Owczarek węgierski puli pochodzi od teriera tybetańskiego, podobnie jak inne węgierskie długowłose psy pasterskie.
Historia rasy
Na teren Europy psy te dotarły z koczowniczymi plemionami Madziarów na przełomie IX wieku i X wieku i wykorzystywane były głównie do pomocy przy wypasie owiec i bydła. Ich charakterystyczna, przypominająca ciekawe dready lub sznurkowego mopa okrywa włosowa, miała za zadanie chronić je przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi panującymi w trakcie srogich zim na węgierskich równinach, a także atakami drapieżników. Również jej kolor predysponował poszczególne osobniki do konkretnych czynności. Mianowicie psy o jasnym umaszczeniu zasadniczo pracowały w nocy, gdy łatwiej było je dostrzec, a te o ciemnej szacie pilnowały inwentarza za dnia, wyraźnie kontrastując z bielą owczego futra, co ułatwiało pasterzom ich lokalizację. Psom groziło wyginięcie na skutek krzyżowań z innymi owczarkami. W 1912 roku dzięki inicjatywie profesora Emila Raitsitsa, rozpoczęto rewitalizację rasy psa, próbując powrócić do ich wcześniejszej morfologii. Oficjalny wzorzec zatwierdzony został w 1924 roku przez FCI, a w 1936 przez AKC. Obecnie psy rasa puli są przede wszystkim psami wystawowymi oraz towarzyskimi członkami rodziny. Pies pasterski puli – klasyfikacja FCI grupa 1 (pies pasterski i zaganiający) sekcja 1 (pies pasterski). Próby pracy dla psów tej rasy nie są wymagane.
Puli charakter
Puli to rasa, która przyciąga do siebie nie tylko nietuzinkowym wyglądem, ale i unikalnym charakterem. Puli jako pies pasterski jest oczywiście niezwykle niezależny, inteligentny, uparty i ma silną wolę, co nie zawsze idzie w parze z naszymi potrzebami. Dla kontrastu psy te są łagodne i lgną do ludzi, ale raczej do tych, których znają. Wobec obcych są podejrzliwe i lubią głośno szczekać, stąd puli jest psem, który sprawdzi się również w roli stróża. Puli lubią zabawę i ruch, chętnie spędzają czas z dziećmi oraz z innymi przedstawicielami własnego gatunku. Jeśli nie chcemy (a zapewne nikt tego nie chce), by nasz pies był agresywny, nadmiernie podejrzliwy lub zbyt płochliwy, musimy szybko zadbać o jego wczesną socjalizację i stykać go z różnymi sytuacjami od pierwszych tygodni pobytu w nowym domu. Ważne jest również szkolenie i trening, by w przyszłości umieć poradzić sobie z jego temperamentem.
Owczarek węgierski Puli opis rasy
Wielkość i waga owczarków węgierskich
Puli to średniej wielkości pies o kwadratowej, mocnej sylwetce oraz charakterystycznej, spilśnionej sierści. Wysokość w kłębie samca wynosi ok. 42 cm – 45 cm, przy masie 13-15 kg, a suk odpowiednio ok. 39 cm i 10 – 13 kg.
Wygląd rasy psów Puli
| Głowa | Średniej wielkości z dobrze wykształconymi łukami brwiowymi i słabo zarysowanym stopem. |
| Kufa | Kufa stanowi 1/3 długości głowy i zakończona jest czarną truflą nosa. |
| Wargi | Przylegające, ciemno pigmentowane, osłaniają komplet zębów ustawionych w zgryzie nożycowym. |
| Oczy | O żywym wyrazie, barwy ciemnobrązowej, ustawione nieco skośnie. |
| Uszy | Osadzone umiarkowanie szeroko, w kształcie litery V, opadające i obficie porośnięte włosem. |
| Szyja | Dobrze umięśniona szyja przechodzi w prosty grzbiet ze słabo zaznaczonym kłębem. |
| Klatka piersiowa | Głęboka o dobrze wysklepionych żebrach. |
| Lędźwie | Krótkie i mocne. |
| Zad | Lekko opadający. |
| Ogon | Obficie owłosiony, noszony zawinięty na grzbiet. |
| Kończyny | Proste i dobrze umięśnione z zaokrąglonymi łapami. |
| Palce | Dobrze wysklepione z ciemnymi i elastycznymi poduszkami. |
Pies pasterski puli długość życia
Długość życia psów tej rasy to około 12 – 16 lat.
Pies puli umaszczenie
Okrywa włosowa psa rasy puli jest dwuwarstwowa – twardy, zbity we frędzle włos okrywowy i delikatny podszerstek pokrywający ciało psa w różnych proporcjach. Najdłuższe sznury porastają okolice lędźwi i zadu, a najkrótsza sierść jest na głowie oraz kończynach. Pies puli występuje w umaszczeniu:
- czarnym,
- białym,
- brązowym,
- płowym,
- szarym.
