Rezonans magnetyczny u psa i kota: cena, wskazania [lek wet Krystyna Skiersinis]

Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI Magnetic Resonance Imaging) jest nowoczesną metodą diagnostyki obrazowej, która – podobnie jak tomografia komputerowa – ukazuje obraz przekrojów badanych struktur organizmu. Ta metoda jest szczególnie przydatna do uwidaczniania tkanek miękkich. Ze względu na fakt, że rezonans magnetyczny może wykryć problemy, których nie jest w stanie zobrazować żadna inna procedura diagnostyczna, badanie to stało się jedną z najpotężniejszych technik rozpoznawania wielu chorób w medycynie ludzkiej, a obecnie staje się już coraz bardziej dostępne w medycynie weterynaryjnej. Zasadniczą zaletą rezonansu magnetycznego jest doskonałe różnicowanie tkanek miękkich oraz tkanek zmienionych nowotworowo.

Poniżej znajduje się lista ułatwiająca wybór pomiędzy tomografią komputerową, a rezonansem magnetycznym w odniesieniu do zaobserwowanych u zwierzęcia nieprawidłowości:

Zasada działania rezonansu magnetycznego

Sama koncepcja badania rezonansem magnetycznym opiera się na chemicznej analizie tkanek ciała, a obrazy są wyświetlane na monitorze w skali szarości. Technika ta nie korzysta z promieniowania rentgenowskiego, jak to ma miejsce przy rentgenografii konwencjonalnej czy tomografii komputerowej. Istota badania opiera się na właściwościach magnetycznych atomów, z których składa się ciało ludzi i zwierząt. MRI wykorzystuje kombinację pól magnetycznych, fal radiowych i technologii komputerowej do odwzorowania jąder atomów wodoru w tkankach i dzięki temu generowania bardzo szczegółowych obrazów wielu części ciała.

Jak działa obrazowanie MRI?

W naszych oraz zwierzęcych ciałach woda stanowi około 95% składu i fakt ten został wykorzystany do obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego. Cząsteczki wody są zbudowane z atomów wodoru i tlenu. Jądra atomów wodoru posiadają ładunek elektryczny. Po umieszczeniu w stałym polu magnetycznym ustawiają się one wzdłuż linii tego pola czyli ulegają magnetyzacji.

Skaner MRI zawiera potężny magnes, który powoduje, że protony wyrównują się i obracają wokół długiej osi pola magnetycznego. Tak, jak na rozkaz: “Baczność!” w wojsku, żołnierze prostują się i ustawiają w równym szyku, tak i tu – pod wpływem działania magnesu – protony ustawiają się w odpowiednim położeniu jak koraliki na napiętym druciku. Kiedy więc pacjent znajduje się wewnątrz silnego pola magnetycznego, uzyskuje się właśnie taki efekt namagnesowania protonów.

Pacjent następnie poddawany jest działaniu fal o częstotliwościach radiowych, które powodują przejściową zmianę namagnesowania atomów. Te impulsy wytwarzane są po to, żeby “wytrącić” ułożone protony z równej osi. Fala radiowa dostarcza protonom energię, żeby ustawiły się wbrew działającemu na nie polu magnetycznemu. Kiedy fala przestaje działać, protony wracają z powrotem do wygodniejszej dla siebie pozycji.

Obrazowo można powiedzieć, że jest to sygnał “Spocznij!” dla protonów, które – w pewnym sensie zrelaksowane – wracają teraz na swoje pozycje. Podczas tego powrotu emitują one mierzalny sygnał w postaci promieniowania radiowego. Powracające fale radiowe z pobudzonych protonów są wychwytywane przez bardzo wrażliwe detektory (pełniące rolę anten) i wyświetlane jako obrazy fal radiowych. Protony nie uwalniają tej samej ilości fal w tym samym tempie.

Różne cząsteczki wytwarzają więc sygnały MRI o różnej intensywności, zależnie od rodzaju tkanki. Sygnały te można wykorzystać do różnicowania tkanek oraz określania nieprawidłowości. Właśnie dlatego rezonans magnetyczny może “widzieć” pewne typy uszkodzeń lub zmian lepiej niż jakakolwiek inna technika obrazowa – wyświetla on informacje na poziomie molekularnym. Komputer przetwarza te dane i wyświetla na monitorze w postaci obrazu.

