chwili wystąpienia choroby, co będzie się wiązało z niemałymi czasem wydatkami finansowymi.

Wszyscy chcielibyśmy posiadać tylko zdrowe, pięknie wyglądające zwierzęta a na wizyty do gabinetów weterynaryjnych udawać się tylko w sytuacji szczepień profilaktycznych.

W cywilizowanych krajach zachodnich posiadanie zwierzęcia traktowane jest jako przejaw wysokiego statusu społecznego, swego rodzaju “luksus”, na który nie zawsze i nie każdy może sobie pozwolić.

Utrzymanie zwierzęcia zwyczajnie kosztuje, co trzeba bardzo dokładnie uwzględnić w comiesięcznym budżecie domowym.

Oczywiście w przypadku zdrowego, młodego psa wydajemy pieniądze tylko na profilaktykę, szczepienia ochronne czy gotową karmę dla psa, co wielokrotnie nie jest wydatkiem przekraczającym możliwości finansowe przeciętnego obywatela.

Co jednak w sytuacji gdy wystąpi choroba?

Niejednokrotnie w swej praktyce spotkałem się z bardzo smutnym podejściem do zwierząt czego wyrazem była zmiana traktowania w chwili rozpoczęcia się choroby.

Wówczas pies czy kotek przestał być maskotką, ulubionym “przyjacielem rodziny” i stał się zbędnym, rodzącym dodatkowe koszty balastem, swoistym ciężarem co niejednokrotnie było powodem decyzji o eutanazji.

Nie zawsze przecież tak być musi i wielokrotnie można pomóc swojemu chorującemu podopiecznemu poprzez odpowiednie leczenie ale także właściwe żywienie.

Może wielu chorób nie wyleczymy i przyjdzie się z nimi zmagać do końca życia co nie oznacza, że nie powinniśmy podjąć wszelkich działań zmierzających do poprawy jakości życia czy zapewniania komfortu chorowania.

Właśnie temu służy wspomaganie leczenia poprzez zastosowanie odpowiedniej, dokładnie dobranej karmy weterynaryjnej wspomagającej leczenie danej jednostki chorobowej.

O specjalistycznych, celowo dobranych i ukierunkowanych sposobach leczenia poprzez żywienie będzie ten artykuł.

Co to jest karma weterynaryjna?

Zwierzęta chorują na przeróżne choroby, których częstotliwość wzrasta wraz z wiekiem psa czy kota.

Większość z tych schorzeń jest identyczna z tymi występującymi u ludzi co nikogo chyba zbytnio nie powinno dziwić, w końcu przecież psy i koty również są ssakami.

Dotyczą one tych samych narządów i organów, pracujących z czasem niezbyt efektownie i wykazując z biegiem czasu cechy niewydolności.

Doskonale poznane mechanizmy patofizjologiczne, etapy rozwoju, postępu choroby oraz opracowane metody leczenia niejednokrotnie są przenoszone i dostosowywane do naszych zwierząt.

Oczywiście, uwzględnia się przy tym specyficzne cechy organizmu psa czy kota, jego indywidualne szlaki metaboliczne i indywidualne cechy charakterystyczne.

Dzisiaj do wielu chorób, szczególnie tych układowych, podchodzi się kompleksowo i nie ograniczamy się wyłącznie do podawania leków a więc ukierunkowanego leczenia przyczynowego ale także podejmujemy wszelkie inne działania usprawniające to leczenia i wspomagające chory organizm.

Jedną z takich uzupełniających proces terapeutyczny metod pomocy ustrojowi jest odpowiednie żywienie, które okazuje się niezwykłym ułatwieniem w walce z chorobą.

Już dawno nasi przodkowie doskonale widzieli co należy spożywać w konkretnej jednostce chorobowej, czyli:

co jeść aby sobie pomóc?

Zwierzętami troszkę mniej wtedy się zajmowano.

Dzisiaj na szczęście wiele się zmieniło w tej kwestii, co przejawia się dobrze poznanymi potrzebami żywieniowymi w przypadku danej, konkretnej jednostki chorobowej.

Wiemy doskonale co w organizmie szwankuje i jak poprzez specyficzne leczenie i dobrane żywienie pomóc chorującemu psu i kotu.

Specjalistyczne karmy weterynaryjne muszą więc uwzględniać zmienione na skutek choroby warunki fizjologiczne panujące w organizmie jak również aktualne zapotrzebowanie energetyczne wraz ze zmienionym zapotrzebowaniem na składniki podstawowe i dodatkowe.

Temu właśnie służą specyficzne karmy weterynaryjne.