Jak wygląda rasa owczarek węgierski puli możecie też zobaczyć na poniższym filmie:
Puli pielęgnacja i żywienie
Gęsta, odporna na warunki środowiskowe, specyficzna sierść psów rasy puli może być dość kłopotliwa w pielęgnacji. Sierść szczeniaka puli jest początkowo falista i z czasem zaczyna tworzyć charakterystyczne sznury i frędzle. W zależności od struktury włosa i ilości podszerstka okrywa może wyglądać nieco inaczej. Jeśli chcemy psa szczotkować, musimy zacząć wykonywanie tej czynności w pierwszych miesiącach – do ukończenia 9 miesiąca życia, nim włosy zbiją się w kępki. Trzeba być także przygotowanym na to, że sierść psa wymagać będzie codziennego rozczesywania. Włos można też pozostawić, by zbił się w owe charakterystyczne sznury. Puli nie linieją zbyt intensywnie, ale frędzle muszą być regularnie rozdzielane. Często przycina się włosy w okolicy pyska, by ułatwić utrzymanie czystości w tej okolicy. Jeśli nasz pies nie będzie jeździł na wystawy, możemy również zdecydować się na skrócenie całej okrywy, co zdecydowanie ułatwi i przyspieszy czynności pielęgnacyjne. Kąpiel i suszenie są również pracochłonne, gdyż należy zwrócić uwagę na dokładne osuszenie włosów przy skórze. Owczarki puli żywić możemy zarówno z wykorzystaniem karm komercyjnych, jak i przygotowywać im odpowiednio zbilansowane posiłki sami. Pamiętać trzeba, że ilość oraz proporcje składników odżywczych w pokarmie dostosować należy do wieku i aktywności fizycznej psa. Ze względu na tendencje niektórych osobników do otyłości, kontroli podlegać powinna masa ciała zwierzęcia oraz ilość podawanych np. w trakcie szkolenia smakołyków. Psy powinny mieć stały dostęp do świeżej wody.
Puli najczęstsze choroby
Cukrzyca
Cukrzyca to choroba metaboliczna, której istotą jest zaburzenie przemian glukozy w organizmie. Hiperglikemia powstaje na skutek niedoboru insuliny, braku jej receptorów lub utrudnień w przekazywaniu sygnału przy prawidłowej ich ilości na powierzchni komórek. Wyróżniono dwa typy cukrzycy:
- Typ 1 – cukrzyca insulinozależna – niszczenie komórek beta trzustki prowadzi do niedoboru insuliny.
- Typ 2 – cukrzyca insulinoniezależna – względny niedobór insuliny związany jest z opornością receptorów lub dysfunkcją komórek beta .
U owczarków węgierskich puli objawy choroby obserwuje się najczęściej u psów 7 – 9 letnich. Predysponowane są niesterylizowane suki.
Objawy kliniczne cukrzycy u owczarków węgierskich to:
- zwiększone pragnienie i zwiększone oddawanie moczu,
- wzrost apetytu,
- spadek masy ciała.
Diagnostyka cukrzycy opiera się na wykazaniu obecności cukromoczu oraz podwyższonego stężenia glukozy i fruktozaminy we krwi na czczo. W zależności od typu cukrzycy stosuje się odpowiednią dietę lub insulinę w zastrzykach. Hiperglikemia może również towarzyszyć innym chorobom ogólnoustrojowym, takim jak np.:
Dysplazja stawów biodrowych
Dysplazja stawów biodrowych jest jedną z najczęstszych chorób zwyrodnieniowych stawów spotykanych u psów. Polega na wadliwym ukształtowaniu oraz niedopasowaniu elementów wchodzących w skład stawu biodrowego. Schorzenie ma podłoże poligenetyczne, ale do jego wystąpienia przyczyniają się także czynniki dodatkowe, takie jak np. sposób żywienia szczenięcia w okresie wzrostu, czy intensywność fizycznych ćwiczeń.
Najczęściej objawy dysplazji stawów biodrowych obserwuje się u 6-12 miesięcznych psów puli Objawy wskazujące na HD to:
- niechęć do ruchu,
- trudności przy podnoszeniu się,
- częste pokładanie się,
- sztywny chód.
Rozpoznanie choroby lekarz stawia na podstawie uzyskanych od właściciela danych z wywiadu, badania klinicznego oraz zdjęcia RTG wykonanego w sedacji. Sposoby leczenia dysplazji uzależnione są od wieku psa oraz stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Celem terapii jest zmniejszenie lub zniesienie bólu i oraz spowolnienie tempa rozwoju choroby. Do najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych należą: resekcja główki kości udowej, pektinektomia i potrójna osteotomia miednicy (TPO). W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe o różnym czasie działania oraz innowacyjne terapie z wykorzystaniem komórek macierzystych, czy IRAP.