To, jaki będzie ten emitowany przez proton sygnał zależy od jego umiejscowienia oraz bezpośredniego środowiska chemicznego w danej tkance. Środowisko wpływa bowiem na to, jak szybko protony będą się “relaksować”. Stąd też rozmaite tkanki można identyfikować dzięki różnym czasom relaksacji protonów. Rezonans magnetyczny najlepiej widzi struktury bogate w wodę, w tłuszcze i kwasy tłuszczowe oraz w ATP. Nic więc dziwnego, że jest preferowaną metodą do oceny tkanek miękkich. W silnym polu magnetycznym jądra atomów wodoru w namagnesowanej tkance pochłaniają i emitują energię. Sygnały te są odbierane przez detektory, umieszczone wokół pacjenta, a ich intensywność jest różna, zależnie od rodzaju tkanki.

Powstawanie obrazu MRI

Podczas badania rezonansem magnetycznym pacjent umieszczany jest w polu magnetycznym, a fale radiowe są przesyłane w kierunku tego pola.

Nadajnik jest wyłączany na chwilę, a pacjent emituje fale radiowe, które są odbierane i wykorzystywane do rekonstrukcji obrazu.

Uzyskanie obrazu trwa zwykle kilka minut.

W celu podświetlania tkanek na różne sposoby, stosowane mogą być różne sekwencje impulsów o częstotliwościach radiowych.

Dzięki temu możliwe jest kontrastowanie tkanek w obrazach magnetyczno-rezonansowych.

W dwóch pierwszych sposobach kontrastowania:

T1 i T2, wykorzystuje się różnice w czasach relaksacji protonów pomiędzy różnymi strukturami ciała.

Na przykład obraz z przewagą T1 (T1 weighted images/T1W lub T1 zależny), nazywany także obrazowaniem lub kontrastowaniem T1, pokazuje wolny płyn jako ciemnoszary, podczas gdy skany z przewagą T2 – (T2 weighted images/T2W lub T2 zależny) pokazują płyn jako biały.

Tłuszcz jest jasny zarówno przy T1W, jak i przy T2W.

Większość ostrych procesów patologicznych obniża zawartość tłuszczu i zwiększa zawartość wody, więc różnica pomiędzy obrazami T1W i T2W często będzie wskazywać poszukiwane obszary.

Po to, żeby stłumić wpływ tkanki tłuszczowej na obraz, można wykonać dodatkowe przetwarzanie skanów T2 zależnych, otrzymując obraz STIR (Short Tau Inversion Recovery).

Jest on szczególnie przydatny w identyfikacji patologii kości oraz korzeni nerwowych.

Alternatywnie – można również stłumić sygnał wody, otrzymując obraz FLAIR (Fluid Attenuated Inversion Recovery) – użyteczny do identyfikowania patologii w komorach mózgu przy badaniu centralnego układu nerwowego.

Podczas skanowania można również otrzymać protokoły 3D o wysokiej rozdzielczości w celu zobrazowania niewielkich obszarów tkanki z drobnymi szczegółami.

Inny sposób kontrastowania to tzw. obrazowanie z przewagą gęstości (ang. proton density weighting) – PD zależny.

Ten sposób obrazowania nie uwzględnia różnic pomiędzy czasami relaksacji dla różnych typów tkanek, ale opiera się na różnicach w gęstościach protonów (jąder atomów wodoru) w strukturach i substancjach, budujących organizm.

Im w danej tkance jest więcej protonów, tym magnetyzacja i sygnał będą silniejsze, a obraz jaśniejszy.

Bardzo użyteczną techniką jest użycie wzmocnienia kontrastu.

Zwykle stosowane są środki kontrastowe, zawierające sole gadolinu.

Związki te są paramagnetykami, co oznacza, że wykazują zdolność namagnesowania się w zewnętrznym polu magnetycznym, w kierunku zgodnym z kierunkiem tego pola.

Środki takie podawane są one w iniekcji dożylnej, a sole szybko gromadzą się w tkankach z nieprawidłowym przepływem kapilarnym.

Stosowane są one do identyfikacji zniszczenia bariery krew/mózg i dlatego głównym wskazaniem do ich zastosowania jest podejrzenie nowotworzenia lub zlokalizowanych procesów infekcyjnych i/lub zapalnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Wskazania do badania rezonansem magnetycznym

Podobnie jak tomografia komputerowa, badanie rezonansem magnetycznym jest również techniką obrazowania przekrojowego, która umożliwia wyeliminowanie nakładania się sąsiednich struktur.

MRI jest uważane za metodę z wyboru do badania tkanek miękkich.

Dostarcza jednak mniej szczegółowych informacji na temat kości, ponieważ tkanka kostna w tym badaniu ma zredukowany sygnał (ze względu na niższą gęstość wodoru).

Główne wskazania do badania rezonansem magnetycznym to obrazowanie chorób mózgu i kręgosłupa.