Najogólniej pisząc karmy weterynaryjne są swego rodzaju ukłonem firm żywieniowych, zaspokajającym potrzebę właścicieli chorych zwierząt cierpiących na różnorodne schorzenia, zapewniając najbardziej optymalne żywienie wspomagające proces walki z chorobą.

Wspomagają tym samym proces tradycyjnego leczenia oraz rekonwalescencji.

Aby tak się jednak działo muszą zawierać ściśle określone składniki specjalnie dobierane do każdej z jednostek chorobowych z osobna.

Wytworzenie specjalistycznej diety wymaga od producenta w pierwszej kolejności bardzo dokładnej znajomości zapotrzebowania zwierzęcia w danej jednostce chorobowej co w konsekwencji pozwala dobrać w odpowiednich proporcjach dane składniki.

Bo tutaj nie wystarczy wiedzieć, że składnik “A” działa korzystnie ale trzeba również użyć go w odpowiedniej ilości i proporcji z innymi. Skomponowanie skutecznej diety weterynaryjnej nie jest zadaniem prostym.

Wielu właścicieli chorych zwierząt podejmuje samodzielnie próby leczenia poprzez przyrządzane w domu jedzenie.

Dzisiaj bowiem wiele informacji znajdziemy choćby w internecie będącym swoistą kopalnia wiedzy.

Czy to jednak wystarczy?

A może sama nawet najpewniejsza wiedza to jeszcze troszkę za mało?

Pamiętajmy, że nie tylko korzystnie wpływający składnik ma znaczenie ale również jego interakcja z innymi obecnymi w karmie:

stąd niejednokrotnie lepiej zaufać gotowej karmie weterynaryjnej, niż próbować modyfikować żywienie samodzielnie.

Karmy weterynaryjne ukierunkowane są na daną jednostkę chorobową lub grupę chorób i tylko wtedy mogą przynieść oczekiwany efekt.

Można powiedzieć, że są karmami bytowymi, w odniesieniu do żywienia naszego pupila w konkretnej jednostce chorobowej.

Są więc żywieniem specjalistycznym, nie zastępującym właściwego leczenia, ale znacznie go wspomagającym. Karmy weterynaryjne działają synergicznie z ordynowanymi lekami i czasem mogą pozwolić na zmniejszenie ilości podawanych leków (np. karma weterynaryjna hipoalergiczna stosowana przy chorobach skórnych przebiegających ze świądem).

Określenie “karmy weterynaryjne” jest więc swego rodzaju skrótem myślowym obejmującym karmy dedykowanie zwierzętom w danych, konkretnych jednostkach chorobowych.

Widzimy więc doskonale, że tzw. karmy weterynaryjne mogą być bardzo pomocne w procesie leczenia:

• wspomagać je,
• eliminować objawy,
• poprawiać komfort życia,
• zapobiegać negatywnym skutkom związanym z chorobą (np. kacheksji czy wychudzeniu),
• wydłużać życie chorych zwierząt.

Kiedy stosować karmy weterynaryjne?

Jak już pisałem, karmy weterynaryjne są specjalistycznym sposobem żywnie usprawniającym proces leczenia. Bezwzględnie nie wolno stosować ich samodzielnie bez konsultacji z lekarzem weterynarii.

Wielu opiekunom zwierząt może się wydawać, że to “tylko jedzenie” i żadnej krzywdy zwierzęciu nie wyrządzimy źle dobierając pokarm.

Takie przekonanie może być złudne, bowiem musimy pamiętać, że karmę przepisaną przez weterynarza stosujemy przez dłuższy czas.

Wprawdzie pojedyncza porcja pokarmu rzeczywiście nie spowoduje żadnych szkód (no może z wyjątkiem biegunki u wrażliwych zwierzaków) ale gdy zaczniemy karmić zwierzę przez dłuższy czas niewłaściwa karmą skutki odległe mogą być zauważalne.

Pomijając nawet względy finansowe pamiętajmy, że karma weterynaryjne zawsze z uwagi na inny skład będzie droższa od tej zwykłej bytowej.

Kategorycznie więc odradzam stosowania takich karm na własna rękę, opierając się tylko na niepotwierdzonym podejrzeniu choroby, gdyż nie uzyskamy spodziewanego efektu.

Karmy tego typu zawsze stosujemy po konsultacji weterynaryjnej poprzedzonej przeprowadzoną diagnostyką i postawieniem pewnego, trafnego rozpoznania co wiąże się również z opracowanym leczeniem.

Bez rozpoznania stosowanie karm weterynaryjnych nawet w najlepszej wierze, jest zwyczajnie błędem, którego należy się wystrzegać.