Zaćma
Zaćma to postępujące zmętnienie soczewki gałki ocznej, które powoduje zaburzenia widzenia, a z czasem prowadzi do całkowitej ślepoty. W przypadku psów puli ma ona najprawdopodobniej tło dziedziczne. W trakcie trwania choroby w soczewce zachodzą zmiany, prowadzące do wytrącania się nierozpuszczalnych białek, zmniejszających jej przezierność. Klinicznie zaćma widoczna jest przez otwór źreniczny jako biały dysk. Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu oftalmoskopowym lub badaniu lampą szczelinową. Jedyną możliwością skutecznego leczenia jest zabieg fakoemulsyfikacji do którego pacjent musi zostać wcześniej zakwalifikowany.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy to choroba endokrynologiczna, polegająca na zmniejszonym wytwarzaniu hormonów tarczycowych. Objawy są bardzo różnorodne, a wśród najczęściej obserwowanych wymienia się:
- tycie mimo normalnego apetytu,
- szybkie męczenie się,
- nawracające zmiany skórne,
- niedowłady,
- dyszenie,
- zwiększone pragnienie i zwiększone oddawanie moczu.
Do diagnostyki niedoczynności tarczycy u psów rasy Puli wykorzystuje się oznaczenie we krwi stężenia tyroksyny, TSH i dodatkowo cholesterolu. W leczeniu stosuje się doustnie lewotyroksynę w ustalonej indywidualnie dla każdego zwierzęcia dawce, podlegającej okresowej kontroli.
PRA
Postępujący zanik siatkówki (PRA – progressive retinal atrophy) to termin obejmujący zespół zmian zwyrodnieniowych komórek światłoczułych siatkówki. Charakterystyczną cechą PRA jest początkowa utrata zdolności widzenia po zmroku, a w miarę upływu czasu dochodzi do zaburzeń wzroku również za dnia. PRA występuje w obu oczach, ale na początku może silniej objawiać się w tylko jednym z nich. Jest to choroba dziedzicząca się w sposób autosomalny recesywny, a do jej rozpoznania wykorzystuje się badanie oftalmoskopowe, elektroretinografię oraz testy genetyczne pozwalające na identyfikację psów chorych i oraz nosicieli. Leczenia brak.
Zwichnięcie rzepki
Zwichnięcie rzepki jest schorzeniem, które polega na przemieszczaniu się rzepki na przyśrodkową lub boczną stronę stawu kolanowego przy ruchu zginania kończyny. Najbardziej znamiennym objawem rzepki jest nawracająca, samoograniczająca się kulawizna kończyny miednicznej, niezwiązana z jej bolesnością. Wyróżnia się 4 stopnie zwichnięcia:
- Stopień 1 – brak lub rzadko występująca kulawizna
- Stopień 2 – kulawizna przejściowa
- Stopień 3 – kulawizna stała – rzepkę można manualnie nastawić, ale wypada ona przy ruchu zginania
- Stopień 4 – kulawizna stała – nie ma możliwości nastawienia rzepki
Przypadki pierwszych stopni zaawansowania można poddać leczeniu zachowawczemu w postaci fizjoterapii, natomiast znaczna kulawizna wymaga już odpowiedniego leczenia chirurgicznego.
Czy warto zdecydować się na owczarka węgierskiego Puli?
Owczarki węgierskie puli to psy mało jeszcze w Polsce popularne. Pies rasy Puli, choć z reguły łagodny i przyjacielski, jest bardzo inteligentny i potrafi sprawić sporo kłopotu, szczególnie osobom niedoświadczonym. Jeśli nie będziemy tego uparciucha szkolić od pierwszych miesięcy, możemy mieć z nim istne utrapienie. Psy te potrzebują właściciela pewnego siebie i cierpliwego, który będzie potrafił wydobyć z nich najlepsze cechy, których przecież mają całe mnóstwo. Puli są mało wybredne jeśli chodzi o miejsce w którym będą mieszkać, natomiast największą radość sprawi im na pewno możliwość swobodnego wybiegu na solidnie ogrodzoną posesję, więc raczej nie nadają się do miasta. Puli nie nadają się też absolutnie do trzymania w budzie czy kojcu na zewnątrz, gdyż są niezwykle towarzyskie i uczuciowe, stąd źle znoszą samotność. Potrzebują umiarkowanej ilości ruchu oraz aktywności rozwijających nie tylko sprawność fizyczną pulich, ale i intelektualną. Sprawdzą się również w sportach takich jak agility czy obedience. Puli to inteligentny pies, który nadaje się dla rodzin z dziećmi, akceptuje także towarzystwo innych zwierząt domowych, pod warunkiem wczesnej i prawidłowo przeprowadzonej socjalizacji.