MRI umożliwia między innymi rozróżnienie takich struktur, jak:

• istota szara a biała mózgowia,
• płyn mózgowo-rdzeniowy,
• rdzeń kręgowy,
• tłuszcz nadtwardówkowy,
• dysk międzykręgowy.

Obrazowanie rezonansem ma więc bardzo duże zastosowanie w diagnozowaniu chorób mózgu, kręgosłupa, ale jest także wykorzystywane do badania tkanek miękkich brzucha i miednicy.

Zasadnicze i najważniejsze wskazania, które wymagają przeprowadzenia badania rezonansem magnetycznym obejmują:

• Podejrzenie zmian lub uszkodzeń w przestrzeni wewnątrzczaszkowej.
• Podejrzenie podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego (zwłaszcza przez pobraniem płynu mózgowo-rdzeniowego).
• Uraz głowy.

Obrazowanie czaszki za pomocą rezonansu magnetycznego jest obecnie najlepszym sposobem rozpoznawania chorób i zmian strukturalnych, zlokalizowanych w głowie, ponieważ kości sklepienia czaszki nie utrudniają oceny.

Badanie to zapewnia więc doskonałe uwidocznienie szczegółów struktury tkanek miękkich w porównaniu z obrazami, uzyskanymi w badaniu tomografem komputerowym.

Stąd też jest to metoda nie do przecenienia w diagnostyce guzów mózgu.

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego są stosunkowo rzadkie u psów i kotów, jednak w przeszłości wiele z nich mogło być nierozpoznawane z powodu braku odpowiednich metod diagnostyki obrazowej.

W przypadku zdiagnozowania guza, często istnieją szanse na jego chirurgiczne usunięcie.

Jedną z opcji jest także radioterapia.

Dla niektórych opiekunów zwierząt samo uzyskanie ostatecznej diagnozy wiele znaczy, ponieważ od tego momentu nie poruszają się oni po omacku, a mogą podjąć określone decyzje, nawet, jeśli jedną z opcji jest niepodejmowanie żadnego leczenia.

Ponadto wczesne wykrycie jakichkolwiek zmian wewnątrzczaszkowych pozwala wdrożyć odpowiednie leczenie.

Poniżej znajduje się lista objawów związanych z obecnością nieprawidłowości w obrębie głowy, a także przyczyny, które doprowadzają do wystąpienia tychże symptomów.

Objawy kliniczne, związane z obecnością nieprawidłowości w przestrzeni wewnątrzczaszkowej to najczęściej:

• Zmiany zachowania i temperamentu (np. napieranie przez zwierzę głową, stanie w kącie i wpatrywanie się w przestrzeń, zwiększona aktywność lub przeciwnie – nieuzasadnione zmęczenie, szczekanie bez powodu, agresja).
  • Przyczyny mózgowe:
    • napady padaczkowe,
    • wodogłowie,
    • zapalenie mózgu.
  • Przyczyny tła tarczycowego:
    • nadczynność tarczycy u kotów,
    • niedoczynność tarczycy u psów,
    • rak tarczycy.
  • Zatrucia:
    • strychnina,
    • metaldehyd
    • insektycydy fosforoorganiczne,
    • metale ciężkie.
    • Urazy (uraz głowy).
  • Przyczyny wirusowe:
    • zapalenie mózgu i rdzenia u psów w przebiegu nosówki,
    • wścieklizna.
• Napady padaczkowe. Częstsze przyczyny ataków padaczkowych:
  • Przyczyny wrodzone, np. wodogłowie.
  • Przyczyny zapalne, wśród których wymienić można:
    • przyczyny infekcyjne:
      • bakteryjne,
      • wywołane przez riketsje,
      • wirusowe:
      • nosówka,
      • zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP),
      • wirus niedoboru odporności kotów (FIV),
      • wirus białaczki kotów (FeLV),
      • grzybicze, np. kryptokokoza,
      • pierwotniacze, np. neosporoza, toksoplazmoza,
      • pasożytnicze.
    • przyczyny immunologiczne:
      • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
      • zapalenie mózgu.
  • Nowotwory:
    • glejak,
    • oponiak,
    • przerzuty nowotworowe.
  • Przyczyny toksyczne:
    • strychnina,
    • metaldehyd
    • metale ciężkie,
    • zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi.
  • Urazy (najczęściej uraz głowy).
  • Przyczyny metaboliczne:
    • choroby spichrzeniowe,
    • niedobór witaminy B1,
    • niedobór wapnia,
    • hipoglikemia,
    • encefalopatia wątrobowa,
    • zespolenie wrotno-systemowe,
    • niewydolność wątroby,
    • zapalenie wątroby.
• Drgawki – mogą one być wynikiem zaburzeń w mózgu, ale także zatrucia toksynami czy też chorób wątroby.
• Zmiany stanu świadomości (otępienie, letarg lub przeciwnie – nadmierne pobudzenie, ekscytacja).
• Zaburzenia równowagi. Mogą one się objawiać między innymi: pochyleniem głowy, mdłościami i wymiotami, upadaniem, chwianiem się, oczopląsem, drżeniami, niezbornością ruchów, zbyt wysokim unoszeniem kończyn podczas chodzenia, zespołem Hornera itp. Częste przyczyny zaburzeń równowagi:
  • Zespół przedsionkowy obwodowy (zaburzenie dotyczące ucha wewnętrznego i nerwu przedsionkowo-ślimakowego):
    • Stany zapalne:
      • infekcje (np. zapalenie ucha środkowego/wewnętrznego),
      • immunologiczne (np. polipy).
    • Nowotwory (ucha wewnętrznego/środkowego):
      • czerniak,
      • rak płaskonabłonkowy,
      • gruczolakorak.
    • Urazy:
      • uraz głowy,
      • przerwanie błony bębenkowej.
    • Toksyny (np. leki).
    • Przyczyny idiopatyczne (geriatryczny zespół przedsionkowy).
  • Zespół przedsionkowy centralny (dotyczy pnia mózgu i móżdżku):
    • Przyczyny zwyrodnieniowe/metaboliczne, np. abiotrofia móżdżku (zwyrodnienie części korowej móżdżku).
      Przyczyny wrodzone:
      • hipoplazja móżdżku,
      • wodogłowie.
  • Przyczyny zapalne:
    • immunologiczne:
    • zapalenie móżdżku,
    • choroba białych trzęsących się psów (idiopatyczne zapalenie móżdżku “white shaker syndrome”).
  • Przyczyny nowotworowe, np. rdzeniak.
  • Przyczyny urazowe (uraz głowy).
  • Przyczyny toksyczne, zwłaszcza zatrucia lekami (np. metronidazolem).
  • Przyczyny naczyniowe.
• Krążenie po okręgu, chodzenie w kółko.
• Zaburzenia chodu (mogą być tła neurologicznego lub ortopedycznego).
• Słabość kończyn. Częste przyczyny osłabienia, porażenia i niedowładu kończyn:
  • Mielopatie (choroby rdzenia kręgowego):
    • tła immunologicznego, np.:
      • odpowiadające na sterydoterapię zapalenie opon mózgowych / zapalenie tętnic,
      • ziarniniakowe zapalenie mózgu i opon mózgowych.
  • Nowotwory:
    • kostniakomięsak,
    • włókniakomięsak,
    • oponiak,
    • guz osłonek nerwowych,
    • przerzuty nowotworowe,