Zawsze też musimy bardzo dokładnie obserwować zwierzę żeby zobaczyć jak nowa, droga karma będzie pobierana.

Może bowiem wydać się to prozaiczne, ale abyśmy mogli zauważyć efekt żywieniowy karma musi być przez zwierze zjedzona.

Nie oczekujmy też natychmiastowego efektu zmienionego żywienia, na który z reguły trzeba poczekać około 2 miesięcy.

Jaką karmę weterynaryjną wybrać?

Nie ma jednej ogólnej i uniwersalnej diety weterynaryjnej dopasowanej dla każdego zwierzęcia, bo nawet gdy pies i kot cierpieliby na tę samą jednostkę chorobową, ich diety, choć podobne, będą się jednak różniły.

Wprawdzie mamy karmy, które pomocne mogą się okazać w danych grupach chorób (np. diety w chorobach skórnych czy diety w chorobach nowotworowych) ale jednak w większości przypadków dieta dedykowana jest danej jednostce chorobowej.

I tak możemy wyróżnić w zależności od firmy:

• karma odchudzająca,
• karma weterynaryjna gastro stosowana przy nietolerancji pokarmowej,
• karmy na problemy dermatologiczne,
• karmy dla psa i kota chorego na nerki,
• karma weterynaryjna wspomagająca serce,
• diety stosowane w rekonwalescencji,
• karmy przy chorobach stawów,
• karmy przy cukrzycy,
• karmy dla zwierząt z chorą wątrobą,
• diety dla zwierząt starszych,
• karmy wspomagających trawienie,
• karmy przy chorobach trzustki,
• karmy weterynaryjne stosowane przy chorobach układu moczowego,
• dieta wspomagająca terapię stresu,
• karmy przy problemach stomatologicznych,
• karma weterynaryjna dla szczeniaka,
• karmy w chorobach nowotworowych.

Oczywiście często w danej grupie karm istnieją jeszcze podziały na poszczególne jednostki chorobowe bo jak sami widzimy grupowanie chorób jest raczej ogólne.

Przykładowo w często występujących chorobach układu moczowego możemy mieć różnego rodzaju kryształy obecne w moczu i od tego zależy jaką konkretną karmę powinniśmy wybrać (np. karmy Hills Urinary Care C/D, Hills Urinary care U/D czy Hills Urinary Care S/D, każda na inny rodzaj kamieni).

Im bardziej karma jest wyspecjalizowana i ukierunkowana na daną konkretną chorobę, tym stosowanie jej przynosi lepszy efekt leczniczy.

W związku z tym, co podkreślam jeszcze raz, musimy bezwzględnie postawione mieć jednoznaczne rozpoznanie oparte na wszelkich dostępnych badaniach dodatkowych (w tym przypadku choćby badaniu moczu) aby zastosowana karma okazała się skuteczna.

Producenci wprowadzają z reguły na rynek opracowane receptury karm dla najczęściej statystycznie występujących jednostek chorobowych lub grup schorzeń aby produkcja takiej karmy i poniesione koszty związane choćby z badaniami się zwróciły.

Nie oczekujemy więc, że dostaniemy karmę dobra i dostosowaną do każdego rozpoznania.

Trudno sobie wyobrazić sytuację gdy przykładowo na rzadziej występującą chorobę jaką choćby jest wyłysienie symetryczne znajdziemy konkretnie dobraną karmę.

Możemy zawsze w takiej sytuacji skorzystać z “bardziej ogólnej” karmy dermatologicznej poprawiającej kondycję skóry i sierści. Poszukując karmy dla naszego pupila nie skupiajmy się tylko i wyłącznie na jednej firmie.

Dzisiaj bowiem przedsiębiorców wprowadzających na rynek pożywienie dla zwierząt jest wielu i nawet jeśli danej karmy jeden nie produkuje warto spróbować z innym. Warto sprawdzić też mniejszych producentów, oferujących często karmy naprawdę dobrej jakości.

Każda karma weterynaryjna, będąc “produktem specjalistycznym” zawiera specjalnie dobrane składniki w odpowiedniej ilości i proporcji, tak aby maksymalnie usprawniać organizm w danym problemie zdrowotnym.

Nie sposób szczegółowo omówić wszystkich rodzajów, skupię się więc na jednym przykładowym rodzaju, mając na względzie, że w przypadku każdej karmy jest analogicznie.

Analiza karmy weterynaryjnej: na co zwracać uwagę?

Kama dla psa i kota z chorą wątrobą

Zwierzęta cierpiące na różnego rodzaju choroby wątroby powinny spożywać specjalistyczną dietę wątrobową.

Jedną z nich jest karma weterynaryjna na wątrobę Royal canine Hepatic, czyli pełnoporcjowa karma dla psa i kota z chorobami wątroby.

Karma ta skomponowana przez specjalistów przeznaczona jest wyłącznie do żywienia chorego psa, któremu nie powinniśmy dodawać nic więcej do jedzenia z wyjątkiem wody do picia. Nie trzeba dodatkowo podawać witamin dla psów i kotów.

Zawiera wysoko strawne białko roślinne będące lepiej tolerowane przez chore psy (białko rozkładane jest w wątrobie co powoduje powstanie produktów ubocznych, które przez wątrobę muszą być metabolizowane i przetworzone co wiąże się z pracą).

Co ważne obniżono w niej zawartość miedzi czyli pierwiastka mogącego odkładać się w wątrobie prowadząc do dalszego jej uszkodzenia i postępującej niewydolności.

Występujące w karmie przeciwutleniacze pozwalają walczyć z wolnymi rodnikami, którym to przecież przypisuje się szkodliwy wpływ na komórki i tkanki oraz proces starzenia.

Wysoki poziom energii dostępnej w małej objętości krokiecika składającego się na karmę pozwala pokryć potrzeby zwierzęcia nie obciążając zbytnio żołądka.

Sekretem firmy pozostają także użyte w procesie produkcji atraktanty smakowe czyli substancje zachęcające psiaka do chętnego jedzenia karmy, zważywszy na często gorszy apetyt przy chorobach wątroby.

Wszystko to wzbogacone jest kompleksem witamin: A, E, D oraz pierwiastkami (żelazo, mangan, cynk, jod, selen) w ściśle opracowanych i wyliczonych przez dietetyków zwierzęcych ilościach.

Na opakowaniu każdej karmy zawarta jest również szczegółowa informacja dotycząca zalecanych dawek dobowych jakie powinno otrzymywać zwierzę w zależności od swej wagi i kondycji.

I choć dla wielu ilość podawanej karmy może wydawać się mała (niewielka objętość) to proponuje bezwarunkowo się jej trzymać, wprowadzając ewentualnie niewielkie modyfikacje wynikające choćby z aktywnego trybu życia i intensywnego ruchu.

Karmy takie są jak już pisałem wysokoenergetyczne i skoncentrowane co pozwala na podawanie ich często w niewielkich ilościach.

Podana przykładowo karma weterynaryjna dedykowana zwierzętom z chorobami wątroby ma swoje “odpowiedniki” produkty podobne, w innych konkurencyjnych firmach co pozwala zmieniać żywienie w sytuacji gdy pies czy kot nie chce jej spożywać.

Zachowujemy tutaj pełne zasady obowiązujące przy zmianie karmy, żeby nie wywołać zaburzeń żołądkowo jelitowych.

Kama dla psa i kota z niewydolnością nerek

Innym przykładem niech będzie karma weterynaryjna stosowana przy często występującej u zwierząt starszych przewlekłej niewydolności nerek.

Skupmy się zatem na najważniejszych założeniach dietetycznych jakie powinna spełniać taka karma.

Celem żywienia będzie zatem zminimalizowanie procesów katabolicznych poprzez odpowiednie zbilansowanie energii pochodzącej z białek, co wpływa na obniżenie stężenia mocznika i kreatyniny.

W niewydolności nerek to właśnie te dwie główne substancje przemiany materii odpowiadają za niekorzystne objawy azotemii.

Nie mamy wprawdzie określonych dokładnych zaleceń dotyczących zawartości białka w diecie, ale założono, że w przypadku stężenia kreatyniny powyżej 2,5 mg/100 ml i BUM na poziomie 65-80 mg/dL należy:

• ograniczyć podaż białka z pokarmem,
• polepszyć jakość przyjmowanego białka,
• zbilansować poziom tłuszczów i węglowodanów.

Psy cierpiące na przewlekłą niewydolność nerek są w stanie katabolizmu, stąd zaleca się aby karma zawierała 12-48 % łatwo przyswajalnych białek.

U kotów zalecenia mówią o 20 % energii jaka powinna pochodzić z białek.

Dodatkowo zaleca się ograniczyć w diecie stężenie kwasów omega 6 oraz zwiększenie omega 3 uważanych za hamujące procesy chorobowe.

Zaburzenie czynności nerek prowadzi do niewystarczającego wydalania fosforu i hiperfosfatemii oraz wtórnej nadczynności przytarczyc.

Przewlekłą niewydolność nerek jest chorobą, której wyleczyć w stanie nie jesteśmy, ale stosując odpowiednie żywienie możemy maksymalnie opóźniać jej postęp i tym samym wydłużać życie pacjenta.