    • szpiczak mnogi,
    • chłoniak.
  • Przyczyny urazowe, np. złamania, zwichnięcia.
  • Przyczyny naczyniowe, jak zator włóknisto-chrzęstny, mielopatia niedokrwienna.
  • Przyczyny metaboliczne:
    • mielopatia zwyrodnieniowa,
    • zwyrodnienie neuronów ruchowych.
• Choroby nerwowo-mięśniowe (neuromiopatie), do których mogą doprowadzić:
  • Przyczyny zwyrodnieniowe:
    • zwłóknienie mięśni
  • Wrodzone:
    • wrodzona miastenia gravis,
  • Czynniki zapalne:
    • infekcyjne,
    • zapalenie mięśni,
    • zapalenie nerwów,
    • ostre idiopatyczne zapalenie wielokorzeniowe i wielonerwowe,
    • bakteryjne, np. tężec,
    • pierwotniacze, np. neosporoza, toksoplazmoza
  • Czynniki immunologiczne:
    • nabyta miastenia gravis,
    • neuropatia paranowotworowa,
    • zapalenie mięśni ,
    • zapalenie nerwów.
  • Przyczyny nowotworowe:
    • guz osłonek nerwowych.
  • Przyczyny urazowe:
    • guz splotu ramiennego,
    • urazy nerwów obwodowych.
  • Przyczyny toksyczne:
    • botulizm,
    • zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi,
    • porażenie kleszczowe.
  • Przyczyny naczyniowe:
    • neuropatia niedokrwienna,
    • zakrzepica zatorowa aorty.
  • Przyczyny metaboliczne:
    • neuropatia cukrzycowa,
    • dystrofia mięśni,
    • niedoczynność tarczycy.
• Deficyty czucia głębokiego.
• Zaburzenia ruchowe.
• Ślepota (może być pochodzenia neurologicznego lub oftalmologicznego). Częste przyczyny ślepoty:
  • Choroby związane z zaburzeniami widzenia:
    • choroby oka i siatkówki,
    • choroby nerwu wzrokowego (np. zapalenie nerwu wzrokowego).
  • Choroby mózgu:
    • wrodzone, np. wodogłowie,
    • zapalne, np. zapalenie mózgu,
    • nowotworowe:
      • guz mózgu,
      • guz zagałkowy,
      • urazowe, np. przy urazie głowy,
    • metaboliczne:
      • niedotlenienie,
      • choroby spichrzeniowe,
      • encefalopatia wątrobowa,
    • naczyniowe.
• Głuchota. Częste przyczyny głuchoty:
  • Zmiany zwyrodnieniowe w ślimaku u starszych psów.
  • Przyczyny anatomiczne (dotyczące narządu słuchu):
    • hipoplazja,
    • aplazja narządu spiralnego,
    • wodogłowie.
  • Przyczyny nowotworowe:
    • nerwiak nerwu słuchowego,
    • nerwiakowłókniak,
    • nerwiakowłókniakomięsak.
  • Przyczyny zapalne i infekcyjne:
    • zapalenie ucha wewnętrznego,
    • wirus nosówki psów (może spowodować osłabienie słuchu, rzadko całkowitą głuchotę),
    • polipy nosogardzieli, naruszające struktury ucha wewnętrznego.
  • Przyczyny urazowe.
  • Przyczyny toksyczne:
    • antybiotyki, mogące oddziaływać ototoksycznie:
      • aminoglikozydy,
      • polimyksyna B,
      • erytromycyna,
      • wankomycyna,
      • chloramfenikol,
    • środki odkażające:
    • etanol,
    • chlorheksydyna,
    • leki stosowane w onkologii, np. cisplatyna,
    • leki moczopędne, np. furosemid,
    • metale ciężkie, takie jak arsen, ołów, rtęć
    • inne środki, jak np. ceruminolityki, glikol propylenowy, salicylany.
• Deficyty nerwów czaszkowych (zez, anizokoria, osłabienie czucia okolicy twarzowej, osłabienie napięcia mięśniowego).
• Inne objawy neurologiczne, jak np.:
  • trudności z żuciem i/lub przełykaniem pokarmu,
  • ograniczone (zmniejszone) ruchy mięśni twarzy,
  • zmiana głosu,
  • paraliż twarzy,
  • zaniki mięśniowe w obrębie głowy,
  • opuszczona żuchwa,
  • szczękościsk.
• Przewlekła wydzielina z nosa. Przyczyny nieprawidłowej wydzieliny z nosa obejmują:
  • Czynniki zapalne/infekcyjne:
    • zapalenie błony śluzowej nosa,
    • zapalenie zatok,
    • infekcje grzybicze, np. aspergiloza jamy nosowej.
  • Infekcje wirusowe:
    • układu oddechowego,
    • zapalenie mózgu i rdzenia u psów (w przebiegu nosówki),
    • zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP),
    • mielopatia związana z białaczką wirusową kotów,
    • wścieklizna.
  • Czynniki nowotworowe, np. nowotwór nosa.
  • Kichanie wsteczne.
  • Ciało obce lub roztocza nosa.
• Syndrom ras brachycefalicznych (zwężenie nozdrzy zewnętrznych).