Odpowiednio skomponowane pożywienie jest niesamowitym wsparciem leczenia tradycyjnego, z którego absolutnie nie wolno rezygnować.

Jakie normy musi spełniać karma weterynaryjna?

Skoro jak już pisaliśmy karma weterynaryjna jest karmą specjalistyczną, szczegółowo opracowaną i dobraną do danej jednostki chorobowej lub grupy problemów, to oczywiste jest, że normy jakim odpowiada są rygorystyczne.

Po pierwsze skład karmy musi być powtarzalny dla każdej z dostępnych w handlu partii, serii.

Nie może zawierać przypadkowych, ciągle zmienianych składników ale być produkowana z ściśle określonych i znanych składników.

Podlega bowiem analizie składu w laboratorium u producenta.

Generalna zasada określa, że każdy składnik musi być łatwy do zidentyfikowania (musimy znać skąd pochodzi) i odznaczać się odpowiednią, wysoką jakością.

Nie jest więc możliwe jak twierdzą czasem niektórzy, produkowanie specjalistycznej karmy z byle jakich półproduktów, czy padłych na skutek chorób zakaźnych zwierząt, nie nadających się do innego wykorzystania.

Nikt nie pozwoliłby sobie na takie nieprzemyślane i ryzykowne działanie.

Zakłady produkujące karmy muszą posiadać stosowne certyfikaty potwierdzające wprowadzenie a przede wszystkim stosowanie w praktyce zatwierdzonych procedur jakościowych.

Podlegają również ścisłej kontroli weterynaryjnej przeprowadzanej przez Inspekcję weterynaryjną.

Wszelkie te działania zmierzają do zapewnienia jak najwyższej jakości wytwarzanego produktu warunkując tym samym jego odpowiednie działanie dietetyczne.

Stosując więc specjalistyczne karmy weterynaryjne, znanych firm europejskich możemy być pewni, że żadnej szkody zwierzęciu nie wyrządzimy, a wydane przez nas pieniądze z pewnością nie będą wyrzucone w błoto.

Ile kosztuje karma weterynaryjna?

Chyba nikogo nie zaskoczy fakt, że specjalistyczne karmy weterynaryjne są droższe od typowych, marketowych karm bytowych przeznaczonych dla zdrowych psów i kotów.

Użyte do ich produkcji składniki są wyselekcjonowane, specjalnie dobrane, fabryki muszą spełniać wygórowane normy, a receptury opracowane być przez dietetyków, co oczywiście musi przełożyć się na wyższy koszt karmy.

Z drugiej jednak strony możemy być pewni, że dostajemy produkt najwyższej jakości, który stosowany zgodnie z zaleceniami producenta usprawni proces leczenia danej jednostki chorobowej.

Ceny oczywiście zależą od gramatury i miejsca zakupu (w sklepach internetowych jest taniej).

I tak wahają się od dwudziestu kilku złotych za kg karmy przy zakupie worka 7 kg i kilkunastu złotych (np. 15 zł – 17 zł) za kg przy zakupie gramatury 14 kg tej samej karmy.

Im mniejsze opakowanie tym zakup droższy (w przeliczeniu za kg).

Duży worek możemy więc kupić za dwieście kilkadziesiąt złotych (14 kg), mniejszy 7 kg za sto pięćdziesiąt kilka złotych.

Oczywiście podawane przeze mnie ceny są orientacyjne i zależą od rodzaju karmy oraz miejsca zakupu.

Nie mniej jednak doskonale widzimy, że są one wyższe od zwykłej karmy za kilkanaście czy kilkadziesiąt złotych za worek zakupiony w markecie.

Podsumowanie

Specjalistyczne karmy weterynaryjne stanowią dość pokaźną grupę produktów trwale zakorzenionych na rynku produktów dla zwierząt.

Są doskonałym uzupełnieniem prowadzonego leczenia farmakologicznego, zaspokajając najlepiej potrzeby chorującego psa czy kota. Uzupełniają i dopełniają tym samym proces dochodzenia do zdrowia. Zdecydowanie warto z nich korzystać mając na względzie wszystkie ich zalety. Nawet wyższa cena nie powinna nas odstraszać przed zakupem bowiem duży worek nie zostanie szybko zjedzony i na długo wystarczy.

W sytuacji choroby warto zrobić wszystko co można aby zapewnić swemu psu czy kotu, który niejednokrotnie jest traktowany jako członek rodziny, jak najbardziej kompleksowe postępowanie lecznicze.

Odpowiednie żywienie wydaje się tutaj chyba jak najlepszym rozwiązaniem.