Ważnymi wskazaniami, przy których zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego są stany patologiczne i choroby, przy których nie występuje bezpośredni stan zagrożenia życia, jednak identyfikacja zmian w obrazach rezonansu magnetycznego mogłaby zasadniczo przyspieszyć proces diagnostyczny oraz odpowiednią terapię. Należą tu:

• Padaczka (zwłaszcza przy nietypowym przebiegu i/lub słabej odpowiedzi na terapię). Pierwotna padaczka rozpoczyna się zwykle we wczesnym okresie życia, chociaż może wystąpić w każdym wieku. Późne wystąpienie padaczki w wielu przypadkach udaje się leczyć za pomocą leków przeciwdrgawkowych, istotne jest jednak wykluczenie chorób nowotworowych lub zapalnych ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza u starszych pacjentów.
• Wrodzone i zapalne choroby mózgu.
• Choroby kręgosłupa (jest jedyną wiarygodną metodą oceny zespołu lędźwiowo-krzyżowego). Rozpoznawanie chorób kręgosłupa opierało się najczęściej na radiografii, a w szczególności na mielografii. Badania te jednak nie są w stanie dokładnie zróżnicować masy w kanale kręgowym, nie dostarczają też informacji na temat zmian w samym rdzeniu kręgowym. MRI umożliwia szybką lokalizację, dając jednocześnie szczegółowe informacje na temat charakteru zmian.
• Przewlekła wydzielina z nosa. Podstawą diagnostyki przewlekłego kataru, krwawienia z nosa oraz kichania jest radiografia oraz endoskopia z pobraniem próbek do badania cytologicznego i/lub histopatologicznego. Jednakże w przypadku występowania nowotworów w jamie nosowej, cytologia ma stosunkowo niską czułość, a próbki biopsyjne mogą nie być reprezentatywne. Radiografia ma swoje ograniczenia – jest niespecyficzna i nie daje wyraźnego rozgraniczenia pomiędzy tkankami miękkimi. Z kolei badanie endoskopowe może być utrudnione z powodu braku dostępu do całej jamy nosowej, a uwidocznienie interesujących nas struktur może nie być możliwe z powodu obecności wydzieliny, krwi czy zalegających mas. Ostatecznie wiele rozpoznań stawiano na podstawie bardzo inwazyjnej rinotomii. Badanie rezonansem magnetycznym jest więc przydatne do oceny guzów, ciał obcych i aspergilozy. Uwidoczni ono zasięg zmiany, ewentualne naciekanie sąsiadujących struktur oraz oceni strukturę nieprawidłowej tkanki.
• Planowanie chirurgiczne, zwłaszcza przy ocenie prawdopodobieństwa całkowitej resekcji guza.
• Choroba ucha środkowego/wewnętrznego.
• Choroby oczodołu. Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego zalecane jest dla tych pacjentów, u których radiografia i ultrasonografia nie dały pewności rozpoznania oraz dla tych przypadków, dla których prognozowany jest zabieg operacyjny.

Wskazaniami, przy których obrazowanie rezonansem może być bardzo użyteczne to:

• Różne stany ortopedyczne (zapalenie mięśni, zapalenie ścięgien, zapalenie szpiku kostnego i kości, martwak kości, niepełne kostnienie, osteochondroza oddzielająca, podejrzenie choroby więzadeł krzyżowych, rozdarcie łąkotki itp.). Ze względu na lepszą rozdzielczość w obrazowaniu drobnych struktur kostnych, to badanie tomografem komputerowym jest preferowaną metodą diagnostyczną w ortopedii. Jednakże badanie rezonansem magnetycznym może być przydatne w pewnych stanach, zwłaszcza w obrazowaniu tkanek miękkich oraz identyfikowaniu nieprawidłowego metabolizmu kości (nowotwory).
• Choroby nerek.
• Choroby wątroby.
• Choroby naczyniowe (np. przecieki wrotno-systemowe, choroba zatorowa),
• Różne choroby tkanek miękkich (np. torbiele, ropnie lub nowotwory prostaty).

MRI może być użyteczny w dokładnym uwidocznieniu zmian w:

• wątrobie,
• nerkach,
• śledzionie,
• miednicy.

Pewną trudność stanowi czas, potrzebny do wykonania skanu, co wiąże się w wpływem oddechu na ruchy brzucha, co pociąga za sobą rozmycie obrazu.

Najczęstsze nieprawidłowości u psa i kota, diagnozowane za pomocą rezonansu magnetycznego

Najczęściej diagnozowane zaburzenia, takie jak np. guzy mózgu, krwotok do mózgu, ropień, zapalenie mózgu lub udar, są przyczynami drgawek, paraliżu oraz innych zaburzeń neurologicznych.

Choroby, dotyczące kręgosłupa to najczęściej:

• zapalenie stawów,
• przepuklina krążka międzykręgowego,
• zwężenie kanału kręgowego,
• guzy kręgosłupa.

Problemy ze stawami:

• naderwania więzadeł,
• rozdarcia łękotki,
• zapalenie stawów, guzy.

Nieprawidłowości w obrębie brzucha i miednicy:

• guzy,
• torbiele,
• ropnie,
• tętniaki.

Choroby zatok:

• infekcje,
• torbiele,
• nowotwory.

Choroby oczu:

• guzy,
• infekcje.

Jak należy przygotować psa/kota do rezonansu magnetycznego?

Przede wszystkim należy wykonać wszelkie testy diagnostyczne, które zalecane są przy rozpoznawaniu choroby podstawowej, a także badania kwalifikujące do przeprowadzenia znieczulenia ogólnego.

Niezmiernie istotne jest sprawdzenie stanu nerek i wątroby, a u pacjentów z problemami sercowymi konieczna może być konsultacja kardiologiczna.

Ważną sprawą jest także wykluczenie obecności jakichkolwiek metalowych przedmiotów wewnątrz ciała pacjenta.

U zwierząt po urazach kostnych często zakładane są różnego rodzaju stabilizatory (np. płytki kostne lub druty, służące do unieruchamiania złamań).

Bywa także, że – na skutek wcześniejszych postrzałów z broni palnej – można u pacjenta wykryć np. śrut.

Takie elementy są potencjalnie niebezpieczne dla badanego rezonansem magnetycznym, a dodatkowo są przyczyną powstawania dużych artefaktów, co sprawia, że wyniki rezonansu magnetycznego stają się bezużyteczne.

Dlatego też w razie jakichkolwiek wątpliwości należy wcześniej wykonać zdjęcia rentgenowskie w celu wykluczenia ewentualnych metalowych elementów wewnątrz ciała.

Czy do badania rezonansem magnetycznym konieczna jest anestezja?

Zwierzę podczas skanowania powinno być nieruchome. Niestety, nie jesteśmy w stanie przekonać naszego podopiecznego, by nie ruszał się przez kolejne pół godziny lub godzinę. Dlatego też do badania MRI konieczne jest krótkotrwałe znieczulenie ogólne.

Czy do badania rezonansem magnetycznym stosuje się środek kontrastowy?

Czasem, żeby dokładnie zobrazować nieprawidłowe struktury, jak np. guzy nowotworowe podaje się dożylnie środek kontrastowy. Jest on zwykle dobrze tolerowany przez zwierzę, jednak czasami zdarzają się reakcje alergiczne. Należy poinformować lekarza weterynarii o jakichkolwiek reakcjach uczuleniowych, które zdarzały się u zwierzaka w przeszłości.

Jak przebiega badanie MRI?

Jak już wspominałam, w zdecydowanej większości przypadków wymagane jest znieczulenie po to, by unieruchomić pacjenta, a dzięki temu zminimalizować rozmycie obrazu i powstanie artefaktów związanych z ruchem (badanie jest naprawdę drogie, szkoda by było, gdyby wyniki były niediagnostyczne).

Skaner znajduje się w specjalnym (izolowanym) pomieszczeniu, ze zintegrowanym oknem podglądu.

Sprzęt anestezjologiczny oraz monitorujący pacjenta przechodzą przez prowadnice w ścianach tego pomieszczenia do urządzenia znieczulającego.

Początkowo zwykle wykonywane jest skanowanie w czasie rzeczywistym w niskiej rozdzielczości w celu odpowiedniego ustawienia pacjenta.

Skany “zwiadowcze” mogą być wykonane w 3 płaszczyznach, by zorientować się oraz potwierdzić, że interesujący nas obszar ciała jest scentralizowany w polu magnetycznym.

Następnie wykonuje się liczne skany o wysokiej rozdzielczości, które typowo mogą zająć 30-60 minut.

W przypadku urządzeń o niskim natężeniu pola (<0,2T), efektywne pole widzenia jest mniejsze, niż przy stosowaniu skanerów z magnesami o większej sile pola.

Może więc być wymagana zmiana położenia zwierzęcia pomiędzy skanami w celu zbadania całego interesującego nas obszaru (np. kręgosłupa).

Istnieją również ograniczenia wielkości pacjentów dla urządzeń o niskim polu: obszar, który chcemy zbadać musi znajdować się pomiędzy biegunami magnesu.

Oznacza to, że psy ras olbrzymich mogą wymagać skanowania przez urządzenia o średnim (0,2-0,5T) lub wysokim polu.

Obrazy są uzyskiwane w formacie cyfrowym, a następnie można je zapisać na odpowiednim nośniku, wysłać mailem lub wydrukować na odpowiednim folii.

Czy badanie MRI niesie ze sobą ryzyko dla zdrowia psa i kota?

Sama procedura badania MRI jest bardzo bezpieczna, ponieważ ani pole magnetyczne, ani fale radiowe nie wykazują szkodliwych skutków dla zdrowia pacjenta (mówimy tu oczywiście o krótkotrwałym oddziaływaniu).

U kobiet może ono być wykonywane nawet w ciąży.

Jednakże ze względu na fakt, iż zwierzę podczas badania MRI musi być całkowicie unieruchomione, konieczne jest stosowanie krótkotrwałego znieczulenia ogólnego.

A to może być obarczone pewnym stopniem ryzyka.

Pies lub kot po znieczuleniu może być zdezorientowany lub senny, może mieć przejściowe kłopoty z utrzymaniem równowagi lub chodzeniem.

Tego typu sytuacje mijają wraz z eliminacją anestetyków z organizmu.

Zdarzają się również wymioty, które jednak nie powinny być powodem do niepokoju.

U niestabilnych pacjentów lub takich, których stan jest ciężki, znieczulenie wiąże się z dużym ryzykiem.

Żeby więc jak najbardziej zminimalizować możliwość wystąpienia niepożądanych skutków anestezji, przed badaniem należy sprawdzić stan:

• nerek,
• wątroby,
• serca.

Zwierzę z rozrusznikiem serca nie powinno być poddawane temu badaniu.

Ile kosztuje badanie psa i kota rezonansem magnetycznym?

Badanie rezonansem magnetycznym jest jednym z najbardziej kosztownych badań, którego cena oscyluje wokół 1000 zł. Jednak ma ona swoje uzasadnienie. Bardzo wysokie ceny urządzenia, instalacji oraz jego konserwacji to tylko jedna strona medalu.

Kolejne elementy, składające się na całkowity koszt badania MRI to:

• Procedura badania MRI wymaga ogromnej ilości energii elektrycznej do generowania pola magnetycznego oraz chłodzenia magnesu. Niektóre aparaty wymagają drogich, skroplonych gazów do chłodzenia.
• Wysoko wyspecjalizowani radiolodzy weterynaryjni, którzy oceniają oraz konsultują wyniki rezonansu magnetycznego.
• Opieka anestezjologiczna oraz leki, stosowane do znieczulenia ogólnego.

Jak widać, cena jest wysoka, ale z drugiej strony – czy długotrwałe poszukiwanie przyczyny, podróże od lekarza weterynarii do lekarza weterynarii, wykonywanie dziesiątek badań, nieudane próby leczenia oraz niepotrzebne cierpienia naszego podopiecznego nie są czasem obarczone dużo wyższymi kosztami, niż jednorazowe badanie MRI?

Tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny?

Nie ma jednej prostej odpowiedzi na to pytanie, choć każde z tych badań ma swoje wskazania. Obie te techniki – zarówno wykorzystanie rezonansu magnetycznego jak i tomografu zapewniają obrazowanie przekrojowe, jednak występują pewne różnice w informacjach, które może uzyskać korzystający z tych metod diagnostyki obrazowej lekarz weterynarii.

Generalnie rzecz ujmując tomografia komputerowa zapewnia lepsze zobrazowanie struktur kostnych, aczkolwiek – w porównaniu z konwencjonalną rentgenografią – zapewnia wyższy kontrast tkanek miękkich.

Rezonans magnetyczny daje zdecydowanie wyższy kontrast tkanek miękkich, który jest niezmiernie istotny zwłaszcza w badaniu mózgu i rdzenia kręgowego, a także w chorobach mięśniowych.

Ze względu na skomplikowane oprzyrządowanie, rezonans jest badaniem bardziej kosztownym niż tomografia.

Porównanie tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego

Tomografia komputerowa

• Do uzyskania obrazów wykorzystuje promieniowanie jonizujące (rentgenowskie).
• Badanie TK jest lepsze do obrazowania kości i tkanek je otaczających.
• Obrazy oglądane przede wszystkim w jednej płaszczyźnie (poprzecznej).
• Stosowane są jodowe lub barytowe środki kontrastowe z wyższą liczbą atomową w stosunku do otaczających tkanek.
• Przed badaniem TK kręgosłupa w celu zobrazowania kompresji rdzenia kręgowego konieczne jest wykonanie mielografii.

Rezonans magnetyczny

• Do uzyskania obrazów w rezonansie magnetycznym wykorzystuje silne pole magnetyczne oraz sygnały o częstotliwości radiowej (nie jonizujące).
• Lepszy do obrazowania tkanek niezmineralizowanych, takich jak:
  • mięśnie,
  • ścięgna,
  • obrzęki,
  • przepuklina dysku międzykręgowego.
• Związki gadolinu wchodzące w skład środków kontrastowych cechują się właściwościami paramagnetycznymi.
• Może wykryć subtelne różnice pomiędzy tkankami bez konieczności stosowania mielografii.

Podsumowanie

Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego jest często stosowane w medycynie ludzkiej, ale i coraz częściej stosowane w diagnostyce weterynaryjnej ze względu na rosnącą dostępność sprzętu, postępy w zakresie opcji leczenia, a także stopniowo wzrastające oczekiwania opiekunów zwierząt. Jednakże badanie MRI to bardzo złożona i kosztowna procedura, która powinna służyć bardziej jako uzupełnienie, niż zastąpienie innych metod diagnostycznych.